pa&o bene liceat Cognofcerc, cui nihil eft fimile reperire, inquit ,fuperte multi, (quando fixper exiice & morte C hii-
neque quod llli & aliis commune lie, necexemplumad . ftum alioquitui: )Jtc mgloriuserat inter viros afpettusturn ,
quod comparetur, neque quibus ille excmplo fit ? Quo-
fnodo hinc bonitatem perlpiciemus, Sc vt eius bonitatc
dignum eft,eum amabmius?
Quiporro adeb amant,Vt naturæfinibus egrefli,maio-
ta & Itudeat efficcre, Sç poflint,quam homines fas eft co-
gitare,hos ipfe fponfus y ulnerauit,ipfe radium pulchritu-
dinis fuæ oculis ipl'orum immifit. Magnicudinem enim
vulneris telum, & vxilneratorem amor déclarât. Et hpc
Veteriteftamenconouum differt, & hoc melius habet,
quod tunc quidem verba erant, qua: erudirent : at nunc
pxæfèns ipfe Chriftus ineffabih quoda modo animas traitât.
Sermone eiüm, do<ftrina,& legibus homiues finem
exoptatumattingere non poterant.Si enim verbis pontifient,
operibus non eguiflènt, & illxs quidem excellenti Hirnis,
Deo incarnato,crucifixo,& mortuo. Atq-, iftuc Apo-
ftolis ,religioxxis noftræparentibus ab initio claruit.Nam
cum omnidodtrina, Sc quidem ipfius Saluatoris imburi
aepafti,eiusädtionufn,miraculorumque,& beneficio-
rum, quæ natu ræ noftaepræftitit, fpcéfcatores fa6fi eflèntj
forma eius interfiles hominum.
Ardalroxt auteminfignisille, ipfe quoq; pro alio ludi-
cro, quo fpedtantes iucunde recreabat, baptizatus eft. E-
ratliquidcm ridiculus, &iftiufirlodi voluprates ad Ipe-
ibndumconfluenribus prabebat. Bapeizatus eftautem,
non lymbolis, nec imaginibus Chriftum patientem inii-
tatus, fed rebus ipfis. Etenim pule hram confeflionem, Sc
martymm tolerantiam fiile imitabatur, &in cruce nu-
dus,ludens a ludentibusfufpcndebatur.Verum vbi Chriftum
eft profeflus, &plagas fenfit, repentinamutationc
anima-cum voce con'fpirauit, quodq; fimulabatur, mens
vere complexa eft, eratque omruno, quod (è per ludum
vocabat,Chriftianus,plagafque & ludentes, & vocem fi-
itam opus tale fequebatur, &cum Chriftum fediligere
affirm are t, eodem punito temporis diligebat, amorevt
flamrpaaboreipfumcor afflante. Cumque aliis bonum
I de bono thelauro cordis ad os veniat, Ardalioni thefau-
rus cosleftis fluminisperosin corvenit. O Virtutem Dei
inexplicabilem. Non enim benefaéfcis, non coronarum
quæque hominuin caufla luftinuit, &c illius in vitam icdi- | communicatione, neque (altem bona (pe fibi concilia-
otm,incoelosafeenfumvidifïènt,cum,inquam, hæcom- j turn, fedplagarum, &ignôminiæ cohfortcmvtàicepit,
nia didiciflènt, nihil tarnen nouum,nihil genero(um,ni- 1 fic eum cepit > & occupauit, adeoque amicitia fiia digna-
hilfpirituale.nec vetuftate melius oftentarunt : doneeba-1 tuseft, vt ci perfixaderet, quæprius vel auribus relpuebat.
