B
eue
Tfil.u6.to,
, I'ai.tfi.r.
* LXX.
c
rcditurus fir, Dei nomine,Patris fciUce$,viuis atque mortals
index, idem D ominus & pr<epotens,& Rex, & Dens,
d hum i ace atque regno iinem ncfcietfte.
lgicur teftes eoi-um, qua; diximus, Prophetas in medium
confcramus. Deimmenfis Chriftimiraculis, velut
in tranfcurfu clamat Ifaias: Tunc aperientur oculi cacorum, &
antesfurdorurn patebunt: tuncfalietficut ceruus ctaudus, & apef-
taeritlinguamutorum. Ta>«,ait,quando? cum»vcDauidis
verba ferunt; Veritas de terra ortafuerit, & iuftitia dectxlopro-
fpexcnt : fcilicet Deus homo Iefiis, vt alio loco idempne-
Quod vero omnes Chrifto obicas fimdion es Propheta:
nunciarint,öftendit mei SeruatorisHierofolymam ad-
uentus, de qua omnium princcps Ifrael aic: Alltgans ad vi-
temafinam fiuam, &ad beticettt pullum afinafiua.
Videtis,vcabrogata lege pröpagationemgefltiiimPro-
pheca fignificet ? Nam cum dicic, dfitiattt viti (alligatam)
temporariam,acpo:ne nullam Synagoge ftabilitatem notat
j nequc enim legis difciplina drbisterrarumädmirii-
ftratur, fedludxafolum, exiguum eiusfegrrlentum. At
cum ait, afina pullum ad helicem vitis, feu ad brachia vidicac:
Orieturindiebuseius iuftitia & abundant'iapacis. Ergo, ! tium,æternum,ac fublime, & toto orbe'peruagatumprç-
cumexDauidis fenrentia, Dei Iuftitia, Vnigenitus eius t coniumdefignat:Siquidem helicifeuvitiumbrachiisfi-
Filius, èccelis exiftet, turn & Veritasc terra orietur, id j milis eft ilia orbis conuerfio. AcdehisSeruacorquoque
eft,diuinitarivnitapereandemhypoftafinCaro, vtvni- | adSynaga'gamrcfpiciens,quamafinçcomparauit,perfi-
uerfa varum prælagia in lucem proferantur, certo atque militudinem teftatur : Homoplantauit vineam, & quae fe-
explorate compléta ac perfèda. Nam vt vifibili hoc iu- quiAtyur.
■ citero exorto, omniain tenebris occulta deteguntur, fic Ad pullum vero Ioquens, quieftnouuspopulus, ait:
Iuftitia: foie caelitus degreilo, cundailla vatumipuoluta Egofumvitis,vospalmites: Pater meus Agricola eh. Idadeove-
didafuereillufirata,& * tanquamiuumftatumprædidæ rum elle,, maiorum veftrorum refponfum demonftrat.
. veritatis acccpere. | Nam àDeo interrogari: Cum venerit Dominas vinect, quidfa-
| . idadeo Dauid innuit in hæc verba : Etenim Dominus da- cut agricoles illis? Aiuntilli: Males maleperdet,&vineamfiuam
bit benignttatem. Porro Domini Benignitas omnino Vni- locabitaltisagncolis, quireddenteifruftumtemporibusfiuis.So-
’ genitus æterni Patris Filiuseft:&terranofiradabitfruttum 1 phoniæquoquehæcfunt verba. Gaude filia Sion, pradica
fiuum. A flump turn aFilio exlutea, acterreftri natura cor
pus frudum edet,luculenta miracula. Iuftitia ante eum am-
bulabit: id eft, immeufa, & opinione maior humanitas,
&ponet inviagrejfiu * eius. Videtis Vnam in duabus natu-
rispcifonam ? Per vcrttatem & tuftitiam propheta naturam
humanam fimul ac diuinam hgnificans, non dixitponet in
via, fcilicet miraculor urn, greffus eavum, fed in vna perfo-
na,greflus eius.
