1 06 R. P . V Bert randt. Car dm. Epifi. Eduenfîs,
reeosujutoc-
Poteftas
principatus
I fecularis :
fubeftaliurifdiâio!
liipirituali
C
Duçfpecies
eiufdem ge
:s proxi-
non fe
t compati un :
turineodê
fubieûo.
Matth, iz.
ingchennam,vnde Matthxus àichitioUtetinu
cidunt corpus,animant autan non pojfunt datiere,timete eum qui
poteft animant drcçrpus mittere ingebennam: & idem habetur
apudLucam,&ij.^.iij.c.»ôhw>xxiij.^.vj.i»/>ri»cÿwi\xxj.
q.jx.lotharm-,depæniten. âtfiin. q.c.dudumfànftam-, verficulo,
ficeftregnum Dei. Ideo inter fidèles Chriftiaiios,ne exorbi-
tent i tine quemintendunt ; 8c, vt, fi errauerint iri via, re-
ducàntiirad earn,, necelîariaeft poteftas àd quam pertn
neatj eos ad finem præcU&um dirigeré & déniantes corriger
e,& ad redfcam viam reduéere, non folum exortatio-
I ni bus fed poenis congnlentibus. Et quià ad hoc non fuffi-
cit poteftas fecularis , quæ dé fe nihil noùit de donis 8c
| prxmiisvitæfiimrx > nec de méritis feu demeritis quæ ad
I cam perducunt feit abducunt j idea* prxter earn, inter
Chriltianos neeeflaria eft alia poteftas fpiritualis quam
Cluiftus verus Deus Ôt verus homo dédit beato Petro,
quando ei Commifitrègirnen vniuerfalis Ecclefiæ. Ioann.
vitimo.c.& prius promiferat dicens:<£* tibi dabo claues regni
ccdoruni, & quodeunque ligaueris fuper terrant eritligatum& iii
«élis.Et diffère hæc potellas,quantum ad fuam primam o-
rigïnem, à poteftate fæculari ; quia origo huius potëftatjs
fui: àDeo immediate ;.videlicet à Çhnfto,. tradenteeam
certæ pertonæj fcilicctPetro,pro fe 8c fuis fuccefIoribus,à
quibusdêriüatur in alios. Poteftas autem fecularis non
fuitàprincipiôfic'inftituta, fed modo quodiâumeftim
prima quxftione, in corpore folutionis ; quamuis in qui-
butdam régnis, & maxime in regno Iudxæ, fuit aliquid
fimile,vt di&um tuft in fine eiufdem quæftionis.Vnde fe-
quitur quod poteftas fpiritualis & Ecclefiaftica non fo-
lum eft in fe légitima , fed eriam quantum ad fuam pri-
hiam acquifîtionèm ; quod non poteft dici déprima ac-
quifitionepoteftaris fecularis, fàltem quantum ad imperium.
Ad primuni argurnentum dieendum eft, quöd plur
ralitasprindpamum quorum vnus non fubeftalterijnoii
eft bona; fed non eft fie in propofito; qtua inter omnes
Chriftianos, poteftas principatus fecularis fubeft aliquo
modo potéftati iurifdi&ionis fpiritualis Ecclefiafticæ,.
vtpâtebitin lequentib us:igituq&c. Ad fecundum,dicen-
dum eft quod non debetfufficere populo fideli,qualis eft
populus Chriftianus, quod viuat virtuofe quantum ad
virtutes morales 8c poiitiças,de quibus löqUutitur morales
Philolbphi; fed oportet quod viuat fecjandüm virtu-
tesTheolôgicas,qux dirigunt adiisfidehum &.Chriftia-
nôrum ad vitâm beatam : de qua vita 8c virtutibus Theo-
logicis ad earn dirigencibus, nihil nouit ratio naturalis
nec poteftas fecularis fuper eamfundata.
Q J JE S T I O.
