aan te nemen; maar eindelijk daarloe gedwongen, ledigde hij dien tot
den laalsten droppel, zonder de doodelijke werking van den scheerling te
ondervinden. Toen viel hij op de knien en smeekte Boeddha ootmoedig,
om hem bij zijne zielsverhuizing nooit weder als keizer geboren te laten
worden; daarop werd hij met een strop gewoVgd.
Intusschen zag Lijuen een aanwassenden drom van tegenkeizers zieh
verheilen. Jeder der vroegere oproerlingen wilde opperheer zijn, en bij
dezen wcdslnjd besliste slechts het zwaard. Kongti was te zwak om hen
allen te onderwerpen, hij deed derhalve afstand en Lijuen werd hethoofd
der beroeinde dynastie van Tang (618). Hier eindigt de oude geschie-
dems, wij hebben een tamelijk gedeelte van den langen weg afgelegd, en
zullen thans geheel andere tooneelen op de schouwplaats van het men-
schenleven ontdekken.
Hoe ras voorbijgaande deze dynastie ook was, kan men echter den
belangnjken invloed niel miskennen, dien de vorslen, waarvan er slechts
twee regeerden, op het geheele land hadden. De eerste, een wijze in woor-
den en daden, verhief China, nadat hij het aan de regeringloosheid ontrukt
had, tot een aanmerkelijken trap van bloei. De tweede schudde het wak-
ker en wekle de sluimerende krachten op, en maakte den naam des volks
bij andere natien bekend en geeerd. Indien ook vele zijner ondernemingen
een zweem van dolheid hebben, dan hadden zij tochbij slot van rekening
leis groots ten doel. Het plotseling verslappen van den vroeger altijd
werkzamen vorsl is onverklaarbaar.
Gedurende de regering der zeven iaatste dynastien had China bijkans
evenzoo veel door de volksverhuizing te lijden, als Europa. Maar vermils
de burger zieh zeldzaam in den strijd der vorsten mengde en na elken
schok bedaard tot den ploeg wederkeerde, waren de gevolgen der vernie-
ling nooit zoo ziglbaar als in onze landen, en de woede des oorlogs werd
spoedig vergeten, hoe zwaar zij de natie ook had gedrukt. Aan eene
hervorming der zaken was niet te denken, want de levenwekkende geest
ontbrak, vandaar keerde alles zeer spoedig tot de oude sleur terug. Den
grond hiervan kan men zekerlijk daarin zoeken, dat de menschelijke geest
zelf niet aangegrepen werd, maar rüstig voortsluimerde, en altijd slechts
aan het aardsche dacht en daarvoor werkte. Waar dit bij een volk het
geval is, kan men niet anders dan een dierlijk bestaan en de afwezigheid
vanelkstrevennaar iets hoogers verwachten. Vandaar versmoltendeChi-
nezen ook slechts de barbaren met zieh en deelden hun nooit eenig geesles-
leven inede. Het talrijk volk kon over geen betere godsdienst, geen wäre
beschaving, geen hoogere verslandsverinogens beschikken, om hunne
vijanden daarmede te verrijken. Indien het Christendom dââr ingevoerd
ware geworden, dan zou dezelfde leer, welke in hären meest verbasterden
vorm zulkegroote wonderen onder de wilden in het Westen bewerkte, ook
hier het gemoed der onbeschaafden aangegrepen hebben, en hoe geheel
anders zou het er dan in het Chinesche rijk hebbÊn uitgezien.