hen, en Uvee hunner, Gerbillon en Bouret, vervingen de plaals van
den overledene, en hun gezelschap was den vorst misschien veel
aangenamer, dan dat van den gestrengen en ernstigen Yerbiest. Met
hen ondernam hij eene reis naar Man tschurie, waarbij regen en siecht
weder hen dikwijls in de grootsle ongelegenheid bragten. Dikwijls riep
de keizer hen na eene zeer bezwaarlijke dagreis tot zieh, om hem in
den stillen nacht de namen der sterrebeelden te verklären en hem iets
nopens de zamenstelling van het heelal mede le deelen. Aan het hof zelve
waren de werkzaamheden die zij te verrigten hadden, zeer vermoeijend,
en dikwerf werd hun dag noch nacht rust gegund. Het was eene eer,
in dienst van den keizer te zijn, zijne wenken te gehoorzamen, te
dulden en te zwijgen, om zijne gunst te behouden. Bouret werd nader-
hand met eene zending naar Frankrijk vereerd, de eerste, die ooit
van een’ Chineschen keizer naar Europa geschiedde; Gerbillon was een
der onderhandelaars , die den vrede met Rusland tot stand bragt.
De eerste kwam terug met rijke geschenken van Lodewijk XIV, zoowel
voor de kerk als voor Kang hi, en de beste werktuigen van dien tijd,
zoo schoon als een Parijzenaar ze kon maken, werden in de sterre-
wacht le Pe king geplaatst. Daarbij beijverden zieh de Jezuieten om
prächtige kerken te bouwen, en die te Pe king binnen het paleis was
inzonderheid van eene fraaije bouworde, door een’ Italiaanscheu archi-
tekt opgetrokken en door twee uitmuntende schilders versierd. Natuurlijk
bewonderden de Chinezen en nog meer de Man tschuren den tempel
der vreemdelingen, waar in de aanlokkelijkste gestalten de heiligen
stonden te prijken. Daarbij had Kang hi zelf een opschrift vervaardigd,
waarin hij de eigenschappen van het Opperwezen beloogde. De pracht,
waardoor men de harten der heidenen voor den hemel zocht te win-
uen, verwekte intusschen zeer grooten nijd en de mandarijnen beklaagden
zieh deswege. De keizer nam zijne leeraren in bescherming, en dus
bleven de schimpscholen der kwalijk gezinden zonder gevolg. Ten einde
hun meer invloed te verschaffen, zond hijzelf de zendelingen om rijst
uit te deelen, en daardoor het leven der uitgehongerde landlieden te
rekken. Overal waar de vorst hun eene weldaad bewijzen kon, deed
hij dit met zeer groote bereidwilligheid, om aan de wereld te toonen,
hoe groot vertrouwen hij dezen vreemdelingen schonk. Zijne gehecht-
heid werd nog versterkt, toen hij van eene zware ziekte herstelde,
door het gebruik der middelen, die de Jezuieten hem aanboden. Men
zag de priesters bij plegtige gelegenheden aan zijne zijde staan, en op
reis dikwijls met hem in gesprek, tot groote verbazing der mandarijnen
, die niet wisten te verzinnen, wat de barbaren hunnen geleerden
Opperheer mede te deelen konden hebben. Was het dus wonder,
dat zeventig Jezuieten toegang tot het land verkregen, dat overal
kerken verrezen, en bekeerden zieh aan de vreemdelingen opdrongen?
Pater Ripa merkt intusschen o p , dat deze bekeeringen in veel grooter
aantal bewerkt werden door inlandsche kalecheten, dan door de zendelingen
zelve, die als voorname mandarijnen leefden. Men doopte de
kinderen, die de Chinezen te vondeling gelegd hadden, men deed
hetzelfde met de menschen die op sterven lagen y ja, eenige zendelingen
beroemden zieh door het bondzegel 2000 nieuwe Christenen der Room-
sche kerk te hebben ingelijfd. Eenige weinige personen aan het hof
werden getrouwe Katholieken, onder hen des keizers oom, prins
So san, een bestendig beschermer en verdediger hunner grondslellingen.
Te Canton hadden de verschiliende orden zeven kerken, maar het
aantal der geloovigen was in vergelijking met de inspanningen der zendelingen
däar zeer gering; want de inwoners dezer stad hebben altijd
zeer groote vijandschap tegen het Christendom beloond.
Maar alles in deze wereld heeft zijne schaduwzijde; ook de bloeijende
toestand van het pausdom in dit afgelegen land wrerd zeer dikwijls
verdonkerd. De beschermer Kang hi waarschuwt zelf, wanneer hij in
zijne homilien over ketterijen handelt, het volk om de Roomsche kerk-
leer tocli niet aan te kleven; want, zegt hij, wij gebruiken de leeraars
als wiskundigen en met geen ander inzigt; geenszins ter zake van de
godsdienst.
De eerste vervolging had plaals in Tsche kiang, waar de luitenant-
gouverneur den Christenen zeer ongenegen was. Hij vernieuwde de
vroegere bevelschriften tegen dit geloof, liet de kerken weder veränderen
in tempels , aan de afgoden gewijd, en behandelde den ouden zendeling,
een’ Siciliaan, met groote onbeschaamdheid. De reedsbovenvermelde prins
So san deed den mandarijn voorslagen; maar deze beriep zichop de vroegere
verordeningen, en wilde in zijne handelwijze getrouw blijven aan zijne
beginselen. Toen kwamen eindelijk de zendelingen tot den keizer en
smeekten hem ootmoedig het kwaad te stuiten; maar hij antwoordde
kortaf, dat hun God maglig genoeg was om zichzelven regt te verschaffen,
en dat het veel beter was zieh niet zooveel over de dingen
eener loekomstige wereld te bekommeren. Zulk eene laal hadden de
getrouwe dienaren van den monarch niet verwacht; maar in plaats