pnlmo tinili funt,quo adepto,& parade to eorum anirais Extemplo à con fuetudine, temporis longinquitate inoli-
illapfo,& ipfi euafèrunt noui, & vitam nouamapprehen- , ta & confirmata difceflxt, animumquead habitumpeni-
derunt,&cæteris (èfè duces in eapræbuerunt, Chriftique • tus penituf ue cpntrarium trauftulit,&àreomnium pef-
amorem fibi & aliis implicuerunt. Quanquam enim cum j fima , prauiifimaqueadoptimam omnium tranfiuit. Ni-
lolcverfabantur, non tarnen Ipiritualislauacriadhuc ex- ' hil enimpoteft mimo inuenirlfceleftius, née martyrela-
bertes,radium fentiebant.Ad eundem modum & iànitos I pientius - Quid his commune ? & , fi naturam Ipedtemus,
deinceps omnes perfedtDeus,&cognoueniteum, &cdi- i quomodo cohaeret, plagas & opprobrium parère amo-
lexerun t: non fermonibus nudis alle di: led lauacri vit tuté | rent, & propter quae C hriftianiftno n untium mittere et-
praeparati,ipfo formante & aptante,qui diligicur, qui cor iam fidelemp||j videbatur.per ea captiuum facere,&fubimundum
creat, & aufert lapideum, & repon it carneum,
ftuporemciiciens.Et feribit quidem, verum vt Paulus ait,
non in tabulis lapideis, fed in tabulis cordis carnafibus: & n on legem
fimplici,ter,(ed legislatorem ipfiim,iple lemetipfum.
Hoc in multis landorum,manifeftilfimeq; perfpcdu eft,
quos cum neq; verbis veritate difeere potuillent, nec mir
raculis abfeonditi virtutem agnofcerent,fufceptumlaua-
crum Chriftianos praeclariffimos fitbito demon ft ran it.,
Beamsitaq$ Porphyrius,cum illis temporibus viueret,
quibus Chrifti lex totum orbem fubigebat, praeconumq;
lacromm vocem mort?lcs vniuerfi audirent, & martyri-
cis certaminibus trophaea vbiqj ftatuerentur,qu§cuiden-
tius quam vox ipla Chrifto veraedeitatis teftimonium da ~
rent,cum euangelium millies audiuille t, totq-, fortillimo-
rum militum,& miraculorumfpedatorfuiflet?nihilomi-
nus in errore permanens, me n dacium verirati antep one -
bat- Poftquani vero,idque per ludum baptizatus eft, non
gereinimicurg, quibusilie hoftiserat i Quisenimperle-
cutioncm p,i(Ius deledaii poflit, his amorem perluade-
re,in quorum odio inimicus ante (eexercuerit,ac pro ini-
midllimo & perfecu to re amicum.bc ftudiofumlibi pa-
rare? De his igirur itaexplicatum e'fto.
Adhaec (brnio dodiinae nihil videtur contulific quidem
, totum yerp baptifini virtiis operata elle. Nam verba
communis laluris noftrae etiam Ardalion audiuerar,
multorumque m arty rum, aitate fualiberrimefc Chriftia-
nos pnedicantium miracula viderat: nihilo fccius caucus,
&lumini aduerlarius manebat: donee fufeeptis Chrifti
IJigmatis, &bpnam confefliis confeflionem baptizatus
eft. Hicenim baptifini (eppus eft,Chriftum apud Pilatum
te ftifi can tern , quamque ad crucem & mortem , vfque
patientiamegregiamadhibuit, imitari \ per imagines autem
, & lymbola facrorum iftorum imitari. Licet, nifii-
lominusrebusipfiscumdifcriminecapitis, tempore vb-
Chriftianus folum illico eft redditus, fed ad ipforum quo- j can re, reiigionem palam çftendere. Multisetenim om-
quemarryrumfocietatem aggregatus. Mimusenim cum ni memoria excpgitatis ægrotanti generi noftro medi-
(let,& earn artem fa<5tirarer,non dubitauitfianc quoque
audaciam audere,vt rifiim conciliaret. Et baptifino illu-
debat ,(eque in theatro in aquam immergens, T rinicacem
cxclamabar. Ac fpedtatores quidem,quibus dramadaba-
tur, cachinnum rollebant: aft illiiam non ridiculum nec
fcenicum erat quod agebatur: fed generatip reuera, & reformatio,&
idipfum myfterium, quodalioquj eft. Exiuit
enim pro mimo animam gerens martyricam: corpus pra:-
clarum, velut adphilolophiam, Sc labores cxercitatuin:
linguam, quae pro rifil tyranni iram prouocaret. Et ita fe-
rius fuit ille, qui per,vitam adkitabatludicra, tantatnque
propter Chriftum alacritatemadhibuit, vt multis crucia-
tibus exhauftisjlibens moreretur, & nec lingua proderet,
quern amabat.
