een vroom man; in plaats van zieh aan de dweeperijen van de priesters
der Rede over te geven, vereerde hij den hemel,, en bragt den Aller-
hoogste zijne hulde. Al zijn streven was daarop gerigt, om naar zijn
wil te regeren en naar zijn raad zijn volk te besturen. Daarom legde hij
zieh steeds toe op de deugd, en was in al zijne ondernemingen bijzonder
gelukkig. — Men erkende zijne groote overeenkomst met Jao en Schun,
en hij werd, ofschoon geene groote daden hem kenmerkten, een der
hoogst geroemde keizers in de geschiedenis.
Daar men nu tijd had t'er bearbeiding van de oude letterkunde, trad er
een aantal der beroemdste geleerden op, en dit scheen de Augustus-eeuw
der Chinesche letteren te zijn, Ofschoon men zieh meerendeeis tot ver-
klaringen van het eens geschrevene bepaalde,' kwamen er toch wijsgeerige
denkbeeiden van allerlei aard veelbeteekenend aan het licht. Daarbij
bleef het niet; er vormden zieh secten, waarvan elke hare eigene gevoe-
lens aankleefde en die elkander op dehevigstewijze vervolgden. Daardoor
ontslond zeer veel strijd en haat, want de partijen rustten niet, voordat
hunne legenstanders door het hof vogelvrij verklaard en ter dood of ver-
banning veroordeeld werden. Dil bleef onder de regering van drie keizers
voortduren en veroorzaakte zeer veel onheii.,
De voortreffelijksle onder deze geleerden, wiens verklaringen wij tot
op dit oogenblik om hare duidelijkheid en schoouen stijl bewonderen,
was de beroemde Tschu hi. Gesproten uit ouders die niet rijk, maar
zeer achtenswaardig waren, betoonde hij reeds als knaap een buitenge-
wone zucht tot Studie. Na de drie beroemdste leeraars van dien tijd tot
onderwijzers gehad te hebben, verkreeg hij reeds op zijn twintigste jaar
den graad van doctor, dat iets ongehoords was, en werd medelid der
akademie. Weldra tot mandarijn benoemd, weigerde hij naderhand de
aanzienlijkste posten, want hij hield zieh ernstig bezig met het uitgeven
van een aantal boeken, die zijne gevoelens over de klassieken en alle
belangrijke onderwerpen van de letterkunde behelsden. De geleerden
van dien tijd beijverden zieh om een begrip te geven van den eersten
oorsprong aller dingen; men stelde, dat de natuur zichzelve geschapen
heeft en zieh insgelijks nog zelve onderhoudt, of zocht op de wijze
van Kong fu tse de schepping en regering der wereld door het Dualismus
te verklären. Aan dit laatste gevoelen gaf ook Tschu hi zijne
toestemming. Maar dewijl de godloochenaars de bovenhand behielden,
werd hij later met zijnen geheelen aanhang voor een ketter verklaard.
Nu bezaten deze denkers het licht der natuur; de sterrekunde kon
hun ook te hulp komen; toch konden zij de eenvoudige Stelling niet
uitvinden, waarmede de Bijbel begint: «ln den beginne schiep God
hemel en aarde.» Hoe beklagenswaardig is het menschelijk verstand, als
het aan zichzelve is overgelaten.
Intusschen was Tschu hi tot hooge eer geklommen; eens toen de oogst
schraal en het koorn zeer duur was, droeg de keizer den waardigen
geleerde het uitdeelen zijner gaven op, om het hongerend volk te hulp
te komen. Toen betoonde hij zieh zeer edel; hij schreef ook een goed
opstel, hoe men in het vervolg, door de Soldaten bezig te houden met
het bebouwen der nog woeste streken, het onheii konde voorkomen.
Toen hij overal rondreisde, om den toestand der landen te onderzoeken,
ontmoette hij een onregtvaardig ambtenaar, die een naaste bloedverwant
van den eersten minister was. Zonder zieh daaraan te stören, stelde
Tschu hi hem in Staat van beschuldiging. Ook sprak hij een vonnis uit
legen een kamerling, dien de monarch zeer hoogachtte. Toen men hem
tot minister van 'oorlog maken wilde, wees hij deze waardigheid van de
hand; want zijn ambtgenoot was een siecht mensch. Deze opregtheid
berokkende hem vele vijanden, te meer, daar hij zieh zeer vrijmoedig in
gezelschap van anderen over alle zaken uitliet. Zoo leefde hij een gerui-
men tijd in ongenade. Toen kwarn er een gezant van U lo, den Tartaar;
deze was echter, vooral omdat de roem des grooten mans ook reeds tot
de steppen was doorgedrongen, niet weinig verbaasd hem in zuike
armoedige omstandigheden te vinden. Om hem de verschuldigde eer te
bewijzen, wenschte hij hem met alle mogelijke staatsie te bezoeken.
Zoodra de vijanden van Tschu hi dit vernamen, zonden zij den doctor
spoedig weg van het hof. Zoo leefde Tschu hi, niettegenslaande zijne
groote voortreffelijkheid, lang in vergetelheid, totdat de nieuwe keizer
hem naar het hof ontbood. Daar was zijn vriend en aanhanger minister
geworden; Tschu hi, thans een oud man, die zeer veel geleden had van
de vervolging der godloochenaars, wilde er hen nu voor laten boeten,
en schreef een bitter vertoog over de grondstellingen zijner vijanden, en
het gedrag der hovelingen die ze huldigden. De nieuwe keizer vond deze
beschuldigingen zeer overeenkomstig de waarheid; hij was reeds op het
punt om de wenschen van den geleerde te vervullen, toen een mededin-
ger, die ook minister was, al deze uitzigten verijdelde. Te weten, bij
had in het harem een tooneelspel laten vertoonen, waarin de personell
in de kleeding van Tschu hi en zijne leerlingen optraden. Zij werden
wegens hunne plompe manieren en eigenaardige zondcrlinge klecding