2 0 9
A huius fuperbiae malum. Qui autem huius nequiffimifpi-
ritusjaqueos vulteuadere,debetin fingulis virtutibu§, in
auibus le fenferit profeciftc dicer? ex fententia:GrariaDei
lum id quod fum, 6c cogitareDeUm efle qui operaturin
nobis velle 6c perficere, pro bonavoluncate. Item dili-
genter confiderare,quia bona noftra non fiint a nobis,fed
; dona Dei. »de quibus diftridte rationem fumus.reddituri!
Item quam multis mails,bona noftra funtpermixta, tepi-
ditace, hypocrifi 6c huiufmodi. Item confiderare quam
multa 'fine m nobis mala & viriofe. Item attendere melio-
res nobis homines & Angelos, vtita in compar^tione eo-
rum vilefcamus nobis.
C a p v t L V I I I .
De car mlifuperhia.
CArnalisfiiperbiahisindiciisdemonftratur. Eft enim
clamorofa, amaradum tacet, 6c indignabunda, dil—
foluta inlaeriria , rifus eius irrationabilis & fine caufta, in
criftiriacftfeuera 6c dura, reprehend it cum rancore non
excompaffione , verba profertpailim fine aliqua cordis
grauitate vel ponderatione4experspanenti£e,charitatisa-
liena.Audadteriniuriatur,{ed pufillanimiter iniuriam pa-
titur , difficulter alicui obedit, exhortationem recipere
fpernit.ln propria voluntate permanens,femper vult pro-
-priaftatuere, nunquam alteriiis diffinitioni acquiefcere.
Non vult COnfilium ab aliquo recipere, magis fibi cre-
| dens quam lapientioribus. Huius remedium primum eft,
obedientiafimplici corde fufeepta 6c humilicer exhibit a.
Secundum, vt ultimo cordis ane&uftatribus noftris hu-
militatem exhibeamus,in nullo eos lqdereacquiefeentes.
Item jumper niti nos exercere in humilibus operibus, vi- j
libus & defpedris officiis, puta miniftrarein coquina, la-
uare fcutellas, purgare domum, ferriperofficia vilioraeli-
gere, humili habitu,humilibusgeftibus incedere: hxc fi
in cofuetudineiri venerint,cor ad humiiitatem inclinant.
Item fionorem fugere , magis femper cligere miniftrare
quam miniftrari. Superba vocabula 8c no men ia&antiaj
etiam a propria faipilia deuicare.lt em omnia figna&qu?-
quefa&a, iadtantiam vel vanitatem praetendentiadecli-
i riare. Humilitas qua: contra fuperbiam pugnat tres gra-
dus habet.Primus gradus eft,vt homo feipfum cognof cat
infirmum, inopem boui, vitiofum 8c fi quos alios habet
defedtus, 5c non eleuet fe fupra fe. S ecundus eft, cum homo
talem fe defiderat ab aliis reputari, quale m ip fe fe no-
• feitin varitate,feilicet vilem,inopem,fuperbum,8c huiufi-
; modo Tertius enim, quandohomo etiam in magnisvir-
‘ turibus 8c honoribus nonextollitur, & nihil ex hoc fibi
; blandi t ur, t o t um i n ilium refundens a quo to turn accepit,
i & ei in ihtegrum reftituens.Talis fuit humilitas Chrifti,&
I talis eft fan&orum Angelorum in gloria.
C a p v t L IX .
De quit nor in onintbusexercitiis fpiritualibut attendendit.
