'Wk
so ________^
num eft non (blum voluptates poftpohere-, fed etiamma-
gnos fubire labores, 8c acerb os luftinere doloreSvEte
contrario, fihocftatueremus in nobis', vt omnibus mo-
dis vbluptatem corporis, 8c indolentiam fequeremur,
nullum lcelus eifet,nullum focinus, nullum denique malum:
ad quod lufeipiendum licentia propofita, nonim-
pelleremur. Nec ergo cum virtutibus, nec fine, voluptas
8c indolcntia in forma beatitudinis valent connumerari.
Et idco omnia corporea bona, 8c externa in quantum re-
feruntur ad ip lam indolentiam 8c voluptatem, fegregan-
da funt a forma beatitudinis. Oftenfum eft autem eile hoc
idem etiam, in quantum referuntur adiplarn eflentiam,
Penitus ergo fegregahtur ab illis bonis, qua: for mam beatitudinis
conftituuntr
C a p v t X X V I .
De bonis &commodis qua triplicitertueniunt.
t Staicaque, qua:praster virtutes vulgo bona dicuntur, 8c
laStoiciscommoda appcllantur, 8c contrana, incommoda;
tiiplici modo eueniunt. Ex vir tute, ex culpa, ex
neutro.
Ex virtute (vtd commodis incipiam) vt qtuecumque
homini ab hominibus propter virtutem tribuuntur. Vel,
fiquis optimum filium h^bet. Cum ipfe eum bene edu-
cauiflet. Vel, resfamiliaris exprudentia, fine iniuria ac-
quiii ta & amplificata. V el, fenitatis & virium ex abftinen-
tia 8c diligenti regimine conferuatio, 8c li qua fimilia.
Ex culpa, vtli quis ex adulterio boniim genuerit Filium
. A ut de trahendo iniuria i uas res augeat, 8c fi qua hu-
I iulmodi. -
Ex neutro, vt quxeumque natura, fortuna, calii, luc-
, ceffione, diuinitus: vel quoquo modo alicui line opera
fua eueniunt.
C a p v t X X V I I.
Incommoidorum diuifio.
IT em de incommodis, eadem diuifio eft. Nam ex virtute
contingent: vt quaseumque damna, dolorelqueali-
Cdi inferuntur,propter iuffiti? inftantiam. Vel,fi quis pauper
eft,cum fuas facilitates ad opera iuftiti«, & pietätis,&
liberalitaristranftulilfec, veldelabi easftudio meliorum
rerum dimififietv
Ex culpaconunguntjVt qinecumquealieuiincommo-
dainferuntur, propter abeo antcaiftasininrias; &fiipfe
aliqua perturbarionc concitatus; aut nOh.propullauitin-
teritumachariffimiscumpoflet; aut ipfe intuliteisinte-
ritum. Aut rei familiaris, pigritia, inertia,ignauia delaplusj
8c corporis commodorum voluptate deui&o, exprauo
regimineamiffio,8c mukatalia.
Neutro.Qua: nec Virtute, nec vitio, nec penitus ex aliqua
opera contingunt: vtcorporeorumnaturalesdefe-
dtus, 8c qmecumque incommoda, cafu, fortuna, vel ab
hominibus iniuria commotis inferuntur.
-Ca p v t X X V I I I . *
Conmodum ex virtutcueniem, expetendum eft , & quart ?
B'X tribus igitur modis , primus, quo virtute commo-
da vel inco m moda, cum euenerinc, fiiapriefenriaau?
gent per fe beatitudinem-, fed propter eorum circa corum
lumptionem virtuofem difpolirionem 8c adionem. f
Secundus modus, quo ex culpa commoda vel incom-
modafiimunturj fugiendus Sc miferaffifiseft: propter fi-
militer, area eadem vitiofam dilpofitionenV & abtio-
nem.
Tertius modus,qu©:nec virtute,nec culpa,eadem con-
dngunt, nec ad beatitudinem, nec ad niiferiam aliquid
ponderis habet fled cum fint fiimpta, quoquo modoco-
mödävei incommoda, qualiterefteisvtendum,dicctur,
vbi de virtutibus tradabitur.
C a p v t X X IX .
