m S. Edmundi Ar chief. [Cant nar.
Superbiæ,
feptem lp
cies.
propter iram peccati : namquando videmus quod tarn
paru* Greaturas poflunt nobis nocere ; tunc cogitamus
de noftrafragilitate,& fumus vere humiliati. Nos dodfci
& eruditi fumus propter hoc quod videmus in tnuljis
Creaturis mirabilia opéra noftriCreatoris : nam plus valent
opera formicæ, quantum ad ædiiicationem, quam
fortitudo Vrfive.lLeonis. Qucmadmodum dixide be-
ftiis>itaintelHgedeherbis. Vndecutn clare Deumrelpe-
xeris in fuis Gceaturis,eleua cor tuum ad Creatorem ; 6C
cogita quam magna eftpotentia,talià de nihilo facere &c
dare eisfuum elle ! Et quam magna eftlapientiajilla, in
tanta pulchritudine ordinäre ! Et quanta eft bonitas; ilia,
! propter noftram vtilitatem quotidianam, multiplicare!
O quam magna Dei mifericordia,quod nos fumus itain-
naturales ! Nos enim abutimur omnibus iftis Creaturis,
& ipfe,eas propter nos créât ! Nos illas confundimus; 6c
ipfe, illas gubernat/ Nos, illas deftruimus,&ipfe, illas
multiplicat.' Dicasergo illi,in corde tuo : Quiatues,ideo
illaïunrj quia tu es pulcher.ideo pulchra funt; quia tu es
bonus,bona funt; te ergo iurelaudant,te adorant,te glo-
rificant omnesCrcaturætuæ, 6 beataTrinitas ! Te iure
laudant, propter eorum bonitatem; te adorant , propter
eorum pulehrrtudmem; te iure glorifiant, propter eorü
vtilitatem omnes creaturæ tuæ ; b beataTrinitas vnus
Deus ; ex quo funt omnia per tuam potentiam créata; per
quem funt omnia,per tuam fapienriamgubernata ! Tibi
honor 6c glora,in læeula faxulorum, Amen.
C a p . VI L
Quomodo homo debet con templar i Dann, infacra
Scriptura.
MOdo habes materiam quomodo potes videre iri
qualibet CreaturajDeum; 6c hie eft primus gradus
contemplation’s. Secundusverogradus contemplation
nis,eft in facra Scriptura: Sed forte tu,qui es fimplicis lit-
1 teraturæ, quæresàme : Quomodovnquamperueniam
adcontcmplationem Deiin facra Scriptura î Iamdulci-
ter mihi attendas, 6c forte tibi dicam; quicquid fcribitur
in Scriptura, potefttibienarrari. Siergo nefciasomne
quodfcribitur, intelligeredebes omne bonumquod a
fapientibustibidicitur, &libenter audire. Etquando
aliquid audis de fcri ptura,in commu ni fermone vel feçre-
ta collatione; attende fi aliquid audieris quod valèrepo-
teritadædificationem animæ, adodiendumpeceatum,
ad diligendum virtutem,ad timendum poenam, addefi-
derandumgloriam,8c iftiunmundumdeipicienduoï, 6c
verfus alium, feftinandum, quid fit faciendum, 6c q,uid
dimictendum ! Quantumilluminât tutunintelledtum, in
cegnitioneveritatis, 8c quantum inflammat tuum affe-
6tum, in feruore charitatis J Nam de iftis bonis,debcsc-o-
gnolcerequicquideftfcriprumlecretevelaperte. Exfa-
cra fcriprura debesextrahere 8c cognofcere (quæ funt feptem
J pecçatamortalîa, 6cleptem virtuteseuangelicas,
feptem dona Spiritus fancti decem Mandata Dei,Duodc-
cim articulos fidei,&feptem facramenta Ecclefiç,feptem
virtutes & opera mifericordiae, 8c feptem petitionesora-
tionis dominicæ, poenas infer ni, & gaudia cæli.
C a p. V III.
