I
'tam Patrit eft propritts : Qujbus autemflïrïtus eft communis : 'mier I pere dicatureius Spiritus -, nam ab to naturaliter procèdent, vt eius
bàs , & eaqtu adejfentiam pertinent nonerunt diuifa. Nequenos | proprius, cum omnibus qua habetperfette acciperefua dicitur : Et
quorundam verba perturbant, qui obinfcitiam impie dereligione poftpauca: Hoc etiam mibinaturaliter adeft -, propter banc dixi
(entire foltnt &bqui, quaeunque fas eft cogitate : quafi filius or- caufam, quiade meo accipiet, & annunciatie vobis. Nemo
dmem altquem adimpleat minifirandi, & Patris Spirimm mini- \ in hitperturbemr cum acCeptionis nomen audiutrit, idpotius con-
p e t cfeatura : quippe cum neque id quidem infulfe dictflreform* I ftderet (ita inim retie egerit ) quod omnia qua ad Deum pertinent*
forint, magis confequtns eft credere: quod quia proprius eft eius profetuntur quidem more nopo>at non itaintelligunturfidfupra
(auemadmodumvtiqueDei, &Patns)ideoadfanftosfmdifii- captumnopum, ItaqueacctpereSpiritumdicimUsaPatre,& Fi-
pulosfanftifiandos, eum mit tit. Audis, tu qui contradicis,ad- lié,quaeorumfunt} non tanquam aliquando infitam in itsfapiet*
mirandum & magnum patrem hunc : CyriUum ilium di- tiam &potentiam non habuerit, tunevero tandem habeat cum
co ; quemadmodum ( inquit) filijproprius eft, non per inteUtgituraccepijfe. Semper namquefapit &poteft Spiritus: imo
modum miniftrandi fednaturaliter in eoeft, &pereuirt eftipfafapientia &potentid: non ex participation aliquafidna-
procedit: fic & in Patre euenit. Si igitur qüomodö eft Fi- tttra.Ec poft alia; Cum fruftusigftur ,& notafitptrfonagenelij.,
eft&PatrisSpiritus j fupereft npsintelligere eumet-
iam ex Filio procedere: nam fanófcus hie dicit,quod vti eft
Filij Spiritus&perettm procedit, éodem modó &exPa-*
tre: neque te intelligere oportet, Filium, vfum aliquem
miniftrandi adimplere, 8c mitterc a Patre Spiritum creature
, fed naturalitec. Si enim per modum miniftrandi,
non naturaliter, mittit Spiritum filius: ergo & per modum
miniftrandi habet Spiritum, non naturaliter: quia
quomodo intelligitUr de filio,ita intelligitur de patre, fecundum
fan&i huius fententiam} Patrifque&nlij communis
eft Spiritus,quia non fiint fepatatieffentiaPater &
Filius. Si ergo commune eft j quomodo de patre dicitur,
eodem & de filio: quare, fi depatre dicitur quod ab ea
pro cedit (non enim aliud poflumus intelligere) dicitur
autem 8c filij.fpiritus; ergo & ab eo procedit. Si vero dixe-
fit quis,quod fecundumfubftantiale de filiö, dicitur, nec
poteft dici fecundum caufam } diceretur (inquam) pater
& filius ipfiusSpiritusj quiavniuseffentie funt tresper-
forue: at id non dicitur. Damafcenusihinares content,
cäpite o&auo iiiae Xheologia:: Filium ( dicit) neque Jpiritus
dicimus neque ex Spiiitu.Ht Gregorius Nyffenus, tertia Ho-
melia, fuper, Pat er nofter: occludittibioculos: Filius (in-
quit) Spiritus neque eft yneque dicitur, neque hoc relafya confe-
quentia conuettitur: fed Spiritusfilij dicitur, quia ab eo accipit, ab
eoqueprocedit, & ex eoeft quemadmodum ex patre. Idcirco famous
hicGyrillus inquit:proprius eius eft, vt Dei & Patris.
