onderwijzer; Uij leerde meet- en sterrekunde en zette zijne Studien
tot den laalsten dag zijns levens voort.
Verbiest was juist de man, die aan de Chinesche sluwheid behaagde.
In zijn uiterlijk was hij zeer ernstig, droeg ter dooding van het vleesch
een hairen hemd op het bloote ligehaam, at zeer weinig, en was dag
en nacht ter dienst des keizerlijken jongelings bereid. Eens moest
hij verscheidene kanonnen gieten, hetgeen hij grondig verslond. De
Chinezen zijn gewoon aan de veldstukken namen te geven, en pa-
ren vele bijgeloovige gebruiken met de inwijding. Verbiest wilde
liun in dit opzigt niels toegeven, maar haalde krusifiks en kaarsen
voor den dag, wierp zieh ter aarde en maakte zijne buigingeu, terwijl
hij aan de vuurmonden namen van heiligen gaf en de Chinezen in den
waan bragt, dat bij hunne gewone plegtigheden verrigt had. Hij be-
roemde zieh op dezen gelukkigen inval, en men kan den man uit dezen
enkelen trek leeren kennen. Met zijne verheffing hield de vervolging
der Christenen op; zelfs Schall werd in het schimmenrijk in zijne
vroegere eereposten hersteld en den zendelingen de loegang tot het
Rijk vergund.
Verbiest was een geruimen tijd des keizers schaduw, zijn onderwijzer,
zijn raadgever, zijn gezelschap, in wiens omgang de monarch
zieh waarlijk gelukkig gevoelde. Zijn onderwijs slaagde Zoo gelukkig,
dat de keizer zelf een werk over de wiskunde kon schrijven, waaruit hij
zijne kinderen onderrigtte. De roem van den zendeling, em de leids-
man van den wijsten vorst te zijn, was natuurlijk zeer groot, en hij
werd zelfs door trotsche en zichzelven genoegzame mandarijnen als
een orakel geraadpleegd. Daarbij vergat hij evenwel nooit zijn beroep;
en terwijl hij in de ruime mandarijnenkleeding daarheen stapte, droeg
bij een keten om zijn lijf, omdat hij deze als het wäre ordeteeken
eens strijders van Christus heschouwde. Zijn kanongieten had zijn
roem nog vergroot, want hierdoor werd immers bewerkt, dat Rang hi
de Soldaten van Wu san kuei sloeg en uit noordelijk China verdreef.
In het vervolg maakte hij ook uitmuntend gebruik van mortieren en
zware slukken, die zeer veel bijdroegen tot verovering van versterkle
plaatsen. De Chinezen hielden zieh reeds voor verloren, toen zij
hoorden dal de keizer in betrekking stond met zulke kundige mannen,
die het vuur nit duizend monden van metaal lieten springen .'Nietlemin
omringde Rang hi den priester met spionnen, alleen uit wantrouwen,
en zond zelfs een’ Tarlaarschen jongeling naar het huis der zendelingen
om alles na te sporen. Toen deze met stokslagen bedreigd was en
tocli niets kwaads van de Europeanen wilde zeggen, slemde de keizer
eindelijk toe, dat zij onbestraffelijk in hun’ wandel waren. Verbiest
was met zoo vele werkzaajnheden overladen , dat hij nooit ledigen tijd
vond om zieh met beuzelingen op te houden. Den keizer dwong hij
tot de belijdenis, dat er een God was, en dat alle heidensche gods-
diensten Iogenachlig waren. Onder de prinsen bekeerde hij er enkelen,
het hof boezemde hij eerbied voor het pausdom in. Hij arbeidde
zonder ophouden, vaslte en kastijde zieh,, en werd dientengevolge
weldra ziek. INa een laug nuttig leven bezweek zijn ligehaam, en de
bleeke dood genaakte ook hem. Toen schreef hij nog aan zijn’ gebieder,
dat hij naar China gegaan was, enkel en alleen om der godsdienst
wil, om. den grootsten monarch der aarde tot hären beschermer te
maken. Des keizers schoonvader kwam zelf bij de doodkist, om daar
eene lofrede op Rang bi uit te spreken, en mandarijnen gingen naar
de baar om het lijk de bij de Chinezen gebruikelijke afgodische eer
te bewijzen. De lijkslaatsie was prächtig, bij den o'ptogt zag men
afwisselend het kruis, de beeldlenis der heilige Maagd, die van Michael
en het keizerlijk opsehrift, dat den lof zijns Ieeraars vermeldde. Bij
het graf verrigtten ofiicieren de gewone bijgeloovige plegtigheden voor
de afgescheiden geesten. Een kostbaar praalgraf werd voor rekening
des keizers opgerigt, die zeer getroffen was door dit sterfgeval en
gedurig vragen deed omtrent den toestand der afgescheidenen in de vol-
gende wereld. De voorouders van Verbiest werden tot eereposten in het
schimmenrijk verheven, en hijzelf verkreeg een’ naam in de Chinesche
geschiedenis. Dit was een der beiden van het pausdom, in menig
opzigt groot, in andere opzigten zeer klein, bekwaam en werkzaam, en
alles verdurend om menschen voor den paus, aanbidders voor Maria
te winnen; om dit doel te bereiken, wenschte hij vaak den inartel-
dood te ondergaan.
Tot hiertoe hadden nog zeer weinig Fransche Jezuieten hunnen weg
naar China gevonden. De minister Louvois, die den roem zijns konings
verbreiden en daarbij den invloed van- Frankrijk vergroolen wilde,
besloot zeven voortreffelijke wiskundigen van deze orde naar China te
zenden. Dezen begaven zieh eerst naar Siam, waar de koning hun eene
groote som toekende, en kwamen eindelijk in eene Chinesche jonk te
Ning po aan. Daar moesten zij zieh wel is waar verscholen houden,
maar zoodra de keizer van hunne aankomst gehoord had, ontbood hij