“T Ertio quxritur, vtrum hx duæ poteftates feu iurifdi-
1- (ftioncs poflint concurrere invna perfona,puta,quod
vria&éàdem perfona habeat vtramque poteftatem feu
iuriididionem. Et videtur quodnon; quia duæ fpecies e-
iuldem generis proximi non fe compatiuntur in eodem
fubie ifto : fient homo & afi nus, albedo 8c nigredb: fed hæ
duæpoteftates 8c iurifdiââones funt duæ fpecies eiufdem
generis proximij etgo non compatiuntur fe in eadem per-
lona, ad hoçfû.ciùff.pro.fuo.l.fi in alia, circa principium}' ibi,
cum dicit, necfe enim idem, & profuo & clampofidere poteft : 8c
quod ibi notatuf ,ad idem fe cit quod legitur xxij .quajlione
ij.c.cum humilttatis: xxxij.q.q.c.cum renunctauit\ittm quoda-
pud Matthæum dicit Çhriftüs ; Reddite quafunt Cafâris Ge-
fari,&q:tafunt Dei Deo, xx'tij.q.viij.c.fed in morte,&ca.conue~
nior; Extrade cleric, coniunga. c. ex parte. In quo, videtur im-
nuerediuifionem prædiôferum iurifdidtioUum (fpiritualis
videlicet,& temporalis) &pérfbnarum in quas cadunt;
quia temporalis cadit in Cæferem,fpiritualrsvero in Præ-
latos qui gerunt yicèsDei in terris : Igi tur prædidæ duæ iu-
rifdidtioncs,non debenteflèin eadem perfonà.ItemÇhri-
ftus qui fpiritualem poteftatem dédit Ecclcfiæin Petro &
rin fucceftoribuseius;,âbiecit à fe omnem poteftatemiè-,
; cularem : vnde cuidam diçentifîbi: Magifler, diepatri meo
Ivt diuidatmecum bareditatem -, refpondir, O homo quis conjli-
tuit meiudiçêm&dmforan inter vos ? 8c cum populus vellet
eumfacere Regem,fugitiitem coram Pilato dixit: Regnum
| metirn non eft de boctnundo: xxuj.q.uj.paragr.ultcm ipfe foluit
Tributum, vtlegiturapudMatthaeum xj.q.i.c.magnumj
quodnon feciflef fi fuillet dominus temporalis. Non videtur
autem probabile quod ipfe dederit maiorem poteftatem
Petro & Ecclefiaj,quam in feipfo voluit haberejer-
go Chriftus nulla teporal6 poteftate dedit Ecclefiar. Con-
ftataute quod fpiritualis poteftas non cadit in Principcm
fecularemjergo ift<e dux poteftates feu iurifdiiftioneS non
funt in eadem perfona iufte. Item prima Petri 8c di&otc*
magnum, dieitur; fuhieftieftote omni bum ana creature propter
Deunt ,fiue Regitanquam pracellenti ,Jiue due tbits tanquam abeo
mips: ex qua au&oritate, videtur quod tota temporalis
poteftas pertineat ad folos Reges 8c Principes feculares.
Icem iftud idem cauetur lege lmperatonim, qua dieitur
fic: Magna enim dona a Deo collata funt, facerdotium ,.&impe-
rium j facer dotium vtdiuinis, imperium vt humanispraeffet. In
corpore autem, quoopo,Eptfad or.perdu.inprincipio,coUa.pri-
ma. Ad idem legitur in canone, au&oritas; facra Scriptu-
ra, Pontificum 8c r^galis poteftas, huius mundi guberna-
cula regunt. difiin.xxv).c. duo funtquippe. Igitur aprincipio.