Idemrurfuivu Mißt Verbumfuum, dr fanauit eos:&eripuit
eos de inter it iombus eorum. Ifaias vero clamat: Spiritus Dotn i-
j ni fuper me, eo quod vnxerit Dominus me * euangelizarepaupe-
i rib us mißt me, fanare contritos corde graduate cap nuts remißio-
J nem,&cacisvifium. * Idem dcApofcolisiIndiebusillis,in qui-
I bus apprebendent decern homines ex omnibus Unguis Gentium: &
j apprebendentfimbriam viri ludai, dictates: litmus vobifeumiau-
j diutmus enim quoniam Deus * vobifeum eü. Et quis eft autc vir
ludxus, nifi Deus homo Iefiis ? decem vero homines, di-
uini Apoftoli funt, aedifeipuli. .
lud.Eccurautem non dixit, decern homines extribubus
Ifrael} fed, ex omnibus Unguis Gentium \ Apoftoli enim om-
nes ex tribubus ludxorum erant.
Chrift. Scilicetprafeius Vates, futurum, vtnegleifta
ludxorum Synagoga pnecones cunctis gentibus fierent,
hoc tantum opus prxtulit tribui. Nam quemadmodum
filia Hierufalem, exulta , & deleftare de toto corde tuofilia Hie-
rufalem. Abftulit Dominus iniquitates tuas, redèmittedémanu
inimicorum tuorum * regnabit Dominus in medio tui.
Zacharias addit : Gaude vehementer filia Sion, pradica filia
Hierufalem, Etce Rex tu us venit tibi iuftus,&faluans, tpfe
manfuetus, &afcendens fiuper fiubiugalem & pullum nouum.
Atque hæcquidem Zacharias ad Hierufalem, ad Filium
vero Dâuid: Se de s tua Deus infeculumfeculiVtrgadireftio-
nis,vtrgaregnitui.Etzdp\ieros:LaudatepueriDominum. At
pueri. Hofanna Eilio Dauid : benedict us qui venit in nomine Domini
, inde ad Dominum iterum pfàltesregius : EX óre in-
fantium & laüantium perfecifti laudem tuam. Dominus ad
populum : Stniteparuulos, &noliteeosprohibere ad me ventre:
Siquidem Elifabe thæ vocem funt fècuti:nam ilia akd&ene-
diftusfruftusventristui: hiexeanatoacclamant: Benediftus
qui venit in nomine Domini. Oparentumingratitudinem,
ô filiorum gratitudinem:filij veftesfuas fiubfternebant, parentes
eius veftespartiebantur. llli Hofanna canebant.'hi
crucifigatttr damabanr. Sapit infans ætas,&qui ftultos
elle pueros perhibuerunr, ftultefcebant. Eratque tum
info lens, & à natura abhorrons Ipedtaculum videre, lapantes,
matrùm vlnis vePôs infantes, hincmamillam
traPare, illinc natoe V irgine Deopalmæ Ramos proten-
dere: &quilacmaternum traherent, Dominicum præ-
qui fratri fèmen fufeitat, prolem haudquaquam fuam j ceptum tenello ore effundere , priufquam verba eftari
députât: neque enim fibi, fed ante fefracriftirpeminftau- | poflènt,Deo verbo explicate acclamantes ; Hofanna in
rat, etfi exco proies fiifceptanon fit: ita&inApoftolis . excelJis^quaHdicerent,faluanos,quiinaltishabitas,&hu-
Propheta, illamab ludæis ftirpitus originem pro nihilo miliarefplcis.
ducens,eorum potius ergagentes, vt fie dixerim,patemi-
tatem tanquam illuftrem eftamplexus. Sane Corinthiis
C A P V T I V I.
f crib e ns, clama c Paulus : N am in Cfrnfto lefu per Euangelium
ego vos genui. Rogo ergovos imitator es mes eftote.
pfalmus fecundus exponitur.
Deinde non ignorabat Propheta,fore,vt Paracliti Spiritus
SEd quoniam fuper afinæ pullo fèdentem, & Dei Filium
elle, & Deum verum, & omnis vniuerfi règem,
vaticinis vii len tenths, o ftendimus, agg fiippli ci a quôque
fànpiaddentu, &infpirarione omnes omnium gentium
linguas atque difeiplinam Apoftoli repente edoPi, I
fuis linguis omnes erudirent gèntes. __________ ^ ___ ^ I
*ud; Atcurnon duodecim dixit, fed, decern ? Siquidem ! Chrifti contemplemur, & flagitiofà. in eum confilia æ-
Chrifti Apoftolos duodecim eflè pro numero duqdecim \ que è Vatum feriptis comprobemus, à Dauide exorfi: i-
Pacriarcharamdidiçimus. ‘ giturfiiturum tanquam prçfênsprofpiciens,ait Propheta.
