____________________ _
fortaffisUlico morituto fenio,8£*gritudiné compeUemi.
Mirabanturva lde iudices & n o n credebant his quæa filio
dicebantuï: obijcienrcSjquod catholicus pro h s re t ic o ,&
adolefcens pulcherrimus pro fen emo rbido fem o rtie x -
ponerenon dcbçrer. Qui rcfpondcns dicebat illis: Valde
I doleo, quia Cenex promit in errorem,fed patçr meus eue
non défi je» & quia Dominus pacremhonorarepræcepit,
pro hæredcpifed pro pâtre volo mori. Adiudicatum
eftigkutilUuspetiiionianimi: 8c adolefcens ad locum in-
cendij ducebatur,,qui omnem publica voce anathemati-
zabat hsrefim & fidem catholicam fatebatur^ & Dominum
lefum Chriflum atq-, Dei Genicricem,Mariam Virgi-
nem cura omnibus fandisadelTe fibiin auxilium precaba
tur. Aderant tune quidam de M’notibusfratribus, qui
vehementer redarguebant iudices, dicentes non debere
cacholicum filium taliter pro hsretico pâtre mori,& deti-
nebantadolefcentem,ne mitteretnrin ignem. Cum hsc
agerentur Cubito d« ipfa flamma videntibus cunâis, qui
aderant,quafi ignea fagitta profilijt,&; vfqj ad ledum hæ-
retici fenis peruenit, & execrabilis fenis carnes adutendo
vifibilis flamma eonfumpfit. Infonuit clamor cundorum
concurrentium,& fimul cum iudicibus glorificabantDo-
minum lefum Chriflum, qui tam euidenti miraculo libera-
uit adolefcentem catholicü,&dignapcena percuffit iené
nefandiffimum. Pugnat pro fide catholica ignis înfenfi-
bilis&fegnitiem redarguit hominum,quitotis viribus ad
defenfionem veritatis catholicænon confurgunt.
C a p . X V I I .
Arnaldus h&reticus fanâorum Patrumferipta
corrumpit..
QVidam etiam hsreticus norriineArnaldus de confi-
nibus Galliæ venir in Hilpaniam Zizaniam' erroris
hsretici feminando.Inter cçteraprauitatis opera, erat ftu-
dium laiidorum Pattum Auguftini, Hieronymi, Iûdori,
&Bernardiopufcula minora corrumpere, fubtrahendo
vera,& adijciendofalfa. Eratenimlcriptorvelociffimus,
&corrupta fandorum opufculavendebat, vel dabat Ca^
tholicis,vctalifallaciapo(Tetdeeipere,&illaqueareincau-
telegentium mentes. Accidit quadamdiecum translations
beatiffimi Confefforis Ifidori celebraretur feftiui-
tas,eratipfe feribens > 8c didi contcflbris fynonyma per-
uertebat. Vifiim fuit ei,quod aqua calida de tedodomus
fuper caput eius deflueret. Cumq} leuaret manum dexte-
ram,vt caput tergeret,brachium eiusfradum eft, àc fiva-
lido idumiflet percuflum,&lumen oculorum amifit.Ex-
clamauit fuccurfum,& conuenientibus plurimis.quid il li
acciderat,indicauit. Refponfum fuit eià quibufdam Ga-
tholicis,quia eo quodmreftiuitate bead Ifidori feriberet,
& non vacabat ab opéré,ficut faciebant cæteri Ghriftiani,
hoceueneratilli. At ipfe ccepitChrifticonfefTorem Ifido-
rum blafphemarè:& i nfidelitatis fus fedam pefandisver*
bis detegere. Sed abreptus à Diabolo fubito tandiucru*
deliflime vexatus eft, donee funditusfpiritum exhalauit.
Vtcundi patenter intelligant quam enorme feelus eft a-
pudDeum fatidorum Patrum feripturas peruertere,iufto
Dei iudicio Arnaldus hæreticus morte crudeliifima, in ci-
uitateLegionenfi mulris videntibus trucidatuseft. Dar
raonnamque,quiloquividebaturinipfo,declarabat,qua
de caufa,beatoIfidoro compellente, inuadendi&oeci-
dendi ipfum acceperat poteftatem.