Na» commodaï fed affeftus er ga eafaciunt ad beatitudinem
vel mijeriam.
NVnc autem illud fit manifeiftum, quod neccommo-
da beatitudinis, nec incommodamiferix partes fintj
fedaffedus, 8c adus, 8c vfiis virtuofus vel vitiolus, circa
vtraque acquire n da, lumenda, tuenda, ferenda, y tenda,
Sc amittenda ad beatitudinem vel miferiam perdnet.
Sunt itaque commoda acquirenda,8c tuenda, & vten-
da, dum licet rede haec fieri: 8c minime reiicienda, nifi
aut ad comparandas , vel gerendas resmeliores: aut ad
feruiendumhominum, quorum decet, vnli tati. E contra
vero incommoda aüt lunt reiiciendai aut xquo animo ferenda,
nifi aut addeclinanda incommodiora 8c peiora:
aut ad conlulendum decenter hominum vtilitati: fed ad
reliqua pergamus.
C a p v t X X X .
Honeßum quid.
POfitum eftin principio quod beatitudo perfe expe-
tcnda.Et eft oftenfum,quod vita beata,idem eft,quod
virtuo la.’vita ergo virtuola per fe eft expetenda. Eft autem
8c laudabilis,vtficum eftin definitione vimuis.Sed quod
eftitabonum, vtdetradoomniemolumento, iure lau-
dari 3c expeti per feiplum poflit:illud eft,quod honeftum
fentimus. Vita ergo virtuola, eadem eft honefta. Etquia
vita bona & beata, eadem eft virtuola: Vita ergo bona' 8c
beata, eadem eft honefta. Et quia quod honeftum eft, i-
dem elfe bonum nemo dubitat: concluditur è conuerlo,
quodqux honefta vita eft, eadem eft bona, & beata ,&
virtuola.
Ac etiam, li decorum eft, quod confentaneum efthp-
miriis excellentix, in eo in quo natura eius a reliquis ani-
mantibus differt, 8c ipfum decorum, & quod decet,idem
virtuti 8c honefta ti enicitur.
C a p v t X X X I.
Vttle> & inutile, Quid.
D Einde deVtili & Inutilidicendum fit.Dupliciigitur
modo vtrumque dicitur. Vno., ipla commoda vel
incommoda,vt domus, equus,feruus,vires &fimilia:qu^
videlicet ad idem cum honeftis , velinhoneftisnon vc-
niunt.Nullumenim commodorum aucincommo,dprum
honeftum vel turpe,quo ad hominis beatitudinem eft.
Alio modo.y tilia & Inutilia, dicunturipfie hominis a-
«ftiones, §ux lunt circa commoda vel incommoda lii-
menda,vtenda,dilponenda,ferenda,vel reiicienda. Qua:
vtilia vel inutilia,eadem Hint qua: honefta &.turpia.Nam
fi omnis turpis aótio, a defeiftu virtutisproficifcitur: de-
feiftus vero Yirtutislxdit beatitudinem, acheminiytdc
poteftefle, quod fit contra luarn beatitudinem: ncmin
ergo turpis aäaovtilis eftrPorro quod fine turpitudine v -'
tiliterfit: idem rationabiliter& re&efit. Sedquod ratio-,
nabiliter&rede fit, etiam honejte fit. Ex quibus concluditur,
quod omnis vtilisa&io, honefta eft. A c etiam fi illud,
quod honeftum fa&u eft, ad beatitudinem pertinet;-
fiunm5 vtilitatiseft^conficiturquod omnis honefta rnftio
vtiliseft. Sola ergo honefta & virtuola vita, vtilisvitaeft.
Erfola inhonefta &vinolainutilis.Igiturfexh^c.Bonum,
Bèatum, Virtute confedum, Honeftum, Decorum 8c V-
tile:Adde,fi vis Return,Rationabile:ad idem veniunt,&
idem fere fonantEt ldeo oppofita eorum,Icilicet,malum,
miferum,vitiofum, in honeftum,indecorum,turpCjinuti-
le,peccatum,irrationabile: Adde li vis,prauum, flagitio-
fum,fcedum,tetrum deteftabile:omnia hxc eiufilem funt
calamitatis. Ex omnibus itaque luperioribqs fit denique
finalis conclufio, pro qua omnia in hac ratione prxcelfe-
runtjhxc.