Chrift.RePe,&ÿtpareft,dubitaftis.Sedexplorate vo- Quarefremueruntgentes, drpopuli,gentesR.omanosvoca.ns,
bis tenendum eft: * Iiaiamexcribu Beniamin, & Dan ou populos, fiidæorum tribus, meditatifuntïnania ? Omni-
riundos Apoftolos hoc fiio vaticinio non prodidifïè. Ac no fane , inquit, aduerfiim Chriftum fruftra tumuituan-
tribuinquidem Beniamin rericuit, quod meus Saluator tur, atque cogitant. Aftiterunt Reges terra. Pilatus fei-
incorporeapud nos degens, pro fè ioquens os, magnum lice parque Hecodes: Et principes comteneruntinvnum : Pon-
ihpmPaulum non confpexiç. Dan vero cribum filenrio , tificesacSacerdotes,pariter,fimuI,eademmente,&con-
tranfiit,ob nafcicurumoxea Iudnn proditorem,vti mens ; filioaduerfusDominum, draduerfius Chriftum ri«s,vteumin-
Deum vidensolim diuiriauit in hanc fententiam. fiat Dan j terfidant. Dirumpamus vincula eorum, &proïiciamusàno-
colubertn viâ,ceraftesïnfemtta,mordens vngulaséqui: corpora- a bis iugum ipforum , confenranea Moûicis di&is Dauid lo-
lcm, eocypo, necem nobisinnuens. Vtcadatafcenforem\ quitur : namvtilledeopificiodiflèrens, vnamvolünta-
retro: diuinitareafFedrum corpusin rcccns lofèphi monu- j temSS. Trimcatis fignificans inquit : Eaciamus hominem
men tum* falntem expedtans Domini, nimirumtridua- j ad imagïncm,drfimiUtudinem noftram -, ita & hic gentium ac
namrefurre&ionem. _______ • populorum cogitata &turmiltus,allantes reges,optimatû
_________ - ________________ ' pariter
|g:«7 i5.
I mm* f PMi.iv
pariterconuentum,hæCjinquam, omnia docens conlen-
tire, ait : Dirumpamus vincula eorum, &proiiciamus à nobis iu-
gumipforum. Quin vt clariiis eflè.t, atque apertius quod dicic,
addit : Qui habitat in coelis, Patèr videlicet, ini deb it eos:
& Dominus fubfannabit: fcilicet Filius, qui inter eds, ceu
damnatus, aftitit, minime interim paterno finu extor-
ris. Tuncloqueturadeosinirafiua: &infurorefuo conturbabit
eos. Tunq quando ? Gum iudex aduenerit, omnibus coe-.
leftibus copiis ftipatus, viuis ac mortuisiusdidurus. Ego
autem conflitutusfilm Rex ab eo: oratio eft digna Deo, & regia,
& Chrifti etiam hominis perenne innuens regnum
.dicic enim : Regnabit Dominus in fecula Deus tuns Sion. Super
Sionmontemfanftumeius. Sanótummontern hie Virgmem,
ac Deiparam incellige. Vt enim Deus in Sinadefcéndens
confpeétus eft d Mole, fie ille incarnatus gx Viigine, con-
uerfarus eft cum homine ; ille inafpeftabilis fadus fpit
afpeólabilis,, pradicansprqceptum Pjtmini : id eft ,un te.rpres,.
vt Patris beneficio prophets olim prædixçrunt. Dominus
dixit ad me ; qui mihi Pater eft, fecundum diuinam
naturam, idemqueDe.us fecundum carnemaflumptam,
Eilius metises tu : chariflîmus ante fecula citra fluxum mihi
es Filius, p .
