B
Talmudi-
! Talmudl-
: ftarumftul-
■ titiz de fuf-
' fragiorum
conlenfuin
; iudiciis.
Tcftimonij
* falfîimpii-
' iséxTal
mudiftarû
ineptaiatio
cinatione.
cumaliquoaliorumnominum:vtviFelicet iHeloym,quodeft, | dum ex quo dicit ccxcus, defemine, hoc intelligitur, quod
Deus, Sabaoth, id eft, exercituum; vel El, td eft, potens; vel homo non peccat nifi quando datfacerdotibus partem
aitorum btiiufmodt; immunised. Item dicuntt» Sanhedrin, fui ger minis pro Moloch: fed fi omnes filios fuosilli trade-
cap. 5. videlicet, ifti{tint comburendi: Si qUis ligauerit pedes & J ret, non peccaret: Item in eo quod dicit, non dab is, intelli-
mamtsproximifui, & proptereandemcaufam mortuusfaeritfa- gitur quod non peccat nifi quando pater dat filiumfuum
me-,immunisedligatoramorte-.fedfificligatuspracalorevelfti- lacerdotiMolochvteumfacrificet; fed lipater ipfemetfa-
gore moriatur: ligator erit reus mortis : quodfieundem ligauerit crificeteufnnon peccat. Item ex eo quod dicit , defemine,
coram leone,immunis eftamorte-,Scfiproiicit eum ad mufcas,reus intelligitur quod peccatum eft quando facrificium fit ex
eft mortis: quofeprotecerit eum in puteum vbijitfcala, & alius a- illis qui funt progteffi ab offerente *, led ft quis facrificaue-
moueritfcalam-,illequiproieciteum,eritiwwan». Itemhabe- rit pattern velfratrem autfeipfum idolo prsdidto, non
tur ineodem libro: leguntMagiftri: Si decernpercutiuntvnum peccabit.Item dicunt in eodem libro Sanhedrin,8c in cod.
hominem cum decern fuftibits & interficiunt eum-, omnes funtim- j cap. Si quisadorauent idolum,amore vel timore,immunis eft: Sc
mums. Item habetur in eodem libro: fi quis interficit hominem,
&reperitur quod interfeftus Jit terapha,id eft,quod habeat
pulmonem later thus adhar entern, aut aliam labern ex quibus Iu-
daiprobibent neanimalia id babentta, comedantur; interfeftor
buiufmodieftimmunis. Gloflat Rabbi Salomon: quivtr Hie
inter emit mortuum: Animal enim quod eft T erapha, diftofitum
eft ad mortem. Item dicit Rabbi Moyfes de ^Egyptq, in libro
Iudicum ,ih ledtionibus de Sanhedrin, cap. 9. quod ft
aliquis criminofus venit coram iudicibus, & omnes vna-
nimiterinvnavoce fuerinc Concordes quod ipfe fit reus
mortis; quod talis homo cenfeatur immunis, cum fit ne-
ceflarium quod iudicesfint ineiusiudicio difcrepantes,
&quodpars eorum condemnet,&pars abfoluat;Et quod
admaiorem.partem fitconfenfus condemnationis 8c ab-
folutionis. Item habetur in libro Hulim, cap. 1. quod ft A,
^acit teftimonium falfum aduerfus B , propter quod eon-
demnetur ipfum B, ad mortem; & deinde ante exeputio-
riemprobetur falfum illud teftimonium: eripiaturB, Sc
m oriatur A, quia volebat interficere proximu fuiim cum
fallb teftimonio ftio; nam habetur in Deuter. & reddent ei
fecutfratrifuofacerecogitauit. E t propter hoc quod dicit ,fa-
cere cogitauit-,8cnon dicit,jkerä;notant 8c adducunt quod
fi mors B ,'fuiffetfuBfecutaquando repertafuit falfitas-4,
quod in tali cafu,j4,foret immupis. Eece quam iffinifeftl
prsberit occaftonem hominibus vt hotnicidij 8c petiurij
peccatum incurrant; ipfosatalibus criminibusabfoluen-
do,quod non lecundum fcripturte legem,verut^ etiam 8c
riatur^merenturpunitionem.Infuperenamfuntoccafio
foedi fpurciflimique luxuriaspeccati, pro rebus &modis
inordinatis ac turpiflimis quos enarrant in illo cafii, m libro
lebamoth, cap. quiconuenit cum cognata. Item dicuntin
eodem libro de Sanhedrin, cap. ludicia pecuniar urn, iupra
memorito; quod in illis centum trigintaannis quilapfi
fiierunt poftquam Gain & Abel nati nierunt, quoufque |
natus eft Seth, eo durante nonceflabat Adamgignereinj
Eua fpiritusmalignos&diabolosquos ipfa parturiebat. j
Item-prabent licentiam furandi homines, & veridendi i
eos; quod reperietis in Sanhedrin, ca. iftifuntfuffocandi: vbi \
dicitur :nampater qui furaturfilium, ant magtfter difcipulum,
&vettdit ilium immunis eft apoena. Omnia praemifla funt talis
naturae, quod etiam Gentiles, & illi qui naturali ratio-
ne tantummodo regun tur; ilia vitarertt, & iniqua ac tur-
pia cenferentur ab eis, fed multo magis ab illis qui legi di-
uinas ftibiedti funt.
