diftin&a
ex pacte principij feu fiibic&i * quia in eodem fobiedlo i
font, & elfe pollute: imo dicuntur eflé vt fuperius eftprobatem.
Ad illudquod dicitur quod Chriftus foluit tri-
butura, refpondetur, quod non, ideo quod deberet fob
uere,quia, certum eft qüod'filij regis non debebant, qua-
lis ipfe erat : fed propter (candaluni hoc fecit, imo etiarn
ne clerici ad hoc tenerentur dixit. Vndetalia non font
ad confequentiam trahenda. Necobftat deimmutatio-
ne terminorum, quîa di&umeft quod hxc allegatio fît
pro Ecclefia , cum ifta ad ecclefiam pertineant ficut di-
ftum eft. Nec obftat quod Dominus Rex non poteft il-,
laiura abdicate à fe, maxime com hoc iuraucrit incoro-
nationc foa, &c. Refpondetur quod imo poteft totum,
quia non abdicat àfe, cum Deo & Ecclefia: dat: quia dictum
eft, Domini eft terra. Tale enim dare, nihil aliud eft
nifi reddere Deo & Ecclefia: quod foum eft : quia fie fe-
I querctur quod donatio imperij ecclefix à Conftantino,
non teuerer : quod fàlfum eft. Et hoc pröbatur. i<>. dift.
Confiant, præterea Imperator, velrex poteft alienare res
imperij.jfde lega. i. /. apud lulianum.paragr.vh. nec per hoc
lxaitur imperium, vel Regnum,"eo quod res redit ad fta-
tumfuum priilinum. ff.depaäis.I.vnusparagr.paäus tf.di.
abexordto. Præterea ifta ratio propofitadamnarctomnes
Reges Francia: qui fueruht:& Ipecialitcr B. Ludouicum:
quia fi verum eilet quod abfit, omnes eifent mortui in
peccato mortali, & periuri, quod nefaseft dicere. Nec
obftat quod dicitur imprxfcriptibilia font talia : verum
eftenimab alio quam ab eccleha: vel aliter, quiaàfubier
dis nonpoffenc prxfcribi,fed à non fubditis:fic præterea,
ex quo poteft alienari, poteft prxfcribi : maxime de con-
fenlu Regum qui hoc confirmauerunt: & à tanto tempore
quod ius exdudit, &fifcale, & ecclefix. Concluditur
crg°, quod omnes Prælati afférant pratdida effè vera&
tenenda, & fupplicant domino Régi pro falute animx
fox, & pace ecclefix feruanda: quod nihil immutct, fed
prout prædeceflbres fui tenuerunt ecdèfiaç, ipfe tencat,
& libertates ecclefix femet, &confiderer quanta bona
fpiritualia habet quotidie ab Eçdefia, quodhunquamfi-
bi defuit Ecck fiagallicana cum opus fuit, etiam inauxi-
lio tempurali. Et confideret qualiter dominus nofter Papa,
qui nunceft,diligit & dilexit Regnum Francise,& per-
fonam domini Regis, ita quod nunqüam fuit in fede Petri
qui Regnum plus fedilcxerit. Deinde praefotus.domi-
nus Eduen.conclufitad finefo prçdidumrvidelicetquod
ad informandum confcientiam domini Regis, & adpræ-
ftondum confihunvfaperpetitis duntaxat, 8c non adfi-
nem ordinandi iudicij, feu refponfionis facicndæ per
quam ordinario, velftatutum, vt.quiuisalius procemis
le qui poffèt %vcl ius aliquod perfonx cui cumque acquiri,
&adhngulosarticulos ficrelpondir &diùîfit in très partes
: quia quidam articuli tangebant iùra ecclefia: : & quiff
un perrinebant ad ecclefiam* de iure& de confuetudine,
& eis ecclefia iufte vtebatur : quos erant par an deferidere
fi :ut B. Thomas Cantuarienfis Epifcopus, cuiusfeftum
celebratur ^ ilia defenderat. Secunda pars articulorum
conrinebat abufus&erroresfi verieflènt, & illosnullo-
modo volebant defèndere : imo prouidere ne talia fieetiam
ad hoc probandum, priuilegia, libertäres, & coh-
firmationes B. Ludouici, & omnium aliorum Regum
prxdeceflorum iftius. Ad i . articulum qui loquitur de
clerids turbantibus pofleflioncs'laicorum, & dc caufa
nouitatis: dicit Epifcopus prxdidfcus, quod vbi clericus
impedimentum apponit velviolentam, laicus eftador,
& clericus eft reus» & cum deiure & confuetudine a&or
teneaturfcqui forum rei, non eft irrationabile, maxime
in ecclefijs qux de confuetudine hoc habent, fide tali-
bus ecclefia cognitionem habeat. Alias enim fequeretur,
quo Iudieesfccularespro voluntate fua haberent cognitionem
elerieoram proeoquod dicerent, hoc vel iflud
efle cafum nouitatis. .Maxime quia in talibus impedi-
mentisvelviolentijs, habent locum interdi&a qux font
perfonalia de iure, licet in rem videantur concepta. ff. de
interdiäis. l.i.fi.vt quafunt perfinal, quod fuperius eft pro-
batum. Et ad probandum prxdi&a allegauit.£xrt. de jo.
