à 'sij' I i Iiirifii-i'. • i:
! î • î hî; r
m
••('Ii
M.
( !
), !
vcn, zijn zoo wonderbaar, — want het lag instincten in den
mensch, zonder dat deze er zelf van bewust is, — in 6en
woord, de Ternatanen bleven bun eiland bewonen; zij bewezen
bij deze gelegenheid, gelijk een vaderlandslievende, gemoedebjke
schrijver 1) eenigzins kluchtig, doch niet te min te regt
aanmerkt, «dat zij even weinig Trees betoonden voor het vuur
als een echte Hollander voor het water koestert.» Tot dit vaste
besluit droeg de ondersteuning, welke zij van de Nederlandsche
regering, te Batavia gevestigd, verkregen, ongetwijfeld het hare
bij; deze zond ter hunner hulpe een schip, bevracht met allerlei
benoodigdheden. ( Jav. Cour. van den April, 1840. )
d847; op den February had eene uitbarsting van den
piek van Ternate plaats, welke een half uur aanhield. Uithoofde
de lucht zeer bewölkt was, hoorde men slechts het donderend
geluid, doch zag men van de gansche uitbarsting, behalve het
hoogste gedeelte der aschzuil, welke boven de wölken uitstak,
niets anders dan een lava-stroom; deze vloot längs de noordelijke
zijde des kegels naar beneden. De uitbarsting werd, op den
23sten December, 1 8 4 6 , voorafgegaan door eene aardbeving; ook
na de uitbarsting werd er, op den 8 April daaraanvolgende (1847) ,
eene sterke aardschudding vvaargenomen. (Jav. Cour. van den
14Jen Augustus, 1 8 4 7 , no 63.)
d849, den November. «Des ochtends ten Si/a ure en
later op den February, d850, ten 1 1 ure des nachts,
hebben te Ternate uitbarstingen plaats gehad van den berg aldaar
, welke voorafgegaan werden door een rollend geluid als
van den donder en van slagen als kanonschoten.»
« De uitbarsting van den 27"'"' November leverde een treffend
schouwspel op, doordien de gloed der lava en de aanhoudende
stralen als van den bliksem, welke uit de zware rookkolom
schoten, den geheelen berg verlichtten. Door geene der eruptien
is schade veroorzaakt, zijnde alleen, ten gevolge van de
uitbarsting van den 20''™ Februarij, een onbeduidende aschregen
in eene oostelijke rigting in zee gevallen. Eenige dagen vöör
Roorda van Eyzinga, „ Indi e " I. p. 335.
1285
en ook op den dag der uitbarsting, op den 20="'» Februarij, had
het zwaar geregendi De berg bleef daarna voortdurend veel rook
opgeven.» ( Jav. Cour, van den 25='™ Mei, 1 8 5 0 , no 42. )
90. TIDORE-PIEK.
Deze piek is gelegen op het eiland van gelijken naam, zuidoostwaarts
van Ternate, op 0° 45' noorder breedte en 127° 18' ooster
lengte. Beide kleine vulkaan-eilanden, Ternate en Tidore, hggen,
gelijk bekend is, aan de westkust van het middengedeelte van het
groote eiland Djilolo. •— Het ronde eiland Tidore, dat 5 mijlen
in omvang meet en zeer vruchtbaar i s , stijgt opwaarts naar den
5,000 ( ? ) voet hoogen top eens kegels, welke van zijn voet
tot aan zijn schedel met groene wouden is bedekt. Hieruit laat
zieh met waarschijnlijkheid opmaken, dat hij in langen tijd geene
uitbarstingen heeft ondergaan.
9 1 . GAMA NACORE.
Een vulkaan in het westelijke gedeelte (Batoe tjina) van het
groote eiland Djilolo (Gilolo), op een afstand van 3 mijlen
tegenover Ternate, gelegen. In 1673 had eene hevige uitbarsting
van dezen vulkaan plaats (volgens Valentijn), welke gepaard
ging met hevige aardbeving en gedreun.
92.
Een vulkaan op het eiland Makjan (Makian), ten zuiden
van Tidore en ten westen van Djilolo, op 0° 17' noorder
breedte en 125° 34' ooster lengte. Het schijnt, dat dezelve
met de beide vorigen, Tidore en Ternate, eene vulkaanrij
vormt, welke van het zuiden naar het noorden is gerigt als een
zoom vöor de westkust van Djilolo. Het is mij niet bekend
of het eiland Motir, gelegen tusschen Makjan en Tidore,
een vulkaan is. Volgens Valentijn had er ten jare 1646 eene
hevige uitbarsting van den Makjan plaats, waardoor verscheidene
dorpen werden verwoest en vele menschen het leven verloren.
De vulkaan scheurde destijds van één en werd met spleten
doorgroefd, welke, naar gezegd wordt, nog heden zigtbaar zijn.
!tr