Quo pa&o prppriuseft patris? quia ex eo habet effe &
procedit: hoc idem te intelligere oportet,quod & ex filio
procedit,quiaproprius eius eft,quemadmodum & patris.
Et paulo poft, hie idem fan<ftus in eadem expofitione ait:
Propriumfilij dicimus Paracletum ,ideft, Spirittimfan£lum,non
extrmftcus ingredient em, neque aduentitium in eo,vt in iiseuenit,
qui fanftitatem fufeipiunt, & ex non entibusgenerantur >fed con-
fubftantialit ei fane , vt & Patris: non enim loquitur dfemetipfo,
fedquacunque audiuerit. Quando igiturvenerit iäe, id eft, para-
cletus Spiritus veritatis, docebit vos omnem veritatem.
Animaduerte quam vigilant prou 'tdaque fit vox, videnominisfo-
brietdtem. Nam cum pradixifiet fuper eds venturum Paraclttuniy
jpiritum veritatis earn appellamt, ideft., führtet-, ipfeenim eft Veritas:
verum vt dïfcipuü feirent non ejfealienum & epraneumil-.
lius aduentum,fed jeipfum aliterexhibiturumpoüicetur,Jpiritum
veritatis,ide ft,fuimèt Paracletum vocat.non enim ab vnigemti ef-
fentiaalienusfanämSpmtusintelligitur -.procedit autem naturaliter
ab ea, cum nihdalfudprater eum fit ,quo ad tdentitatem natura,
&fi poteftintelligi proprip fubfifiendimodo. Et poft alia:
quando igitur veneritille^iiqn loquetur (inquit) a femetipfo:
fed neque nouamvos docebit doftrinam: non enim leges ftrt: fed
qutajpiritus, &quafimea menseft: loquetur cunfta qua funt in
me. Etpóft pauca: Omaomninoexmeaeffentia Spiritus tft< &
quafi meamens, is Ventura dictrenonpóteft, n'tfi omnrn in me fit,
Gppermeprocedat. Superillud*Jlle rneglorificabit,quiade
mèo accipier,& annunciabit vobis:Glarificat ergo filium
ParacletUs,id eft,proprius ipfiu,s Spiritus:quili omniapo-
t»ft, & omnia feit. Quomodo vero clarifi cat ? quae enim
fa f, & poteft eius fpiritu^quompdoipfe vtique ftofiJci-;
iftritjvel poterit? & , fi (vtipfe dicit) ab éo fpiritus accipit,
atqui omnia poteft & perficit -, quomodo ipfe vim &lrorantis,
filius Omnia qua habet fecundum naturam,fecum adducit:
ideo dicit : omnia quæcunque habet pater, mea funt, idcir-
co dixi vobis, quod de meö accipiet, & annunciabit vobis:
Jpiritum videlicet, qui per eum & in eo eft: perquentinfanäis
ipfe inhabitat: non enim eft aliud prater eum: Jpiritus eius-, quam-
uis ipfeper fe intelligatur&proprie Jpiritus : Spiritus enim -, Spiritus
& non filius eft, Audifti huius magni Patris fententias,
vel (( vt melius dicam ) i nftan cias, & tela præaeuta aduer-
fus eos, qui non ex filio etiam procedere fpiritumafîè-
rüt? quia partim per eumprodeuntem dicit, partim quod
ab eo prodit quemadmodum & d patre : 8c rutfiis, natura
infinis ei; & per eum & ex eo p»>greditur,profluit,& pror
cedit, & veluti fane inipfb, & Deo , 8c Patre intelligitur.
