A
[«*7.17.
Jfii*l9* 4-
B (
Ifaia 4.1.
Ofit.ii I
iMM.4.55.
D
Z). Aelredi Sermones
vifio n e m,qu ara intcllê&ualem dicitnus , Prophetam facer
e, ficut dc fap ie ncia feriptum eft ; if fit in,animasfanftasfe
transfert, amicos Dei & Prophetas conftituit. Quicquid enim
alijs vifionibuscernitur, aut ambiguumeft, auc fide ma-
gis,quam fcientiaroboratur.Quod autem in ipla cernitur
veritatc , inquafadta funt , quæcunqueifuturafunt;
& luroinofum conftac e fle , 8c certain. Igitur in yi-
fione fenfualivel phantaftica, quando hæc, quxmcelle-
«ftualis eft,operarur;Propheriæ donumelïè non ambiguu
eft. Quaigitur vifione videritllaiasfilius AmosonusBa-
bylonisjola videlicet intelle<5tuali,aut fenfuali etiam,vel
fpirituali, quis facile dixcrit J nam quod vtraque vifione
ha cfutura[ij] pr*uiditmulta, intelledualieum illuminante,
exipfiuslibri feriefcire poflumus. Ex fenfuali quip-
pc vifione oraculum texuit, quado Ezechiam Regem pro
eo,quod nunci js Babylpnids domus fuç chefauros often-
ditjProphetica au&oritäte corripuit ; Quod (inquiens) vi-
derunt ifti in domo tuai Et Rex, non eft verbum, ait, quod non 0-
ftenderimeis. Tunc Propheta ; EccediesveniuntdtcitDominus,
&auferenturomnikyquacumquecortgregaueruntpatrestui,inBabylonem.
Ex (pititali vero quando ait > Vidi Dominum feden-
temfuperfolium excelfum,& eleuatum, 8c cætera,quæ fequü-
tur. Quacunque autem harum vifione vident onus Baby-
lonisjcertum eft quia mente vidit,non catne, ipfo reuela-
te,qui ait; lnmanibus Propbetarumaftimilatusfurci. [16] Sed
quia diu iam nos tcnuitvifionem iftarum diftindtio,Prophéties
huius vifionis exordium vfque incraftinum dif-
reramus.
V A R IÆ L E C T IO N E S
i. Appellari fint.C.Cara.Swf affellati.
I. Spiiicu hominis.C- Csxa.Homints Spititu.
j. Confpexit fcribentet.C.Cam.Sew£«»/«i conjpexit.
4. A nobifincc ipfis. C. Cam, A nobis ipfis
j. Fingimiu. Igitur.C.Cam.Fingimiu. Namfimilitudinem & qu*
fequunturvfquead. Igttur-vifionefinfudi, corporatecerni-
muejmaginaria, ebrporalia imagmamur c.
6. Imagines ac fimilitudines. C- Cam. Imagines , fimilitudinef
7. Pratt erica. Vnde Dominus.C Cam .Prdterita.Nec. aliterprafintia
^«c.rlque ad Vnde Dominus.
' g. Dicere.Habuic.C.Cam. Dicerefid nenpoteflis vfque ad Habuit
eis.
9. PoKiüsportzK,C.Càm.Poteflisait,portare.
10. Vbiipfe C.Cam.Vbiveraipfi. ■
II. Nequelux.C.Cam.Neque enimlux.
11. Aflignandum .- & fororibus. C. Cam. AJfifftandum : firm•
ij. Aliquot diebus.C.Cam.-4%«#f dies.
14. SpiritulBSv M C.Cam.SpirituDominumlESVM.
ij Prseuidic muha.C.Càm.Preuiderttmulta.
14. Sed quia diu iam no$.C.Cam.Sedquoniom diu nos.
-fr^S'ermo T ertius.