Poteftas Ecclefixfe extenditfolum addiuina 8c feiritua-
liaj P oteftas vero fecularis ad tcmporalia. Et ifti funt termini
antiqui qui non debent tranfgredi f fecimdum illud
Prouer biorum 8cix.q.ij.c.i.cum fequentibus:netranfgrediaris
terminosantiquesquospofuertintpatres. Item, ofEciadebent
effe impermixta, alioqUin fequeretur confufio: fed aliud
eft ofEcium fpiritualis iurifdidtionis, 8c ahud eft officium
iurifdi^lionis temporalis,ergo hx dux non debent mifee-
ri in eadem perfona. Adhoc, fecit. Extra deprabend, c. cum
Jingulaj Ixxxix.dijhnc.c.Jtngula; xv j. q. ij.c.presbyteros. In con-
trarium arguiturfic quia m primitiua Ecclefia 8c quafi in
initio ipfius nafeentis Ecclefix, Petrus damnauit fenten-
tialiter pro crinjinefurfi (quodeft crimen ciuilc) Ana-
niam & Saphyram, poena mortis temporalis j qux eft poena
ciuilis-, 8c lie videtur quod poteftas data Petro &Eccle-
fixextendatfe ad delidta ciuilia, & adpasnas ciuiles, 8c
non folum ad fpintualia. Refponjio. Ifta quxftio non eft
dubia quantum ad ifeud quod prima fecie quxritur: videlicet
vtrum pbteftas fecularis & Ecclefiaftica poffint fi-
mul eidem perfonx conuenire vel competere j quia cer-
tum eft quod fic,Vt raanifefte declarabicur. Sed aliqua ar-
gumenraftarim fe£ta arguendo ad quxftioncm, impli-
cant vnum quod eft apudaliquos duSium j verum videlicet
poteftas iurifdidrionisEcclefiafticx extendatfe aliquo
modo ad ea qux fubfunt iurifHidrioni feculari; fi cut funt
adtiones perfonales laicorum,& mixtx.Quantum adpri-
nium quod quxritur principaliter,dicendum eft quod v-
traque poteftas, fecularis, & ecclefiaftica, poflunt eidem
perfonx competere : fed poteftas feu au£loritas iurifdi-
«ftionis fpirituafis & temporalis fimthuiufmodijquia nul-
lam oppc^irionem vel repugnantiam habent: ergo pofe
funt eidem perfonx competere.Maior de fe patet: feci minor
probatur, quia ad homines qui per prudentiam &
feientiam feiunt humana fadta bona vel mala re<5te dife
cernere, & perluftitiam debite ordinare (prxmiando bona,
& puniendo mala) pertinetde aliisiudicare:& hoc eft
verum,tarn fecundum p hilo fophiam moralem,qux dicic
quo d pruderiria & iuftiria funt proprix virtutes principis,
qua'm fecundum facram fenpturam qux defapientiaiu-
dicandi dicit: diligite viam iuftttia, omnes qui praejlispopulis:8c
Salomon, vt digne poflet iudicare populum, petiit d Domino
fapientiam,vt dieitur. 3. Regum: de iuftiria vero di-
citurfapientixprimo; diligite fapientiam qui iudtlatis. Sa-
pientia autem feu prudentia, tam de diuinis quam de hii-1
manis cognofcendis&prdinandis, non habent inter fe
oppofitionem: quiavirtus non opponicurvirtuti fecundum
moralesPhilofophos& fecundum veritatem: imo
quxlibec virrus quodammodoiuuaturperaliam :& propter
hoc, habent inter fe quandam connexionem , fal-
tern adminiculatiuam: ergo au^oritas feu poteftas fpiritualis
8c fecularis,iudicancu tam de fpiritualibus quam de
temporalibus 5 non habent,inter fe aliquam oppofitionem
feu repugnantiam,quin poffint rationabilfter eidem,
perfonx conuenire j immo vna iuuatur 8c fulcicur per a-
iiam. Ad hoc facit quod legitur in Pfalmo; Quia dilefta:
ambula-I
, ,E
cfitiftus fol
Uit Tribut«
_ CsèUti.flc.
ut càteii.
tAatth.u.
SpuitUilij
j poteftas nö
cadit in
ptincipem
I leculatem.
‘ i,. -
F
Prtutrb.n,
Petrus di.
mnauit fen
tcntialiter |
proenmins
furti, Ana*
j niam.
G
H
Sap.6.