rant&faciantChrifto Iefu feruire volentes, vtÔcIocaôC '
modos 8c mores & inftitutiones 8c adinuentiones 8c
ftudia fibiipfiscónueniehteseliganc perfpiritualium pa-
tram obedientiam & familiärem Deoipforum cogitatio-
nem. Sed non omnibus quo ad hoc de tua confcientiâ
confide j fiint enim fenes quinon proficiunt. Tertio in v-
niufeuiulqueexercitiishoc eric aduertendum, vt fecun-
dumdifpoficionem exteriorem 8c interibrem, 8c ftatum
eius fine ipfi expedientia atque proficua, non enim omni-
bus Conueniunt omnia, neque quæ conueniunt æque o-
mnibus conueniunt, fed magni magna onera portent,
paruis autem tutius eft paruum onus. Vt autem lbias quæ
tibi magisfintproficua, duo debes attendere, fcilicetin-
clinationem tuam virioiam, de qua fuperius dicebam, 8c
ica ordina exer ci tiatua, ne ilia fortificetur Sc tu périclité-
ris. Secundo tuam inclinationem virtuofam, vt in veris
virtutibusad quas ampliusfueris inclinants, te exerceas
affedtu feruentiori : nam in talibus, cæteris paribus, falua
femper humili &prompta obedientia,magis proficis.Vn-
de beams Ambrofius in libro de o£ficiis:Quærendümdn-
quit, inomni aflione quid perfonis conue niât, tempori-
b us &ietatibus, quid çtiam fingulorû ingemis fit accom-
modum.Sæpe enimquodalcerumdecetalterumnonde-
cet. Aliud iuueni aptum, aliud feni, aliud in perieuhs, a-
liudin rebus fecundis. H^c Ambrolius.Quarco debes at?
eendere, vttuaexercitia nonfint temporanea ,id eft, tantum
ad tempus permanentia, fedvique adfinem tuum,
feihcet puritatem cordis iugiter te ducentia. Sunt quidam
nunc hoc volünt, nuncillud, nunc fe. fie exercent,
n un c fie, in nullo fixi, omnia arripientes, permanences in
nullo, ideoque in neutro proficiences. De quibus dicit
Berriardus:Sulpeâam habeo leuitatem.qua idfçpe quod
facile volumus an tequam probemus, experti iam nolu-
mus,vno prope mométo idiplum &cupiences &relpuej|-
teSjtam leuicer quam irrarionabiliter. Quales,vtique frequenter
, non experimur p au cos, qui vna vix hora in vna
voluntate'durantes, auraleuitatis impulfi,vagi de inftabi-
leSjhac Sc illac mutantpro experimento iudiciqm,imo fine
iudicio flmftuantes, tôt de fe ^onfilia præfiimunt,quot
1 o ca reuili, femper quod non habent cupientess, 8c quod
habent fàftidientes. Hæc Ber nard us. Sicut enim leges publie^
fine ma|na ratio ne mutarinon debent,eo quodpo-
pulus iam afluefaétus fine labore eas feruat, & nouas ai£-
ficulter arriperet:*ita & tu exerciria tua continua. Medicina
crebro mutata turbat, non fànat. Non conualefcit
planta quæ fiepe transfertur.Non prodeft,nec corpori ac-
cedit cibus qui ftatim fumptus eiieitur. Vnde dicitur in
collationibus patrum. Vnicuique vtile eft vtfecundum
propofitqm quod femel elegie fiimmo. Audio & diligentia
ad operisincepti perfeétionem peruenire feftinet, ôc
nequaqi^m à fua quam femel elegie perfeôtione recédât.
Itaquefic^rdina tua exerciria, vtin eifdem perfeuerans,
poft huius exilij in colatum, multis ornatus virtutibus &
fandtis operibus, dignus introire in gloriam ætemæ bea-
ticudinisinueniaris. Amen.
Z'“* Ompendiofe diximus quomodo’ vires ânimæ*de-
' V^>beant & polfint per fàn&a exerciria reformari, 8c ad
qUem finem, & per quæ mediadebeamus noftra exerciria
dirigere 8c ordinare. Vnum adhüc in fine adiungimus,
quod deuoto currenti in ftadio non conuenit ignorari.
