A
jÿwptf
Freu. il. 9-
ore de. C*J
SM«
force £th-
nicu*. Ca.
Ifai. jo. io
brem$. 31.
D.A'élredi
f n o n impinguet caput, rneum. Simulator & callidos pro-
uocat iram Dei. Inde D ominus pet Prophetam, Popule
metis, quibeatum teduunt, ipfi te deetpiunt, & v'tamgref-
fuurn ttiorum difiipant. Simulator enim* ore (vt ait Salomon
eft qtued:
Cam.
amic.diliq.
con.in pie-
be Cam.
z.Reg. ii.
3.Ioa».ui<j
it . 17. ' f
bI0a.l9.z6.
*7-
c Matt. 16.
18.19.
dyM.13.13.
) decipit amicumfuum. Quocirca fie colenda eft
amicitia, vt fi forte certis ex caufis admittenda videa-
tur diflimulatio, fed fimulatio nunquam. G a l . Qiip-
modoqusefo diffimulatio neccfiaria eft , quae (vtmihi
videtur) Temper vitium eft? A e l . Falleris fill t
nam Sc Deus dUfimulare dicitur peccata delinquenu-
um , nollens mortem peccatoris > fed vt conuertatur
& viuat. G a . I t » Diftingue rogo» inter limulatio-
ncm Sc dilfimulationem. A e L. Simulatio vtmihi videtur
j deceptorius quidam conlenfus eft contra indicium
rationis, quamTerentiusin perfona Gnatonisfans
eleganter expreflit, Negat quis? Nego. Ait ? Aio.
Poftremo imperaui egomet omnia mihi aflentari. Et
forte haec Ethnicus ille de noftris mutuauit thelauris,
fenfiim prophetae noftri filis exprimens verbis; Nam Sc
hoe ipfum, ex perfona plebis peruerfae, dixifie Prophetam
manifeftum eft. Videte nobis vana •, loquimint »0-
bis placentia. Et alias , Propheta prophetabantmendacium*
& Sacerdotes applaudebant ntanu, & populut mens dilexitta•
ha. Hoc vitium vbique deteftandum e ft, Temper &
vbique cauendum. Porro Diffimulatio difpenfatoria *
quaedam eft vel pcenas, vel correptionis dilatio fine
confenfu intcrioti, pro lo co , pro tempore, pro perfona
» Neque enim h quis * amicus conftitutus in ple-
be deliquerit, lubito & palam obiurgandus e ft, fed
diifimulandum pro loco , imo Sc , quantum falua ve-
ritate fieri poteft, excufandum quod fecit, & ad de*
bitam correptionem inferendam expedandum familia*
re fecretum.f Sic eo tempore, quo animus ihtentus
pluribus, minus eft ad ea quae dicenda funt idoneus,
ve l, aliis fiiperuenientibus caufis, paululum commo-
tior fenfus ei fuerit aliquantulum perturbatus, diflimu-
latione opus eft, donee interion tumultu fedato, cor*
1 ripientem aure pacatiorefuftineat. Dauid R e x , cum
praeuentus concupifcentia homicidium adulteriocopu-
laflet, correpturus eum ProphetaNathan Regiae deferens
m aieftati, non fubito, nee mente turbata tantae
perfonae crimen impegit, fed congrua difliraulatione
praemifla, pnidenter ipfius Regis, contrafeipfum, fen-
tentiam extorfir. G a L t. Mihi perplacet ifta diftin-
d io. Sed feire velim , fi amicus potentior fuerit , pof-
fitque adhonores vel quaslibetdignitates, quosvolue-
rit promouere i vtritm debeat eds quoS diligit, 6c a
quibus diligitur, ceteris in tali promdtione praeferre,
& inter ipfos, quos amplius diligit» eisquos minus diligit
antererre? A ii l * Etin hac parte qttomodoeolen-
da fit amicitia, operaepretium eft indagare. Sunt enim
nonmilli, qui fe putent non amari, quia non poflunt