Conclufio.
Q Vod fi quis vitam dicit virtuolam , & honeftam,
quomodocumqj comoda 8c incommoda hiiiccon-
___ ' __________ tingunt,
tingunt,modo non fua culpa:nihil deeft illi ad veram beatitudinem,&
pér coitfequens, fi quis eft ita deprauatus,&
corruptus, vt nec veftigium aliquod virtutis &honeftatis
in eq exiftat:huic quamquam omnibus abundet commodis,
nihil deeft ad lummam miferiam.
HI
C a p v t XX X II.
Beatum nullum inbac vitaficundum Platonicos.
Ic quidam Platönici,immbrtalitati animorum ope-
ram dantes,& eprum quandam excellentem fcelici-
tatem imaginantes, eique vitàm hànc comparantes j im-
poflibile^lferunt in hac vita,beatum hominem elfe. Quibus
multi aflenfum præbentes.nos à veritate reputant de-
uiare. Eft autem Inter nos & iplos non in re controuerfiaj
led in nomine tantum. Non çnim eandem rem vtrique
beatitudinem appellamus, vt dè eodem negatio&amr-
matio fit. Namqj nos optimam vitam,quæ maxime com-
pofito cöpetit,fecüdum quod hominis natura capax eft,
beatitudinem appellantes, &nilalienum vel incongruu
ei addentes: hanc homines eonfequi polfe alferimus.
Illi vero feparatorum animorum beatitudinem confi-
derantes : merito ad ilium hominem in. haç vitàexiften- |
tem, negant peruenire polfe. Ergo vtrumque verum eft.
Necenim nos ilia beatitudine, beati effici, vi näturali,
dum viuimus,polTumus.N.ecillis noftra congruit,vel fuf-
ficit beatitudo.
Ac etiam lidem Platonici, multa bona : naturam, & ar-
tem,& conluetudinem excellenriax, hominesdiuinitus,
confequipoifeaffir\nant:ficutipfe Plato de Poetica&Di-
uinatione, 8c Amöre in Phxdro tradit. Non tamen ideo
prohibitum erit, vltimum terminum, ad quern afeendere
poteft vis naturalis, beatitudine appellari : prælèrtim cum
itafit h oc vocabulumapud piures vlitatum, & non natura
nomina rebus pofita.-fed vtentium beneplacito.
C 'a jp. v t X X X I I I .
Beatitudinis diuifio.
ITaque prima fit Beatitudo , ipfe optimus vita: ftatusj
quem vltimo alcendere poflumus, tranfeendere vero vi
natural! non valemus, de qua beatitudine in his libris tra-
ötatur.
Secunda fit, quæ prima lu ppofitaadhuc çomprehen-
dit : quæcunque excellentia bona acquirere homo etiam
in hac vita, diuina alpiratione.poteft, vt Plato in Phxdro
docet.
Tertia fit, qua: fiifeipit poll mortem fapientes* vt idem
Plato in Phxdone tradit.
‘ Igitur quia rill fecundam 8c tertiam merentur, qui primae
participes extiterunt: merito de prima tantum hune
laborem duximus lufeipiendum.
C a p v t X X X IV . '
Natur alia bona,quoinodo in nobis perficianturi
NOtandumvero fit&illud, quodfecundum eundem
Plaronem , ncciplàhaturaliabona,perfici in nobis,
poflunt, fine diuino auxilio. Nam ex quo omniahabent
elfe,ex eodem & luamperfetftionemhaberenecelfeeft.
Omnia vero fecundumPlatonem ex Deohabent Elle. I-
tem in Timæo, cum propofiierat.de natura mundi, 8c or-
tu,& cöhnexione omnium àprimo principio dicere:ora-
uit, 8c diuinum ad proponta implorauit adiutorium:
quamquam in iliis, nil excellens naturale noftrum Ingenium
diéfcurus erat:fedhpn piitat fe ilia confequi polfe diuinitus
non adiutum. At fi fecundum eundem in illo fiim-
mo bono, totius bonitatis, perfedtionis, & beatitudinis
inftareft : itanôflxafiibftantiaperficitur,itabéatificatur:fi
ad illud tendit, illudrelpicit, 8c illud imitetur.