Quid aliud qiiamyeritas apertiffima dignofcitur,quia e x -
filio,fpiritus eft-, &exeo,&pereum,vtfan£tushic multis
inlocisferibit ? Vnde ergo oftenderepoteritis vos, quo^
exfblo Patre fpiritus eft ; cum fan&i omnes concordiffi-
mé ( vt paulo poft oftendemus ) dicant ; & omnes ex filio
procedere décernant? Itaq; tredatis nobis,qui reéïe con-
lulimus ; imo non nobis, fed veritati : nec ita fiiperbe nos
incufate, veluti infeij fimus, velignari, &proptereafyno-
dopatentes. N am fenétos omneS vidimus, rationibuf-
que eorum fiiafi, eafque fèquentés : nos Larinis adiunxi-
mus: imo,non Latinis, fed folicja: & verae Petri fidei, &fa-
naeTheologorum&diuinorum eorumvirorum do<5tri-
naî, quiiueafÿnodo excelluerunr, qui Ephefi Epifcopus
fiii incertus,nec eorum obieäionibus refpondere valens,
ignaueefFugicFratreïoanne qui cum eo difpucabar, acclamante
: adducite hucEphefium vt eius refponfiones
audiamus, quas quadam fèlfione edidi t , fynodum deui-
tans. Synodus vero eum euocabat, vtingrederetur; at is
morbumfimulauit. Etrurfusfeffione cöatfta, Frater Io-
annes aiebat -, accedat hue Ephefius , accedac : non enim
fas eft. eum lo q u i, at noftras refponfiones non audire.
Ruffusfynqdus eum canoniçe vocauit, fed non paruitr
quare, eovocato, nec parent^} fynodusdecretum tulit;
is veroincontradicendo perfiftebat, non palam, fed in
angulis, itaq^e hoftis fàcræ fynodi declaratus eft. Sin au-
cem in cempore difp u ta ti ones accedêbat,at fànéfotum
audloritates non approbabat; corriiptos&adulterinos,
vecuftqs, fecrps,& diuinos Dodlorum codices diçens. At
is quidem extin£tus eft, ofque illud aduerfus facia m fynodum
infirendens quo padfto extindfcum fit, 8c dedecore
oppletum fuæamaræ refolut ion is tempore, cognitum iis
eft qui vera dicere didicernnt. Nos Vero prædi<ftas magni
Gyrilli authorirates haben tes fuper illiia : de meo accipiet,
&fecram.hanc fynodum eadem docencem infuoquod
edidit deçreto , audiences,, & ab eo confirmati fpiriturn
fàniftum à filio etiam procedure,fynodo nos adiunximus.
Nam efim Chriftus dixerit , quod de meo accipiet, nil aliud
oftendit nobis,riifi quod etiam ab eo procedit: non enim
poflumus aliter-irtteiligere, quia a quo fpiritus accipit,
ab eor*ètiamefle habef,à quo habet èfiè,ab eo & procedit}
accipic autem à filio, Ôchabec^ffe ab eb,vt dicimus, 8c facer
Bafilius déclarât : ergo & ab eo procedit. Hoc igitur
p a â o , 8c alias fanctorum audtoritates clare voluifTemus
dicere, deinde éxplanare. Sed cum nos duo efficere pro
burin omnibus non bfefetfcif ? £ t paulo poft: Quoniamcon- pbfuerimus } partim quia cum breuibus remexponere
fubftantialis eft filio&exeovt Deum decet,procedit,omnem fu.am pollicitifimus, inimmenfum n0ftraexcrefcere.potuiflet
in omnibusperfeclifiimam oprationem babens & vim ideodicit, oratio; partim quia aduerfarijmeisdidisfidem non ad-
de meo accipiet. Etpoftalia : Irreprehenfibik igitur o'mnino erit, hibuiflent,fiealatiusexplicandocbntexerem;iccircob-
& extra omnem contumeltampofitum, fiab vnigenito qutdacci- portunum mihi vifum e f t , feorfum tantum fanbtotum
aufto-
Gieg.tfyfi
É
;N7£fen.j.
autoritäres proponere j ad ePSeoarguendos qüf facri
fynodo volunt contradicere} ad ftabiiiendum vero &
confirmandum cos quieam pie fequuntur ,■ paucisqui-
bufdamde meo fingulis ditisallatis.