QV a N D o venit plenitudo temporis,mißt Deusftlium fuum
fa£tumexmuliere.faäumfub lege. Q u x eftifta temporis
plenitudo? IllanimirumdequaDominusin Euange-
lio, Leuate,mqak,oculosveftros,&videte[i] regiones, quoniam
alba iam funt ad meffem. Tempus quippe vacuum dicitur&
inane, quando folis inclementia arefa&isin terrafemini-
b us, vel nimia pluuiatum inundati o ne pu trefa&is, fames
cundfca confumens vacuum reddit meflbrtbus agrum;
quando decemiugera vinearum faciunclegunculam vna,
Sctrigintamodij (emends faciunt modiostres. Tempus
vero plenum quando abundant omnia,quando multipli-
ci frage fuis refpondet terra cultoribus, nudufq; per agru
curfitat melfor ;.quado horrea replentur frumeto, & tor-
cularia vino red üdant. Vpniatnüc in mente Saluatoris de
frumento zizanijfquc parabola;& quid tridcum,quid zizania
efte dixerit aduertamus. Semen, inquir, bonu, hifi-
lii funt regni; zizania filiinequam : filios vtiqueregnieos
vocans,quosmifericordiapraedeftinauitadviram, filios
nequam quos iuftitia praeuiait ad poenam. Igitur ante ad-
uentumDomininoftri, Filijsnequam omnempeenefu-
perfidem terrae occupantibus,[i]& pauds inter eos regni
Dei filijs latitantibiis, fames verbi Dei cun&a peruaferac,
tempufque vacuum & inane,fpiritalibiis operarijs nihil in
quolaborarent reliquerat. Vcnitautem plenitudo temporis,
quando vbiqueterrarum abundabanthi, qui a Babylonidserroribusfuerantfeparandi,
feparatiiuftificandi,
iuftificatiglorificandi;de quibusSaluatorAle/h
multa,operarij autempauci.
• Per aducntumproindcDomininoftri,inuadendafuit
Babylon ciuitas confufionis, in qua vitijs & erroribus,cü
reprobis, captiui tenebantur eleóH, & eorum feparatione
deftruenda. EthoconusprimumBabylonis, quodvi-
dit Ifaias filius Amos. Modum autem huius deftru&ionis-
Prophetico fermone deicribens,itaexorfus e&.Supermon-
tem caliginofum leuatefignum,exaltate vocem leuate [jftnanum,
ingredianturportas duces. Quis loquitur ïQüibus loquitur^
Nocandum arbitror quod Santfti Prophetæ aliquando
narrando,aliquando orando, nonnunquam etiam bene-
dicendo [ 4 ] vel maledicendo , aliquando aliquid agendo,
plerumque vero quafi prçcipiendo, futura prædicunt.
Narrando, ficut eft illud, Eritinnouiftimü diebuspraparatüs
mons domus Domini in verticem montium.Orando, vt illud,O-
ftende nobis Domine mifericordiam tuam,&falutare tuum da no
bis-y vel certe illud, Vtinam dirumperes calos&defeender es.Soxkr
«ftus quoque Moyfes, Obfecro,Domme, mine quern mijfurusef.
Quafi maledicendo^vero, fiedtait Propheta, Dijpergeillosin
virtute tuaproteâor meus Domine. Et S teut fluit eexa a f acte ignis,
ftcpereantpeccatores afacie Dei. Et alibi Propheta, Da eis, inquit,
Domine-yQuiddabis eis? VuluamabfijfliberiSt&vberaaren-
rd.Benedicendo, vt Ifaacad filium fuum, Det tibp Deus de
rorec«li,&depinguedineterra,abundantiamfrumentivini&[f]
olei. Agendo etiam aliquid, ficut Iacob lapidem erexit 8c
vnxit; ficut Moyfes ferpentera æneum in cremo exaltauit;
ficut etiam idé ifte Ifaias nudus difeal ciatus incefiit. Quafi
præcipiendojVtinfequentibushbri huius feriptum eft,I«
angeli veloces ad gent em diuulfam & [S]dilaceratam-y quod narrando
itadixiflet, Ibuntaageli veloces ; & in præfenti loc
o , montent caliginofum leuatefignum. Gernens igitur
"Propheta,adueniéte in catne Domino Sialuatore, per roi-
nifterium Apoftolorum,& doârinam prædicatorum,co-
fufionis ciuitatem euerfiim iri,ex fua, vel.[7l ipfius perfo-
na,iubet,velmonet ,eosfacere, quod vidit eos fa&uros.