. Caute igiturfunt fandorum Patrum feripturæ legends,&
antiquioribuseorumlib ris fidespotius tribuenda,
dumaliquadifibnareperiunturinnouistranfcriptis, ne
irrèpat virus hæredcæ prauitatis,& inférât mortem in feri-
ptusisfacrisdare ftudiumcupienti.Pulchre &honeftefa-
cræScripturæ libri funt confcribendi & corrigendi,vt veritas
feripturæ nobis oftendatviam perueniendi ad Chri-
ftum,8c etiam librorum exterior pulchritudoalliciat ad
legendum,&facræ ledionis intelledus deledatione prç-
uiafacilius capiatur.Ardius cnim imjlrimitur cordi,quod
capitur cum amore.DomusDei cuitus,fi fieri poteft,debet
tionem excitet, 8c fidei Catholicæinfinuetexccllentiam.
Monachorum&ciericorum clàuftra debentfulgerede-
coris mundicia, vteriâhoneftas loci Deiferiios detineat,
vt ad diuina officia compctentibushorisconueniantabf-
que mora j 8c extrauagationibus non intendant, qui funt
diuinisofticijs mancipati. Fidelium coemiterianullafor-
dibus polluantur,ne illis,qui pïetate dudi fuper Chriftia-
norum fepulchra, pro eorumfaluteDeo p reces ofte runt,
occurrat, vnde illorum deuotio contri ftetur. Omnia quæ
ad diuinum pertinent cultum fulgere debentnonfol um
pulchritudine fpitituali,verum etiam corporali. Mentis
enim & corporis mundiciam à nobis exigit Deus , vt per
exteriorem etiam honeftatem à pollutionibusinfideli um
feparemur. Omnia enim honefte & fecundumordinem
debent fieri in Ecclefia Chrifti, vt cundi diligant de corem
domus Dei.
C a p. X V II I. j*
Hmticifcbedot continente* hmfim in populum
occulte flfurgunt.
INfolita nequitia hæreticis perfiftentibus, nouo decipi-
endi genere fchedulas confcripferunt,&per deuîa mo-
tiumproiecerunt, vtinuenienteseaspaftorcspecudum
cleriçisdeferrentlegendas. Continebatuririillis chartis
quoddfilioDeifucrintfciiptæ,ÔCperfandoruniAngelo"
rummanus tranfmiflæhominibus. Videbaturhocteftad
quidam fuauis odor,eo quod mufeo fuerant delinks. In»
1 ter alla quoq; catholica quæ feripta erant in illis, qûsdam
hsretica larenti dolo erant inierta in eis, vt per dulcédi-
nem catholicorum verborü,amariflimu virus fubrepereit
hsreticsprauitatis. Noneftenim aliqua falfadodriha,
quænonprçferatimaginem veritatis.Quianifi prsuenia.t
veritas,non habet locum falfitas fubintrandi. Accipiebat
8c legebant didas chartas cum veneratione magna fimpli
ces facer do tes, & non intelligebande morte populispro-
pinare.Porro intelligebant hsretfcijôcde verbis ignorani-
tium facerdotum occafionem fumentes fuis profelytis;te:-
ftimonia profcrebant.Tali fraude decepti plnrimi conté-
mnebant peccata fua lacerdotibusconnterH&fperncbant
traditiones Ecclefiafticas&ieiuniacuftodire.Etenimdia.-
bolicailla feriptura omnium peCcatorum indulgentiarn
cundis eam fcribentibus,fiue deüotelegentibus prbmii:-
tebat. Quapropterfummumeratferiptorumftudiumin
eis {cribendis,(èd non erat minor deuotio éis légendis pd~
pulis fimplicium clericorum.Peruenerunt hæc ad notitiâ
cuiufdamDiaconi, cuius mentem flamma diuinæ legis ve-
hementiffime perurebat. Hicaccepto mandated veiiera-
bili pâtre Arnaldo Legionenfi Epifcopo coepic ftudiofè
perquirere,quisefrethuiusvcnenatifeminis,nequiffimus
feminator.Eunte igitur eo cum focijs ad quærendüm, gémi
tus , in quodanemorefonuertmehbminisante horam
vnam grauiter d fer pen te pereuffi. Accedentibus autem
illiseundem non hominem, fed hsrcticumonuftü chartis
diabolicisrepererunt. Qui ligantes eum detuierunt ad
didum Epifcopum. A quomonita falutis percipiens effe-
dus catholicus hæreticorum latibula, fimul & verfutiffi- j
mas calliditates detexit nobis,diuinam laudans potentiS,
qui (ufcitauit ferpentem adeius néquitiam repeîlendam.