promoueri 3 feque contemni caufentur, fi non curis 6c
officiis implicentur. Vnde non paruas difeordias inter
eos, qui putantur amici, ortas nouimus, itavtindi-
gnationem diuortium fequeretur, diuortium maledi-
d a . Itaque in dignitatibus vel officiis, maxime eccle-
fiafticis, magna cautio adhibenda e ft: nec attenden-
dum quid poffis prsftare, fed quid ille , cui prteftas,
potent fuftinere. Plures quippe funt diligendi, qui tarn
en non funt promouendi; Sc multos laudabiliter Sc
-dulciter ampledimur, quos non fine graui noftropec*-
taro , Sc illorum furarao penculo , curis & negotijs
implicaremus. Quocirca temper in his ratiofequenda
eft non afte&us,, nechis imponendus eft honosvel o-
nus iftud, quos habemus amicitiores, led quos ad ea
fuftinenda credimus aptiores. Vbi tamen virtutis in-
uenitur zqualitas, non multum improbo , fialiquan-
tifper affeftus fuas inferit partes. Nec quifquam fe id-
circo dicat contemptum, quia non promotum j cum
Dominus Iefiis Petrum Ioanni in hac parte praetulerit,
nec idco fubtraxerit Ioanni affeftum , quia Petro dederat
principatum. a Petro commendauit Ecclefiam
foamj b Ioanni dulciflimam matrem fiiam. c Petro de t
dit claues regni fui-, d Ioanni referuauit arcana pedo-
ris fui. Petrus ergo fublimior Ioannesfecurior. Petrus
licet in poteftatc conftitutus, dicente Ie fu , e Vnus ex
vobis tradet me, cum caeteris timet & trépidât j loan-
nes ex finus fui participatione fa«ftusaudacior, innuen-
te Petro, quifnam ille effet, interrogat. Petrus ergo
exponicur adlioni, Ioannes referuatur affeâui y quia
Sic ( inquit) eum volo mattere donee veniam. Exemplum
enim dedit n obis, vt Sc nos ita faciamus. Praîftemus
amico quicquidamoris e ft, quicquidgratias, quicquid.
dulcedinis, quicquid charitatis, * futiles honores Sc
oneraillis, quos prteferipferit ratio, jmponamus, fei-
entes * quia nunquam vere diligit amicum, cui amicus
* ipfe non fufficit, nifi hxc vilia Sc contemptibilia
adiecerit. Cauendum autem magnopere e ft, ne terie-
rior affeäus maiores vtilitates impediat , dum e o s ,
quos ampliori charkate cômpleâimür, vbi magna fpes
fruÄus vberioris elucet, nec abfentare volumus , nec
onerare. Haec eft enim amicitia * otdinata, vt ratio
regat affe&um, nec tarn quid illorum fuauitas, quam
quid multorum petat vtilitas attendamus. Recotdor
nunc duorum amicorum, qui licet exempti præfenti-
b us, mihi tamen viuunt femperque viuent, quorum
primum in initiis mete conueriionis, quadam mihi mo-
rum fimilitudine Sc ftudiorum parilitate comparaue-
ram, cumadhuceffem adolefcens; alterum ab ipfo fere
pueritite fute tempore à me e le âum , Sc multifarie
multifque modis probat um,^cum iatn tetas mihi varia-
rct capillos, in fummam amicitiam affumpfi. Et ilium
quidem nullo adhuc curte paftoralisonere preffus, nulla
rerum temporalium follicitudinediftentus, clauftra-
lium delitiarum&fpiritaliumdulcedinum , quibus tunc
initiabar, focium confortemque delegeram: nihilexi-
gens, nihil prteftans præter afteâum Sc ipfiusaffeâus
fiiaue quoddam, prout charitas d iâ ab a t, indicium-.