C a p i t v l v m I I .
De his qua contra Dei feruitium & einsperfeftionem.
iS t i qui afuis vocäntur fapientes, &ia<ftant fefore fergloilat
Rabbi Salomon : Amore, intelligitur; vt; fi aliquis
Dominus rogauerit feruum v teïus ambre adoret : timoré,
vt, fi minatus fuerit ei, nifi fecerit. Attamen Rabbi Moy-
fes de ÆgyptOjglolIàt aliter,dicens; qupd, amore, iritelli-
gitur, vt fi fuerit philocaptus à pulchritùdihe imaginis il-'
lius idoli, timoré j vero ; vt fi timuerit ne idolum noceat ei;
vt feruitores eitis opinantur quod poteft prodclïe vel ob-
efTe ; & quod ft in tali cafu adorât, immunis eft. Eftigitur
valde mirandum de gloflationibus iftis & de textuTal-
mut, quemadmodum clare faciunt contratextumdiiii-
næ legis.Scimus namq; quod quando populus Iftaè’lper-
gebatper defertum, & accelfit^d Madianitidas & adora-
uit Beelphegor ; quod Deus ira fuit iratus aduerfus popu-
lum, quod ex eis vigintiquatuor milliaperierunt: & eft
manifeftum, quod ilia idololatria non nebatnifiamore
filiarumMoabjVt patet in libro Numerorum.Item illi très
'pueri, Sidrach, Milach, & Abdenago, qui fubire malue-
runt tormentum fornacis ardetis, quam adorarë ftatuam
Nabüchodonozonquiafihæc opinio vera effet,poterant
vtique ab hoc perieuloexcufari, ex quo pecçaffent propter
NabuchodonoforRegistimorem; &conftat quod
ipfî boni legis peritierant, cqm de illis dicatur quod erant
focij & côfociatiin ftudio Danielis,vnde facis pater,quod
fententia prolata per Mâgiftros Talmut clariffime falfa
eft. Ite etiam veniunt manifefte contra Denm,in eo quod1
adæquantur ei & prorogent fibi poteftatem reuocandi
fententiam eius. Et primo quodadæquanturei : rèperitur
inaliquibits ordiriationibus 8c ceremoniis, quasipfi fta-
tuerunt', & omnes Iudæi in hodiernum diem obferuant;
hoceft>quodinno«5tibus aliquibusanniiubentaccende-
re certas candelasin domo, in fignum vicforiæ Macha-
bæorum & memoriae: & in certo meijfe anni, iubent fieri,
feftum^pueri m memoriam miraculi Heftér&Mardo-
chaei, aduerfus Haman. In quo quidemfefto, iubeturin
Talmut quod quilifcet Iudaeus inebriari tenetur: & in eodem
die leguntin fynagoga,Hefter; Sc in fine quando in-
cendunt di6las candelas fiue quando legunt didfam hi-
ftoriam in fynagoga, dicunt taliaverba: Benediduseft
Dominus Deus ^ofter fæculi,qui fàndificauit nos in præ-
ceptis fiiis,& præccpit nobis incendere candelas Ncome-
niae, vel præcepit nobis legere hiftçriam iftam. Videtev-
trum praecepit hoc Deus in lege ; nifi quia ipfi fie facien tes
&iubeni^s,faciunPfe æquales Deo.Et nedum hoc,fed etiam
reputant fe poffe verba Dei reuocare;quod declarant
fupraillud Deuter. Sedfi difficile aut ambiguum apud te indicium
ejfe perffiexeris, ftlrge & afcende ad domum quefnelegerit
Dominus Deus tuus, venienfquead facer dotes Leuiticigeneris, &
ludicem temporis illius,quares d iudicibus tibi iudicij veritatem,&
facies quodcunque dixerïnt qui piftfunt. Et fequithr: nec declina-
bis ad dexter am, & è cornerfo: 8c ita debet credi & obferuari;
luitores Dei ac interprètes Mofàicæ legis; reperiuhtur 8c ad mortem condemnant quemcunquefrangentema-
inordinate loquentesae rebus exiftentibus in magnum liquidQrdinationumfuàrum. Imo etiam dicuntin libro
vituperiumDeipatris Domini noftri. Auferipit enim ab Benedidionum : cap. cuius mortuus-, quod quicunque de-
eoomnemperfedionem, &omnëdèfedumattribuunt j riferit aliquera fapientem Talmut vel de eoaliquidfifti-
cPEt primum & ante omijia, licentiam tribùunt feruien- I ftrum dixerit,ad inferos condemnabitur; & qui rranigre-
di^)iis ajfenis 8c idololatrandi. Namreperitur inSanhe- j ditus verba legis, huliarhpoenam habet nifi quodtranfi