Audiantpigri&defidesGhriftiani, & cxcuilotorpore1
totis viribus animentur ad vindicandasiniuriàs lefu dm -1
Jfi,quas hsreticinon ceilant cuderein opprobrium no mi I
nis Chriftiani. Difcantdferpente, qusfugientem perctiflït
hsreticu,ne poftet effugete manus feruorumDomini cru-
cifixi. Hæc animalia bruta pal am videntur redarguere té-
pidos Chriftianos, qui diffimulatione fardahsreticum
prætereunt blafphe man tem .Reuera nulla fiagraré videt,
vel lcin t i 11 u la diledionis Chrifti in eis qui non ahimantur
contra blafphemos Legis Dei. Qui v.tiq', fi Deum vere di-
ligerent contra hsreticosincandeicerent,ficut B.Ber nardus
teftatdicenscSi amas Dominum lefum toto corde,tó-
taanima, tota virtute tua, nunquidfi videriseius iniurias
contemptumq;, ferre vllatenus squo animo poteris? Mi-
ornatuvatio materialiter refplendere,vt fuo decore deuo nime. Sed m ox arreptus (piritu iudi ci j, & fpiritu ard oris,Si
i . Cor. 14.
4Ô.
Ifni*. 4-
A ]
Gnlat. 5.12.
tanquam potens crapulatusd vino repletus zelo Phinees
dices cum Da uid : Tabefcere me fecit z,eliis mens, quia oblitiflint
verba tua inimici me*.Et cum Do mino.-Ze/t« domus tua comedit
we.Item idem ; hsretici melius proculdubiogladio coer-
centur,illius videlicet,qui non fine caufagladium portât,
quam in fuum errorem multos traiicere permittantur.Dei
cnim miniftereftjvindexin iram ei qui male agit.
C A P V T XIX.
Accufantur pnlatiaduerfus hareticos négligentes.
SInegratfigemitudicendum,vel recolendum non eft,
quod non folum fubditi, verum etiam quidam tepen-
tes prslati & ignaui quos ipfe illorum tepor notabilesred
dit,non vt valent,folerter hæreticosperfequuntürcorru-
pti fortaflis hsrefi, vel muneribus, vt teftatur beatus Ber-
nardusdicenszfed etiam quidam(vtdicitur)de clero&de
ordine Epifcoporum.qui magis hsreticos perfequi debu
erant, propter quæftum fuftineant accipientes ab eis traînerai
Etquomodo inquiunt damnabimus nec conui-
6tos,neque confeflos ? Friuola fatis non ratio,led occafio.