Ilium iäm iuuenem, in meteloilicitudinis partem afei-
tum , in his fudoribus meis habui coadiutorem. Inter
Vtrarpque hafte amicitiam, memoria prteeünte, difeer-
nens, video priorem inniti magis afteélui, alterum ra-
tioni; quamuis nec illi afte<5tus defuerit, nec ilium ratio
deferuerit. Denique prior » in ipfis amicitite noftræ
principijs ereptus mihi, eligi potuit * ficut praeferipfi*
mus, non probati alter à puero vfque ad mediamæ-
tatem dimifius mihi, & à me diledtus, per omnesami-
citis gradus, quoufque talium Ÿ potuit imperfe<ftio,
mecum afeendit» Et primum quidem. vittutum eius
contemplatio illi meum inclinauit a ffeâüm, quem ego
olim ab auftralibus partibus in aquilonarem hane foli-
tudinem duxi, ego regularibus difeiplinisprimus infti-
tui» Ex tunc ipfe vi&or corporis , laboris etiam& inédite
patie'ns, plurimis exemplo fu it, admirationimul-
tis » mihi gloriae & deledationi. Ex iam tunc eum in
amicitite principijs nutriendum putaui, vtpote quern
onerofum nulli » fed omnibus gratum intuebar» In-
grcdièbamr & egtediebaturpergensad imperium fenio-
rumhumilis, manfuetus» grauis moribus, fermone ra-
rus, indignationis nefeius, murmur is, Sc rancor is , SC
detradionis i gnat us-, incedebat quafi furdus non audieqty
& ficut tnutus non aperiens os fuumr Vt iumentumfa&us
eft fequens obedientite frænum, & iugum dilciplinae regulars
mente, Sc corpore infatigabiliter portans. In-
greffus aliquando adhuc puer * cellam infirmorum,
correptus eft à fan&o patre St praedcceffore meo, quod
tam citopuer fe quictiinertiteque dediffet.* ficcrubuit,
vt mox egreffus tarn feruenter corporalibus fe fubderet
exarcitiis, vt multis annis nec cum graui * ægtitudine
vrglfeçtur, aliquidfibide confueto rigorclaxauerit. Htec
cum iittW inuifeerauerant miris modis, Sc ita in ani-
mum induxerant meum, vt mihi eum de inferiori focium
, de focio amicum, de amico * amiciflimum fa-
cerem. Vidensenim eum in quofdam canos virtutis, &
gratis profecifie, fratrum vfus confilio, onuseiSup-
prioratus impofui. Quod quidem inuitus, fed quia
* tantum obedientite iefe deuouerat, modefte fufeepit.
£g it tamen * mecum multum fecreto vt dimitreretur,
prtetendens ætatem, prætendens infeitiam, prstendens
e loan, xj.
ii. 24.
loan.ii.zz.
fut.hos ho
Cam.
quod Ca.
ille. Cato.
ord. ami.
Cam.
F
G
no pro.fic,
pr*. Cam.
imp.potu-
it. Cam.
17& 47.Ï4.
H
infirme.
cellam.
Cam.
infirmita-
te. Cam.
(ace.' ami*
ciffimum.
Cam.
cotumfefe
obed/deu.
Cam.
multi* fee-
mec. Camqua
iam.
Cam.
minus dili-
gcrctuiC«».
minus. Ca.
humili.ref.
Cam.
. fuum quo-
dam. Campræbens.
Cam.
De Sfir. Amiiiiii Liier. I l I.
por.fu.bea
Cam.
diudileft.
Cam.
I dus fides,
Cam.
amicitiam *<quam iaminitiabamur, he forte hac occa-
fione vel minus diligeret, vel^ diligéretùr minus;. S ed his
nihil proficiens,cspit libera voce quicquid timebac vtijif-
quq, quicquid fibi in me minus placebat, humiliter &
modefte proferrein medium ; fperans, vt pofteatonfef-
fus e ft, hac me quafi praefumptione offenfiim ; àdid
pofle, quod petebat, facilius ihclinari. Sed hsc eius mentis
vocifque libertas, amicitiaè noftræ cumulùm àddidit ;
quià volcbam eum amiium habere non * minimum;
Cernens tune ille me gratum hàbere qupd dixerat^ rc-
fpondiffe humiliter ad lingula, fatisdediffe de omnibuis ;
fe non modo nihil offehfionis; fed infuper copiofiorem
ftudumpercepiflè: cæpit’më&ipfeariàiiisfolitodilige-
re,habenas laxaresàffe6tuî;& meo fe peélori totuminfun-
dere. Ita & mihi eius libertas, 8c mea fibi probata patien-
tia eft. Ego qùoque vi cem re pendens amico,accepta oc-
çafione durius obiürgahdum putaui, née qüibufdam
quafi co nui tiis par cens, èùni libertati mes nec imparien-
tem reperi, nec iilgratum;Cæpi deinde confiliorum meo-
rutp eireuelarefecreta, &fidelisinuentus eft. Ita inter