S I C T I O I I .
f~ \ Mne verbum, facrum dicitEuangelium, in duobus vel
' W tribus tefiibusJlabit: nura fidem adhibebitis vos fiplü-
ribus vtemur,? non arbiïrór, cum vós faïfa fuafioné,&
præfumptione prauitàti admifta, permàiiéami hi;icdrcó
triura.vice quos Chriftus en umeràt, tét vndecii-ri addam,
ne de cæterô locus contradiçendi relinquatur, vel quid
mi nimuniaduerfiis nos eloqüendi.Nam magnusGregbV
rius Nyffeniïsin quarca Homilia feu Expofitione filpèr;
Pater nofier,qàx incipit; qui vmbrainfuturorum, hæc inquit:
vnigenitusfilius ex Patre afitcra Scriptura nomïnatur, & bücufr
que verbum fuam cónfiituit proprietatem : fanétus autem jpiritus
ex Patredicilur, & ex Filïopraterea ejfe oftenditur: fi quis fpi-
ritumChrifti (drcit| non habët, hic non eft éiiis* Aiir
ipfe caufaeftSpiritusfanóli: itaque Pater, & FiliuS ambo
vna caufapröceffionis Spiritus fanbii.IccircoSahtas hic
dicit-: quemadmodum iungïtur Patri Filius fecundum
caufierationem, folo intelleótu perfona eiusanteacon-
fiderata ;ficyërum dicimus j cum dicimusSpiritum ex Fi-
lip. Inadtis verefprimae fynodi fcriptum eft, Spiritum fan-
dturn ex Patre procedere, proprium autem eum'effe Filij,
Sc ab eofeaturire. Aüdijs? ab eo inquit fcaturire, tanquam
^fontej videliëetëx eiusperföna, propriumque eiuseffe,
quid figni ficet confideremus, fratres; neque Dodoribus
ri^ugnarevelimus.'Q^odfidixeritquis,pröpriümeum
éüë Filij propter cqnfubftahtialitatém; réputee quod etiam
films diceretur ipfius;Spiritus,fecuridum cpöTubftaü-
tialitatem: fed id velcogitatu tantum eft abfürdüm. Do-
dtorés dicunty Filius nequé fpfius Spiritus eft, héque di-
citur : Spiritus filij i minime. At Gyrillus Alëxandrino-
,£um Pontifex in Epiftola ad Neftöriüm, qü» incipit: cum
Sdluatör nofier mMifefiedicat, qui amatfatrem, vel matrem,
plusquam tpte, inquit: Etfi Spiritus in bjpoftafitftpropria-, intel-
iigittirquoquepèr fe , quatems Spiritus eft,non Filius; non tarnen
ab eoalienumeft: nahspiritus veritatis nominatur: &Chrifius
eftverïtasj&ab eo profluit:quemadinodumvtique',a Deo & Padis
quod ex filïo etiaraeflèteftatur? & f i quidam (vt fo-'j tre. Audis, profiui t ,rincj uit ,-quernadmodum & à Patre.
lent impij & aduerfus pfopriam felutem ingeniofi); verbum
ex quibufdam libriJ% ftylo ferreo adbibirp deleiie-
runt -, quidam ranién repetiuntur codités qui adiferfusa-
dulterantiumlibrbs,andaGiam clamant y bi eft igirür qm
d ic it, Ex fob Patre; Ephefius ille mente. commotus vna
cum fuisaecefibribus ? accedant & nóbis oftendant vqde
hoe acceperunt; äChrifto ne ; autafandlis; nam aperte
Chriftus hic cpntradicit, 6c fendti. Chrifto ergo dicit;
de meo accipiet, Sandti ex filio^piritum êfïèa fecra S criptura
oftenditur :fi ergo fandlushic, exfilm, dicens Spiritum;
vcraloqumir-, mentiturEphefius & eius anteceflbres di-
centesjf*folo,nam,exfplb <^,4èftniitur dicendoj&exfilw.