De feptem pt coatis mortalibus & eorum
&us alterius , quando homo minuit bonum alterins vt
ipfe melior apparere poffit. Quinta fpecies eft arrogantia,
quando homo facit. comparationem inter malafuapropria
8c mala aliena,vtfuaminora poflint apparere. Sexta
fpeciescftimpudendafiueinuerecundia, quando homo
non habet lignum pudoris de malo aperto. Septima fpecies
eft elatio,quando homo gaudet dc malo proprio. Et
hicfcire debes quod tria funt ex quibus homo fitfuper-
bus,videlicet,bonum nature ficut,pulchritudo, fortitudo,
ingenium, nobilitas cognationis. Secundum,eft bonum
fortunxjfciiicet bonum quod homo acquirit, vt,
Scientia,virtlis,gratia,bonafama, Scdignitas. Tertium
eft bonum temporale; velut, vi<5tus, veftitus,domus,rcd-
ditus,poirefliones,familia,equitatura,honorleculi. De
Inuidianafcuntur,alterius maligaudium, 6c dolorboni
alterius. Et hoc poteft eile in corde,per affli&ionem; vel
in ore,per detraäionem; aut in öpere per fubftra&iönem
boni vel incitamenti mali. Delra nafcuntur; Ira* rixse,
contentiones, inflatio cordis, verba praua, dedignatio,
blasphemia. Detriftitia vel Accidia*nafcuutur malkite,
rancor,mins,defperadoi negligentia erga Dei prxcepta,
vagado mentis erga illici ta. De Auaritia nafcuntur,dolus*
periurium,inquietudo,violentia,&duritiä cordis, contra
milericordiam. De Gulanafcuntur,ineptal;£ritia,luxuria,
immunditia,multiloquiurn, debilisintelledus. De
Luxuria nafcuntur, cxcitas cordis,inftabilitas voluntatis,
impetuofitas,pr®cipitatio,amorfuii odium Dei * aftedtus
praefentis leculi,error 6c delperatiofuturi. Ifta funt pec-
catamortalia. Etbenedicuntur mortalia; nam tria prima,
miferum peccatorem captiuum fpoliant; quartum
ipfumverberat: quintumjeum profternit; fcxturn; ilium
decipit: fepdmum,inferuitutemreaigit; Superbianam-
que,aufert ab hominefuum Deum;Inuidia,fuum, proxi-
mum;Ira,feiplum. Accidia,ipfumtormentat; Auaritia,
prxcipitat; Gula,decipit; 6c Luxuriadnviliffimam feruk
tutemeumponit.
SEptem peccata mortalia, funt ifta, S uperbia, Inuidia,
Ira, Accidia, Auaritia, Gula, Luxuria. Superbia,eft
amor propria: excellentis , de qua nafcuntur ifta feptem
vida: Inobedientia erga Deum, vel fuperiorem, hoc eft
dimittere illud quod eft pra:ceptum , 8C facere quod eft
prohibitum. Seeundafpecies,eftia&antia; quandohomo
fe ia&at 6c fuperbit de bono quod habet ex alio, vel
de malo quod habet a feipfo. Tertia fpecies,eft hypocri-
lis; quando homo fihgit le habere bona qus non habet-,
velabfcondit mala qide habet Quarta fpecies eft delpe-
De feptem Virtutibus euangelieis.
REmedia contra ift*feptem Vida ponitDeusin Eli-»
angelio,feptem Virtutbs;&aitiftomodo: Beatipau-
peresjpiritUt quoniamipforumeftregnumedorum: &hoc eft
contrafuperbiamquaeaufertabhpminefuumDeum.Bw-
timites: & hooeft ergaproximum ; quoniam ipfi poßidebunt
terram: fcilicetperpetuam ; & hoc eft contra Inuidiam
qus tollit ab homine fuum proximum. Beati qui tugent
qtieniamipjiconfolabuntur: hoc,eftcontralram; qu*tollit
ab homine, feipfum. Beati mtfericordes; id eft, quimilc-
rentur aliis; quoniam ipfimifericordiam. confequentur: feili cet
aDeo; &,hoceftcontra Auäritiam. quai de nullo habet
mifericordiam velpietatem. Beati qui efuriunt &fitiuntiu-
ftitiam; id eft, pofeunt iuftitiam: quoniam ipfi faturabuntur:
hoc,eft contra Accidiam 8c. Negligentiam. Beati mundo
corde,quoniam ipfiDeum videbunt: 6c, hoceft contra gulam
quxTemper cogitat de carnalitate & fuperfluitate. Beati
pacifici, quoniamfiliiDei vocabuntur: Hoc, eft contra luxuriant
; nam luxuriofus uunquam poteft habere pacem,
cordis vel requiem mentis. Similiter, contraSuperbiam;.
