fi
C
D
- ritudineàuertantfe ab vberiun dulcedine, tandem vbe-
ruth obliuifcantur. Ita oportet vtcqr t uu m timor Domini
rebus amariflimis impleat. Verbi gratia.Plenus es munr
di'£oncupifcéüàis,'carnahbtisviriis,tbto defiderio arihe-
las ad ahum ftatum, âd glorialii mundi, difficile eft tibi
carere dbisdelicatis,‘graué eft tibi défoi ci, vilipendi, &e.
VeniatrimorDömftiiinGprtuum, relpergat omnes htr-
iufmodi rerum dulce dines quibufdam amaritudinibus,
proponens tibi & terrens te & oftendens, quam eito om-
nis mundana dçleélatio tranfit, quamquam magnam &
inexplicabilçmpoehamproqualÎDct inordinata dele&a-
tionë, quamlibetmodiça, fisrèccpturus *quamquefeue-
re& terribiliter adùemet iuftns iuaex, fuper his tepunim-
. rus. His & fifnilibus,aportet cor tuum âmaricari ac timoré
percuri $c tenore -perturbari & ita violenterifoisr dele-
dationibus doneeearum dbliuifcatur,auelli. Itaqtie noli
negligere éx huiufinodi & fimilibus' meditationibus fa-
cere quoddam hxiuium,quedlicetfif,amaïum,eft tamen
mirabiliter malorum fotmorum, idefty concupifcentia-
rum purgatiuum, quoperungas feulaues omnemdele-
dafionem mundi,& facile earn relpues & abqminaberis,
territusamaritudine qua earn perunxifti. Vt autem hoc
genus lixiuij quod ex timoré compun#io appellater,
queries placiierit conficere poffis, ecce modum deferibi-
§ mus confident.
G a p v t X V I I .
Quod compunftio qua ex timere nafeitur varie & diuerfimodt'm
exercitio & méditât tone potett affirm i.
Ompundio exrimore multipliciter nafcitur. Pri-
I ^ m o ciim quis peccata foaprçterita àdmemoriamre-
dlicit, & quantumDeunVoftenderit, quantamque poe-
nam meruerit, anxiç recordalur, & inde tremens acti-
mens amariflime lacrymatur. Secundo cum qfiisdefe-r
âu s prpprios, pafliories animæ & defiderianoxià afflue
in fe,.etfi non regnanria, agitarjtia tamerit& vexantia diligenter
difoutit, & quod tam parum in eisexpugnandis
proficit eiulans & dolens recordatur. Tertio cum quis
pécCatorurç. meminerir qua? poft cbnuerfiqjiem' fuaip
perpgjrauit, quæ'etfi non feint criininalia , non tamen per' :
.eaduonetDeum offendi quotidie;, &ideblugendo & ti-
méndo deplprat, É r de. his tribusdidüm eft iupra de tribus
difcuflipnib. vel examinatiónibusi Quarrocum homo
confiderat qubdiudicia Deifont infcrutabilia,&fi.efi
cit Homo an fit dignus odio vel amore, & ïreét feiat fe poe-
nituiflè.nefeit tamen afi i oio timoré perçu flus,anex gfa tif
[ infufa compundiis 6c ecmtritusy & ita totus hórrorecon-
«utimrfiçfeien? 6c incertus quid de eo fietin fiiturp, an fit
damnandusyelfaluandus. Quinto cumliomo breuitaré
vitæ fiiæ diligenter attendit,& iè adhuc tara parum profe-
ciflê intelligit,& inde timoreTuc.cénditur &intus cônipû-1
\ «ftioue irroratur. Sexto cum diftridièxammis& foturiiii-
dici) meminit,quo iudexynicuiquuxta opera foa redditu-
rusadueniet, vnde peccata fua agnofce-is expauefeir. Septimq.
cumhomômagnitudiném&mulritudinernpçnarum
ihfernali um pertraâat,ôc cum fe his dignumejflèço-
ghojierit vel cogitauerit}multum incipitlugëre & timére.
- C a p v tv X V I I I .