nos amor creuit ; concaluit affeâus, charitas roborabh-
tur, donecadid vcntumell, vt effet nobis corvnum&
anima.vnà,idemvellë& idem hplle: effetquë hicamor
timoris vacuus, offenfionisnefciùs, fufpicionecarens,1
adulationem exhorrens. NiBilinternosfimulatum, fu-
catum nihil, nihilinhoneftéblandubi, nihilindecentef
durum, circuitus nullus, nul I us angulus, fed omnia nuda
Sc aperta, qui meum pedfcus * quodam modo fuum pura-
rem,8ceius meum,ipfequefimiliter. Ita in amicitia re&a
lincagradientibus.nullius correptio indignationem,n'ul-
lius confenfio culpam pariebar. Vnde le amicum in o-4
mnibus^ probans, meæpaci, mes quantum poterat pro-
fpiciebatquieti. Ipfe fepericulis obiiciebat, fcandalis
cmergentibus obuiabat. Volebameialiquando aliquid
de his tçmporâlibus,quia iam infirmabatur, prsbefe fo-
latium: fedilleprohibebat, cauendum dicens ne amor
nofter, fecundum hanc carnis confolationem metiretur;
neid magis earnali-affedui meo, quàm eius neceffitati af-
feriberetur, Sc ficmeaau£toriras minueretur. Eratigitur
quafi manus mea, quafi oculüs meus, baculusleneftutis
me*. Ipfe fpiritus mei reclinatorium, dolorum mcorum
dulcefolarium, cuius amoris finus excipiebat laboribus
fatigatum,cuiusconfiliüm recreabattriftitiayelmoerpte
demerfum. Ipfecommotum pacificabac, ipfeleniebat
iratum. Quicquid minus lætùm emergebat referebam
ad eum,vt quodfblüs non poteram, iundis humeris fa-
ciliusfuftinerem. Quidergoî Nonnequ^dam* beati-
tudinis porrio fuit fie àmare, c amari ; ficiuuare & fie
iuuari; 8c ficex fraternæ charitatis dulcedine in ilium fub-
limiorem * diledionis diûinæ fplendorcm altius euolare,
& in feala charitaris nunc ad Chrifti ipfius complexum.
confcendere, nuncad amoremproximi ibifuauiterre-
paufandum defeendere ? In hacigitur amieitià noftra,
quam exempli gratia inferuimus, fi quid cernitis imitan-
dum, ad veftrumid retorqueteprofedum. Sed vt tandem
collationem hanc noftram vel fole ruentcclauda-
mus, ab amore profedam amicitiam non dubitatis. Qui
vero femetipfum non âmat, àlium amare quipoteft ? Et
cum ex fimilitudine amoris, quo ipfe fibi charus eft, amorem
proximi debeat ordinare, fc autem non diligit , qui
turpe aliquid vel inhoneftum , velafeexigicvel fibiim-
pertit? Primum igitur eft vt femetipfum quifquecaftifi-
cef,nihilfibimetindulgensquodindecensfit, nihil fibi
fuberahens quod vcile fit. Sic vero feipfum diligens,dili-
gat &proximum , eandemregulamfequens. Sed quia
hie amor mulcos colligit, ex ipfis eligat * quern ad amici-
tiæ fecreta lege familiari ad mi t ta t , in quern fuum copio-
fe infundac affedum,dcnudans pedus fuum vfqüéad in-
fpedionem vifeerum & medullarum, cogitationum &
intentionum cordis. Eligatur autem non fecundum af-
fedionis lafeiuiam, fed fecundum rationis perfpicaciam,
fimilitudine morum & contemplationc'virtuturo. De-
• *“ .dc fic fe impendat amico, vt leuiras omnis abfit, iucun-
ditas adfit, necordinaca defint beneuolentiæ, Sccharita-
tis officia yel obfèquia. Iam exinde probetur * fides eius,
probetur hofteftas, probetur patientia. Aceedat panla-
tim confiliornm cOmmuhio, affiduitasparilium ftudiorum,
8c quädam conforraatio vtiltiium. Sic enim coh-
Formari fibi debënt amici, vt ftatitn ciim alter alterum vi-
deritjCtiam fimilirudovuitusvniujsih alteriim transfun-
datur; fiue fueritdeiedujstriftitiä; fiiië iucuhditate.fere-
nus. ItaeledusatquepTobaitusi cümcërtümtibiifueni:;
^nihileiim veile, quóddedècéat vel pëtèrë ab amico vel
prxftare rogatus, ^cohftitedt tibi amicitiam èum virtiii:
tem pUtatenonqu£eftüm,adulatiohemfügei:e idéteftari
affentationem: ihuentufqüéfuerit liber cumdiferetió-
he, patiehsihcorreptionè, firmüsßt ftabiiisihdiledip-
ne; tunc ilia fpiritalisfentitür dulcëdö j quam bohum
fcilicet; 8cquamiucundum ; habitarefratresiiivnum.