debet homo haberein corde,in verbis,& in operibus^ve-
ramhumilitarem : contra Inuidiam de bono alterius,
gaudium; dcdeeiusmalo, dolorem; & erga quemlibet,,
amicitiam; contra iramjdebet habere patientiam 6c man»
fuetudinem: contra Accidiam; agiliratem &foidiudi-
nem cordis 6c corporis, in leruitio Dei &inahis operib us
bonis: contra Auaritiam , largitatem ; vt det de bonis
fuis3-p^uperibus,exbono corde, lecundumquod poteft;
contra Luxuriam,debeteftecaftus corde, corpore, 6c lo-
quela; contra Gulam, debet habere menfuram in feipfo,
cibi 6c potus; 6c maxime, pot us. Nam per vinum, multi
plici ter, iuuenes perierunt; 8cvirgines plures virgini-
tatem amiferunt, 6c multi boni homines &mulieres ca-
ftitatem amiferunt: hydropilis 6c febds, gutta 6c apofte-
Superbij
roaceiia.
Peccatot
morcaîi-
um fobc
lès;
Peccatorom
mort
lium cfFi
du s in he
mine.
Matth, j.
Antidota
contra
mortaiium
Pecca
torum, fe
ptemve-
Speculum Ëcckfix.
ma,dolor dentium,&aliæ variæinfirmitates plures quam
ÎS9
A fcionominate, multotiens ex fuperfluitate potus eueni-
jlncoinfflo,' untj iftafuntfpptem antidota, contraprædiâa feptem
d ult^fe- venenar ideoque accipeiftasfalutiferasmedicinas,con-
quantut | trapraedidas infirmitates mortiferas.
ex vinipó-,
C A »1 X .
De Septetn donis Spiritus fantti.
I Am habes,infirmitates,&earum medicin as .* Poftea venir
fummUs Medicus,& accipit fuas medicinas, Sc curat
homines de iftis feptem infirmitatibus ; 6c ipfum confortât
in illis feptem Virtutibus, per dona Spiritusfan&i;
til>i quomodo debes fabbatacuftodite. Si fanus dé cot -
pore, furgasdelcflotuo, mane; rie'dimittaspro ftigo.
re, neeptofomno , neeprofudore: nam quanto es magisgtauatus
adhoc agendum, taiito plus mereris fiillud
llbentet facias. Deinde debes ire ad Ecclefiam, & deuo-
te Matutinasdicere, vel fmegarrulatione dulciter audi-
reMiiTam Scomneshorasdiei : Etpofteafiapudtefuc.