De Ttilitateeompunâ'ionU & quomodo corpurificat.
r jTÆ c fî in cordç tuo ftudiolè ruminaueris, & e x iftis
f -*veï çorum aliquibus foequenter cor tùumrepleue-
2 W"a d u id ^ e n t ^amarar tÿnçTranfitmundus à corde
tiio & concupifeenria eius, fed & concupifcentiaçaiV
nis & concupifeenria oculorum inde euane&t,nullamq;
foris fenties amantudineni huiufinodi amarirudine inte-'
ritus adimpletus. Et ita cor tuum inicipiet omnem dulçe^
dinemmundi & afFeétionem & adhæiionem re.^)üeré,fi-
pe ifitgloriârnundi, & yél honor, vel'fàuor popularis, gu-
Jarn & luxuriam penitus abominari. Verum y t inprôni-
• p tu habeas hoc genus compunâionès conficere,ecce fic-
ut piodum del^ripfimife confiçiendi,,fic ponamus&ar-
tem,materiam vnde conficitur eolligcndi. ; 1 ’
C A P v t X.
Generalis modus ad fonnandum méditationes de morte.
\ A Editare igitür homo, & a b oculistiiis nunquam re-
I V l cédât, quod poft modiaintfîsab hacvitainaliam
ignotam^egionem tranfiturus, & omnésres mundi, glb-
jiam & honorem , & quæcunque àlia in quibus in hoc
iùundo/deledaris i hiclfö réliâiurus. Omni enirn hbra,
omni die fini & vlrimae horæ tuæpropinquas. Scrutare
igitur& quantum; potes in te interdum affeétum transforma
hominis morientis, &rforma in te &meditatioàe
tua^ quafi ftatim mbritiuus cfles', & iam fit præfens quod
fine dubitatione adhuc tibi prælèns erit*. Vide igitur fie
àffê&atus ,'quantuS tfoi dolor ineft, quantus confcientiæ
remorfos^ & internus clamor de hialis deléâationibus
tuis, quantum dolebisqupd tenon émeiidafti , 6c à dele-
âationibus te nonauulfifti,quod Dei præceptatranfgref-
fus es. Nam in ilia hora vidèbis qqid nieruifti & quid
corpinififti. Adhuc ante oculos fingulas déleétationes
vide fingulavitia & pafliones quibus modo dulciter de-
ledafis. pogita quam amarum erit tibi tune à deleâa-
rionibus jèparari, & quantum dolebis quod viuens noir
fuifti con cupifoenriis morfims.Deinde cogita te forma in
te talem affe(ftum,vtfi anima tua ftatim deheret exire;qua
libenter omnem deleétationem relinqueres, quam gra- (
tanter omnem laborem &pçniténtiam ârriperes,fi vitam
poflèsbbtinere.Cogita deindê in ilia hora q^iam breuévi- :
' debitur tibi orane tempus vitæ tuç & deleéèationum tua-
rum.Tunc videbis totum tempuis tuum tranfiflè,quafi fo - :
mnum vèlficutvmbram , maxime cum perpendis rnftare
attemitatem quç nunquam finiçtur.peinde cogita^qiian-
tustibieritfiolor, quod pro ta minima deleâatiôhe bre-
uiflimi temporis amififti aelitias lætiriam &gIoriam fem-
piternam. Cogita etiam quod omnes iftædeleéhtioncs.
nihil tibi tune amplius confèrent quam amaram mortem
facientamariorem. Tanto enfin difficilius hincfopàrabe-
ris ‘quanto phiribus'rebusinordinatis concupifcétijs fue-
risaliigatus. Vnde fapiens: O mors quam âmaraeftme-
moria tua homini fan o, &pacem ^abenti in fobftâtiafoa.