Super montent caliginofum leuatefignum.
t Per montem caliginofum ipfam Babylonem , id eft
mundum,fecundum datum, in quo Chriftusilium inue-
nit,non inconueniéter accipimus,qui demons dici potui c
[8]profuperbia, &caligincfus propter errorem. Quafi
mons Romanum tunc erat imperium, quod vniuerfo tu-
pereminens orbi, quantum clatione tumebat, tantum er-
rore mnltiplici, maxime autem Dei ignorantiacaligabat.
An non tetra quadam caligine mundum obduxerat Ido-
lorum cultura, vanitasPhilolophorum, Tcmplorum-fii-
perftitio,licentiofaLibido ? Super mote caliginofum leuateJi-
gnum. Quod fignum î Euangelium zudi,Eccepofitusejl hie in
ruinam,& inrefurrettionem multorum inlfraely&infignum,,cüi
contradicetur. Hoc eft fignum. Crucis'{jQ cui contradixit
humanafuperbia, pugnantibus aduerfus earn Iudæis 8c
Gentibus,cum Regibus &Principibus, cum fapientibus
fieculi,& prudentibus, leuantibus earn fuper montem caç
ligihofum paruulis.Abfcondifti enim Cru cü[io } tuæ fa-
cramentum, Domine Iefu, à fapientibus 8c prudentibus,
8c reuelafti ea paruulis. Ifti lunt paruuli, id eft humiles[n-]
Apoftoli& Apoftoliciviri, quiiubentur leuare fignum
fupra montem caliginofum, vt vniuerium mundpm Do-
minicæCrucidoceantefiefubieâum.
Id , quodalicuireifuperponitur, autpremitautclau-
dit , aut fupereminet. Superpofita funt duo Cherubim
arcac teftamenti, vtaltius eminerenc ; fuperpofitus
eft lapis puteo vtclauderet, fuperponitur torculari prelu
vt premat. Super montem igitur caliginofum vexillum
Crucis extollitur, vt fua virtute muncU huius pptentiam
premat; (uperbisRedemptionis noftræ myfteriaclaudat;
apud mites vero& humiles;omni mundanæ glorias fuper-
emineat. Nam quod premat, audibeatiflimumPaulum,
Chriftus fattus eft obediens patri vfque ad mortem, mortem autem
Crucis-.propter quod & Deus exaltauit ilium, & donauit illino-
men, quod eftfuper omne nomen ; vtin nomine IESV omnegenu
fleäa-
E
Galat.4 4.
Matt. 9.) 7.
lfii.i}.t.
Ifai.i.i.
F
Pfil-Us-
I fit 64.1.
Exod. 4.13.
Pfal. j 8. it.
pfai.67}. 5
Ofi*.9M.
601.17.z8.
Gen. 1818.
Num.n.9.
Ifiti. 10.Z. ■
Ifii. 18. 1.
G
Luc. 1.54.
H
Matt, ii.ij.
Exo. ty 18.
Gtn.19.).
Philip, 1.8.
I In Captif X ïn .I fd t e Propheta a
B
Cilofilui}.
I .Cor. 1 .18. c
G.il'6.14.
Pfi.AO.9.
\ffil 189.
Wfimm
j.Reg.t.ii.