His 8caliis videtur beatus Bernardus innuere , quod ex
quibufdam prsfumptionibus procedcndumfitcontrail-
los,fi telles adbiberinon poftimt. Etenim eorum callidi-
tasaftutiflimavixaut nunquam poteft ordine iudiciario
deprehendi, nifi largo Jure contra illos ex prsfumptionibus
procedatur. Tanta eft eorum enormitas , vt non folu
ipfi hsretici, verumetiam fautores &receptores debeant
pari mortisiudicio condemnuri.Facientesenm&confentien-
ttSyfecundum Apoflolum, pari panapunientur. Illi etiam qui
eos libenter audiunt,grauiter funtpuniendi.fQuiaïècundum
chirurgicam artèm,in quibufoam vlceribus, nifi fana
carbfcindatufi, crefcentia vlcera interficient patien-
tem.Pereantergo cumhçreticisfautores&receptoreseo-
rum,vtfides catholica conlèrueturindemnis. Tunc enim
curaturcancerhsreticsprauitatis,cumetiameorumde-
lentur veftigiagladiofèriente.Quianififueritreceptator,
latro&hæreticus euanefcent.fuccifis radicibus, ficcatur
arbor,&extin6tisfautoribus, hsreticorum nequitiafub-
ruetur.Abfcindenda eft vita malorum,vt fides& vitafcr-
uetur bono,rum,iuxta defiderium Apoftoli dicbntis. Vtinama.
bfeindanturquivosconturbant.Mnltüconfertur
j etiamipfisincorrigibilibusimpiiscumeorumdeleturvita&
proteruia refrenatunSi enim amplius viuerent magis
l ac magisDominumad iracundiam prouocarent alios fuis
errortbus intricantes, vnde amplius sternalibus fiammis
merito concremarentur.
C A P V T XX.
Vndearripiant haretici calumniahdi occafionem.
SV n t apud fide les qusdam bona, eo quod eX'bonain-
tentioneprocédant, ex quibus hsretici fumunt fibi
materiam malignandi.. Etenim cum etiam aliquiprsla-
torumpietate duiftiferiamillam, in qua Conceptio Do-
| mini celebratur per omnes hebdomadas anni nefcio,qua
I naotinouitateduétidecreuerinrieiunare.Hsretici qui ad
perturbationemfideiChriftianænouamachinamentanô
cefiànt quotidiefabricare, videntes nouum ieiuniumà
quibufdem fidelibus obferuari, nouis cceperunt iaculis
fimplicium animos lstaliter vulnerare. Cceperunt e-
nim in hac noftra ciuitate aufu temerario prsdicare,
inferentes latenti dolo quod hoc folum ieiuniumfiif-
ceret cunâis ad totam eorum pcenitentiam agen-
dam. Hæc fèduélio in tantum habebatur à laicis gra-
tiofa, vt fedudfcorem nimio venerarentur afFeâu& contra
clericos furgerent, dicentes hoc folum ieiuniumfibi
lufficere ad falutem & pro audtoritate fumentes, quod
ieiunium iftud Romani adinuenerant Cardinales*- (Taliter
enim eos feduxerat dodlor erroris) obfiftentibus et-
iam clericisScdicentibus quod non deberent contra co-
I Ecclefislaicumprsdic'äntemäüfcultäre,ca- »
mllofe laid refpondebant. Quid mail prsdicathomoJ
I ^ “ nqiwdnoneftbonum pieieiunare haedie, quodetiJ
multi faciunt prslatorum: Hanc diftenfionem interCle-
rieosjkLaicos,vtoptabant videntes hsretici, ad deck
piendumfimplicesmaioriaudaciaprocedebant. Vnde
ractumeft, ytplurestali dolomergerenturinlabyrinthü
erronj.Hscidcirco dixerim, vthsreticorüm detegerem
dolos,&infidelesinftruam> quodmultiplices eorumcal-
liditates debentfubtiliter&cautiflimeeuitare. Quamuis
enimhsc&hisfimiliavideantuiparUa,Accontemptibilesperfonsquafi
proferentes fimplicia; no debent habertmmima,
quibus multorum anims & in errore labuntur
occatholica fides permaximum patitur detrimentu, ficut
beatus Berhardus de ipfis hsreticis ditit&uflicani, in quit,
homines funt & idiot* & prorfus cdnternpttbiles: fednonefidico 6*
v. cum eu negltgenteragendum, multumenimproficiuntadm Ä . 5 S
ptetatem, &fermoeorumVtcancerferpit.Qmfi Catholici vc- Qw».iij.