Cum autem talem affeiftum in te formatam & cordr tuo
imprèflum fènfçris, tunçprocede vlteriuscôgftans quod
ilia hôra certiffime veniet & efttibiineuitabifis.ômncs ey
nim homines moriuritur, & mille gwierationps à princi-
pio feculi præterieruot, ita& tu feqiieris. Deinde cogita
quödiliam horam determinate præfoire non poteris, fed
improuifeyenier fo?te hoc anho,fdrte hoc mefe, forte hac
feptinsana, quia ficurfuritain nodeveniet,quando nihil
de hoccogitabis, fedmultateàéiurumçogitabàs. Non-
nunquam ftiam vteo plus timorconcupifcenrias tuas ex
cruciet & expurger,reuolue ordin ém quo a Amortem 4e-
uenies. Siquidem mortem & corr#nuniterpræceditinfir-
mitas gfaüiflima.Cogita quanta hæc eritinfirmitas quàm.:
grauis debilitas,quandocror tuum prçnimio dôldre rum-
petur.Cogita quomodô tune erit cor tuùm depreffùm,ac
utotum rtittndum fuper fe corineret,tum propter %firmi-
taris mâgnitudineni, turn propter natnralis inclinarionis
eflè fiiufti appçtentis mirabiîemhorrorem, rum propter
rimorem de peccatis &de fùturo iudïcio,8t fictandem fe-
quiturmorS. Item^aliquando propone oculisrtuisimagi-'
nem aliçuiùs hominis morientis,& diligenter refoice for^
niam,modum &^rdinem,quibus ad mortemdeuènitur.
Nig^efcittqtumcorpiis,omnia membrayigéfcunt, ojeuli
ver ânt.ur,&G. Deinde cogita qUaliter dæmoncs adüenic.t
expecSantesfieut rugien tes praiparatiadefçam fi quid de
foo in ànimapotuerintinuenitej&quahterimmundifM-1
ritus animæ cgtedienti obuiabijiit, quærentes in.ea opera
foa, vt fecum eâm trabaht ad mferni ^rofundaDeinde cogita
qùaliter anima dé corporé egréfla, ftatim ante tribu-
naliudicis ftatûitur,iam tune fente tiam receptura,quæex
hbctunc vfquein fæculanon mutabituriDeinde fequere
funus ad fepulturâ,& vide quomodb caro miferaproptef
quamtantopereqûæfiuit deleélationcs, terrætraditur,&
vermibus èfca paratur,& traditiuperpetuæ obliuioni. Éx
iftis&
iftis 6c fimilibus belle confiderabis, quodgaudfom & de^
leélatio mtrndi fit inftar punélfitrafit ficut vmbj^.&quod
homofithicveluthofpes noââs vnfifi* E contrario non-
nunquam debes tibiaffeôtum afliimere iufti viri moiien-
ris, & ad mortem bene difpofiti, cogitando quam lætus
talis erit qui prius poenijtuit, 6c fe à dele(5tàtionibus purga-
uit,& nihil hic viriofe dilexit,& fie de fingulis.
C a p v t X% >
Generales medïtationes de extreme iüdicio, quibus homo potent
ftbi incuteretimorem.
D Einde oculum mentalem verte ad extremum iüdî-
cium, vt ex eius mçmqniamariflima amarëfcant o-,
innia dulcia. Cçgita igitur quantus timtîr , quantus clamor,
quafitaquè fiet admiratib , cum tiibà Arçhàngelica
fonuerit ,,çum fulgüra terribiliter fplendefcent s tonitrua
mugientfcum.adterrendumpeccatoresfo'lobfcurabîtur,
& lufia non dabit lumenfoum.. Cogita quid cordis
tiinç habëbit'pecpator. • Cogita qualiter tunc vniuerfi
mortuireforgenttra^tantes vnufquifque fecufii quid: boni
egit vçlmali. E t boniquidem çùm ineffabili lætitia exppétabunt
indicem.Iniuftiautemjindicibili terroretimé-
totamineenfàm&ardentemJplenam InfifiitipOpuli! mût*
titudine claraantibus vniuerfis , 6c miferabiles fonituS
dantibus&eiulatiisprædolore & ardore, 6c éx inufdia fe
mu tuo mordent ibus.tanquam fi canes rabidifimul eflent
conlundi. Cogita deinde poenarum acerbitatem. Ibi eft
çalornimius, cüinofter hic calor in nulloeft comparabi-
lis. Ibifrigus intolerabile, cui nulliimfrigus mundi in a-
liqua Comparatione p'oteft æquari. Et ita cogita de fingu-
larura poenarum intenfionibus 6c cruciatibus. Cogita de
poenarummulriplicitate. Ibi ignis inextinguibilisabun-
dans^ ardore, carefis tamen luce. Ibi intolerabile frigus,
foetorpeflimus, tenebræ palpabiles, vermes immortales.