Ï/AIJ.1.
flefiatur caleftium.terreftrium, & i»/emor«w.Eccequomodo
coelum, terra, [ii]infernus Crucis fubiicifur iacramento,
8C Babylonici Regis vbique virtuspremitur, euacuatur-
quepotefitiav cumfortisfincimtldmatmcuftödit atrium fuum,
ïnpacefunteaquapoftide^fedftfortioriüofiperuene^^
vafaéwdiripit,.& au fa t afma^éf^olia diuitfit. Fortis arma-
tus diabolus, atrium mundus, vafaeius mundi fapientes,
arma Reges & Principes,fpQlia pieces. Ecte Babylon, &
Rexeius', 8ç diuitioeillius.[tjQ Antefprtiorisadueptum
R e x ifte in pacejdçftmullopontradicente^cgnaba.t. Sed
fortiorefuperueniehtèjimponitureionusprerQenSibnus
vin cens,onus expolians. -.O nus iftud Babylopis[i4.]Crux
eftChrifti,quæ diabolum viejt,&Babyloneminuafit,quç
fpoliauitÆgyprioSjdicauitJHebræos. Iftitpnt Hebr*i,de
quibus dicitur ; ; Super montem caliginofum leuatefignum, vt
crucis virtute omnibus &ntibus prædicata, djiipiantur
fpolia Babylonis v e lÆ ^ f i , ab é.o videlicer,qui nos eruit
r de pöteftate tenebrarum tranftuUc inregnum filij^cla-
1 ritatisfüas: Elegie quip ppparuulos, id éft .humiles; Hebräer
s id eft tranfîlientesA mundihuiusçontemptibiles , fed
mundo fuperiores; infirmés mundi, fed mundi fortibus
fortioreS;ftultos mundi,fedmundi lapientibus fapientio-
les.Qtu enimftulia funt mundielegit Deus,vt confujtdat fapientes,
& qua funt infirma mundielegit Deus vt confundatfortia , &
ignobilia '&-contemptibilia mundielegit DeuSj&ea quaponfupt,
v{^'<|0'« ^ r 44)^ |;^ lâ iJaù t ,q a ih am iiim ta iÿ i^ e t ip f^ |
défniçiüntficutparuuli;quiomnia^quælunt;aittn4i,tranfiliuntficut
Hebræi. Hf Çruçem leuant ,diuitias & yolii-
ptates,quæ Cruci font contraria, calcant,iriaiores diuitias
arbitrantes théfaurisÆgyptioram impropériüm Chriftf
Atidietiam quomodo ptofunditatem diuinæ virtues
8C lapientiae leuata fiiper mundum Çrucis praedicatio
claudar.Nwfinquit$*z\i\\ï$)pradicanni6 Chrißüm crucißxum,
ludaisquidemfcandalum, Gentibusautem[i6: Stultitiamygkdi
Crucis Dei abfcondebacqr lapientia: virtus verp Dei C/u-
cis fcandalo claudebatur.Sed quibus illud ? Iudæis quippe
& Gentibus. Non omnibùs-çameni^èd de quibusalias'
feripfit. Verbum Crucis pereunt thus qu'ulemftultftia effhisautem
quifaluiftiitu ytdeftriobis, virtusDei eft. PradicamùsGhriftum
ÇritcifixumludaisqûidemfcdndalumyGentibus autemftultitiam,
his autem,qui vocatïfuntludais& Gentibus,Déïviztutem,&Dei
fapientiam. Quomodo fane apud tales,omnibus mundi di-
ui tiis 8C hon oribus fupere mineat Çrux, ftauiusipfedocqt
qui ait, lfihi autem a(fif.gloriari,nifi in.Çruce Domini noftri Iefu
Çhr'ifti. Si quis vero niontem .caliginolum in bonam fi-
gnifica tione m accipiendum æftimet, veniat ei in mencem