Sic etiam Gelafius Chriftum dilexit,fimiliterqueco-
gnouit,& vt ap parct, vterq •, animo inimico, & hoftili ac-
cc (Tit. Sed po ftquam animx oculum illi aperuir, qui op-
pugnabatur,(uam pulchritudinem ei demonftraui t,illico
liiper bonitate obftupefa<ftus, longe diuerfiftimum (cn-
(um prxle tulit,&pro hofteamicimmuseuafit.Erar enim
amor file eeftafis , quia a fe captos extra fines humanos
conftituebat, Et hoc doccnsProphcta ^ficut objlupuerunt,
cinis, lola Chrifti mors veram vitam y &bonamhabitu-
dinem^afferrepotuit. Qiwre hoc ipfum, noua genera-
tionegenerari, beatam vitam viuere ,&ad (anitatem dif |
poni, nihil eft aliud, quam pharmacum iftuc bibere,&
pro viribus confiteri confeflionem, tormenta perpeti, Sc
mprtepledf
H*c noua: legis efficacitas eft: ficgeneraturChriftia-
nus : & hac via ad philolophiam admirabilem perduci-
tur, operibus quidem oprimis deditus, fidem autem immobilem
conferuans, non demonftratiohibusadfidem
compulfiis, neque legibus adaeftus mores inftituens led
virtu te diuina concitatus Sc hoc Sc iltud/(b(cipicns , Sc
per vtrumque facrolan&am .Chrifti efligiem induens.
tfonenimeftregnumDeiinfermone, inquit, fedmvirtute: &
verbum cruets nobis qui faluamur Dei virtue ell. Idcirco&lpi-
ritualis eft lex ifta, quia fpiri tus.totum opera tur : ilia feri-
pta , quojniam littcrarum & vocum tenus procedebat.
Quocirça Sc vrnbra, Sc imago fuit : res autem & veritas
qua: nunc (in n t. Verba enimad ipfiim eflè rcr u m imaginis
prpportione habent:quas, priufqua apparcret,multis ante
fæcul is linguaPropnetarüDe9 fignihcauit.F'mrf, inquit,
foedus nouum ytiofecundum paftum>(juodptpigt cum patribus eoru.
Sed quod?boc eritpaiïum,mqm,quodferiam cum domo ifrael, !
in domo Iuda. Dabo legem meam tn hfeenbus eorum , & in cordiir
bus eorum feribam &*w.Non per Voces compofitam, Sc con-
cinnatam : fed ipfe ego legislator per me), àbfque medio.
Honenim amplius docebit vnufquifafratremfuum ,& vnufquif-
que proximum fuum, dicens, cognosce Dominum-.quoniam omnes
-cognofcent me, d minimo vfque ad maximum. Hanc&Daiiid
legemadeptus,beatart illam Vocem emiCwquoniam ego co-
gnoui,qttoi magnus eftDominus.Ego cognpui,inquit, per fex-
perientiam , non Vt qiii aliis docentibus id audiuerim.
Quo 8C à[iosindacens,guftate,inqmt,& videte,quon'iam born
ell Dominas. Quin etiam multis, & variis fermonibus
beatus file Dei bonitatem collaudauit. Sed quafi verba
remipfam æqüare nequeant,ad experienriam eorum, quç
in Deo laudàntür, audientes prouocat. Hanc. expetien-
tiam baptizatorum animabusfacer fons infcrit,&ex opi-
ficio opificem, menti veritatem, defiderio folum defide-
rabilem demonftrat. Ideo Sc magnum defideriunl , Sc a-
mor ineffabilis, Sc charitas prorlus fingularis : qubniam
non eft quo egeat,& omnia conueniunt,& nihil diflonat,
& infuper eft omnis excellentia.Sicenimre dilpiciamus.
DenderiumanimabusindiditDeus.Sibonumilludaf-
fcqui debcmus,& veritasxntelligenda eft,hæc duo vtique
puraomninodefideramus , bonum a male , veritatem a
mendaciof Nemo enimdeceptus lxtatur, nec deledtatur
in errorem indudtus , Sc pro bono in malum incidens.