Ibi eft poena in omfii fenfu, in omni membre. Vifos vide-
bit larUales dæmonüm facies mirabiliter foo tërribilia-
fpedu affligentes.- Auditus nil aliüd audit qüam fletus,
plandus,& vlulatus, 6c vocemillam^ heu heü, væ væ, vt
quid fuimus natïj vt quid 4 Deo creatî, y t, quid nohpcri-
mus,maledidus Deiis,& mal^çdida trinitas,quç nos crea-
uit ad hanc poenalitatem. Ecçe hoc èft Carmen quod ibi
captant continens lamehtationes 6c væ. Cbgita dé ilia
mifèrriraafocietate dæmoniorum, & crudelitatetorto-
ruifi iqùoniamfont fine mifericordia,iniorquendonon
fatigantur,ad mifericordiani non cofiimoüentur,fed poe-
nam oinnibus modis quibus potenint augebunt. Ipfi in^
fultant, dicentes : Vbinunc gloria, ybi voluptas, vbi ho-
no^jvbi altus ftatus,vbi diuitiæimmenfæ, vbi p o te n t ia l
bi dignitasjvbiprçlatura,ybi dominiumîQuid nunc pro-
'font omnia quæ fueirunt, tara breùia ,tam cito tranfeün-
tiaî Cogita quod quiuis ibipliis in illismembris punietur,
per quæ amplius dëliquit jfiue in linguaifiue in corde.Et
quantum plus quis feextulit 6c indëlitiis fuit, tànto ple-
detur ibi poena grauiori. Cogita etiam de poenis interio-
rïbuSj&maxime de priuatipne vifidnis diuinæ,quæ exée-
dit omhempoenamaliam. Cogita quod font æternalitér
anathematizati & eieéti ab illaiuperna &gloriofa ciuita-
te Ierufalemfnunquam illuc redituri. Cogita de yerme
confcientiæ,qui nufiquain morietur, qui non ceflat, clamât
bunt fie aduentu& facie iudi(is,dicentes: Montescadite
fuper nos 6c operite nos à facie iudicis, tempus enim abiit
& receifit, non eft quo earit 6c emânt oleum meritorum*
EgEederedein4e&fpeculandooccuiTe,&videiudicem
venientem cum poteftate magna, cumfenioribus populi
comïtantibus Angelis vniuerfis 6çfan<ftis. Deinde reuol-
ueamarum illud diuortium,cumfeparanturoilesab hoe-
dis. Et nunc quidem font duo in domo vna in.mola vna,
fed tuncVniis affumetu.rj&vnusrelinquetur j nunqüam
ammod^coniungendi. Trâsfornjain te âffeéfum eorum
quiàfinifirisfont, quibus dicemr: Ite maledidti in ignem
’& c. quomodo lamentabuntur, dicen'tes ^: Ecce hi ftifit
quos a'Uquandb habuimus i n der îfu m, quant u s eis dolor,
quantus lüéfcus. Demde aflume affeétum ëorum qui à de-
xtris feint, qudn to replèti font gau4iq,qfiq4^f>ro tammodicis
iaboribusæternaprkfoia^fieruerunt. Cogita quam
diftri defie tibi exâminatio operum, iocûtionum,&me-
ditationumV&malarum affeiftionum, omiiia ibi nudâ é-
runr, auertaetiàm quæ hiçfueruntpalliata. Namleraia-
lem fcifitabitur in lucern?s , 6c inuenientur rionnulli Bâ-
bylonij qui çiués putabanturforeîeruialei'n .T ë ftis erit ibi
diàb olusy qui oftendet nobis peccatum quod commifi-
îflus,tempus quan4o,&lócum vbi peccauimus , & dieet:
Æqitilfime index, iudica hune eflè meumob culpamqui
tùus elfo nolfiit propter foperbiam. Accùlabit propria
edrifeientia /fe4 &fméti Angeli açcufabunt.lbi Chriftiis
i inflgnia pâfiionis fuæ oflê’ndet, 6c malis beneficia incar-
natiQniSimprOperabit , eo,quod ea contemyerunt & in
grati fuerunt. Deinde profère iudex fententiam diffiniti
uarn,a qua nullus appellate potèft , nullus cofitradicere
nulliis (ubtérfugere,nullusfe defendère valebit. Cogita
quid amiritudinis,quid doloris, quid hôrroriscoritifieat
fententiaillà:Ite malediéti. Cogita quid dulcedinis, quid
admirationisi&gaudij habeatvox illfi* Venitçbenedidi
ïnterdûitiètiàm cogïtàdeparticularitüoiudibio, & forma
meditationes ex præmilîis foo modo.