Quodveróex filiofipiritus accipit & habet effe, magnus
Balihus in tertio aduerfus Eunomium teftabitur ^ cuius
prindpium: Vixtandem exfaturatusaduerfusvnigenitumbla-
Jpbemiis. In eo traólatu dicit: qua necefiitas Vrgetjfiauäoritate
& or dine tertius eft Spiritus, eum natura etiam tertiumejfe ? quod
auäontate quidemfecundus afiliofit, &ab eo habeqieffè, & abeo
accipiat, & annunciet nobis ,& infumma ab eadependedt caüfa,
religionisrat'totradit. AudifticceleftemPatrenvhunC: cum,
ab eo,inqiiit,habeat ejfe,&ab eo accipiat. Viditävi omnia no-
ftro fenfui cpnfentanea funt, vna cum fändhCyrilli au-
dtoritatibus,6c quod idem eft aedperea filip &-habereeffe
ab eodem ? vbi eft qui dicit, ex fob, £ enimexfiiioacci'-
p it, 8c ab eo habereffe Spiritus ; vcfattdfcushicdicit} ergo
non ex fbloPatrè, fed manifeftuin eft, quod&iexfilio:'
ergbiniurianos reprehenditis, ,6 amici,&fratres.Sed hiir
iusmagniPatris Frater, Gregorius (inquat^:) Nyffenüs;
in primplibro aduerfus Eunomium, qta incipit , non li-
cmt, vt videtur, in omnes beneficium confene, hxc inquit: (Mo
paüo ante confideratur perfona fecundum cauft rationem eodem
modo&Spiritus ordine tantum fecundumjcaufam&caufatum
diflinclionem habens.Nam quemadmodum films coniuftgitur Patri,
&quamuüabeo.eJßh4beat, non tamen fecundum ejfentidm
pófierior eft: ita é-'itttigwto-Spiritusfanfyis iurtgiturftntedigen-
tia tantum, fecundum prinaptj rationemetmfideratoamepp-ß^
namSpiritus. Vides , vt etiaöi fimdtüs lik cum antedi<äis
concordet, 8c vc diftindrionem diuinarum pérfonarum'
conftituere volens, caufä tadtum diftinguit eas ? quopa-
dto (inquit-);,confideratur Pater ante filium, tatiörie cau-
Cz -, eodem etiam epnfidpratur filiusante Spiritum , cäu-
fx ratione., hocidem eft ac fi diceret: Filiuseofolo Patte,
vt folb antp eonfiderato quam filius , quem enim aliura .
poteft antefe confideratum habere, Spiritus autem- fan-
Äus ex Patte, &■ Filip} quafi Pater videlicet, & Fifths an te
eum cPnfidercntur. Itaque verp conduditur; ex Patre, &
Filio pro'cedereSpiritum fiiiidlum} etiam fi yöbifdifpli-
ceat: nam perfonam Patris ante Filij perfonäm cPnfide-
rari^ idque caufie ratione: perfonam verö Filij ante per-
fönämSpiritiisfanäi farioile quoque cauße; nihilaliud
oftendit 4~quam qiiod folns Parer caufa Filij eftjFilius au-
tem ida Patre accipiens ( ficUtalia natüralia bona eius) Sc
Sed,proJlüttlin<qmt) dixit Cänfitäs;riatl,frocedit. Nos vero
ftatim eis refporidemus , quod idem magifter explanat
quód pröfluerè denotet; fecundum eius fehfum'in Expp-
fittonediüi fymboli, vbi didt : perfedlo de Chrifto, tra-
dlatu; beatiffimi Patres de Spiritufandlo mentioriemfa-
ciünt:fiam credere in eumidixerunt, quemadmodum fane
in Patrçm, & Filium, quia confubftantiäfts eis eft, &
profluirfane, ideft, procedit, veliiti à fonte ex Dêo& Pa-
trb: exhibetiirvero creaturæ perFiliuln, infufflauitergÖ
inipfos Apioftolos , dicens : AccipitéSpiritum fenàum.