n deprsdatores Ecdefis. Vulpes pufills, qus occulte
demolmnturEcclefiamDei. Qusnocere, quamvincere { F
malunt, & ne apparere quidem volunt fedferpere. <Ne-
randaoc obfcenadicuntur agerein fecreto. Si quidem & ’
vuJpiumpofteriorafstent. In operiihentum turpitudinis
continentisfe infigniuntvoto.In hypocrifi vulpinado-
lohtate Iqquqntur fingentes amore feiddicerecaftitatis,
quo magis caufa turpitudinisfoüends &muldpiicands I
adinuenerunt.Deniqueindixerelatebrasfibij&firmaue- I
runt tibilermone nequam.l«^, periura, fecretuproderenoli. !
Hisabeatiflimo patre Bernardo fideles prsmuniti vi-
nhter agant in defenfionem catholics veritatis, &extir- '
pationemhsreticsfalfitatis.Non minus fapiehterquam
romtereft agendum, vt hsreticorum callidkas carholico
rum fapmnna retundatur, & pereat malorum cauillofitas
inaftutiafua.Solerteretiampr^uideatprudentiaclericalis
vt infandorum Patrum perfiftacregutis& nouis obferuan
tus vel ieiuniis,non fit populis in ruina quibus eft fpecula-
trix falutis dDomino conftituta.Taliaenim debenrefleie-
lunia clencorum, qusauiftoritate plenaillorum cbngru- ^
at honeftati, &fan&$ imitationis fin't populis in cxempl’d:
oCnonfumantindeperuerfi materiam malignandi.Supet
ftmones quidem&lchifinata de nouitatibus oriutur qus
Ian6fcorumPatrum au£fcoritatib9 minime roborantur.Cer
tam autem honeftatem&famftitatem conferunt obferuationes&
ieiunia,qus funt dfandisPatribusinftituta. Te-
neat.ergocertum,&dimittatincertum religio Chriftiana.
C a p. X X I.
Haretici kti fubibant mortem.
Qyotundam hsreticorum meBtesin'tantum inuafit
diabolus,vtdum proprer h^refim.capti ducutnrad
mortem, nullatenus triftari,fed gaudere potius videantuh
Dum de Domino lefu Chrifto dicat Euangelium.quod P-
turusad paffionem ccepit pauere,&rsdere &mceftus effe'.
• Et ipfe Dominus dixit: Triflü eft anima meavfifo ad mortem . H
Quamuis multos martyrum legamus in fua pallione gau- jtorc.14.3jl
dere, vtlegiturde beatoApoftolo Andrea, qui cum dii'ce-
retur ad mortem dicebat: fecurus 8c gaudens venio ad te^
hocdegaudiofpiritusintelligendumeft, non degaüdiö
corporeo,ficut Dominus dicit: Spiritusquidempromptuseft,
caro autem infirma. Quanto maior eft dolor corporis in pa(- • Mat^z.^u
fione, tantomaius manet prsmiumpro iuftitiapatient/.
Qui autem non patitur pro iuftitia, fedprohstefi, in hoe
quod dicit fe corporis non fentire dolorem, bftendk
fe ad Chrifti corpus minime pertiriere , qui pro nobis
cum dolore fuftinuit paffionem. Miraculofum eft fecari
in corpore, & non fentire dolorem, fed hsretictis non 0-
ftendit miraculaa Deo fieri in hoc mtindo; Eftergo a dia
bolöeiusinfenfibili^as, ciimc^cus meOtedatfeprScipi-
tem mortfiquod in pluribus impiis nomfolum legi-
mus,verumetfam vidimus prsceflifle.Ei quibusAbime-
lech,ne diceretur,quod A muliere eflet occifUs feiubente W.9.54.
ab armigero fuoeftgladio interfcCtus. Saul & armigef
I eius gladiis ccciderunt, & Achitophel fufpenfus occu i" & 5-
- — - ■ b u 'vt