zonder twijfel den edelen held den voorrang toekenncn boven den geluk-
krgen veroveraar.
Het tegenwoordig lijdvak wordt genaemd San kuo, of de drie Slaten 5
want de drie hertogdommen, Scho — het erfdeel van Lieupei — Wei_
het rijk van Tsaotsao, en Wu - de beeitting van Sunkiuen — kampten
thans om de epperheerschappij.
De laatstgenoemde was een zeer driftig vorst; wispelturig in zijne on-
dernemingen, onbuigzaam en eigenzinnig in den omgang en trouweloos
jegens zijne beste vrienden. Hij bezat evenwei -een groot talent om landen
te veroveren en te verdedigen. Ook hem lokte de keizerswaardigheid,
maar hij was niet opgewassen legen de list zijner vijanden. De veroor-
deeling van een priester der Rede die hem naderhand in honderde
gedaanten verscheen, bespoedigde zijn einde, en hij stierf onder folterende
gewelenswroegingen. Dit tijdvak is zeer beroemd in de Chinesche ge-
schiedenis, wegens de heldendaden, die door de opperhoofden der ver-
schillende partijivi bedreven werden. De eenige weg tot eer en aanzien
was toenmaals dapperheid, en uit dien hoofde vergat men de opofferingen
en gevaren, welke dit ridderlijk bedrijf noodzakelijk maakle. De aan-
voerder daagdegewoonlijk aan de spitse des legers zijn vijand tot een twee-
gevechl uit, en dan werd er dapper gestreden, totdat de een of de ander
sneuvelde. Het leger trok vervolgens af, en hield zieh zoo lang op den
achtergrond, totdat men door list weder iets op den vijand vermögt.
Duizendtallen Soldaten verzamelden zieh in een oogenblik en verdwenen
evenzoo spoedig van het tooneel, zoodat zelfs helden, die meest aan de
overwinning gewoon waren, nooit met zekerheid op hunnen bijstand kon-
den rekenen. Yerbonden werden spoedig gesloten en weder verbroken,
en de hoofden verhieven zieh naar mate van hunne laimen tot vorsten
en koningen en zonken na körten tijd weder terug in het niet. Dit helden-
tijdvak is echter hoog geroemd in het aandenken des volks, en tot op dezen
dag leest men de geschiedenis der drie Stalen met verrukking, en vertegen-
woordigt de groote daden door talrijke afbeeldingen in tempels en paleizen.
Wij keeren thans weder tot de geschiedenis. Zoodra men Lieupei’s
dood vernomen had, vereenden Tsaopi en Sun kiuen zieh ten verderve
van den Staat Scho, sloten een verbond met de Tartaarsche stammen van
Si fan en de barbaren uit het zuiden, en zoo werd het land van alle kanten
ingesloten. Allen wanhooplen aan redding, slechls Kong ming verloor den
moed niet. Door de voortreffeljjkste taktiek en zijne innemende manieren
noodzaakte hij de barbaren de wapenen neer te leggen, verwijderde
Sunkiuenuit het verbond, en streed, zonder het evenwei tot eene beslissing
te brengen, legen het leger van Wei. Ongelukkige voorvallen volgden elkander
spoedig; hij eischle zijn ontslag, dat hem geweigerd werd, en
vernederde zieh ten aanschouwen van het geheele hof. Zijn monarch
Heu tschu was een rampzalig vorst die geheel aan bet genot verslaafd was,
en alleen voor de-meisjes en den harem leefde. Hij riep den getrouwen
en wijzen Kong ming bij herhaling van het leger af, en gaf daardoor aan-
leiding tot groote nederlagen. De minister, verzadigd van het leven, zag
zijn naderenden dood voor oogen. Nadat hij de sterren had geraadpleegd,
en zijne levenslamp bij toeval uitgebluscht was, stierf hij kalm, tot diep
leedwezen van het geheele leger. Men kleedde niettemin zijn lijk, en
plaatste het opeen wagen. De vijanden hadden van zijn overlijdengehoord
en waren dus verbaasd, toen zij den gevreesde weder ondanks den pijlen-
regen voor zieh zagen. Eene voJIedige overwinning viel zijnen troepenten
deel; de laatste, die zij behaalden. Van dit oogenblik af ontstond er
tweedragt tusschen de generaals en streden zij onderling. De troepen van
Tsao, onder bevel der bekwaamste legerhoofden, bereikten.de hoofdstad;
Heutsehu, zonder daartoe genoodzaakt te zijn, deed vrijwillig afsland van
de regering, en zijn zoou, diep getroffen door de lafhartigheidzijns vaders,
ging met zijne geheele familie naar den tempelder voorvaderen, en nadat
hij al zijne verwanten gedood had, bragt hij zichzelven om het leven. Zoo
tragisch eindigde het stamhuis van Han (263).
Intusschen was Tsao pi, na slechts kort op den geroofden troon gezeten
te hebben, ten grave gedaald. Zijn hroeder Tsao jui regeerde ook niet
lang, en vermits thans een kind voor opperheer moest speien, werd de
keizerlijke magl evenzoo nielsbeleekenend. als te voren onder Han, totdat
eindelijk een overwinnend generaal zichzelven de kroon op het hoofd zette.
Wij zullen dit later verbalen. In Wu ontstonden verdeeldheden betreffende
het bezit van de kroon, en het kwam tot zeer bloedige tooneelen.
Ook onder deze vorsten vertoonde zieh de vernielende magt van den harem,
en zij bukten naderhand insgelijks voor den veroverenden geweldenaar.
In het Westen aanschouwen wij gedurende dit tijdvak den magtigen
vooruitgang van het Romeinsche rijk, eerst onder consuls, vervolgens
onder keizers. De ondergang der Macedonische heerschappij in alle landen,
en Rome’s oppergezag over de toenmaals bekende beschaafde wereld,
waren gebeurtenissen, die ook den vorsten van Han ter ooren gekomen
moeten zijn; want de handel met het Westen was door Chinesche volk-
planters gegrondvest, doch wij vinden in geen enkel der jaarboeken zelfs