lerwijl hijzelf de dwangbevelen hernieuwde. Naderhand, sehrijft de
zielenherder, werden de gehoorzaine kinderen Zijner Heiligheid steeds
talrijker, en de afvalligen verloren allen invloed, hetgeen zeer tot be-
vrediging des bisschops slrekte. De ijverigste zendelingen gingen inmid-
dels den weg van alle vleesch, slechts weinige Chinezen waren in Staat
de ceremonien op Rooraschen tränt gelrouw te verrigten, zoodat vele
kerken geheel te gronde gingen, en de aanhangers steeds minder
werden.
Toen de Mohammedanen van Turkestan weder de wapenen ter handha-
vinghunnervrijheidopvatten, enKien long beducht was vooreen bloedigen
oorlog, werden er eenige zendelingen op de grenzen van Sehen si gevangen
genomen, die juist van zins waren zieh naar hunne posten in die streken te
begeven. Vruchleloos hadden zij getracht zieh door eene zware geldboete
los tekoopen; de zaak werd den keizer voorgesteld, en hij deed zijner-
zijds het naauwkeurigst onderzoek naar al de bijzonderheden, hoe deze
raenschen ongestraft en ononldekt naar het tegenovergestelde deel des Rijks
konden komen, om däär, gelijk hij dacht, den Mohammedanen hulp
te verleenen. De Chinesche priesters, die deze monniken behulpzaam
geweest waren, om het land binnen te sluipen, vlugtlen naar Macao,
om den toorn der mandarijnen te onlgaan. Maar dezen waren hen
derwaarts op de hielen gevolgd, en daar de senaat van deze stad stand-
vastig weigerde den vervolgden de gaslvrijheid te ontzeggen, grepen de
Chinezen het krachtdadigste middel aan, om de barbaren tot gehoor-
zaamheict te dwingen; zij sneden hun den loevoer af. Toen vermanden
zieh de Portugezen, gaven aanstonds vuur op de Chinesehe jonken,
die rijst wilden uitvoeren, en boezemden den mandarijnen vrees en
ontzetting in. Reeds waren de twee gevonnisden te seheep naar Goa
gevlugt, maar de Chinesche regering drong nog aan op hunne
uitlevering, en was van zins een leger te laten aanrukken. Dewijl
dit echter een zeer gewaagd stuk was, vergenoegde men zieh
eindelijk met den voorzilter der propaganda naar Pe king te zenden,
waar hij ook ellendig in de gevangenis stierf, zonder dat men hem ter
dood veroordeeldhad. Kort daarop verscheener een gestreng bevel, tot
uitroeijing van het pausdom in het geheele Rijk, en de mandarijnen
werden verpligt de Katholieken door de pijniging tot afval te bewegen.
Terwijl Kien long met zulk eene woede op de nieuwe belijders van het
Christelijk geloof aanviel, ontbood hij gelijklijdig eene menigle pas
aangekomen Europeanen als kunstenaars naar de hoofdslad, en rekende
het zieh zelfs tot groole e e r, zooveel vreemdelingen in de nabijheid
van zijn paleis te kunnen onderhouden. Zoodra hij echter naauwkeurig
berigt van de woonplaats aller zendelingen ontvangen had, werden velen
hunner gevat en tot duurzame gevangenisstraf veroordeeld. De ovengen
leefden verborgen in de afgelegenste en meest woeste streken, en
moesten ongehoord lijden ondergaan, om de mis in de Lalijnsche taal
aan het volk voor te lezen, of kleine kinderen te doopen; velen stier-
ven van honger. Hunne medehelpers, zooverre men die in handen
kon krijgen, werden voor altijd gebannen en aan de Soldaten op de grenzen
tot slaven geschonken. Kien long had eens eene opwelling van groot-
moedigheid en onlsloeg de priesters uit de gevangenis. Dezen bleven nu
deels te Pe king of ijlden naar Macao, waar zij echter niels dan gebrek en
eilende vonden. De mandarijnen hadden op nieuw achterdocht, vielen
de inwoners met de meeste gestrengheid aan, namen alle arbeidslieden
weg, lieten verscheiden dagen geen levensmiddelen binnenkomen, om
hen tot uitlevering der zendelingen te noodzaken. Het gevolg was niet,
gelijk men had mögen verwachten, maar de ongelegenheden, die de
inwoners te lijden hadden, kon men niet zoo spoedig vergeten. Yele
Chinezen namen de Europesche kleeding aan, om zieh aan de vervolging
te onttrekken, anderen verlieten voor altijd hun vaderland.
Yelen bleven onder de pijniging standvastig bij hunne belijdenis,
terwijl de menigle den paus verloochende; de priesters leerden hen,
hoe zij in den angst tot den heiligen aartsengel Michael en verschil-
lende heiligen moesten bidden. — Yolgens de belijdenis der zendelingen
en hunner bekeerlingen, bestond de godsdienst van den paus
— in het Chineesch die van den Heer des Hemels — in de vereering
van het kruis, de beeiden en de heiligen, en de waarneming van
een aantal gebruiken. Dit was de apostolische leer , voor wier uilbrei-
ding hare verdedigers zoo veel. leden. — Rij het eindigen dezer vervolging
waren zesendertig zoo Europesche als Chinesche bisschoppen en
priesters öf gevlugt, öf in gevangenissen en woestijnen gestorven,
en het getal der inlanders, die als hulpzendelingen hadden moeten
lijden, was nog veel grooter. De verrader, die de eersle vier monniken
aan de regering overleverde, ontstal hun 50 oncen zilver en
werd naderhand gebannen; een mandarijn , die hun een horologie
had afgenomen, werd ter dood veroordeeld.
Macao verhief zieh gedurende deze regering, niet zoozeer door eigen
streven, dan wel door de kracht en den rijkdom van vreemdelingen,