paslen, eenen grooten invloed op hem. Daarom zöchten zij hem met
de Lamaas in aanraking te brengen, om hem door liunne leer van
de zielsverhuizing te troosten; want daardoor zou hij , volgens hare
verzekering, zijn leven op aarde nog rekken. Of Rang hi hieraan
gehoor gaf, dan of hij zonder godsdienst uit dit leven scheidde,
kunnen wij niet bepalen. ln de toekomende wereld zullen wij op-
lossing verkrijgen van vele raadsels, die hier altijd onverklaarbaar
moeten blijven.
De Jezuieten liadden, gelijk wij reeds dikwijls gemeld hebben, zeer
grooten invloed aan het hof onder de regering van Schun tschi ver-
kregen. Het waren waardige mannen, die de hoogste posten bekleed-
den, en bij Adam Schall, die oud en welbedaagd was, kwam nu nog
Vertuest, een uitstekend man > zonder de eenvoudigheid van zijn’
voorganger. Naluurlijk verwekte de groote eer die zij genoten hun
zeer veel vijanden, en toen de keizer zijne oogen gesloten had, durf-
den dezen openlijk optreden. Zij klaagden dus de Jezuieten eh in het
algemeen de Kalholieken aan , dat zij denkbeeiden kweekten, die den
val des Rijks na zieh moesten slepen, hunne kerken in vestingen veränderen
en daarenboVen eenen Staat onder zichzelven vormden.
Spoedig werden die aanklagten als waarheid beschouwd; Adam Schall,
President van het astrologisch-astronomisch bureau, wer«j aanstonds
in de gevangenis geworpen en ter dood veroordeeld. Het pausdom
werd op zeer zware straffen in het geheele Rijk verboden, en er greep
eene ontzettende vervolging plaats. De priesters werden beladen met
spot en hoon en de folterendste straffen over hen uitgesproken. Velen
ondergingen hun lijden geduldig als Christelijke martelaars en verdroegen
den spot om des kruises wil. Naderhand werden alle leeraars naar Pe king
gebragt om daar veroordeeld te worden. Schall was eerst tot den strop
veroordeeld; doch de regenten meenden later, dat deze straf te gering
was voor zulk een’ aartsverleider; daarom veroordeelde men hem om
in stukken gesneden te worden, de vreesselijkste doodstraf die in
China bekend i s ; want het eene lid na het andere wordt den misda-
diger langzaam afgesneden. Toen de regenten dit vonnis bekrachtigen
wilden, voelde men eene aardbeving, en daarom lieten zij dit plan
varen. De overige zendelingen werden intusschen ontslagen en naar
Canton gezonden, met het gestreng verbod, om nooit weder te komen;
lerwijl Schall op den duur in de gevangenis bleef. Toen vroegen de
regenten de keizerin-moeder * of zij haar zegel wilde drukken op de
veroordeeling van den grijsaard; zij antwoordde, dat dit nooit geschieden
kon, vermits hij haar’ gemaal zulke buitengewone dienslen
bewezen had. Deze verklaring redde den ouden man bet leven.
Een • Portugesche priester, Semedo, die' eene beschrijving gaf van
hetgeen hij in China geleden had, trof daardoor het hart van de
Studenten te Coimbra zoozeer, dat velen met hun bloed hunne
namen teekenden en zieh verbonden om den Chinezen in de toe-
kornst het Evangelie te prediken. Het gevolg dezer wreede bebau-
deling was dus, dat een grooter aantal zendelingen uit alle landen
toevloeide.
Reeds als knaap vestigde Kang hi zijn’ blik op de Europeanen,
maar hij vond nog geene gelegenheid om nader met hen bekend te
worden. Eindelijk gaf de nieuwe president van het wiskundig geregts-
hof, die een verbitterde vijand der Christenen was, hem daartoe aan-
leiding. Deze man had reeds Jang getracht zijne wijsheid in de
wetenschappen der Chinesche oudheid ten toon te spreiden, en stelde
dus voor om de sterrekunde weder op den ouden voet te brengen.
De overheid van de hoofdstad bewilligde daarin zeer gaarne, want men
kon niets beters doen dan de ouden volgen, en haar besluit viel dus
günstig uit. Rang hi las hare opmerkingen, zonder slechls een
oogenblik te twijfelen, dat al wat zij zeiden ijdel geklap was; daarom
ontbood hij den president, benevens Vertuest. Laatstgenoemde had de
plaats van Schall vervangen, die van ouderdom en eilende geslorven
was. In tegenwoordigheid van al zijne raadsleden liet de jonge keizer
thans beiden de lengte der schaduw op den middag bepalen, hetgeen
de Chinees niet doen kon, maar de Duitscher zeer naauwkeurig.
Voorts liet hij beiden berekeningen van eklipsen maken, waarin de
president zieh zeer onbedreven toonde, terwijl de zendeling den raadsleden
met het grootste gemak eene duidelijke voorstelling daarvan gaf.
Rang hi zweeg een tijd lang, opdat de laatsten alles grondig zouden
kunnen onderzoeken, daarop zeide hij: «Mijne heeren! gij ziet thans
zelven, dat gij in uw oordeel gefaald hebt; en dat deze Jang tsien
koang een bedrieger is.» Hij werd nu als- een schurk door het ge-
regtshof ter dood veroordeeld, eene straf, welke Rang hi in ver-
beurdverklaring van goederen en levenslange ballingschap verzachlte,
en Verbidst werd, ondanks de bijgeloovige Grooten, president van het
sterrekundig geregtshof (1669). Van dit oogenblik af bestudeerde de.
keizer de wetenschappen van het westen; Verbiest was zijn eersle
I I . n