D.Rob er tide So y h na
jSÓ
diderit vetulas irc de no£te,&Deo honorem debitum no
exhibuerit. Secundum eft, vt non accipias nomen Dei tui
in vanum. Videat ergo fi menilaeiter, fi lubdoie iurauerit;
& non vtiliter,vel pro nullo., vel fine necelfitate. . Item fi
Deum teftem injurando vQcauerit, & nomen eins in vanum
airumpferit» vel in opprobrium :fi per caput,per pedes,
vel alja membra,fi per fan(ftos Deiiurauerit.Irem fi fide
mdatam non feruauerir. Item fiyótum nonadimple-
uerit ; autin votum baptifmi peccauerit, Deo promitcens
Exod.io.^. ouod non reddidit. Tcrttum mandatum eft ; mementovt
diem Sabbatbifanaifices. Ergo fi diem Sabbathi,&alios dies
I foie mncs.fi cue Ecclefiapracipit, feruauerit. Itemfidiut-
nis vacauerit; &abftinuerit nonfotumab operibus mechanicis,
fed ab omni opere letuili, & ab omni peccato.
Item fi tabernas, vel choreas frequentauerit; & imraode-
Irate. Melius enim ei elfetterrainarare, fecundum Hiero-'
I nymum.quam-choreas ducere. Itemvideat coniugatus,fi
in vigili js, ieiuniis, & magnis feftiuitatibus ab vxor? propria
abftinuerit, vel a quacumque alia voluerit abftinere.
Item fi Sabbathum pedoris tui fpiritualiter non obferua.-
j ftijpervarias & inutiles cogitationes, & cüriofas occupa-
tionesdiftradus. Quartum mandatum eft, Honorapatrem
& matrem tuam, ytfislongatius fuper terram. Videat ergoTfi
\ Parentibus reuerentiam non exhibuerit, fi illis.indigenti-
ibusnecefrarianon miniftraucrit. Item fi dure & contu-
j maciter contra.eos loeutus fuerit, fimalcdixerit,fialiquo
modeeosiniufteoffenderit, fipraceptiseorumhoneftis
non obedient. Itemfiquodammodo,manusineosmi-
! ferit; fi contra eos detraxerit. Itemvideat fi Parentes fpi?
ritualesjvtfacerdoces & alios miniftros.Ecclefis, modo
I debito hortorauerit.Itemfi Pr*latisEcelefi*,yel fuis Pr$-
I latisbenebbedieritjfipraeceptaeorumcuftodieritjfi con-
j tra eos murmuraueEit, fi d e eis detraxerit & male loeutus
I faeritifi eos perculferir.item fi debito matrem fuam fpirij
talem;{cilicetEcclefiam;honorauerit;fi iu ea,{acrilegium
agrum, nonvineam, non firuum, nonancillam, & vniuerfaqua
illiusfunt. Si generalem cupiditatem diuitiarum , 8 um-
birionem bonorum habuerit j firei alien* conctiprfcen-
tiam habueritin corde maledefiderando. Pofth*c,contra
omnia Domini mandata, commiffa ; piirget lc anima
pcenitens, de omifiis, confiderans fi per negligentiam vel
pigritiam, bona qua debuerit facere, vel promiferitface-
re , &potuit; non fecit. Sitempiisadeofibi commifium
& concclfum, invanitate, vel otio confumpferit, luden-
documaleis, deciis,& huiufmodi. Side beneficiisvDeo
vel hominibus, ingratus fuerit: fi in charitate, humilita-
te , benignitate, patientia,deuoi;ione,& aliis virtutibus
defecerit. Si pet ign orantiam, com mi (Fa peccata obliuio-
nitradidetit , dequibus nefeit confiteri. Sitalentumd
Deo iibi traditum & comm ilium multipliriter contem-
pfifti. Si opera mifericordia, fi orationes, fi vigilias, vela-
