zoover met de barbaren gebragt had. Een ander vorst uit bet land van
Thibet zond kort daarop een prächtig gezantschap; want hij had van
Tai tsong’s groote en verheven daden gehoord. Toen werden er groote
feesten in de hoofdstad gegeven, waarbij het volk zieh regt vermaakte
en den keizer prees voor al de weldaden, die het rijk door rust en regt-
vaardig bestuur ten deel vielen.
Tai tsong was een vijand van de weelde, hij had reeds bij den aanvang
zijner regering 2000 vrouwen uit het paleis ontslagen, en ongelijk aan
zijne voorzaten, beminde hij eene eenige vroftw, de getrouwe gezellin
zijns levens; eene vrouw die veel geleerdheid bezat, de Staatkunde be-
sludeerd had, en die aan alle vrouwelijke bekoorlijkheden de grootste
nederigheid paarde. Daarom wiide zij zieh nooit, ondanks het ernstig
verlangen, met regeringszaken bemoeijen, en den invloed dien zij bezat
bezigde zij, even als Josephine, slechts om onschuldigen in harebescher-
ming le nemen en te verdedigen. Dikwijls onderhield de keizer zieh na
volbragten arbeid met haar op de minzaamste wijze en vroeghaar: lieve
vrouw, wat is uw gevoelen wel? Zij troostte hem in het leed, maakte
hem bij den voorspoed bescheiden en leerde hem zijne hartstogten
overwinnen. Haar zoon, die met groote pracht tot erfgenaam van den
troon was aangesteld, geleek niet op zijne ouders. Hij beminde het ver-
maak en gaf zieh op den duur aan buitensporigheden over, zoodat hij
hun beiden veel kommer veroorzaakte.
Toen de keizerin hären dood voelde naderen, liet zij den kroonprins
voor hare sponde komen en deed hem moederlijke bestraffingen over zijn
gedrag. Zij vermaande hären gemaal tot spaarzaamheid, tot den omgang
met wijze ministers, tot milddadigheid, tot vermindering derbelastingen,.
en na alle bijgeloovige gebruiken van de priesters der Rede en van Boed-
dha afgewezen en een eenvoudig graf verlangd te hebben, blies de edele
vrouw den adern uit, en beval zieh aan de hoede des hemels. Haar naam
was Tschang sun; nog leeft zij;in het aandenken des volks; nog wordt
zij als een model van huwelijkstrouw aangemerkt, en een boek, dat zij
tot rigtsnoer van haar eigen leven heeft geschreven, toont haar verheven
inborst. Tai tsong was ontroostbaar, en gelastte, ondanks haar uitdruk-
kelijk bevel, eene prächtige lijkstaatsie.
Toen hij nog over zijn verlies treurde, kwamen er gezanten uit het
verwijderde Indie. Zij hadden van den beroemden vorst in hun vader-
land gehoord, en daarom wilde men hem eene langdurige regering
toewenschen. Opdat Tai tsong echter nietle hoogmoedig mögt worden,
had er juist op dit lijdstip eene overstrooming plaats, die zelfs zijne
paleizen beschadigde. In plaats van dezen eerst te hersteilen, gaf hij de
materialen ten geschenke aan de ongelukkige inwoners. Daarenboven
klaagde hij zichzelven naar den tränt der oude Chinesche keizers als de
oorzaak van het onheil aan. Toen stond er een aantal schrijvers op,
die hem over zijne wijze van regeren bestraften, en hem op het voorbeeld
der oudheid wezen. De keizer gaf hun gelijk en beloofde beterschap;
maar indien hij ieders raad had opgevolgd, wat zou er dan wel van het
bestuur geworden zijn ?
Eenige Tartaarsche stammen, dievolstrekt niet rüstig konden blijven
en het geluk der Türken, die in het westen van China landerijen ter
bebouwing verkregen hadden, benijdden, streden ondanks het keizerlijk
bevel hevig onder elkander. Een van de hoofden aan den Koko nor
durfde zelfs, nadat hij een Chineschen gezant bij zieh aan het hof gezien
had, om de hand eener prinses tevragen. Toen deze hemgeweigerd werd,
rukle hij met een leger het land binnen, en noodzaakte den monarch
aldus tot een bruidschat; maar hij werd voor de schoone gemalin een
leenmanvan hetrijk. Eenigestammen, die volstrekt niet als naargewoonte
schatling wilden brengen, overweldigde de keizer met zijn leger, dat de
uitgestrekte woestijn doortrok, vervolgens als bezetting in het land der
Tartaren bleef en eindelijk eene afgelegene oase bij het rijk inlijfde. Vele
Türken verkeerden aan het hof, en de keizer plagt met hen als met zijn
eigen landgenooten öm te gaan. Doch vermits deze natie onder de krach-
tige regering van Tai tsong diepe vernederingen had ondergaan, wilde
een der oppersten, die zieh in de hoofdstad bevonden, den smaad zijner
landgenooten wreken. Op zekeren donkeren nacht drong hij het paleis
binnen; reeds was de lijfwacht door zijne vermetele bende overrompeld,
toen de keizer, gelukkig, ontwaakte. Spoedig waren zijne officieren bijeen,
men achterhaalde den trouwelooze, en hij werd terstond neergesabeld.
Deze omstandigheid maakte een’ diepen indruk op het gemoed van den
monarch. Hij verwijderde aanstonds alle Tartaren uit zijne nabijheid, en
gelastte hen, die zieh reeds gevestigd hadden, bunne wöonplaatsen naar de
overzijdederwoestijnteverleggen,hetgeenzeergrootenlwist veroorzaakte.
Tai tsong deed veel meer voor het inwendig bestuur des lands, dan voor
zijn bescherming. Hij verzamelde daarom met groote zorgvuldigheid
een welboek, waarloe andere keizers reeds belängrijke bijdragen hadden
nagelaten. Hij stelde eene afzonderlijke burgerlijke dienst in, en wilde
niet dat officieren tot ambtenarenbenoemd zouden worden. Hij verdeelde