tompe. c.ficlericus 24.5.8c alia iura fopradkfta de confoetu-
dine loquentia. Adtertium qui loquitur de a€lionrbus
perfonalibus inter duos laicos,& inter clericum adtorem
& laicum reum , dixit idem Epifcopus, quod de iure &c
confuetudine notorifs, cognitio talium adtionum perfo-
nalium, pertinet ad ecclefiam, fecundum quod fuperius
eft probatum; quare dicebant multi foper hoc miuriam
fieri maxime ratione peccati quod committitur in reti-
nendo illud quod tenetur quis ad foluendum velrefU-
tuendum. Et ad hoc probanduminduxit iura foper allege
Extra de fo.compt.cum fa generale. Ad quartUnr, qui loquitur
de laicis iniuriam inferentibus in rebus hxreditarijs
clericorum,dicit quod tarn deiure communi; quam con-
fuetudine, clericus poteft quofeumque iniuriam fibi in-
ferentesin hereditäre foa coram indiee Ecelefiaftieo con-
uenire, quia in hoc eommimtur fiicrilegium, cuiusad ecclefiam
duntaxat debet cognitio pertinere. Et ad hoe
probandum induxit.2$. <7.3.f.Si quis, 8c alia iura, quae fuperius
tam de confuetudine quam de iure fuerunt allegata.
Ad quin turn, qui loquitur decontradtibus initis coram
iudice feculari,dicit, quod cum talium contraäuum pe-
titionesfintperfbnales deiure., maximeybieft tranfgref-
fio iuramenti, vel fides mentita,de quibus ecclefiafblum
habet cognofcere,nulla fit iniuria.Et licet ibi noneffet iu-
ramenti vel fidei tran^reflio, adhuc ratione perfonalita-
tispoteftad ecclefiam cognitio pertinere: &ad hancte-
fponlionem probandam allegauitiura fuperius inarticu-
lis pra:eedentibus allegata.
Ad fexram, qui loquitur de concilijs prouincialibus
&ftacutis fy nodalibus, dicitidem Epifgopus ,prolan€lis
& iuftis(vc-quse fandli patres inftituerunc) teneri, & quod
Pralati nihil ftaraantibi quod temporalitatcm tiangät
(nifiquatenus coqrmiffarum fibi animarum tangitfalu-
cem) 8c iifia 8c libertates ecclefiarum efle feruandas &
eis licitum efle ea fa cere, & ad hoc probandum induxit
in Aut. de fanäss Epifcopis.f. vt autem col. <p. &indeeretü.i%.