drin, cap. 4. quödincipit, Mortes, fupraillud Leuitici de i- grefïbreftlegis. Eccequaliter plus quam DeusfcirCpræ-
dolo vocato Moloch: cuius feruitium erat,quod homo aC- fumunt; quia dicunt in libro de Baba Mecia, cap. aurum
ciperetvnumfilioriim fuorum&tradereteumfacerdoti- comparât argentum: quod dudum acciditinftudioquæ-
bus'VtipfifacerenteumtLfinfire per ignem, corapl idolô dam quæftio&difputatio ardùa fupra quendam adum
fuo. Verum autem hac vifa Sc idolohmaconfideSatacx his legis,&omnes magiftri illius ftudij erant vnius opinionis,
verbis in præmifto Capite affixis, de feminetuonondabisvt fed Rabbi Elyazer qui maior erat omnium aliorum,in il-
confecretur idolo Moloch : lpfi notant & dicunt qùemadmo- I la düputatione contrarius eorum erat; qui ad ipfius intèn-
T a lm u d ift.
approbant
idololatrij
Moloch,
* Melius
Thurin. id
eft, Sortit,
Htßtr.g.t.
H
Deut. 17.
Talmudi-
ftàrum injs
na fupéibia.
c*Mtionisprobationem
-, quam multas rätiones euidcntes al-
legauit,quibus ipfi nequaquam aflçn tire völuemnt; & final:
ter,iplis ait RabbiElyazçr: fi opinio mea veraeft,hoc
veni mecum , St oftendam tibi mpntem Synai : luit
cum eo , Sc audiuip quandam vocem dicentem : O mi-
fer , vte mihi quiaiuraul ! Sc ex quo feci iutamentum,
quis me ab eodem .abfoluet ? t t poftquam venir adftu-
efium , narrauit iftud Magiftris & ip fi impugnarunc
eum , dicentcs. eadem hbra qua didlam vocem au-
diebasjdebehas dicere: Domine,ego,tibi iuramentum |
abfpluo_: quibus ipfe a it; dubitabam ne fotte dicejet
de iuramento quod fe.cerat Noe , neampliusadduceret
Diluuium- fuper terrain ! Et gloflat Rabbi Salomon;
qupd hoc iuramentum de quo Deus cupfebat abfblui,
eft > vt captiuaret Ifiae l, quia ipfe fiipportabat partem
labptis eorum, idep eft tribulatus : Sc quamuis in plu-
ribus libris Hebraicis habeatUr prout beatus Hieronyr
nips tranflatauit; attamen in aliquibus habpetir fic : In
omni tribulatione eorum, &ipfe tribulatus,eft: Sc feciindum
hunc textum, gloflat Rabbi Salomon. Item opponunt
Deoignoranriam ; fecundiun quod > dicuntin eodem
libro Iilenediâionum, eodem capitulo primo fiepe nominate,
rçmitto Domino Deo npftro : & eadem hora, vox/qüa-
dam de c.çlo apditaeft,fic dicens: nolite impugnare Rab-
b.i Eliazer, quia verum eft quod ipfe ait : furgens autem
RabbÏ Qfiia ftetit pedibus, .Sc ait: Domi ne Deus, lex non
eftin coeliSjfedin terra, in quaquidem iatn per te pr«cepi-
fti quod ad.maiorem partem fit cocedenduml eadem ho-
ra excommunicauerunt Rabbi Elyazer , quoufque obe-
diuit opinioni edrum. Et dicunt, quod poftmodicum
tçmpus, Rabbi, Nathan reperit Êliam Pjrophetam, dixit-
que illi:ecasnetu forfan in coelo,qu^ndo qûaeftio ilia dif-
putabatut > vQ^i rçfpondit ; erara : Ét ille ; quid ergö ait
Deus eadem hora,qua fapientes eiusreuelationiobedire
noluerunt? qui refpondir ; rifit dicens : vicerunt me filij
mei, vicerunt. me filîÿm,ei. Item glorificanturifti Talmu-
diftæin fe ip(is,dicentes in lib: de Sucha,ç.3 .quod quidam
Dodorcuinpfiienerat RabbiSimeonBenIochai,dice-
bat: Ego fiufi ita dignus&iuftus quod ( fi voluiffem ) pro
rperitis meis effent omnes homines qui nacifuncin munr
d o , poftquam egp natus fum, yfque in hodief num diem
à die iudicii liberati:& fi Elyazerfilius meus effet mecum,
pplfemus ab eodem ilidicio liberare omnes qui natifunr
in mundo0 die quo creaftis eft, vfque m diem hunc : Et,
felonathas filius Ozielis effet nobifeum ; poffemusgenus
-humanumliberare totum, à principio creationis mundi
vfque adfinçm. Ecce quanta fuperbiatemeritatis/ Item,
feiaétant effe Prophetas, vbi dicunt in BabaBatra, cap. 1.