qdodait idem Ifaias, Super montem excelfumafcende tu, qui
MangdizasSion, cogicetque vt cuius dolârinafublimis eft,
fit 8c vita' fublimis* nec.'manibus repat in terris^ cuius lin -
gu^yerfotur ih ccelis^ nec in inFeripribus iaceat infra fe,
quifermoneafeendmfopra fe, Nam 1 pfa dpiftrina'Euan-
gelfca nomine montiscaliginpfi nopin cpnhenienter ac-
cipicur,qu^inftai;('i7iexcelfiffimi montis jomni munda:
næ fupereminet fapientiæ ,8c fàcramentprum velamine
eä, quae fobiimiora font, ab infidelium vel etiam infirmo- '
rum oculis, velut quadam abfcondic caligine. Potèft&
feriptura veteris Teftamenti mons caliginpfus appellari,
quæ alias mons vmbrolusdicftur, decondepfus, quaêSc
fublimis eft propter foiritum, caliginofa propter littcram,
fub caligine quippe litrerae, coeleftium myfteriorum fe-
cretavelantur,quæabipfi>, per Euangeliumreuelantur,
de quo feriptum e&yVoxDomitupraparantisceruos,&reuela-
bit condenfa. Vnde ait Propheta, Tenebrofa aquainnubibus
aeris. HihcSalomon, Dominus dixitquodbabitaretinnebula-,
vnde.& Moyfes noo£i8],poterac acçèdere ad caligipem in
quaeratDeus. .Iubenturitaque prædicatores, à quibus o-
nps nuntiarur Babylon^pvc non in infimisiacea.nt,, fed
aifponanta{cenfiones [i^] ih cordefuo y 8c quiea, quæ de
forfum funt, prædicah t, quæ furfum funt fapiant; &ita fuper
mon tem pofiti, non'äd vallium ima deieÓti, facianc
quodfequitur,L««<ircfignum,exaltate vocem. Vel quoniara
primi yeritatis præcones ex reiiquiis filiorum Ifraelole-
legabbusfuerantinftituti decretis ,& litteralibusfa-
çramentis affoeti, iubeebpiritus SamStu^vcdlegeädEur
angeliüm,de htceratranfeant ad Spiritum ,&devallebar-
: ; BiblmkVet.Pat.Tom.ii.
nalium obferuâtionum, ad'monrem afcendantSpiritua-
liumpræceptorum. Aurcercepræcipiuntur,vrqiiodpræ-
dicantinEuângelioimpletum, antiquis litteris probent
pt£n\imiat\im',(ic\ii3ikSû\iatot,Scrutaminifcripturas,ipfa
enïmfUMquateftmoniumperhibentdeme.EtA'poR.ohs.Opor-
tetimpieriomnia quaferipiafuntin lege Moyfe [ aoj] ■& Pfalmis
derrie. *
Bifariè poteft legl hic feirmo propheticus, Super montem
caliginofum leuatefignum, vt vel fignum fuper montettile-
uent caliginofum; v'el ipfifuper monrem pofiti caliginofum,
fignum leuent. Exaltate vocem,leuate manum.Habes &
alias, ExaUa in. fortituAine vocemtuamquieuangelizMlerufa-
lem. Hæc eft ilia Euangelicæ vocis ex al tatio, quam San-
élus Daui dlegitur expreffiflp. In omnem finquiens)terram
exiuïtfonw eorùm, & in fines orbis terra verba eorum. Quodigi-
tur Sanótus Dauid vidit futurum, 8c yerbo præteriti temporis
[ 1 1 ] vcens iam fadhum prædicac, hocipfum Ifaias,i-
loan.j.fa
twf.24.44;
[fa. n.p.
