t s 1 4 I
i' i à
1 ^
1 IS '
i '
Î
, a
1
- < ÏB
1214
( , inct lict hier vöör staandc tcekcii op de Figuur gemerkt),
terwijl uit andere dergelijke openingen, die vooral in het zuidoostelijke
gedeelte des kraterbodems worden gevonden, zwavelig
7Aiur en zwavelwaler-stofgas opstijgt, dat zieh door den
reuk laat onderkennen; deze laatste openingen zijn op de Figuur
gemerkt met het teeken Q- AI deze darapen en gassen'
welke uit duizenden van kleine openingen al sissend opstijgen,
veroorzaken een luid gebrais, dat men reeds op een grooten
afstand in het woud boven den krater verneenit.
Minder modderachtig is de bodem in het zuidoostelijke gedeelte
des kraters, hetwelk door de vooruitstekende, met woudgeboomte
bedekte strook lands van de overige deelen is afgeseheiden,
hoewel juist te dezer plaatse de grootste hoeveelheid
zwavelwater-stofgas wordt ontwikkeld; echter is dezelve tot op
eene aanmerkelijke diepte week, met gaten doorboord, met
dampen doortrokken en aan deszelfs oppervlakte overal in kleine
uit aarde gevormde spitsen — of kleine zuilen van 3 a 5 dmm
hoogte afgedeeld, welke, even als de toevalhg op de oppervlakte
des bodems liggende boomstammen en takken, overtogen
zijn met een witaehtig geel beslag, dat eene meer poederachtige
dan kristallinische hoedanigheid heeft. Zeldzamer komt werkelijk
zwavelbeslag voor aan de randen van eenige fumarolen:
L. no 51. , , . 1 .
Op vele plaatsen is deze kraterbodem zoo sterk verhit, dat
mijne Javasche barrevoeters zoo snel doenlijk over denzelven
moesten heentrippelen, ja, niettegenstaande ik zolen onder
mijne voeten had, was het mij niet mogelijk er lang op te
blijven staan; een thermometer, dien ik een duim diep m den
moddei^ duwde, Steeg op sommige plaatsen tot op 70,0°, op
anderen slechts tot op 61,5° Reaum.; dieper echter nam de
hitte snel toe. Beneden de verharde korst scheen de bodem eene
grondelooze diepte te hebben en bestond hij overal uit stoomend
heeten, vloeibaren of dun-papachtigen, fijnen, thonachtigen
modder, welke eene witaehtig grijze, eenigzins m het gele
overgaande kleur had: L. no 50. Hij heeft een wrangen smaak,
als wäre er eene geringe hoeveelheid aluin in opgelost. Zonder
1215
eenige moeite kon inen er een stok, een jongen boomstam, 6
a 7 voet diep induwen. Trok men er dien weder uit, dan bleef
er eene cilindervormige opening, ter wijdte van de dikte des
stoks over, waaruit hetzij onmiddellijk, hetzij binnen körte
oogenblikken zieh de volgende nitbarstings-verschijnselen ontwikkelden.
Het allereerst vernam men een rommelend, doch
afgebroken geluid, hetgeen overeenkwam met het herhaaldelijk
en snel op elkander volgend losbranden van eene pistool met los
kruid geladen; dit geluid kwam al nader en nader, kleine hoeveelheden
modder werden uit de opening opgeslingerd, de ontploffingen
werden gcdurig sterker, de buis begon allengs meer
en meer te borrelen en te spalten, de modderdeelen, welke nu
uit de opening te voorschijn kwamen, werden 3 ä 4 voet hoog
opgeworpen, deze besehreven bogen en vielen in het rond om
de opening neder; nieuwe modder weide in steeds grootere
hoeveelheid op, deze vervulde de buis eindelijk geheel en
al, Steeg boven haar uit en vormde dan gewoonlijk, door het
overvheten, een kegelvormigen rand rondom de opening en hiermede
hield de uitbarsting op. Ik verlustigde mij gedurendc
eenigen tijd in de beschouwing dezer verschijnselen, dewijl zij
mij zulk een getrouw beeld verschaften, hoewel in het klein,
van de wijze waarop de groote vulkanische kegelbergen ontstaan
en hunne werkzaamheid uitoefenen. Ook mijne Javasche
begeleiders, die aan den rand van het rotsachtige gedeelte des
kraterbodems hadden post gevat, vermaakten er zieh uren lang
mede; somtijds gebenrde het, dat zij, bij het terugtrekken van
den stok, welken zij in den modder hadden geduwd, door
zulk eene heftige uitbarsting werden verrast, dat zij zieh ijlings
moesten bergen, wilden zij zieh niet blootgesteld zien om door
den heeten modder bespat te worden, i)
De steenen der gruislaag, welke den vloeibaren modder bedekken,
zijn allen meer of min afgei'ond, zoowel de kleinen,
ter grootte van een zandkorrel of hazelnoot, als de grooteren,
Het distriktshoofd van ïjisondari vergelook dat spattcn en het gerommcl, dai
met deze verschijnsclen gopaard ging, mot con mensch, die aan sakit Proct (dysenterie)
lijdt.
f
l s-' •„
s r' i:- • -
l: ! .. : •