d die defiruftionis templi&citra, fublatafutt Prophetia d Prophetic
, & data legisperitis. Item manifeftumeft quod Deus
omnipoteps •& Dominus nofter, habet omnem perfe-
dfcionem abundantius quam quispoffer imaginari. Ete-
nim æternus, omnipotens beatiffimus, verifumus, tuftif-
fimus, mundiffimus, & inc6rporeus ëft ; St cum nihil illi '
défit de omnibus in ipfo Cpntentis, quæ oinnia vno modo
per, fanäam fcripturam dicuntur verum', & p e r me-
ram vëritarem Sc apertiffimanv’notionem : tarnen Taf-
mudiftæ, horum omnium contraria, vt ex eorum didfis
apparet, illi opponunt.-Etprimum de opinione ; in libro
Benedidtionum, cap. 1 . dicunt, quod in trescuftodias
diuidicur nox, & in earum qualibec Deus tan quam leo
rugir -, dicens: Vaemihi quiadeftruxidomammeam, St
combuffi atridm meum, & inträ mundi gentes filios ca-
ptiuaui/ Item habetur & alia fetuitas in eodem capitulo:
Dtxit Rabbi lofe feu Qmxàna : quondampergebampariter ,&in-
grejfum quondam domum ex defertis HterUfalem vt ararem ; &
veijitElias (jnbonis fit mpnoratus) &cuftodiuit me ad ofiiam,
donee perficerem orationem meam : quaperfeäa, dixit mihi: Pax
tibi, Rabbi : & ego ,pax twi domine mi : & dixit mihi : fili , quam
vocemaudiuifliinhoedeferto? &ego: audiuiqufndamvocemv-
lulantemficutcolumbam, &dicentem : Va mihi, quia deftruxi
domum meam, & filios mtosintra mundigmtescaptiuaui l Tunc '
mihiaitiPili^pervitam tuam, &ptrvitamxapitistui,iuroquod
non folum in iß a hora fie dicit, verum & qlktndocunque Irael in-
grediuntur in fynagogas, &ftudia, & audiunt legem ab ore ali -
cuius Doftoris,&dicitur eis quaddis, id eft, proficiunt : & reft
ondent, fit nomenemsbenediâtimtituncpeusmouet caput
fuum , dicens: beatus Rex qui fie in domo fuàglonfieatur,'
Sc quid habuitpater, ||fiefaeeretfilios captiuari ? Væfi-
liis qpi migraruut defUpet menfa pa.tris«orilmf|Z onclu-
deex præmiflis, quod Deus non nabet poteftatem filios
fuos de captiuitàte liberare,& ideo dilanianttm. Itëmpp-
ponuntDeo patri defedtum Sc miferiam, vt habetur in
libro Benedidtionum, capitule primo : Dicit Rabin Ioanna,
nomine Rabbi lofeph, vndeprobamusquodDeusorat inqm-
libet die? probaturper Bfaiam : Schetificabo eosin domp ora-
tioftismeæ: in quantum dicit, orationismeæ: &nonduit,
orationis eorum ; patet quod ipfe Deüs oratv Et quæntur
ibidëm , quam orationem facit ! Dicit Rabbi Papa : Oratio
eius eft hap, fit voluntas mea quod refnenetmiferiepr-
dia fnea iram meam, ôc quod habeam më clim filiis
meis in virtute mifericordiæ. Item dicunt in Baba Ba-
tra, capitulo, qui vendit nauem-, quod Rabba filius Ba-
rachiæ pergebat pàiïter , çui quidem Gerulariüs a«;
vbi fic : Pofiquam templum fuit deftruftum, nonre-
manfit de to in toto mundo nifi ftatium quatuor cubitorum
duntaxat ftudij Talmuth. Itemdicunt, quod in tribuspri-
mis horis cifiufque diei , Deus fedet ad ftudendum in
Talmuth. Eatet ergo, quod ex quo eget ftudio, feien-
tiæ perfeëlioiîe caret*. Item repütant eum nugaçem, vt
: .haheturin Baba, in Chia, vel Me-z,ia : Capitulo: qui legit:
•dicebat Rabbi Ifmael : Mtndacuim eft aliquid paruum, quia etiam
Deus mentitus eft, vt patem poneret inttr Abrah tm & Sa,^
ram : quod patet in Genefi : quia quando Àngtlus pradixit A-
brahaquodSaratrat filium paritura, &iftaexiftensin tentorio
audmt-eum : vt habetur in ttxtu quod ip fa ridebdt intra f t , dicens:
quomodo poflethoc fieri, cum Dominas meus fir fenex?