Quam vtile tuhedoiereproinuieem; laböräre pröihui-
cèm; oneräfuapöttareihüicem; cumvnüfqüifque pro
altero femetipfum. hégligere dulcë habet; altèrius vo-
luntatem fuse praefetre ; illius neceffitati magis; quam
fuiipfiusoccurrere; aduerfis ferriet Öppóhère & expo-
here; Interea quam dulce habent conferre inuicem,
fua ftudia mutuo patcfacere, fimiilexaminareomiiia, 8c
de omnibus in vnam conuenire fententiam ? Acce-
dit & pro inuicem oratio, quäe in amici ihemória tanto
efficaeius, quanto affeduofius ad Deumemittitur, pro-
fluehtibuslaciymisqüas vel timor exciitit, vel affedus
elicit, vel dolor educit. fta pro amico brans Ghriftum,
& pro amico voleiis exaudiri ä Chriftb, ipfum diligeh-
fcer&defideranterintend«; cum fubito 8c inienfibiliter
aliquando affedus tranfiens in affediim , & qüafi è vi-
cino ipfius Chrifti * tangens dulcëdinem, iheipit guftäre
quahidulciscfti &fentire quam fuauiseft. Itää fahdo
illo amoré; quo ampleditur athicum; ad ilium confcen-
dens; quo ampleditur Chriftum, fpiritajem amicitite
frudumplenolaetus¥ ore carpebit, plenitudinem omnium
expedans in futurum : quando timore fublato,
cruod nihil
“ælf t.Cam.
confticcift
que. Cam.
quo nunc pro iniiicem metuimus & folliciti fumus; o-
mniaduerfitate depulfa, quam oportet nunc vt pro inuicem
fuftineamus; mortis infuper aculeo cum ipfamor-
cedeftrudo, cuius nunc pundionibus plerumquefati-
gati , neceffè eft vtpro inuicem doleamus; fecuritate
co ncepta,de fummi illius boni * sterni täte gaudebimus,
cum haec amicitia,ad quam hie paucos admittimus,tranf-
ftindetur in omnes, & ab omnibus refundeturin Deum,
cum Deus fuerit omnia in omnibus.
E X P L IC I T L I B E R I I I .
DIVI AELREDI
T R A C T A T V S SV P E R
E V A N G E L IV E
Cum fa£lus effet I e s v s armor urn duo-
dectm. Luc. 2.
E T i s âm e , fili chariffimc, I. quatenus
ex lediohe euangelica , qua düodeanis
pueri Iefu pia gefta narrantur, aliquapiae
meditationis , ÔC fandi amoris eliciam fe-
mina, &fportUhs lircerarum commendans,
tibi colligendatranfmittam. Adhucnunciusifta loque-
batiir,&eçcefcnlî in ipfis medullis cordis mei ex quanto,
ex quali, ex quam ardenti, ex quam dulci tuaid
fratetnitas petebat affedu : cum fubito mihi venit in
mentem vbi aliquando fiierim, quid fenferihi, quid
in meipfaeuangelica verba nonnumquamegerinr, yel
Cum legerentur,vël cum cantarenrur.
Refpexi, refpexi njifer, refpexi, &vidiquamlonge
pofttergum meum illa fuau>a:,.ac iucundateliqueram), ,
quam longe ab Lis deliciis occuparionum acfolicitudi-
hum me funes abftraxerint, adeo vt quae tangere tunc
I nolebat anima mea, nunc praeanguftiacibi mei lint: hæç
dulc. tang.'
Cam. ' 1
ore etiam
carp .Cam.