di. per totum. Ad 7. qui loquitur de contra<Sfcibus reci--
piendis per Notarios ccclefiafticos in terrisfecularium,
dicic quod tam de ratione naturali, quam de iurepra-
feripto in terns dominoram temporaliunr, ecclefia ha-
bebat iurifdidlionem foam rent, & corrigere fi quae talia faifta erant. Tertia pars con- fpiritualem , ficut Domini
tinebar aliquaquae poterant efle iufta, & aliqua finiftra: I temporales foam temporalem: 8c nulli infertur iniuria,
quantum ad iufta,refponditvt de contentis in prima par- fi tales notarij recipiant conrra<ftus illorum qui volunt
te:quantum ad iniufta,vt de contends in fecunda.Omne * fein foro ecclefia: obligare, hocenim eft pro communi
ardculicontenriin primaparte,fighificariinmargineper & publica vtilitate: quia multi magjs eligunt vinculum
a.ardculi contend in x.parte, per B. ardculi contenti in 3. ecciefiae, quamvinculüm temporale: & ante dimitterent
parte. Deinde refpondit fingulariterad fingulos, prouc * contraftus facerefinequibusviuerenonpoflent, quam
fequitur. Et primo. i fe fopponerent curiae fecuiari: & illud de confuetudine
Ad I. Ardculiim qui loquitur de cognitione adionum notadorum eft,& fii.it femper obferuatum,&ad hoc pro-
realium, perfonalium, &mixtarum, &interdi<ftorum: ! bandum ille idem Epifcopus. of.or. cum Epifcopus.
dicit dominus Epifcopus Eduenf. quod cum-de iure fit > /. 6 .ff. deof. pro confulis. I. Ad 8. allegauit, qui loquitur de
probarum fuperius in generali refponfioné,talium cogm- I- officialibusqui criminaimponunt laicis, vtferedimant,
tionem ad ecclefiam pertinere deiure, &pofle pertinere 8cc. dicit idem quod nullus Pradatus, fi feiret talia facere
de confuetudine, maxime in a<ftionibus perfonalibus de | foum officialem ,aliqualiterfoftinerec ,nifieflet-dcmalc-
iure. Et ad probandum iftam rationem, allegauit.ó'j. ; ficijs quorate cognitio. ad ecclefiam pertinet, & corre-
Valentinianus.il. q.i. quicumque, inautem.vt diffe.iudic.fi f i ófciode confuetudine vel de iure, &eciam incafibusvbi
vero&f.fitamcn:coUa.9.extradeiudic.c.ElQuit.xz.di.c.i.ii. recredentia fieri non deberet: & fi quis effètqui infpe-
q. 1. relatum z.q. 1. Si quis presbyter 1 .di. confuetudine. induxit ciali vellet conqueri foper iftis,erant parati(veritate prius
inquifi
Cont. Petr, de Cugnerijs, pro. Eccl. liber. A cl. /. Sq
A
nquifita) pröutiüftitiaeflét, focere emendam 8c ap p o -1 multis alijs regni Francix ecclefijs obferuafum probâri E
• *nereremeaium ppportuflum. Ad 9. qui loquitur de Of- poteft per aliqua iura fuperius allegata. Ad quilo“
ficialibüs qui inquirunt foper maleficis, &ab:in,nocen- quitur de arreftis qux fiunt in illis curijs qux vtuntuf
tibus volurit habere expenfäs 8c émcndas, 8c expcnfas ege, dicit quodfi talia ficrefttficutin articulo confinereddere
nolunt, fuccmnbant in caufa: dicit Epifcopus, 1 tur, nifi de confuetudine aliqua» ecclefix hoc haberent;
quod fi Prxlati fcirent ifta fieri per officiales fecundum | qux confoetudoeft obferuanda (maximevbi talefierdt
quod inafticuloproponuiitur,nollentifta fuftiriere: fed ub aliquo conclu du curix 8c line firaude quod arrefla*
vbi illi contra quos proceditur, petunt copiam procef- tus non effet aliciiius Prxlati clericus) nollcnt ea fuftifoute
fibi fieri, tenf^ur^ petens?amfblueie.*&fifupcrim- nere, ideo, 8cc. Ad 16. qui loquitur de illis qui dicunpofito
fibi maléficio condemnetur, expenfas reftituere tur Prxpofiti clericorum , dicit qitod tarn de ratione