Hoc autem eft, vt feiaspenes quæ habeas tua exerciria re-
gulare & examinarc .Ita que feire debes &diligenter nota-
re,quodinregulandis&examinandistuiscxercitiisan ti-
br conuenianç & expédiant, quatuor exemplaria debes
infpicere ne pofliserrare. Primo ergo attende quod tua
exerciria diuinis feripturis, didlislànâorum&exemplis J
fint co ncordan tia.S ecundum enim beàti lob fentenriam, j
femelloquiturDeus in feripturis,& fecundo idiplum n on
reperit contra fcrîptqras. Itàque quicquid feripturis Hife
ponacrionimmerito eftlulpedtum. Sedqûiapluresferi-
pturas ad fiium fenfiim trahunt, non autemfuam volun-
tàtem ad feripturas rétorquent, vnde fiepe eos cqntingit
èrrare.Hinc etiam fecundo èxpedit,vt tua exerciria expo-
nas alicui hominiillumihato &purgato,& çumeo de his
conféras. Vnde quidam : Ante omniainquic,illudquæ-
LIBRI SEC VN
D l y Q V I E S T D E S P I R I T V A -
L IB V S A S C E N S IO N I B V S .
C a p v t
De qutnque necejfariis in vita fpititualiprofitere
E a t v s vir cuiuseftauxiliumabs tc ,afeenfio
nes in corde difpoluit invalle lachrymarum in
lo cum quempofuic. Noui homoquodafeen-
fionum fiscupidus, quodque exaltationem ve-
hementer concupifeis.Rationalisenim ac nobilis creatu-
ra es & magni cuiufdam animi, ideoque alritudmem &
afeenfumriaturah appetis defiderio. Necvicuperandus
appetitus, fifuericordinatus, fi videlicet ad originalistua
E
H
dignitatis cclfitudinem defideras afeendere,fi de vallë lachrymarum
8c miferiæegrediconcupifeis.Sedhinc egre-
d i, & illuc afeendere, non êft nifiper afeenfiones & gradus
virtutum in corde proficere; Quantum enim iri'cör-
d e proficis, t^ntum & afeendis : quantum vero deficis,
tantum 6c defeendis. Igiturin corde debes dilponëreafe
leenfiones, née tarnen ce confidaspropria yiçtute afeen-
fiirum, fed habita iugiter in adiutorio altiflimi, 6c in pro-,
tèérione Deicoeli commprare. Sx fiçafeéndis, laùdabilis
eftafeenfiis. Nam beatus es,8cmoitièn viri tanquam viri-
liter ageritis, non immeritö tibi congeuit reçepturus pro7
inde in præmium æternam/béarituoineiri ^cgloriam fine
fine xnànentem. Hæc tibi qùinquè dilponenti afeenderë
ordine quàmuis retrograde» in: verbis pfophe tiçis, brèui-
l bus verbis,fed plènitudine fenfius proponuntur. Priinum
enim ribi,proponitur quo debes afeendere, in locum yi-
delicet quemDominus pofiiit,quem no ti in congrue pofe
fumus intelligere ftatum natural is tuæ reélirudinis in quo
teidemDominus quondam pofiiic 6c ereaujtjVt videlicet
in ilium locum afeenfioxies in corde diiponas, vnde prius
defeenfiones dilpofuifti.Secundo tibiproponicurdoeusà
quo egredi debeas per afeenfum, cum dicifur in vallë lachrymarum,
Quæ quidem vallis congrue accipiçur deie-
(ftio 6c deftitutio cuæ naturalis dignitatis, in qua velut in
bafto cortftitutus, rurfûm. ad^nonteni vndececidiftide-
bes afeendendo redire.Tertio tibi ignuitur qualitèr ad aï-
feendendum te debeas præparare. Nam afeenfiones in
corde debes difponere , modum 8c exerciria quibus te vis
in anteriora extendere priuiquam àfeenderé incipias in
cofde diligentius pertr&ftandojVtita in corde prius cogi?