I
PfiLtlt.
pinafgidinèl'e &s
fume«»
Ecclefiam*
,,C*raf-u‘.
Uoyfessc-
perpwfuit.
temporal!
8c fpitituali
iurifdi- i
üioni.
De origine dr vfa iurifdi ftionum -, traftatus.
Ptelati, in
pluribus
mundi pa t'bbs.ha-
bent non * lun^fpi-
titualem,
r’ d ctiam
ambulabunt de virtute in virtutem depcenitentia,dtftin.u-. c.durn |
fanttum, verß.fed quidam 8c videaturquod nötatur, 32,q.'
v.c. it a ne aliqua. Secundo patet de auéfcoritatibus facræ
feripturæ, accipiendo exempla inéa lcripta quæ tradita
funt nobis, vt audtomas fimilia faciendi : quacutiquèènim
fcriptàfunt,ad noßrdm doürinamferiptdfuntftent dicit Apo-
ftolus ad Romanos; Etideo, omittèndo paganos 8c infidèles
qui flint foris 8c extra Ecclefiam'; de quibits nibilper-
tinetad nos tudicare, ficuc dicit Apoftolus in Epiftolaprioré
ad C orin chios: loqiiamurde iurifüiâione qux eft & débet
eillè inter fidelèS 8c Chriftianos, 8c fuit ifipopulô Dei
ex eo temporé quö Dominüs prxçepit Moÿfi vteduceret
pöpulum dé terra Ægypti : & inücniemus quod pro totö
tempore quo Moÿfes vikit&ediixit filios Ifiaelde terra
Ægypti vfque adlordahem, quadràgintaannisipfepræ-
fuit in iurifdiâione tam fpirituali quam temporali ; ita
quod in eadem perfona Moyfi concurrit vtraque au£to-
ritas. Quia enim habuerit poteftatem fpiritualem, patet
ex pluribus locis legis veteris ,in quibus legitur quod ipfe
facrificia obtulit Domino, & Aaron ac filios eius confe-
crjiuic in fecerdotes : quia autem fucrit dux & princepS
populi, habe ns plenitudinem iurifdidtionis totiusm populum
Dei, quantum ad témporalia : patet in veteri lege
in Exodo, Leuitico, Numéris & Deuteronömio , in quibus
nullus legitur iudicaflè populum in temporalibus ni-
fi Moyfes vel fubftituri per eum j videhcet feptuaginta vi-
ri, de quibus,legiturinlibroNumerorum, 8calij de quibus
legitur in Exodo.Ec fic, patet quod officium fecerdo-
tis non exclufit Moyfenab officio iudicis in temporalibus
; fed potius reddidit earn magisidoneum tanquam
magis familiärem Dei,cuius eft omne indicium. Item Samuel
Prop heta, fimul fuit facerdos 8c princeps populiin
j temporalibus, liait apparet in primo libro Regum; &
! quando,petiuit-regem, dilplicuit Domino & dixit ; nonte
te abiecerunt, fed me, ne regnem fuper eos. Nouiffime vero,
tempore Machabæorum reduâum eft regnum ad facer-
dotes : &ijdem fueruncpontifices& reges feu duces populi
; habentes regimen tam in temporalibus quam in fpi-
ritualibus , ficut legitur primo & fecundo Machabxo-
rum, de ludaMachabxo, Ionata,Simone & Ioanne filio
Simonis: quiin omnibus ram fpiritualibus quam temporalibus
prxfiierunt populo Dei. Ex quibus, apparet quod
dieitur, quodPrælatos qui habent iurifdi&ionem temporalem,
nec de temporalibus iudicare, multum diftonat
àferiptura veteris teftamenti. Scriptum eft enim inDeu-
teronomio, Extra qui filii funt legiti. cap.per venerabilem, Si
fit difficile & ambiguum apttd te iudicium inter fanguinem &
ftnguinem, caufam&caufam: lepram & lepramifurge&afcen-
de ad locum quern elegerit Dominus Deus tuus, & ventes ad facer-
dotes Leuitici generis & ad iudicem qui fueritido tempore, qua-
resqueabeis, quiiudicabunttibiiudicii veritatemfetfierifqueeo-
rum fententiam: &fubditur: qui autem fuperbiertt nolens facer
dotis imper to obedire & decreto iudicis, mortetur homo ille. Ec-
ce, quam manifefte dicit quo ad faeerdotem pertinebat
iudicare non folum inter htpram & lepram, quantum ad