Ego hodiegenui te : Quem ex vtçroanteLuciferumgenui
, hodierno die corporatum ex Virgine prodire volui,
neque enim alius j fuerat ille, atque alius tu; fèdidem, v-
nus ex duabus naturis. Poftula am e ,& dabp tibi gentes hare-
ditatemtuam. SoletDauidquæfuntVnigeniti, ad Dei ac
Patris voluntatem atque peteftatem reuocare., neabim--
peritisJ)eo contrarius crederetur : & pojfeßionem tuam tef-
minos terra: qui fàcriim nomen ferentesluum, perteiu-,
rent. Reges eos ïnvirga ferrea\ feeptrum feu virgam ferream
Diuinicatis pôtentiàm fignifica.t. Nam paternum hoc
per Dauidem diôtum confirmans meus Seruator ait ’.Ego
fumpaftor bonus , dxcognofeo meas, & cognoficuntmemea. Sic-
ut. noiiit me Pater ,&ego agnofeo Pattern : & animammeampo-
no pro ouibus mets. Tanquam vas figuli confringes eos. His ver-
bis tum hominum déclarât ppificium, quod magnusil-
lefigulus, Deus, e^finxit ac molitus eft, tum vero ludæo-
rum iricernecionem & interitum, Tam facile,-inquit,
collides, qui te vt opificemac Deum non venerantur, fèd
merum'hominem ducunt, fàiutan morte, te-militantes,
quam figulus fabricatum d fè ac confofmatum fidile. Vt
enini pecudes, quæ paftoris vocem atq; fîbilumfèquun-
tur, & viridibus pafcjintur herbis, & liq.uidiffimps po-
tant latices ; quæ vero à paftore refiliunt, feris prædæ fimt;
ita tra«ftus omnes ciindis terrarum finibus quieting; mei
Filijvvocemaudient, in coeleftibus æternifque fèdibus dc-
gent ac pafeent, & ad fècuras amnes nütrientur. At qui e-
ius vocemnegligent, attritiao deleti, infami lupo; diabo-,
lo, relinquentur..
Etnuncreges intelligite. Chrifti poteftatem, rafurre«ftio-
nem, atque regnum ante accurate executus Propheta,
intelligere ea quoque terrarum reges iubet ac hortamr. E-
rudimini qui iudicatis terram:c\azndo quidem iudicum iudi-
cem, deorum Deum, veftrum açtotiusmundiRègem,
Dominumque expeâiatis, difeite omhes, qui de terrenis,
& terrena iudicatis, iudicare, ac ius,&æquum fecere : in
quo enim iudicioiudicauentis, iudicabimini : & in quo'menfiura
menfifueritis, remetietur vobis. Seruite Domino in timoré, de exult
ate ei cum tremor e: quod fi timide ac trépidé Deum cole-
tis, poftmödumcum eo æternum exultabitis, minera^
chrymofî fèrentes, attumlauti veftrorum frudfcuü m^lle-
narias ariftas mefTuri, comportandas inhorreacoeleftia.
Apprehenditedifciplinam:ide(^aˣmgem{uCcifikedmmam
dodrinam : ait enim : Et difciplina tua correxit me infinem
difciplina tua ipfa me docebit : &rurfum LXX. Difciplina D0-
miniaperitauresmeas:Atqne iterum. Çaftigans Caftfgauit me
Dominus, &mortinon tradiditme. TSequandoiraficaturDominât,
& pereatis de via iufta. Iram appellat remunerationis
diem: perire de via iufta, excidere eft acfruftrari dextra iu-
dicis afliftentia, qua fandi omnes ac iuftifruentur. Cum
exarferit in breuiira eius: repentinam vindidam ac furorem
voeat hprrendam illamfènténtiam : Difceàitea rnemaledi-
cti in ignem sternum,qui parat us eft diabolo drangeliseius: quam
& ante iudicium"'vnufquifque reçogitans , ac fiia ipfiüs
conlcientia vidus, horret. Beati omnes qui confidunt ineo.
Propheta humanam naturam in duas partitus vias, damnat
peruicaces ; at pios, morigerofque pietari, incorrupta
ac perenni beatitudine afEcit.
Gönfèptanea Patri & Salomon ludæorumfcelera publicans
, ait : Dixerunt cogitantes apud fe non rede : Opprima-
musiuflum, quoniam inutilis eft nobis, de contrarius ell operibus
noftris, de impropérât nobis peccata legis, & diffamât in nospecca-
tadificiplinanoftra. Promittitfiefientiam Det habere, de Filium
Dei fie nommât. Faftus eft nobis in traduftionem cogaationum
noftrarum. Gram eft nobis etiam ad vidéndum, quoniam difti
milis eft altis vita illius, drimmutata funt viaeius. T an quam nu-
gaces afiimati fumus abillo, & abflinetfeà viis noftris, tanquam
ab immunditiisdp proffert nouifttmaiuftorum, drgloriatur Patternfe
habere Deum. Vtdeamusergo fi fermonesilLius verifint, &
tentemusquaventurafunt ilh. Çàntumelta& tormento interro-
gemus earn, vtfeiamus teuerenttarn eius ,&probemuspatientiam
illius. Morte turpißmacondemnemus eum: er it enim reffeäus ex
fermonibus illius. Hu cogitauerunt. deerrauerunt: excacauit enim
illosmàlitia eorum.Et hefeieruritfaeramenta Dei: neque iudicaue
runt, quia tu es Deus folus, qui vita & mortis babts poteftatem : dt
fallt asm tempore tribulationis, délibéras ab omni malo : quoniam
pius dp mifericors, * dfdasgtatiam fanttis tuis, & in brachio tuo
refiftjsfuperbis.