tando diiponas quibus exerciriis méliusrecuperes amife
iam dignitatem. Verum qiiia afeenfus ifte non eft in currente
vel afeendente, fed ex dônoDei miferentis, ideo
quarto ribieonfulituraDômino adiutorium 8c aurihum
poftulandum,quia nulla eft induftria tua, nifitein omnibus
diiiina gratia coniitemr.' Sed rie afeenfius huius diffi-
cültace territus vel labôriBusÿiétusiterum refîliasV ptæ-
miumtibiproniittitur,cumdicitur,beatusvjr. Siquidem
fi in cordis afeerifionibus proficis, beatus es, hic quidem
inipe , poftmodum vero in re , hichabens beatitudinem
viæ,quæeft in virtutibus 6c iuftiria, illk beatitudinem pa-
triæ habituais. Sane ipiàs yirtutes & iuftitias cum habue^s
ris quodammodo futuram beatitudinem habes in fiia, vt
ita dixerim, caufla.' Sicut etenim res naturalis vi quadam
produétiuàvel feminali ratipne fin fe continetyt fiteffe-
étusalicuius produétiua : Ita virtutüm ôciuftitiàm ftitura
beatitudo, 6c æterna félicitas comitatur. Breuiterergore-
collige vnde vel quo debeas afcëndere.Qupndarrieras ih
alto monte naturalis tuæÔc primordialis dignitatis con-
ftitutus, fed indç yoluntariçes prolapfusin vallem quan-
dam baflàni.Àbhacigitur yàllerurfum debes |gredi,pau-
latim afeendere ad montemvnde cecidifti.Sed antequam
incipias afeendere, debes in corde tuo fealam erigere 4 ÔC
modum quendam profidendi quo iliuemelius deuenire
valeas ordinare. Sed adhucin pede vel a%nfufealæpofiriem
6c fimilitudinem Creâilit qupndâm in tam fubliirii
dïgnitate te pofuit,tam alto monté donorum naturalium
ôegratiarum collocauit, vt nifi ad eiTentialem Dei vifto-
nem proficeres,vix alrius afeendérepoftès. In paradifo fi-
quidem voluptarisfilifti poûtus, fpris ôc intus omnibus
bonis repletus. JForis fruens loco amoenitatis ôcdèlitiis
yoluptatis.ïn tus,vero plenus rerum notifia ôc affe&uum,
quietaôcpacifica éoncordia; Dederat enim tibipomi-
,nus]iberaliifiriîus viresintelle6lualesfiue cognofeitiiias,
întelledum, xâtionem ôc fenfum - vt videlicet Deum per
iritelleélumcognofeeresôcimmateriahaintelligeresiper
rationem de intériorib us rede difeerneres, omnia in lau-
-dem Dei refer tes. Per fenium éxterio.remrerum materia-
dium particularia ÔÇ'præfentia. Per intèriorem vero ôc ho-*
rum etiam abferitium imagines Ôcfimulachra attraheres
.Pro adiutorip ratiönis. Dédit etiam vires appetiriuas, yo-
j îuntatem feilicet v.tDeum fiiper omnià amares,cæterâ ve-
ro propter ipfiim 6c in ordine ad ipium amandoreférres.
Dédit vim concupifeibilem, vt omne bonutn appeteres
.ôefummum bonum fuper omnia defiderares. Inqua vi
cpncupifeibili Varias pofuit 6c dpleclabiles affeélïones,
videlicet affediônemambris,vtipfe te amorperfemoue-
retôc inclinaret ad.-bonum,afté'âionem gaudii, vt in Deo
lumme dele^arerisôciucundarerisiri intuitu béneficio-
rum Dei 6c in confideratione operum $c mirabilium,eius
,6cc.Dederat item yim irafeibilem quafirmiter Deo adhæ-
reres, ôefiquidabhoc te poflet fepararerepelleresindi-
gnanter.In qua etiam aifeélionesfuas deleétabilespofuit,
fpein, audaciam, yt elles vïrilis ad bonum aggrediendum
$c iperaris adipifeendum. Ecce quam multa boriâ tibi tri-
huit,in quanta monris fublimitate te collocauit. Intelle-
étusfuit illuminatus vt nofter primus-parens, quamuisvt
credimus Deum per elfentiam non vidir,ipfo tarnen puro
mentis intuitu ôc contemplations exceflu ipeculabatur.