lia opera mifericordia, & poenitetui* fibiiundanonfe-
cerit. Si bona quae fecit , minus pure fecerit, fcilicet cum,
remuneratione, cum fcandalo proximorum, vel finem
debitum omittendo ,vel mala intentione fecerir. In fine
autem; mala generaliter fubiungat, & dicat mulra tradi-
diobliuioni, inquibus Dominum fortafie otfendi qua
enumerate nefcio, propter peccatum raeum: in quocun-
que tamen Dominum offeridi ; feu corde, per malum co-
gnitionem&voluntatem , &iudiciumfalfum: fiueore*
mentiendo,detrahendo , ociofadicendo, velaliquibus
adulando'; feu familiam , vel alios nimis dure, Sc afpere
corrigendo. Similiter in faciendo aliis~quod mihi nolui
fieri •, fimiliter in dicendo, quod non oportuk dicere: in
contemnendo alios, & fa^a & di&aipforiim »-in epi-
lo go , in feueritate , incontumelia , in blafphemia, in
opere prauo extero , per inhoneftatem conuerfationis,
& vitae jg & mandata Domini tranfgrediendo: reddo me
culpabilem'Domino ; & tibfpatri. Ideo precor beatif
fimam & gloriofam virginem Mariam , & omnesSan
bios, & Sanbkas D e i, & te ( furando vel luxuriando fecerit-, fi verba otiofa&inutilia pater) orate pro me. Ain
ea loeutusfuerit;fi ejamando vel litigando yel quoquo J men,
alio modo diuinum Officium imped!ieritjfi debitasDeci- , Cam répétés à Proximo tuo rem aliquam quam4ebetftbiynon
mas& Oblarionës einonreddiderit j fi diebus folenni- , ingredierisdomumeiusvtpignusauferasyfedftabisforts, &illeti-
busadEcerefiamparrochialem, cum pollet ire non ierir, | biproferetquod habuerit : Hacauthoritaté, quidam magnus
vel debitam oblationem non miferitifiperfonasÉcclefia- j Clericus prædicauit Pari 13is quod confelfor non debet in-
i fticasvelClericospercuirerir, . f i fine licentia Prælatiîui, quirere necferutari peccata confiteritis j mirabiliterex-
Ordinesfumpferit. Qüintum mandatum eft j nonoccides. j ponenseanj. Noningredieris domam ,id eft, confcientiam
! Yideat.ergofi propria petfona, velauxilio, vel confilio, I peccatoris : vtauferas, id eft : elicias, pignut ; id e ft, peev
e ! confenfu homicidium commiferit; vel fi aliquem ver- j catum quoobligata eft anima eius, diabolo jeW.Sed ma-
berauerit,vel vulnerauerit.Itemfifuerithomicida,corde; leintelligebat fieexponens : poteftenimcbnfefloringe-
mortem alterius defiderando, vel odium in corde retinë- J nerali quærere.Et hoc notatur per hoc quod dicitur-^m
do : Quienïm oditfratremfuum,bomicida eft. Si vrgente ne- •! aliquant ; led non debet in fpeciali,& nbminatim , pêc-
ceffitate potuit fubuenire pauperi,&non fubuenerit.Item j cata quæjere y ne ducat confitentémirt tentationem. I-
fifuerithomicidaanimarUmjinducendoaliquem adpec- j tem, fidomus j ideft, confcientia Proximi -, habetpriuâ-
catum, vel inftigando , vel non impediendo cum poflet; ta bona quae non expeditali j reuelare : non debet feru-
fi peccatisaliorumconfenferit. Scxtum mandatum eft, tari , neindeprolàtisillisbonis , Proximusoffendatur.