ritaliqnisPtædicatorproponens Scfmónem facere; debes
vetbnm Dei dnlcitet audité, Sc memorixcommen-
dare; Sc illud opete adimplere. & cum fuetis ad ptan-
dium, de bonis quae tibi Deus accommodauerir, liben-
terpauperibusdiftribuej & poft prandium de omnibus
beneficiis fuis Deo gracias age. Pofterius; non ibis ad ta-
bernam &lu<ftationes vel choreas, vel ad alios ludos.va-
nos, namdetalibus, fæpeeueniuntinfortunia &peccata
mortalia i fed debes, miferbs&languidosvifitare;&
ita* dies feftiuâlès, in Dei ferùitio firiire. Etiftudpræce-
ptum ordinat hominem ad recipiendum Spiritum fan-
arum. Ifta prsecepta inftruunt hominem , quomodo fe
debet habere erga Dei Trinitatem , ad cuius fimilitudi-
nem, in anima creatiir. Sed feptem alia, docenthomi-
quæfuntifta; Spiritusfapientiæ, & intelledus, fpiritus
confilii&fortitudinis, (piritus feientiæ, ÔCpietatis; 6c
fpiricustimoris Domini. Per ifta feptem dona , docet
Dominus nofter, hominem, quicquid fuerit neceftàrium
ad vitam Adiuam & ad vitam Contemplatiuam. Et vide
qualiter homo debet primo dimittere malum ; hoc enim
docet fpiritus Domini; & poftea facere bonum; 6c hoc
docct donum pictatis. Et quia duo funt quæimpediunt nem qualiter fe debet habere verfus ptoiimum "' Quo
hominembene&cere -, videlicet ptofperitas Sc aduetft* [ rum primum& quartum inordine . efthoc- Hmmpa-
tasiifius mundlf proiperitas enim decipit pet blanditiam , ttem&mmm: fcilicetcarnalem&fpititualcm Eihoc
aduetfitas.petduritiamj ideo defpicere debes profperi. duobus modis : fcilicet quod illis debes obedite & re
tatesiftius (ecull.ne delp.cians a Sc hoc re docet Spiritus | uerentiam facere, ac etiam debes adiuuare fecundum
m m ! & former debes fuftine te élus aduerii tares, ne j tuam poifibilitatem , in omnibus quibus indigent VI
fatmi* mtacerts, & h°ctedocecfpincuo fortitudinis : Sc fu longmm fufirtirum viuentium: Iftudvernmeit fide-
B S ifta quatuor fuSiclunt ad vitam Aâmam : Alia veto tria | fidetas eiC longæuus vita; xtcrnz . quod honores illos
Dona peitmçnt ad vitam Contemplatinam. Nam&nt perquoshabes tuam vitam temporalem. Nam qui non
tres modi Contemplation« | vnus mcreatutis;&iftum vult honorate illos.per quos eft ; non eft mftum quod
docet fpiritus mtelleâtis ; alius.eft.mSctiptutis r vbi fit. amplius id quod eft. Quintum przeeptum eft tale-
potes videre quid debes agero & quid dimittere ; Sc mnnciiet : icilicet, hominem. Hicdebes feire- quod
hunc docet Spiritus coniilu: tertius modus eftinDeo; homicidium fittnultis modis, Eft homicidium manus
Fcfta,quô»
modo cele
brada fine
chnftianis
virrutem
. inipediuni
Mcdiratio
nesfpirituales
ad
primum
Præcepcu
Dccalogi.
& iftum modum do:et Spiritus fapientise. Modo vide
quam ptomptus eft.& afiiduus Dominus nofter Iefus
Chriftus circa noftram fanitatem.
C a p. XL
De decem Preceptk De'u
BOft haec debes feire quae funt decem praecepta Dei.
Primum praecejptum, eft tale, Vnum Deum adorabis,
&iUifoliferuies: id eft, adoraQeum per redam fidem ,
feruics illi foli per bonam operarionem. Namquilibet
fitmultis modis^homicidiu...