cerimonialia & irregularitatem legis , fed inter fanguinem
& fanguinem, quantum ad criminalia, & inter cau-
fam & cau(am, quantum ad ciuilia. Veniamus autem ad
nouum teftamentqm, & adlegem Euàngelicam, 8C irtüe-
niemus idem: Conftat enim quod tempore Conftanti-
ni, plures Prxlati, Papa videlicet, & alij, hab uerunc non
folum pöreftatem iurifdiérionis' fpiritualis , fed eriam
temporalis. De Papapatet, hoc 26. difiinftione cap. Con-
ftantinus: decxterisPrxlatisin regno Francix&Theuto-
nix, 8c in pluribus alijs mundi partibus conftitutis; no to-
rium eft quod ipfi aprincipio fundationis fuarum Eccle-
fiarum; vel à tanto tempore de cuius contrario non ex-
tat memoria, cum poteftate fpirituali & Ecclefiaftica ob-
tinuerunt 8c adhuc legitime obtinent Ducatus, Comita-
tus&Baronias cum iurifdiétione temporali. Vnde dicic
Baldus in c. nimisde iureiurando, quod elèrici poffiint habere
feuda l principibus, & propterea fiicereeishoma-
gium.Quis autem auderec dicere quodafliunptusin Epi-
fcopum, teneretur proprio patrimonio refignare feure-
niinciare ; Credo quod nullus fanx mentis. Ectamen aliquinobiles
habentes ex patrimonio poteftatem iurifdi-
ttionis temporalis,a fTumuhtixr plüries ad Epifc'obatus;&
tunc fimul habenc vtramque pötëftatem, fpirit'uaiehl vi=-
delicet & tempóralèm: Sic igitur patet quod pbreftas fbi-
ritualis & temporalis iurifdidlionis, poflunt sidem perfo-
nx competere j nec in hoc quxftio eft dubia: Illud autem
quod aliqua argumcntaimplitahc: Videlicet vtrum fola
poteftas iurifdnftionis Etclefiafticx feu fpiritualis poffit
feéxténdëre adaliqiiaqüxvidéhtiir pertiriérfe ad iurifdi-
fftibhém temporalem j ficut fuhtaótiohès perfonaléslai-
torum;& mixtx; eftmagis dubiumi Circaquöd eft ihtcl-
ligendum qüod aliquapoffiintpértinérë adaliqüam po-
teftarëmfeu iurifdidióném triplicicër: Primo, e^fe: fe-
fcuhdb, ëx vfu: rêraöj ex priuilëgiö feu cönfuecudihe; Vi-
deamus ergo prinio, quid cbmpëtir Ecclefix ex fe, quantum
ad iiirifdi&iorièm fpiritualëm: & primo; quantum
ad perfonas :.fecündb qüaiitum ad hegoria feu Caufas;
Quantum ad përfbnas j dicendiim eft qubd bmnes Chri-
ftiani cuiufcunquegradus veiftatusfeu conditionis exi-
ftarit j fübfurit iurifdi&óni Ecclëfiafticx: Cuius ratio eft,
qubd fcripciim èftad Romahos: Omnts anima potefidtibus
fubhmioribus fubdtta fit, non eft enim potëfidsniJiaDeó. Inter
Chriftianbs enim duplex eft pöteftaS: temporalis feiheet
& fpiritualis, fiuefecularis 8c Ecclefiaftica: 8c, vtraqüe ëft
aDeo fecundum modum inprxcedtntibus expofitum:
8c ideo y trique pbteftati fubfunt Chriftiani, fed ditfërën-
ter: quia potëftari temporali vel feculari fubfunt Chri-
ftiani, quia inter Chriftiaüos poteft effe, & eft, & fiiit iÜa
poteftas legitima, fed folum vt ciues: Poteftati autem fpirituali
& Ecclëfiafticx fubfunt vf Chriftiahi & fidëles,
quia poteftas illa fundataëft fiipel: fidèm-, pér Chriftum
f '»obis traditam. Igitur ornhes Chriftiani & fidelés * viri &
i mulieres, clerici 8c laici, Reges & Principes fubfunt iurif-
i didtioni fpirituali & Ecclefiaftica Ëtciim prxdidtamiu-
I rifdiótionem habeat Papa, fine lilbifatiöne 1 bei & perfb-
narum:ideo omnes Chriftiani: vbiciinquc fint, debént ei
obedire: ext A's vero Prxlatis Epifcopis, & Archiepifco-
pis, Sc Patriarchis, in remtoriis feu dioecefibus fibi com-
miffis, tenentur obedire omnes Chriftiani martëntesin
eis-Ec ideo Clemens Papa dicic,& haberur,Extra de maior.