C A P V' t X X I.
Qualitêr homo per mynorïam pcenarum infernaliumtimorem
acquïrit & compunftïpném.
DEinde verte o culum'ad regionem damnatorum &
carcerem miferonim diligèntèr fcrutaris, qu?* ib i a-
g an tur ,q ua lisfitfllam an fio , 6c quis löcqs. Quifiautem
mens noftra cteca melius pervifibilia 6c fenfibiha dücitür
ad notitiam inuifibilium, id eo y t illas ^cenasmeliusfen-
tias potes tibi aflumere fimilitudfoes a fand is fopet hoe
ifi fcripturis pófitas. Afpiceigiturinfernum, chaos hprri*
blliflimum,l6cum fobterraneum & profitndilfimumjtq^
tumque tenebrofom, puteum profiifidiiïlmum 6c totaliter
ignitum , forhacem tbtam incenfara & terribiliter
flammantem,ciuitatemmagnam,tenebrolarn,obfcuram:
&>affligit qüod propter tarfi modicum gSudium ad
inftar pundi,ad illas poenas dèfCenderunt.Item cbgita de
paffionibus ahimæ,iræ**& inuidiæ,quibus affliguntur.
Nam iraçundia,inuidia, &c. maxime in ipfis regnant. I-
tem diligenter rumina poenarum æternitatem, quæ om-
nibuspoenis grauius afrligit , poenarum nullus eft finis,
nulla ibi redemptib. Poft mille millfiim annorifin non
propinqiiat finis,quia nullus eft finis.His & fimilibus meditationibus
timorem Domini concipies,, & compun-
(^ionemfelutarém conflcies ,• vt fie affeéHoneS tuas à rebus
infimis aue lias- Ôportetautem telongo temporein
his exercitiisimmorari, & cum huiüfmodimeditationibus
ac aliis virmofis operibùs maxime ifi remediis vitio-
rutn, de quibus, poftea dicetur , iplàs affe&idnes expurga-
rè,alias ylteriùs afeendere fionpoflùmus. Nam quantum
affeétiones carnales:& terrerias abiecerimus tanto amplius
ipiritualesgdiiciemus : fi parum, pafuni: fi multum,
multum. Érgo à timoré Dpmîni feçfindum prophetam
debemus parturire ïpiritum falutis. Eft enim initin-mfa*
pientiæ timor Domini,, & in ipfo debemus nos ftudiofe
exercerev& cor noftrum purgare, vt ad charitatem poffi-
mus peruënire. “ ynde Sapiens : Initiandi font à timorç, yi
ad charitatem pèrueniant. Vides er^o quani congrue di-
liina fcriptura puritatem cordis fidéiaflcribit,iuxtàilludî
Fidepuriftcafis corda eorunfieoquod timor qui eftin promis
effedus fidei, ettellit deextirahit cor ab immündiS af-
fedionibiis & Vitiofis inqiiinamentis. ' Eft igitür primus
gradus fecundæ afeerifionis, qua tçnditur ad puritatem
1 cordis,fides vel timor,quiefteius èffedus.
G a p.V t X X I I .
De fecundogradü fecund* afcenßonis>quifit per{fern &deßderfum
■ cceleßium &ffiritualium rerum, quibus pürgatur &fana-
tur homo à fecundaimpuritate cordis, à .
SIcut fideS timoré futuri iudicij ac fopplici
tu,fecit vitiörum contägia declinäre, ccoounccuutiens quo