Promotori* S i vero pèr iudicem äbfoluatur, & Promo- quam de iure & confuetudine » quiJibct PrxlâtUS quator
malitiole 8c per fraudem hoc falle függelferit con- cumque parte fox Dicecefis poteft habere officiales liios
tra ipfunï, debeht ei expreflè reftitui t fed vbi vere 8c ex 8c alias perfonas ad iurifdidiionem ecclefiafticam exerofficib
proceditur, fiueperfamampublicam fiue ad de- cendam fiue in ciuilibus fiue in Captiohibus perfonanuntiatiohem
alicuius velalias fecundum quod licitum rum ccclefiafticarum, vel cognitione, cauffo um qux ad
cftdeiurej iudex in hoc cafu expenfas cuiquam reftitue- forum ecclefix pertinent : 8c poteft illam talibus qux
re non tenetliti Ad 10» qui loquitur de fentchtijs excom- fibi videntur perfonis concedere poteftatem , fi talcs,
municationis qux dantur.pró fola vna citatione : dicit iuxtacommiflionem fibifadam citationesfaciant, aut
B idem Epifcopus, quod nullo modo fententia excote- perfonas ecclefiafticas delinquentes capiant, fiue eo- F
Excomnjju- milnicationis debet fcrri, nifi citatio vel monitio p r x - 1 gnitionera caufarum àflûmant, feu alias quöcumque
antccedac ceflerit fofficienter. Sed fiepé contigit, quod propter pe- modo ecclefiafticam iürifHiâionem exercent 1 nulla fit
monitio. lieu litte animarum aut corporum, aut quia eft caufa fa- miiiria. Quilibet enim Dominus temporalis, vbicumtiorabilis,
vel propter alias caufasiuftas, qux continen- que in terra fua poteft habere »Gentes & iuftitiarios fuos,
tur in iure,’fit vna citatio perémptoria, qux valét tres: 8c eadem ratione fplritalis iudex , fcilicet fi tales comi
. time propter talem defe<äum, pöteritlicité fententia milïàrij abufi fucrintin aliquo feu etiam abutantur i paexcommunicationis
ferri. Ad 11. qui loquitur de obli- rati erant Pfxlati tales abufiis corrigera, 8c apponere regationibus
de'Nifi, dicit quod eft fecundum formamiii- medium opportunum : vel fialicubi fit talium commifris,
& procotemuni vtilitate ftatutum, nec lequitUfex fariorum nimia multitudo, ipfi de fofticienti numéro
hocinconueniens:maxime,quia in talibus nunquam fer-? prouidebunt. Cxterute fi tales commiflàrij iuxtajpo-,
tur vel fèrri debet fententia, nifi poft fiifficientem termi- teftatem fibi com miflàm arraftâiierint in cafu licito de
numde eonfenfo contrahentium aflï^natum: 8c ad hoc iure bona mobilia clericorum, nulluslaicushabetfupef
probandum, indu xiic) prater ea de App. kocmateriam conquerendi. Nam bona mobilia fequun-
Ad 12. qui loquitur de monirionibus qUx fiuht contra turpdflidentemperfonam, tarn de confuetudine quam
iudices feculares, ad compellenduni excommunicatos de iure : Et hocériam in ftatutis regni Francix contineper
captionem bonoram, &c. dixipprxfatus Epifcopus, rur. Ad 17 . & 18. eft refponfum quia fpiritualis iurifdiquod
cum ecclefia fuo brachio fpiricuali contra tales pro- <ftio clericoru^i, & bonorum foorum mobilium in quacedendo,
fecit quod potuit: tunc habet recurrere adbra- cumque parte dicecefis, pertinet ad Prxlatos: Etaaifta : i :
C chium fecülare: & hoc de iurë diuino & huteano conee- probanda induxit: quod 5amüel iudex Ifrael, ibat 8c cir- G
ditur. Et fi propter malitiam vel negligentiam Dominus cuibat Bethel, Galgala, &Mafphat, & adhuc etiam intemporalis
omittat facftifoperhocmonirioni parere, 8c düxit:Extradeoj.or.c. cum Epifcopus. Ad 19. quiloquitur de t.\K 7.