wo»m«cfo4t«,tf:ideft,noncUilibetmifcearis. Videatergo , Eft fit us; fi habeatproximus domum plcnam latronibus
fiexindebitoalicuicarnaliterfecopulauerir,ljaliquomo] volentibuseuminterficere : lie enim Confelfor poteft
do cum deleblatione ex fe femen emilerit, dormiendo vel j intrare confcientiam confitentis vt peccata luget : & ma-
vigilando; ficum vxorepropria, alia de çaula luferit nifi
fpe prolis, vel caufa vincendi fornicationem, vél vtde-
bet,debitumreddat.Septimum mandatum eft. nonfalfum
teftmionmmdi «.Videtit ergo fi mendacium dixerit ,fifa l-
fus teftis contra aliquem, graui odio vel amore, vel precio
fuerit;fiihcaufaaliqueminiufte velcaiumniofe traxerit,
fi fallus Aduocatus, vel Iudexiniquusfuerir ; fi acceptor
perlonarura iniudicio fuerit , fialiquafalfitatealiquem
I laeferit, fi falfum crimen alicui impoluerit ; fi aliquapromiferit
& foluere noluerit -, fi me rcedem mercenari j de-
fraudafti, vel retinuifti.Oélauum mandatum eftî Non fur-
turn facies. Videzt ergo fi rem alienam inuito domino con-
j treâaueritjvelvfurpauerit. SifcienterremTurtiuamemi-
! fti,velincuftodiarecepifti.Simercedemmerccnarij reti-
nuerit, fires aliorum violenter rapuerit, fi iniufte aliquid
rapuerit vel receperit. Nonum mandatum eft: N onconcu-
pijcesvxorem Proximi tui. Videat ergo fi habuerit volunta-
tem aliquo gene re luxuri*. Item fiin corde, mörolam de»
leâationem, &confenfiim abfque opere habuerit. Degnum
dedecuseft : quod magnus Clericus vttam vetulam
peccatricem nefeit curare i motbo peccatiin confeffio-
ne, nec remédia contra peccâta apponere. Suppofiris ante
cedentibus ad Confemonefh : primo debet dicere éon-
fitens, Confiteor Deo, &c.r Q u * fit ratio huius,& quid lingula
verbaprætendant,alibiprædiâumeft. T u n c , primo
, Confelfor debet proponere de Dei dileblione,quo-
niamfilium mifit propter peccatores : de charitate Chrir
fti, qualiter, pro peccatoribus redimendis mortuus eft, '
fpinis coronatus eft, làncea perforatus ; manibus & pedi-
bus clauis confixus ; &quod confiteatur,vtmorsChn-
ftifibiptofir.Itemj Chriftus venir,non propter iuftos, led !
propter peccator es.Item non vultDeusmortem peccato-1
ris,led vt conuertatur & viuat.ltem;ficonfitcatur,gaudiu ]
erit AngelisDei iuxtaillud ; Gaudium erit Angelis Deifuper •
vnopeccatorepoenitentiam agente, &c. Ergo ; quanto maior{•
peccator, tantó maius gaudium. lié conforteteünegatio-
ne Petri,perfecutione Pauli, magnanimitaté & fide latro-
nis;& c.dicar ergo c onfclfor peccatori,quod non diffidat,
cimum mandatum eft ; Nonconcupifcesrem proximitui,non ' nec timeat dicere omnia peccata lua: & dicar,quod quan-
Qpufeula. s h
maiorpeccatorfiiitjtantomaiusgaudiumericdeeqin j Deus recupcrare non poteft, ; vndc Hieronymus
coelis, fi vere & intégré confitcatur. Vnde Deus in Euan-
gelio -, Maius gaudium erit coram Angelis Dei fuper vno peccato-
re,&c. Et eft exemplumdcFilioprodigo. Si ergo, gaudium
de peccatore, maiusgaudium, de maiori peccatore
fimiliter habet confelfor. Pro me dico: quia maius gaudium
habeo fuper vno peccatore magno, bene confiten-
tequam habere polfim : & magis eum diligopoft confef-
fionem,quamante,quatumcunque enormiadicat. E t ratio
eft, quod meiior eft modo, fi vere pcenitens confelfus
eft.- fimiliter, quia familiaritatem maximam mihi oftédit,
quando fccreta fua tanta quaepatri vel matri nullatenus
diceret,mihireuelat: quaeetiam, necpoffumnecvellem
reuelare,etfi deberet mihi propter hoc ampntari;&pro v-
no peccatore,non acciperem mille martas, quia incom-
pretiabilis eftrebus humanis. Itemconfellbr debet dice-
::fili habuitti vnquamconfufionemde peccato,ita quod
cum Deus omnia pofiit , non poteftde corrupt a virginemfa-
cere.
Item occafionem dedifti peccandi cum a liis, & forte
proftituendi; & quoriens peccauerit, occafionetuipeC-
calfevidebiturjquiaiuradicpnt, Quioccafionemdamriiddt, Adulrerij
damnum dediffevidetur. Sipeccatordicat; Domine, cura
maritata peccaui: ConfelTor debet dicere ; Amice i gra-
uiilimepeccafti,quia (quantuminvbbiseftjo£to mor-
talia peccata commififti; qua funt luxuria, fides menti-
ta,furtum, proditio, facrilegium, trangrelfiomandati
Domini, in ce ft us feu peccatum caninum, exharedatio
proprij fili j alterius. Primo, patet quod ad altetius vxo-
remillicite acceffifti : fimiliter , defidementita patet-
nam mulier iuraucrat fe feruaturam fidelitatem marito
fuo , quam pet te fregit; vnde, eodem peccato peccafti,
Agentes enim & conlentientes pari pcena, &c. Sed par
Èccl. 9.10.