& pofteaquando Dmretuliteademverba Abraha, dixit quod 1-
pfa Fixer at de fe ipfa, cum ego fim fenex: Patet (dicunt illi)
quod Deus mutauitlentenriam,neforte indignarctur A-
brahaiAduetfiis Saram,qUia nominaueracipfum fenem.
Sed qiii bene refpexit hiftoriam,reperiet quod dicunt falfum;
quia tam bene patet quod quando Sara riferat fenem
feipfamnominabat. Item,reputantDeum patrem,pec-
Carorem; vt habetur in Holin, capitulo î Ifta funt vapm « fir-
pea illud Genefis: FecitqueDeus duoiuminarta magna: dicit
Rabbi Simon : In hora creationis, aqutles erant fol dr luna ifed venit
luna coram Deo,dicens: Domine,nunquid homme ft quod-duO-
bus regibus vno diademate feruiatur^. & Deus dixit -: Vadc, minora
ttipfam: Etipfa-, Domine Deus, quia rationabiliter locuta fitnt,tdeo
tubes minor art me: &ficinmaxima mafiitia pofita eft:& Deus
vt mitigarettam, dixit ei : noli contrifian , quia fol non apparebit
in node -,&tu, nofledieque : Ipfa Vera minime contenta, refton-
dit: Domine Deus, dr candela cor ant foie quid prodeft \^dr, Deus
ego faciam quod populus meus ifratl folemniz.et feftiuitates tuas
percomputummenfiumfuorum: fedcumhoc toto, nolutt conten-
tari ; in tantttmquod Deus fe tenuitpro culpabrli, & mandauit fibifieri
facrificium vnras edulij in quolibet Ncadunio, pro indül-
gentia illius peccati : dr hoc pro batter ex -eo quod'fcribitur'in N «-
merisi H'itcusqïaoque ôfteretu t Do mi no pro peccaris. Vi-
dea»tergopmhesquanta eft'dementia ifta humsatitho'-
ritacis, dé quantum contrariaintelledtui ciiiufliberintel-
ligenris, Sc qutexuditas in telle&us eorum. Item députant
Deum pattern comquinatum8c immnndum, pro-
ut habetur apud àos'in BabaMezia : capitulo, qui conduct
operarium : dicit Rabba Ioanna : Deus facerdûs eft, ftribitar
namquein Exodo : loqüere filiisIfiael, & tofient mihi pri-
mitias -.qua quidein primitia, nemini prxterqu am facer dot i-
bus offerri debent. Item, probatur quod recipit poHnrio-
nem ,fcriu|um namq; eft in Deuteronomio, quôd quail-
do bfeyfes obiit, Deus fepeliurt eûm ; Sc fàcerdos qui
tangit corpus hominis mortUi, poflutuseft; :Ergo Dots
pollutus eft : âdfàtisfàiSrionerifîaurem lïuius dic,untqi^îd
poftea fe abluit & mundatus eft. Et quæritur ibidem,ab
ersyvbi felauitî inaqua^neqùibatîîfàias namqueait:
; quit menfusift aquas ptigiUo ? &fatisfacit ipfi R abbi, quod
! cum igne'fe lauit ; quia fic ferijitum eft inEfeia, quia ecce
Dominus in igne vinieti Item dicunt quod palpatimm un-
d a ; vr habetur in libro Nftftfe , capitulo : Abortatrix,
quod Deus fecit venire coram fe omnes guttas fpermatis
Talmudi-
ftarumim-
picnics de
Deinuga-
Cap j.
Genef. 1«.
■ ftarurti fa* t
buladeD1^
peccaio.
exeun