linguae, cordis. Homicidium per manus; eft, quando
vnus homo occidit alium propriis manibus;&quan-
do ipfum ponit in loco morris, ficutin carcere j vel in
alio loco qui poflet dfe occafio mortis. Homicidium
lingu*, eft duobus modis j videlicer per imperium, vel
per incitamentum. Homicidium cordis fimiliter eft
duobus; fciiicet, quando homo cupit & defiderat mor-
tem alterius, vel quando patitur mori, 8c non liberac
ilium d morte, fi habuerit poteftatem. Sexturn prsce-
ptum eft, non moechaberu. Dignum enim eft, vt qui vult
habere vitam fine corruptione, in caeli gaudio ; cufto-
diat vitam fine corruptione cordis, in hocmundo. Se-
Homici-
'diam eft
multiplex,
homo debet cum magna humilitate Sc deuotione let- liptimum praceptum eft iftud ; nonfitmrn facits Sc hoc
uire vni foli Deo : Sc ipfum fideliter adorate qui ctea- eft iufturn ; Nam qui vult vitam alterius confe’tuate Sc
uit. id eft, ex nihilo feat angelos, czlum quoque Sc nondifpetdere; non debet ilia tollete qu* vitam fuatn
terram : Sc debesfirmitetetedete, flcut mortem; quod debent fuftentare. Oftauum pticeptum eft iftud; non
Pater,& Films & Spiritus famftus funt tres perionz, Sc iiicis contra froximm mum. falfum teitimomum : (cilicet-
vnus (bins Deus. Hinc debes cogitate fi Dominant cumillisquivoluntoccidereilium, ;..£ k i .11____
Deum tuum fideliter adorafti; fi fuper omnia fibi fer-
uiuifti, fi tua promifta fibi reddi^ifti; fi jtuam poeniten-
tiam veraciter perfecifti; 6c, fi quodeiinbaptifmopro-
mififti, fibi fideliter. reddidifti. Per illud prxeeptum
ordinatur homo erga Deum Patrem omnipotentem.
Secundum prjeceptum, eft tale: non accipias nomen Dei
lament"’ tu**nvanum‘ Nullus homo debet accipere nomen Dei
fuiin vanum , iurando; ficut dicit'Apoftolus Paulus;
fermo vefierfit, efi, eft > non, non-, fine iuramento : Ve-
runtaraen homo poteft bene iurare veraciter Regi 8c
aliis hominibus, vt veritas faluetur Sc falfitas damne-
tur; & hoc,in iudicio, iuftitia, 8cveritate. Iniftoprae-
cfepto ptohibetur mendacium, falfitas, &iuramentum:
& pfcr iftud prasceptum, ordinatur homo verfus Deum
Filium qui dicit; Ego fum veritas. Tertium prxeeptum
tale eft: Memento vt diemS abbatifanttifices: hoceft;quod-
libct Feftum, ftatutum per Ecclefiam , ducas cordis &
corporis quiete 6c requie; nam ita fonat hoc verbum
Sabbatum. Nam quilibet homo tenetur cuftodire Sab-
'bata quee iunt in nouo Teftamento; videlicet diesDo-
tninieos. 6c fefta Sandloru m , & alia Fefta magna qU£
funt in Ecclefia ianiSa, ftatuta 6c ordinata celebranda.
Modo indulge pro Deo * ne habeas pro rrialo; & dicam
-. w«,; HP ., ---t—.. autfibi aliquo modo
nocere j & hoc iüftum eft. Nam qui non vult proximo
fuo damnum facere per fe ; nec debet alteri qui
fibi damnum facit, confondre ; nec eonfulere,necau-
xiliari. Nonum præceptum eft iftud : non concupifces p-
xorem proximi tui. In quo intelligitur, quod nullus homo
débet concupifcere vxorem proximi , necançil-
làm , nec aliquam aliam feeminam ; & quod è contrario
, nulla mulier concupifcct aliquem virum vel ho-
minem mundi, cum amore carnali. Decimum præceptum
eft hoc ; non concupifces rem proximi tui. Ifta duo
vltimapræcepta, concordant ad alia duo prscedenria-.
Ifta videlicet; non moechaberu, necfurtum facies. Nam qui I
habetmalam voluntatem &intentionem malamincôr- ;
de fuo, non poteft .fe diu à malo opete abftinere. Ideo^
.ff hon visfaceie luxuriam, tuhomo non epneupifeas
alienam, nec feemina virum cum mala cordis inten tio-
né. Et, fi non vis furari* non concupifcas aliéna in corde
tuo. Ifta funt decem præcepta quæ Deus dédit Moyfi
in monte Sina'yf ) quoru mi ttia prima pertinent ad
amoremDei, &aliafeptem adamorem
. noftri & proximi.
Cap,