& inficmi fuperâtui,in quibus amor rnundi nobifcum ex
cinâus eft, & ideo çitius reaccenditur ex concupiîcentijs
mundiîficuc candela adhuc fumigaiis ,cito capic flammâ.
Tcntatio vero im petuofa, & quafi violenta, fortius impetit,
vt qui mollibus non fle6fcuntur,&àuris & robuftis ten-
tacionib us, quafi vends validis euellâtur.T entadones aut
fraudulent*, quæfubfpecieboni(èpalliant,licetquofq;
rudes & ftultosdecipiant,qui nondunj cognoueruntalti-
tqdinem S athanæ,&aftutias eius,tn fîngulariter perfedtis,
& bene jpficientib. infidiancur.Pf. In via qua ambulabam,
ab fconderat laqueos mihi.IpfcSathanas transfigurât fe in
angelum lucis,fi enim eis in fiia figura appareret, qüaetur-
piseft, abhorrèrent eu,&fugerent,fi aperte impugnaret e-
os,refifterentei>&auxilio Deifogarenteum,8cvineerenr,
& fie nil apud eos pronceret. Boni enim,quia mundi,de-
teftantur immunda peccata,quia virtuofi funt,viriliter cô
traomne malum repugnant,quod malum eflecognofcut.
rius ; Qui appétit plene vincere vid a , ftudeat humilité^
purgationisfu* flagella tolerare.CumDeo non poffiimus
contendere,necperiuftitiam,quiapeccatoresfumus,nec
perpotendam, quia infirmi ÔC fètui eius fumus, nec effu-
gere ab eo per aftutiam,quia nufquam coram eo latere po-
terimus,nec dominij eius rerminos cxire.Pfal. Quo ibo i
fpiritu tuo, & quo à facie tua fugiam. lob. Sapiens corde
eft ,& fords robore, quisrefiftet,e|>& pacem habuit ? Vn
de humiliemusnos coramipfo,&ficmifèricordiam con1
lequemur. Qjiartus eftorationiincumbere,&auxilium
fupernæ virtudsimplorare per fe,&per aliorum fuftragia,
quia nec noftris m erids, neeviribus, neeprudentia pol-
fumus de tôthoftibus triumphare, vel fine lethali vulne-
re tranfire, nifi proreâi manu Dei, 6c eius adiutorio con-
fortati\pfal.InuOca me in die tribulationis,& eruam te,&
non orificabis me. Ad hoc enimDeus quandoque permit-
tit hominem tentari & tribulari, vt excitetur ad orationis
Venir ergo Sathanas in fpecie boniangeli, quem crédita ftudium,& confugiatad Dominum,vtexperiatur eius aubonis
diligi, vt tanto facilius decipiat eos,quo bonus nu-
ciusputatur, 6c qui non foleat fib i nifi bona nunciare&
fuadere,Vnde bonusnunquam, nifi fimilitudine boni de-
cep tus eft.Et vt facilius rëcipiatur eius perfuafio, primo fo
la bona proponit ,poftmodum mixta mails, tandem falfa
bona,lea vere mala.Poftrcmo cuirretierit eos,& illaquea
uerit infolubiliter, aperte venenatum caput erigit, & in a-
perta peccata eos deijeit. Sicut fcorpio, qui faciem blanda
xilium, & ad eius exauditionisfolatium amplius in eius
amorem exardefcat, & fic tam in merito virtutum, quam
in fiducia dignationis eius excrefcat.Sic diligen tibus Deü
omnia cooperanturin bonum, tam profpera, quam ad-
uerfa.Solet etiamDeus quandoque fidelem feruum fuum
poftmqdum amplius confblari, &purioris perfedtionis
gratiam conferre in illis , de quibus aliquando fueratin
tentationis moleftia grauius tribulatus.Sic de B. Betiedfhabet,&
caudam venenofam.SicGabaonit*,fimulatope- j dfco Icribit B. Gregorius ; Qui dum a carnis tentationibus
regririo habitu,deceperunt filios Ifrael , vt parcerent cis, grauiterimpugnaretur, quiaviriliter reftitit, itaplene vi-
cum de genere hp ftium forent.Quand fub fpecie fpiritua-. cit, vt Dei gratia nunquam motus carnalis illecebrsin fe
lisdile&ionisjfpiritualesfasminasfrequentarutj&oratio-j fentirer. Pfalm.Secundum multitudinem dolorum meo-
nuearn obtentu.Ecce quantapuritasin intentione prima, j rum & c .S ic etiamin tentationibus contra fidem,vel bia-
f.charitaSj&deuotio.Pofteafequunturlongae confabula- fphemia fpiritus, mereturfidelisbollator quandoquein
tiones,mododeDeo,mododemutuoipforumamore,& fideclariusilluminari, &inamoreDeiardentiusinflam*-
fide,&amorohafte6tus,&munufculapro memorialibui j mari.Efaias:Eruntcapienteseos,quifeccEperant,6dubij-
, charitads.Ecce quomodo mixtafuntiam bona fpiritualis cient exadtores fuos. -Quintus motus eft, quietiam quin
| confolationis,vel collationis,&fidclisarfe£tionis,cuma- tusreligionisprocefluseft, fingulorumvitiorum tetatio-
lisinutilis c6fabulationis&ineaiitaefamiliaritatis,&inu~| nibus,fingularibusremedijsmederi. Hicpoteftftatuscu-
I tili occupatione cordis circa diledtionem. Tadem fequu- j rationis,yelremediorum fpiritualium dici,in quo cura di-