Nullam tibi paflionem feu affeérionem indiditmalara,
id eft,quorum obie&um eft circa malum ficut odium.tri-
ftiria, 6choAdualiter mouentem,n? quicquim effet
quod te intusperturbaret. Nec era'nt tunciftæ virespp-
tentiævelaffeétioncs fibiinuicem contrariæ,vtlex carnis
legi mentis repugnaret. Nondum enim erat corpus quod
corrumpitur,'ideoqué nec aniniam a^rauabat. Sed iftas
vires optimo modo irite ordinauerat, yt inferiores fupe-
rioribus fine contradiétione,fîne quouis appetitu çon tra-
rip obedirent. Senfius enim obediebat rationi,ratio;men-
ri. Mens autem ipfa toli Deo fuiflet fubieéla.. Appetitus
fenfitiuus feilicet vis eoricupifeibilis ôcirafeibilis volun-
fati ÔCâppétituirarionalipromptiflime dbediebat. Etira
in interiorihomiriefiimma erat concordia, 6c quodeun-
que volebat ipfa voluntas in hoc parebant-reliqùæ vires
6c affeôfiones inferiores : -Voluntas autern omftiaagere;
debuit adintelleâus confilium vel diélamen ratioriis.Iri-
tellectus autem fignato fuper felumine vultus Dotiilni,
naturali feilicet 6c gratuita, illuftratiorie plene noui t quid
fuefat agendum vel dimi tcèn dum. Etiftiufinodivirium.
I l
~ ^ -t ^ . j. ! ôcaffeétionum concordia pacificaac concors obedientia
tus m te deheiens ôc altxtudxnem eiusprolpiciens, debes j dicebatur 6c aaminabatur d âajftis iuftitia prigirialis, Ecfurfiim
iriarius extendere ad Domfnum, qui eft innixus
fupremæ parti fealæ, 6c clamare : Trahe me póft te, 6c ita
béatuseris, Scfempiternabearitudinèperfirueris, Sed de,
his omnibus in fequejntibus dicetur clariusfingulatim. /■ ;
Ç a p v t II. '
De Uco&ftatu naturalis & primordialis dignitatis, in qua
Deus hominem confit tuit in principio, & demult is ^ ;
donisquaeontuleratei. -
iGitur fi tibi Dominusafeenfionesin corde difppfuit,atÀ;;
homo hiceftiocus tuus,in quo tepoluit Domin9 Déus
tuus. Hic eftftatüs tuæreéfitudinis in quo te creauit, 6cin
. qaem afecrifiones in cordé tup difpofuia Vide hunc fta1*
..turn reélitudinis quem adhue eredrione corporis fig'qjwsj
licet corde longiffime , y t ftatixn dicetrirab eo fis peregti-
natus 6c die cum lachrymis. Stances erant pedes nbftri afe
fedtualesin attiis tuis Ierufalemi
queadfpiritualemafeenfumproupcauit, f imèritalé yis |
exercitium arripere, ante omnia debes defeettfuin tuum :
vel lapfum cognofeere,vt inde noueris tibi afeehdendumi
ybi fe çernis mifere prolapfum?j:atque illuc cognofeaste
debere redire à,valle lachrymarum ^ ad locum in quo te
ppminuspofuit,-6c ad quem te ordinauit. Diligenter igice
C A P y t I I I ;
De DdtU tachrymarum ad quàm homo pfrlapfuMprimi honiink
deeiditi & deviriumanima deflitutione,& deordmatione
quam incurrit, & bteeftprimus lapfusafiatu
nofira reftitudinispradtfto.
 Vdifti homo de loco in quo feDominuspofuitjôçad
•Æ^quern debea^afeendere, vide nunc vallem îachry-j
mariim ad qiiam proiapfus cecidifti. Proli doîor tanta,!
, • . ^ „ . , :gloria'8c honore lublimatusprotbpiaftus primus parens
- uerCe * Ü^o^ Dommus Deus qui teadfiiam imagi?^ -nofter cum effet in honore nori intellexit, fed fe à creacpx».
f î 1
I I I