& obed.c.omnts: quod bmhes Chriftiani princip es tertx, Sc
cxèeri homines, Epifcopis obedirê debenr, vt.beatits Petrus
prxcipieba t. Ab hac tarnen obedientia feu fiibiëiftio-
ne, P apa, qui eft fiipremusin Ecclefia, poteftaliquqScxi-
mere: & fïc patet quod omnis Chriftianüs j cuiufcunqüe
flatus vel Conditionis exiftat, fubiedlus eft iurifdi&foni
fpirimali feu Ecclëfiafticx. Vtrum autem iürifdiClio Ecclefiaftica
feu fpiritualis ëxténdat fe ad omnes adliones
perfonales omnium Chriftianöruln, nbri folum clerico-
rumfedlaicorüm: dicendUmefi, quod defe & hire fuo
extenditur ad cogrtöfcèndum & iudicandüm de omnibus
peccatis; nonfcHüm déillis quxfunt contra articulos
fidëi & fkcrameflta, in quibüs principaliter fundatür reli-
giö Chriftiana: fed eriam de omnibus peccatis mortali-
busjqüod patét: primo,ratiönê irrefragabili,fic.Cuius eft
eft Confidèrarè.fiiiëm,èiufdëm eft iudicare de his qux de-
bent ordinari adfinemjquia ratio eoruhi qüsë ordiriantur
ad finem i fumitur ex fine; debet èniril in tendens aliquo d
bonüm, finem éligere 8c ea qux funt ëongrua fin i, & tol-
lèrë ea qux finem irapediurtt. Verbi gratia: Medicüs con-
fideratfanitatem corporum; & certe eiuS eft iudicarede
ijsduxfèruantfanitatem, &dëhis quxéam impediunt,
vtaoeis abftineatur: &confimilitereftin omnibus. Sed
Corpus ordinatur adanimam, etiafci fecundum gentilès
Philofbphos; & témporalia ordiriantur ad fpiritualia; 8C
omnes a&iones Chriftianorum debent ordinari ad cort-
fequendam vitam ^temam tanquam hoftrum finem vlti-1
mum, fecundum fidem catholicam in facra fdriptura traditam
: ergo cuius vel quorum eft confiderare de fahtte a-
nimx & de fpiritualibus; ficut eft Prxlatorum, curam &
regimen animarumhabentiiirn, vt funt, Papa&alij Epi-
feopi & Archiepifeopi, ëorum eft iudicare de a&ionibus
perfonalibus hominum,per quas pofiunt deuiare a falute
fuapeccando contra quamcunque materiam; fiue contra
articulos fidei 8c facramenta: fiue contra bonos motes,
Àliqnapof
ncreaii ali
Papa potcft'i
aliquos e’-.i ]
mere à iub
ieâione
fpiritualis '
poteftatis.
Tempora-
lia ordinâ-
turadfpi-
ritualia.