Hæc concupifcentibus pure çonfequendi nunquam ad-
! hue fa<5ta eft copia: fed qiiôd à nobis bonum , Sc verum
appellatur , non magis hoc eft quodappellatur, quam
! contrarium.Vnde apertum fit,hie neque charitatis , neq;
gaudij in nobis tantam vim reperiri,quanta reperiretur,fi,
quæ diligere, Sc quibus gaudere oportet, prælentia adef-
tent. Neque amoiis vinculum quantum fit, nec magnitude
illius incendij nota eft: quia quod amatur, nulquam
eft. lis autem qui Saluatorem guftauerunt, adeft idipfiim
quod defiderant, ad quern humanus amor velut ad cano-
nem aliquem,& firiem abinitiocomparatuseft : velut
thefaurus ita magnus , ita latus , vt Deum poflitcapere.
Hac ratione&omnia bona in vita conlequuntur; Nulla
interceditfkcietas,nec quidqnam defiderium définit: led
adhuc fitimus, ac fi nihil defideratorum obtinuiflèmus.
Animarum quippe humanarum litis quadam aquainfi-
nita indiget : cui mundus ifte finitus, qui polfit fufficere?
Et hoc eft quod dominus tedtius Samaritan* ait, qui bibe-
rit ex hac aqua ,fitiet iterum. Qui autem biberit ex aqua, quam
ego dabo ei,non fitiet in aternum. Hæc enim eft aqua,quæani-
inarum humanarum appetentiam fedat. Satiabor, inquit,
cum apparueritgloria tua. Etenim oculus comparatus eft file
quidem , vt ad lumen percipiendumfufficiat, Sc audi-
tio ad fonum, Sc vnumquodque quibus eongruitranimæ
autemdefideriumadChriftumferturfolum ,9Sc hoc illi
diuerforiura, quia & bonum, & veritas, Sc qflodcunque
amabile, foluseft. Quemquiaflecutifunt, eos nihil im-
pedit amare, proeo quantus amor ab initio animabus eft
infitus : & gaudere quantum natura gaudere poteft : Sc fi
quidipfisvirtus, & regeneratxonis aquaadiecit.In bonis
enimvitæ huius, nomen mentientibus, neque amor neque
gaudium vigere poteft. Nam etfi quid bonum videtur,
inane veri boni fimulachrum eft. Hic autém cum nihil
fit quod obftet,admirabilis & ineffabilis amor,& charitas
quantam verbis nemo defcriplèrit, oftenditur. Maxime
cum ad fè ipfiim vtrumque n orum affedtuum infti-
tuerit Deus,vt ipfiim diligamus,eoq; lolo gaudeamus.Et
eft confequéns,vt exiftimo, ratione quandam ad bonum
illud infinitum feruare, Sc hunc, vt breuiter dicam, mo-
'dum eflè.Confideremus igitur, quâta fit eius magnitudo.
Deinde cxcelleqtiæ Sc illud lignum eft.Omnium enim
bono turn, quæ vitro nobis præbuit, folam compenlatio-
nem ducit amorem,quem fi a nobis retulerit, nomina ex-
pungit. Qui ergo bonis innumerabilibus pari velut pon-
derèrefpondet, quomodo apud Deum iudicem non fit
excellentiflimus? Certum eft porro, gaudium æquare o-
mnino charitatis magnitudinem , Sc amori coniundtem
eflè per omni^ûluptatem, & maximum comitari maxi-
1 mam. Itaqu^Kimanis animabus charitatis Sc gaudij infignem
quandam ,Sc admirabilem materiam eflè rfepofi1*
tarn, Sc præfènteVerepulchrö& diledIo4éfficâciflima'm
eflè pater. Et hoc eft quod Salüatôr gaudium pleftü tri vó-
cat .Petite, inquit, &accipietis, Vt gaudium veftrufnfit plenum. \
Quaproptet cum Ipiritus qiióque Vettiflet ^ fuaqüédohà
con tuliflèt i frudtuum inde oriexitixim primas,chari tas,&
gaudium tulerünt. fruftus enimjpiritus,inquit,ißgäüdiuih^
& charitas. Idéo videlicet,qüód in his primum fenfiini fili
ipfius animabus præbetàdueftiens Deus.Séntiçhtés eniiri
illud bonum, Sc àmare Scgaüdëre neceflè eft. Quoniam
& forma alpcdtabfii hominibusâppàrèlis, hoc fignuma-4
gnicionisluæ à nobis èXigit. Ethocdocuit,& hoeftatim
induxit 1 vel pötius próptér hoc ad ïènfiim vlqüe fè d'emi-
fit, & huius cauflà tôt um fecit. Ètcnim ob hoéfè nàtum
eflè,& ob hoc vènifle iil mxihdxim ait j vtperh 'tberèt lèftimo-
niumveritati. Àtquivéritasipfèerat vtique, tantum nofi
dicens,vt me ipfiim ôfteiiderém. Hoc etiàm mine bapti-
zatis adueniens præftat,& teftimonium perhibet Veritatx,
bonum opinionis tantum éiieieris , veritatem contrain-
troducerls,& pr*öftendens,&quod ait ip(è,ipfè (émet illis
manifeftans.Hoc autém eflè Verum, lotôshôclaùa'cro
Deum quodammodo experiri,éx rebùs îpfis,vt memôra-
uijclucer.