' ' talem excommunicatum compellcre, propter quod con- aflècurarpento quod petitur in curia ecclefiaftica : dixit
tingat debicorem amittere debitutnin quod excommur-; didtus Epifcopus y quod de iure & confuetudine, clerinicatus
teheEatur eidem: non eft inconueriiens, fi ( foffi- eus poteft malefadfcorem foum, vel illum à quo verifimicienti
monitione prxuia) per fententiam-excommuni- liter dubitat fibi iniuriam irrogari, coram ecelefiaftieo
cationis proceditur contra eum, & fi dè damnis illatis iudice conuenire, quia fi per laicum committeretur manon
faciat fätisfä&ionem competentem & condignam, leficiuminperfonam- clerici, ecclefia tanquam flefecriin
talibus enim de iure diuino & humano brachium tem- legio cognofceret fopermaleficioteemorato : ergo fadiporale
fpiricuali debet obedire, teaxime vbi quisinex- liöii ratione poteft etiam prouidere .dando aflecuiamen-
Non abfol- communicatione perfiftit vltra annum: de quo, in fta- ta , netaliamaleficiaeommittantur; fpecialiterineccleuatur,
'vy to beati Ludouici ‘mentio fit exprefla. Ad 13. qui loqui- fijs , vbi hoc de confuetudine fpeciali habetur. Si autur
de eXpenhs quas faciunt iudices fecularc% , venien- tern hoc effet inter duos laicos; deber confuetudo ferdoad
excufandumfe coram iudicibus Ecclefiafticis, fu- uari , qux etiam in hoc concordat cum iura communi
per eompulfione ex communicatoram: dicit, quodpoft- per quod ecclefiaftici iudices debent pacem apponere,
quate de iure & confuetudine tenentur in hoc iudices 8c peJtara vifare : quia"melius eft peccanti ante ternfeculares,
iudici cgclefiaftico obedire, debent cum ex- pus occurrerei quampoftculpam vindidtam fomere. Et
.penfiis proprijs ad fe excufandum venire. Sed ficalismo- ad hoc probandum induxit iura foperius allegata, &
D nitio malitiole vel mdebice ad fuggeflionem alicuiusfue- Extr.de treuga&faceper to. Ad. 2 0 . qui loquitur de inuen- H
ritimpetrata: talisfoggerèns, adreftitutionemexpenfa- tarijs qux fiunt de,bonis laicorum : dicit tam deiure fanrum
tenetur. Expenfx veto qux fuerunt in excommuni- dtorum Patrum,quam Imperatorum & Regum, quiliber
carione contra excommunicatum fa<ftx per prxdiiftos Prxlatus in fua diceCefi eft executor legitimus teflameniudices
feculares excommunicatiis ipfe debet ad reftitu- rorum, maxime elapfo terminocxpreflo in iura. Quod
tionem cbmpelli. . , fieontigerit quod executio teftamenti venerit äd Prxla-
Ad 14. qui loquitur de appellariönibus qux fiunt in turn , non eft inconiieniens fi ex quo ad eum pertinet
curijs laicorum ad ecclefiaftidos iudices : dicit idem principale, pertineat& acceflorium, fiuefitin inuenta-
’Epifcopus, quod fi in edria Prxlatorum fiat procefliis ri js fiue in alijs faefendis, fpecialiter vbi de confuetudine
aucdetitr iudicium temporale , & foper huiufmodipro- obfcruatur:aliasenim poflet non fieri executio teftamcnceffu
aut iudicio appeflatio, ordinaria 'aut ratione fal- ri: ad ifta vero probanda induxit. c. de facrof. ecclefi. 1. & me- • Ectlef.J.
fi iudicij vel ahas fequeretur , debet talis:appellatio re- _Jius. C. de Epifc op is, & clends. 1. nulli-, in Auten. de ecclefi. tit.ff. fi
mitti ad examen foiiudicis temporalis ,fed fi laiciisnon quis autem c. 9. extra de tefiamentis. c.tua, & c. nos quidem, & c.
ffer viam iurifdi«ftionis ordinarix, fed quia, vulcv magis loannes.C.defiidei commtjja.Ad 2i.quiloquitur, de hypo theelegit
ecclefiafticam curiam quam temporalem (ficutde carijs adtiombus, dicit idem Epifeopus quod hypothecaiure
& confuetudine licitum eis exiftir) tunc nullum in- ria procedat ex contracribus vfii fit iuramenti vel fidei
conuenicns*fequeretur , fi officialis ad qüem veniret interpofitiö, &fiatdiredfe pofitio,fiue petitio fuperre
talis cognitio , tanquam officialis & iitdéx ordinarius obligata : talis petitio plus eft perfonalis quam realis, &
cognitionem haberet: & lie a Remenf. Lauduneiif. & ' in hoc cafo nulla fier iniuria. Quantum ad hypothecarias
a M Biblioth. Vet. P at. Tom. 14. H 3 qux