declares illud in Confeffione.? fi peccator dicat, quod lie: j pcena non eft nifi propter parem culpam; & c. Itemfur-
Confelfor dicat .-amice, modo per Deigratiam vieilli bel- j turn commififti -, quiainlcio&inuitomaritovxoremelum,
5duperaftidiabolum*.confideergo,nammaiuspec- iuscibicopulafti , quod eft furtum. Eft enim furtùm
catum & periculofius dixifti, vnde lecure potes omnia a- fubftra&io rei aliéna inuito Domino. Quarto àutem
liadicere,nam grauius peccatum eft,mentiri in confeflio- ^proditionemfecifti, quia inocculto , &non auerten.
ne:inV(&\vais,Odiftiomnesquioperanturiniquitatem,perdes0- ti proximo tuo , nocuifti. Quinro tranfgrelfus es mah-
nines,quiloquunturmendacium,Glolfa Auguftini:meritoper- datum Domini; quod eft, Non concupifces vxortmproxmi
ditur mentiens, quia déclinât ab eo quod eft, ad id quod non eft : in tui. Sexto ; facrilegium commififti j fcilicetrem facrarr
quaauëloritate pondérât verba, maius eft enim perdere deturpando»fiue violando, NamfilacramentumEccle-
quam odilïè.Diçebatautem Cardinàlis Odo, quod men- ft* defraudares & pedibus epneulearesinfra lutum dice-
tiensinconfelfione, tria peccata mertalia committit de rerishareticus,&lacrilegus; ficfacramentum rtiatrimo-
nouotfcilicet, mendacium perniciofum, hypocrifim. Et • nij ( de quo Apoftolus ; hoc autem magnum fairamentum
tertium,quia,polluiuslcienter,recipitfacrameqtumcon- c hrifti&Ecclefia ) in turpitudinem luxuria conculcaftl
fèffionis.Similiter Hietcmi^,peccatumluda[criptumeftfty~ quae turpitudo, immundior eft omni latrina : Sapiens';
loferreo in vngueadamantino, fcilicet quia indelebiliter. lu- Mulierfornicaria, quafiftercusin via. Et ibidem : profunda fo ■
4<*,interpretatur, confefiio:ynde,peccatum Iuda,ell pecca- uea, meretrix. Septimo;Inceftum (quantum in te eft) com-
tum comfnilTum in confelfione. Item Deus habet duas mififti,feu peccatum caninum. Nam ficut canes>fine di-
curias » fcilicet curiam iuftiti*, & curiam mifericordiç. In ftin«5tione, cum matte yel lorore cohabitant ficut cum a-
curiaiuftitiaamiferatisquerelamveftram, ficutbenelci- lüs ; ita poteft fieri quod cum filio vel filia mulieris cum
tis,quia pro quolibet mortali peccato obligatus eft homo quahabitafti, quemvel quam generafti, confanguinei
ad poenamaternam,&non eftreuerfus niliad curiam mi- tui matrimoniaheer * vel fornicarie copulentur. Odauo
fericordia quaeftin confelfione : magna emm eft mile- ( quod grauius eft omnibus aliis prioribus) quia quod eft
ricordia, quod pro confelfione,peccatum & reatus amit- proprium alterius,exharedafti. Et eft cafus in quo omnes
Difficile
titur & reftituitur homo adhareditatem gloria. Vnde,fi ConfelTores & omnes MagifttiParifienfes,in confilio la;
eftidaré
quisin hac curiaperdit caufam fuam irrecUperabiliter per lutari profecédo perplexi funt. Nàm fi quis carnaliterCo- ....—
nulium
dit earn, ficut vfque nunc fecifti. Si dicat, Domine, veriû- gnouiffèt Reginam Francia, de quo haberet pfimogeni- | ^ caJ uA
mile eft, fed hoc ignorabam: Çoufeffor debet dicere.-non turn; Et Rex Francia haberë t fecundum filium: primus*lU t“ni’
propter hoc es exculatus, quia AmbtoCms ,periculofepeccat defaëlo, haberet hareditatem* licetiniufte : nec crede-
quiignoranterpeccat: &ine^emplum deExclula, quanto ;retur matri eius, quia fola elTe t, & filius did ttfc quern nu-