mo ipfe in Ifàia Do minus iubeç v r fiat. Exaltate{ ^inquir) I
vocem. Quoniam enim per vniuerfum mundum vafairæ,
quæ Babyloiiica libido pqjluerat, in vafafuerancmutan-
da mifericordiæ, vox Euahgelizantium tanta virtute per-
fonuic, [azjvt nunc d,ç audito fidei verbo nulluscaufari
potuerit. Vnde Apoftolus, Et quidem in omnem ter ram exi-
uitfohus eorum, & in fines orbis terraverbaeorum. Sicut igitur
in ligni eleuatione,præfignatu m dieimusDominicæCru-
cisn>yitecium,itain vocisexàltâtione„Apoftolicæprædi-
cationisexcellentia.& efficacia prppIïetatur, ficut ait dif-
cipulis fuis Iefus, Euntèsinmunâumvniuerfùm,pradicaièEu-
angelium omniçreatura. ôccurrunt adfiuc aliæ de vocis efx-
altatione fententiæ, fed quia nos ad alia quædiam négocia
inftans hora compellitrab.hac çonfieforariorie, Deo
Pfd. i8j;
I volente,craftini(ermonisfumemusinitium. Vos autem
de fermone ad le6fcioncm, deleâionccranfeuncesado-
ratiouem, pias ad aures Iefu deuotis pulfate precibus, vt
reuelet oculos noftros, &confideremusmnabiliadele-
' gefua, qui cum Pâtre & Spiritu Sanéto viuit&gloriatur.
Amen.
Pfil.ll2.lZ.
V A R IÆ L E C jT IO N E S .
,1. Rcgiones.quoniam albx iam futu.C.Cam.Regiones,quia iam albafint.
: H
%..EtpàacisiaK>r.c.çam.Etpdûcipmcs. ' :'J
3. Leuate maQÜ|n,ihgre(tiamur. ç> cim.'Lenatcmanum, foingrediarnur.
4. Vel raaledicendo. c.cam. Vel quafi maledicendo.
■ ÿï 01eLAgéndo‘;ç cam. Oleiferuian: tibi tribut, $ adorent tëpopuù/
èçc. vfque ad Agenda.
6: Dilaceratam- Cetaens. c. cam. Dilaceratam. Gjuodnarrando ita
dixijfet,8cc. yfqaeadÇemens.
7. Ipfmsperfona. c. cam.IpfîitsDominiperfina.
2, PtompGtbiz.Sc.ç.cïm.JPropterfiperbiam tf.
9. .Cui contradixit. çvé am. Cui certecoturadixit,
. 10. Tuxfacramcncum.iï. c^m.Ttufacrammta.
11. Apo&oli,<k. (à&AtiisApoftpUfiiUceï
11. InfernusCrucis. c.cam.Infernws ipfi Crucis.
13. Crux eft Chrifti. c.cam. Crux Chrifiiejl.
14. ILliusfed.c.cam lllkes. Antefrrtiorie.&cc.vfquecuifed.
ij. Sàfientiores. Iftifunt. c.cam.Sapienciores.Qu.ceenim,&c.vf-
» que ad Iftifunt.
' Stultiaani.^Kis autem. c .cam.Stultitiam. Stukifia igitur &C. rf-
quç ad Hü autem.
17. Excelfiflîmi moatis.c.cam.Excel/iJfimicuiufilam montes. 9
. 18. Non poterat accedcre. c.czm.Nonpotuitaccedere.
.19. In cordefuo; & qui. c.cam.1» corde&qui.
zo. In lege Pfalmis. c; cam. InlegeMoyfi, £ƒ Prophétie
" Pfalmis.
iiv Vtenjiam. C. Cain. Vtensquajtiam.
11. Vtnuncde audito. ^C. Cam. Vt de non audito.
Sermo Quart us.
M On excidit vôbisfracrescftàriifimi, ex quo initio,fe-
cuhdumhefternampromifoonem noftram,hodi-
ernusdebeatfermoprocedere. Prædicatoribus veritatis,
vt dîxi mus, vocis indicitur exalcatib,£/] vt .vbicunque ter-
rarum falus,quamoperatus eft Dominus inmedio^terræ, pfal. 73,12.
Apoftolis prædican tib us audiatur,8c ficreminifeantur, 8c
conuercancur ad Dorainum vniuerfi fines cerræ ; & in in-
fulis,qutE proculfont[z]dicant, Dominus Saluatornojlerad-^pfil.u . z8.