Ex Deb , & D e îs , Spiritus eft, née à quacunqiie fupie-
ma fubftantia alienus} fedexea, &in ea,&proprius eius : hoc
igitur eftfitnätrum Patrumreäa, &mnime erransfidesfiuefi-
dei confeßio. Vidés quod profluere -fignificet fecundum-
SandtumiCyrillum j &quid eft profluere, & procedere?
qiio pado vps omnino aüdfccis dicere} aliud effe ,proflüip;
aliud, ÿroceditr 8c calumniaminiSan&um h u n c ,& nos?
Reconciftaminirogo'ifiratreSjreçondliamiii.Idëmdiuus
Gyxillus; in Expofitione iriProphetam loel : Effnndamdt
Spin tu meo in omnem carnem, hæc inqüit: Profeäo,Deus, ex
Deo fecundum naturam filius-, genitüs enimyftex Deo, & Patre:
propriusipfius& in ipfo &abipfoJpirituseft, quemadmodum fa-
ne-tnipfo Deo &Patn inteüigitur. A nimaduer teh'; c, dilede:
propriusfincpak)eius,&exeo,Spirimeft,quemadmoduni&ex
P/itte.Idemjiii traiftatibus per interiogationem ^crefpon-
fipnem,aduerfiis P alladium ,proxime à prin cipio?inquit:
mutabük Spiritus non eft -, velfi morbo mutabilitatisagrotaret -, i-
pfidmhanatura hic defeüus adferiberetur, fiqutdem Dei & Patris,
nècnon&Filq eft, quiejfeht'talitèrex vtroque (fcilicetex Pa-
treper. Filium ) profluit Spiritus. Audifti , efthic ejfentialtter ex
vtraque, id eft, exPatreper Filium} quidahudpoteftincelli-
gi} pr«rerquam quod ex Patre, & Filio procedit î at iada-
bundusdicesrionpôni5^P«îw,e^Fi/iô,fedfimpliciter,cÂ
Patre per'Fiftuïn, confifeèriiùr}. ex Patre vero&Fihó;, nequa-
quam quiadiâao, péri eau/àmnonfignificat. Hoc&in
faciemquidamnobisdixerunt} ôpræfumptiônem ,quæ
vosviderecongruçntianon finic.Nonneper verbum,
caufani pbftiimas intelligere, vbi dicit failâus Ioàhnes
Euangedtfta , omnia per ipjitmfaâa funt ? quisnegaüèrit vnquam
hitdiüioncmfper ; eflercaufàm -,£c p'ér ëamVfifium
çreatuf^rcalifàm inteîftgiï Quöd verb idein dènotetdb-
dèio ,per,8cex, Bafilius 8c Ghryfbftomus in Expofitiohe
Genéfiç fenmint:vbi dicit Adam,pojfedi hominem per Deum:
idem eft,ac fi diceret, «Ä Dre: vnde alter in tratftatu perc^>.
pitaadAmphilochmmitaexpl^at ,-&-dicit: Um vero fe-
cundum promifeuamfigmficatiommdiâb^tutranfitfopcntime-
ro indiübmm, cxjquûalt&aalieriusfignijhationttàfibildndû-
eut: vt j^poffedi hominem përDéüm-; Uqueacfi diemt^ ex
Deo, alterrvero in.53» in Matthæum Homifta dicitt%Jam
fÉripturafoletfetquemiâicmex^uo-iVeluimmdtritj^aSèdi
hominem per Deuthifionfeeundatn caufam,Çedprimant magis
apponendo,8cixemm:nonneex DeodeclàratioforUmefti;8ç bëa-
. ............ . ,, tusÇy