maior>tanto plus retinetde aqua, lie & peccatum eft grâ- ptia demonftrant» Tenetur enim Regina reuelare pri-
dius(quo ad fo c quod plus opponitur gratia&màgis re- mum filium non elTeharedem regni quia in perjculoani-
fiftit fluxuiaquafontis Spiritus lan&i) celare peccatum mae.iuspolfidet regnum. Simul ergo commififti oftp
in confelfione: Item confelfor debet dicere: Amice,fe- mortalia peccata ; pro quorum quolibet, peccatorvere
ptemfunt peccata mortalia qua côntinentur in hoc ver- poenitens obligatus eft adpeenamfeptem annorum.Mo-
fu : Luxus,Aua, fuper, Ac, lnuidusyira,Gula ; & tu modo in eu- do vide quam infanus & fhcircumfpe£tus es ; qui, fi v e f
ria mifericordiaes,&fcis quod Trutanni,infirmi&:pau- lesemeredenariatampomorum , velles bonum forum
peres,oftendunttranfeuntibus , membrum magismor- babere, & barguignarej&anirnam tuam,provililfimade-
bofum vteos admilericordiam,&compalfionemfui,al- lc£latione Sc momentanea, dedifti diabolo in aternum
liciant.Eftenim mifericordia,nliferia,vel milcrorum cor- cruciandam, Gregorius : Momentaneum eft quod delectat,
da: vnde vbi maior miferia,mai6tpollet&habet locum fid aternum quod cruciat, non ccrte, fuiftibonus mercator, Pr<,-ia I+-
I Argumen-
tom non
! kûs fync<
: ræpeccato
I tumcofef
fionis. I
mifericordia, & maxime ilia qua Dei eft,qua eftinfinita.
Debes ergo peccata grauiora & quaplustibinocuerint,
primo dicere. Signum eft quod homo bene confiteri non
debeat,quando à minori peccato inchpat. Si peccator dicat
.-Domine, ego peccaui peccato luxuria.- cpnfelTor de-
bet dicere, Amice débps dicere omnes cireum.ftantias qUç
aggrauanrpeccatum , q.uatum qu.adam nominanturin
hoc verfu. Qms,quid,virum, cum quo, quotient> cur,quomodo,
quando. Qufi;quarit de perfona vtrum Laic.uS,v.®!C}ericus;
vttum vxoratus vel nonibeneficiatus,vel non-'quia quanto
perfona eft in ftatu altiorii tanto grauius pcccar. Vnde
Gregorius; quanto gtadus altior, tanto eft cafus gtauior.
quarit dégénéré peccajti.
Item vtrum peccauerit cum virgine, v.el Mqniali,cot-
rupta,confan^uinea, affini;&hoc,camaliaffinitate vel
fpirituali ; vtrum cum maritata, velfoluta, vel vidua. Si
pepcator dicat ; peccaui cum puella » Domine confelTor
dicat : Amicè ; graui florae peccafti, defttuxifti enim q,uod
Bibiioth.Vet.Pat.Tom.i3.
de quo Salomon ; malum eft , dicit omnis emptor, fidcuin
mifilt, gloriatur. Sip.ecçatordicat: Domine , verum di-
citis, benecoecafuseram , nec illud vnquam aduerti:
Gonfellotdicat ; Amice, vlquenunclulitdiabolusde
vobis adabfcondi;ionem, & vos decepit vitra dimidium
iufti precij* Sed modo eftis in curia mifericordia: petite
ergo pa£tum refeindi; Scfiet vobis. Item confelfor dicat:
Amice, cumquothabuifti vojuntatcmfornicandi ? Ha-
buifti vnquam. voluncarem cognofcendi aliquam cum
quAOonihabitdfti^fipeccaroEdicat; fic , Domine ; con-
feflbr débet dicere ; Amice, quotiensvel cumquot ha-
buiftivoluntatem fornicandi, fornicatuses. Voluntas
‘reputatur pro fa<5lo : vnde Dominus ; Qmviderit mulierem
adconcuptfcendam earn , tarn moechatus eft in corde fuo. Quid,
quaîrit de genere peeçati. Vtrum videlicet , fecundum
nacuram vel contra naturam l Sipeccatordicat : Domine,
quid appellatis peccatum contra naturam} Gonfef-
lor dicat : Amice, quoriens emififtis femen extra vas debi-
K k x turn