Et.per Ieremiam Ghriftus prædicif. Ego autem ficut a-
gnus innocens, ductus ad immolandum non cognofcebxm : quia cogitauerunt
fuper me cogitationem malam, dicentes : Venitt , &
mittamus lignum inpanem eius, & eradamus eum de terra viuen-
tium, & nomen eius non memoretur amplius. Lignum Propheta
appellat vitalem crucem; panem, Chriftum» vti de fe Chri-
ftus confirmât: Ego fumpants viuus,qui decalodefcendi.
Dauid quoque de.infimis, & peflimo confilio ioftru-
dis ait: Eruclum eorum de terra perdes, & fernen eorum à fihis ho-
minum : quoniam déclinaueruntinte mala, cogitauerunt confilia
, qua non potuerunt ftabilire : quoniam pones eos dor fum : in
reltquiis tuispraparabisvultum eorum : id eft, in perennes atque
interminos cruciacus abeuntium. lob etiam. Dm
impios non falu at, LXX. eo quod nolueruntfeire Domtnum. Ifaias
: Vanum eft confiliumpatrum veftrorum : idem rurfunr: Va
filiiäefertores, dicit Dominos, vt faceretisconftliUm, & non ex
me : & ordtremini telam, & nonperfpiritum meum. Zacharias:
Hacdicit Dominus. Ego non parcam vitra fuper habitantes ter-
ram : ecceego trad am homines, vnumquemque in manu proximi
fui, &in manu regis fui : dr concident * eos, dp non eruam de ma-
nueorum: * drpafeamouesoccißonem in Chanaanitide. Et af-
fium am mihi duos vir gas: vnam vocauiDecorem: & alteram voca-
uifuniculum. Etpafcam oües. Etauferamtrespaftoresinmenfev-
no : & ingrauifeet anima meafuper eos :fiquidem & anima eorum
rugiebant fiuper me.
C a p v t L V II.
Pfalmus it. de Chrifti perfona eleganter ex-
plicatur. .
a Auid : Circumdederunt me vituti multi, tauri pinguts
obftderunt me. Et rurfum : Dixit infipiens in corde fuo,
non eft Deus : corrupti funt & abominabiles.fafti funt in ftudiis
fuis : omnes declinauerunt, fimul inutiles faäi funt, non eft qui f#
ciat bonum, nonpftvfque ad vnum. Et iterum : Inimici meia-
mm am me am circumdederunt : adipem fiuum conclufirunt, os eorum
locutum eft fiuptrbiam. Proiicientes me nunc circumdederunt
me : oculosfiuosftatueruntdeclinare in terram. Sufceperunt
me ficut leo paratus ad pradam, & ficut catttlusleonis habitant
in abditts. Et paulo pq(k'f Saturate funt filiis, & dimiftrunt
reltquias paruulis fuis. Arque alibi ; Àperuermt fuper me os
füum, ficut leo rapiens, àr jugiens. Idem ex Pilati perfôna;1
Oditii Ecclefiam malignantium, & cnm impiis non fedebo :
Lauabo inter innocentes mams meat. Et dé Pontincibusi
In quor. ,m manus iniquitates funt, dexter a eorum repletaeft
muneribus Iterum tanquam Voce carnis : Ne tradideris
mein animas mbulanïium me , quoniam infurrexeruntin me teftes
intqui.Et de PharifæisChriftum capere conantibus:Qtfi
loquuntitr pacem cum proximo fuo,mala autem incordtbus eorum,
l» i e .4T,
Tf ao.n.i*.
Tfit. U, ».
H
liid.lt.
Pfil.tr. I.
Pfit lS. :
Pfit.iS. IO.
P fit. Z 6.1'.
r/*A.7.M