Qüod fi etiam teftimoniîs eft opüs, cùfti multi fint, Sc
Dei àmantes,&qui apud eum plürimiimpötuferünt, qui
teftimoniunl dicànt, fufficiet vhusinftar ommüm loan-
nes, qui animam folis r^ io lucidiorem, 8c lingüam auro
Ipleîididiorém habet. Sed enim vërba iplàhuius linguæ
recitemus oportet. Sed quid eft* gloritimDomittifpeculan-
tes, fecundumeandem imaginent transformamufi EuidentiuS
quidem hoc dèclarabatur, cumfignorum donain Apo-
ftolis operabantür. Qüanquam haud erit difficile hoc i-
pfum perfpicere 8c nunc,fideles habend oéuIos.Simule-
nim vt baptizamur, etiam vitra folem tefiilgét âhima,fpi-.
ritu perpurgata : ac non folum intxïémxir in gloriam Dei,
venimetiaminderecipimuslplendorem quendam : non
aliter quam f^rgentum mundum ad radios folis èxpofi-
tum emittat 8c ipfum radios,nô ex fuapte natura tantum-
modo, verum infuper ex fulgore folis. Similiter & anima
repurgata, & argento fadta lucidior, accipir radium à gloria
Ipiritus,& hune viciffim ex Ce remittit.Eoque dicit,Reculantes
fecundum eandem imagimmtransformamur, à gloria
fpiritus in gloriam noftram, quæ in nobis gignitur: & quidem
talis,qualem conuenit gigni à Dominiïpiritu.
Etpoft pauca. Vis hoctibidemonftrem euidentius ab
Appftolis ? Cogita Paulum, Nonne vèftes illius vim exe-
rebant ? Cogita Petrum, Nonne & vmbraillius habëbar
vim?Neque enim fi regis imaginem geffiflènr,&ïplendor
illorum fubmôuifletab acceflu, tantum miraculorum ve-
f t e s ,& vmbræillorum edidiflènt. Nam regis veftes etiam
latronibus funtformidabiles. Vifne videregloriam hanc
etiam per corpus relucentem ? Intuentes, inquit, in f idem
Stephani, v'iderunttanquamvultumangeli. Verum nihil hoc
ad intus fulgurantem gloriam. Sicutenim Mofes in facie
velamen habebat : ita hi in animo velamen circumfere-
bannimmo multo amplius. Quod enim in Mole, fenfi-
bus erat impofitum, hoc autem incorporate. Quemad-
modum ignefcuntàcorporibus fplendidis-corpora, lu-
cem fuam in vicxna transfiindentia,-atque de propria luce
communicant : fic accidit Sc fidelibus. Hanc ob cauflàm
videlicet fiibducuntur à terris, qxfibus hoc contigit, nec
quidquam nifi coeleftia cogitant. Heu mihi, nam hic par
eft etiam amaros edere gemitus,quod cum tanta fruamut
nobilitate, necea quidem fcimusquædicuntur, eo quod
res celcriter nobis pereant, & adlènfibilia obftupéfca-
mus. Siquidexn hæc ineffabilis ac tremenda gloria, ad v-
num vlque alterumue diem in nobis manet. Iam vero etiam
illam extinguimus, induceritesnegotiorum fæcula-
rium hyemem, nubiumqüe denfitate depellentesradios.
Haftenus Ghryfoftomus.
Nôn igitur vfque ad cogitationem, 8c æftimationem,
8c fidem tantumbaptizaris licetDeum cognofcere: fèd &
i maiusquiddam , & rei viciniusinaquis iftis eft inuenirc:
Fulgorem enim ilium Dei cognitionem in animo collo-
care,& mentis lampadem eflè exiftimare,non videtur ali
I f f illï!