. Partis prima Finis.
E T H I C S S E*
CVNDVM STOI -
C O S.
D O M I N I ‘B A R L A A M I
D E S E M I N A R I A » E P ISCO -
p i Gyracenjts.
P A R S S ECVNDA.
C a p v t I.
Animi vis quotuplex.
Vplexeft vis animi noftri. Vna qua inteUigi-
mus & verum inquinmus, 8c a falfodifcer-
nimus, & a dubiis ad manifeftatranfimus:
8c in eis quid confequens, quid repugnarts
conlpicimus. Et in agendis, quid vtile,quid
inutile:quid bonum,& quid malum: &cui, & quantum:
& quale inquifimus 8c iudicamus. Qme vis cum fit intel-
fediua,Mens appellari folet. ■
A lia eft, qua bona vel malft in agendis iudicata placet,
veldilplicentnobis. Etillaquidem acceptamus,ample-
xamur 8c ampledimur.Contraria vero alpernamur 8c fu-
gimus,qus vis, Appetitiua appellari lolet. Huius autem
motus vel aftus in animo 8c bene 8c male poteft contin-
gere,Quod vt difcernatiir,diftinguenda funtprius aliqua,
qu* ad iftum locum pertinent.
C a p v t II.
Dev era &falfa opinione Boni & mali.
FAlla opinio in agendis bonis vel malis, multis modis
accidit.Nam fiquis opinatur,non bonum, bonum el-
fe',vel e cohuerlb. Aut ah fit bonum,minus tamen vel ma-
ius,quam eft illhd, elfe exiftimat. Aut per fe bonum cum
fit, ad aliud tantum, 8c hoc fortafie minus bonum valere
illud reputat. Aut cui bonum eft,ignorat.
Similiter8cdemalofallaeftopinioeius. Vera autem
fententia 8c verum iudicium, circa eadem eft:cum innul-
lo prardidiorum peccatur.Namfi 8c quod eft bonum,bo-
nurh exiftimat:& quantum, 8c quale, & cui:non ignorat,
fimiliter 8c maluni,verum, 8c lanum elfe huiulmodi iudicium
omnes concedunt.Eft itaque falfum de quolibet iudicium
fimpliciter malum 8c vituperandum. Verum autem
fimplici ter bonitni 8c laudandum.
m Item ficutin corporeis oculis interdum contingit aliquid
..tale,'vt acies videndi obtundatur: 8C ex aliquo motu
quxdam obumbratio,feu caliginatio, 8c obfeuratio ocu-
lo accidat: ita quod, aut non poffit, aut minus clare, ob-
{cunufque 8c deterius poflit vifibilia videre & difeernere,
Et hoc cum contingit fiuic fenfiii:pro malo ipfi reputatur.
Bonum enim eius eft,Temper nianere in fuovigore, Sc a-
ciem videndi inuiolatam 8c expeditam conferuari. Alio-
quin conditio vifus deterioratur. Ita menti hominisacci-
ditnonnunquam aliquid tale. Ex quo quandS obumbra-
tionem 8c obfeurationem ipla mens incurrit, 8c aciesin-
telligendi ita obtuditur, vt munusintelligendi Sciudica-
di:aut minus,aut obfeufius tardiufq; cbnfequi poffit: 8c a
fe gerenda:aut omnino abducat'Ur:autiniubehdo-.8c mono
do hominem ad exteriores abtiones, decus 8c honefta-
tem in eis aut non poffic, aut dimeilius 8c molcftius con-
feruare poffit. Quod accidens malu eflemcntisquis men-
tem habensiion intelligit?Ex fimilitudine igitur oculorii:,
dqcendicaulaappelletur huiulmodi accidensObumbra*
tio mentis ,ieu Caliginatio,Vel potihs Obfeuratio.
Cum autem mens ita ftabiliter fuum conferuat rigo-
rem. vt nihil de praedidtis ci contingat,ex qhoacies intelli-
gendi deteriorari quoquomodo poffit:huiulmodiftatus:
caula fimiliter docendi-.appellctur iEqhalitas.
M C 4 Eft