j turfalfa bona, Severn mala, fcilicet amplexus ofcula,ta- ligensmorbisvitiorumadhibetur, vrad fanitatis ftatum
dtusmanuum&vberum, &fimilium, quseomniafufpe-! perueniatur,dequibusremedijs^quiainpr*cedentib.di-
i a a font & carnalis affe&ionis indicia, &turpis operis pr$- j aum eft, hicnon eft opus repetere. Illaautem diligentia
j ludia.Poftremo impudica fuccedunt quafi fruaus prsce- [ debetquifque ftudere,^emedia anim* fuse perquirere, &
i dcntium,fapertaoperainiquitatis.Inhuncmodum pal- fanandisfpiritualibusmorbisvitioruminuigilare,quale-
! liat fefaepe fuperbia,fa:peinuidia,& auaritia, &aliavitia, j thali morbo laborans medicum,qui eum fanare poifet in-
qu*non audent bonos tentare apertafacie, quos feiunt quircret , fihaberetfiduciam, quod talem fa cile , fi non
omnemalum o.dire ,aflumunraliquot virtutis yelamen, negligeretinueniret.Imo tanto diligetius curaanimabus
neagnofeantureflequod font, ficutquimentitutfeami- eurandisadhibenda eft, quanto animarum morbus peri-
cumefle,doneeadmifliisdolofeinterficiat.SicutIaobte- j culofioreft,&curadifficilior,&fanitaspr*ftantioranim^
nuit men turn Araafae, quafi ofculaturus eum,ne fufpicare-1 quam corporis morirari. In quantumvtfro plus de torpor
tur eum hoftemefle,&non bbferuauerat gladium eius do j ris fanirate fomus quam de anim* folute, lolliciti, in tan-
lofum, Sc ita in dolo pccidit eum. Sicludas ofculo Chri- turn couiftcimur ilfud plus diligere, & eius lanitatem 4mftum
tradidit crucifigendum.
• C AP V I I I .
- Quoâmtenutiommaximetriadolemus, quibusquinque
mo dis efi refiftendum,
IN tenratione tria maxime dolemus, fiueex laborepu-
gnae & inquietudinecordis quampatimur,flue ex timo
re, ne forte fuperemus, & fuccumbamus per tentationis
confenfom,fiue quia timemus,ne forte nimis débiliter re-
fiftamus,&perhoc Deum&propriamconfcientiamof-
fendamus.Omnib.tétationibus his, quinquemodis refiftendum
eft. Primus eft cogitationem inde âuertere, alias
occupationes aflumendo, quibus obliuifeatur homo im-
pugnationis,quantum poteft.Secundus & materias&oc-
cauones tentations fugere & declinare,maxime carnalesj
quas propinquantes fibi incédunt vtignis.Iob.ignis eft vf-
queadconsûmationem.Tertiuseftpatienter&humiliter
ficvirgam Domini fuftinere, vt 6c dignüiudicet aftlitfcio-
ne, 6clabore pugnæ, 6c patienter toleret,confidens,quod
ei proueniet in bonum, quiafic citius placabilis eritDomi
nus 6c purgabitur à peccatis, 6c emendabitur a vitijs,& di-
tabitur virtutibus,& fcientia,& meritis,& gloria. Gregopliusdefiderare;
Sanitas corporis cofiftit in integritäte me
brorum & fenfuum,& in ordinata qualitate humorum &
fpirituumvigorejSanitasanimseconfiftitinredta&circu-
fpe<fta attione, in cautxiocudonis obferuatione, inretti-
tudinevolutatisjordinationeafteftionisj&vtilitateaftio
nis.Attioin trib.debet efle circumfpeifta, vt fit meritoria.
Primo,an liceat,fecundo,an deccar, tertioan expediat.il-
licitu eft omne, q> eft contra Dei prxceptum,vel Ecclefia-
ftica foftituta, vel contra votiproprij fpöfionem difcreta,
vt eft votum continenti;e,& obcdictiae Scabdicationis^p-
prietatis ,6c aliorum fob voto rationali comprehenforü.
Indecens eft, quod nort bonam fpem pr*tendit, 6c colore
illiciti habet, etiamfi non expreflam veritatem,. vt omne
fcandalum,& quod alicuias viti j 6c peccati notam habere
videtur, 6c fecundum ftatum agentis incöueniens iudica-
tur. Corint. Omnia mihilicenr, led non omnia sdificant^
hoc eft,licet aliquain fenon fintfimpliciterillicita,tarnen
quia malos proxirpos ex mala fpecie fcandalizant, & nullum
sdificant , leruo Dei vitanda font,nepercutia.tcon-
feientias , infirmorum, exemplo minus xdificatorio, 6c
dominum inhonoret, quiaindifciplinafamuloru redun-
dat in confufionem Domino^uiplorum.Rom. Gloriaris
in Deo, quafi feruus in dno, 6c per prseuaricationem legis
Deum in honorans,nomen enim Dei per nos'blalpherna- j
tur inter gentes.Inexpediens eft,quod caretfruiftuvtilita-
tis velrattoneiuftaeneeeffitàds', vacuus ènim ante Dei
confpe#um apparet,cuius adio fru&u piæ vtilitatis carer,
ficut ramus hrefadus in arbore, & lignum infruduofum
in vinca vel pomerio. Deus enim quiomnes large remunerate
defiderat, toc oçcafiones merendi ho mines proui-
dit,&tor occàfiones mêritorias ei oftédir,quod ftultu^ôc
merito punienduseft , quihisncglcdisinutilia&infru-
duofafedatur , velutifi quis hoctum plenum nobili-
bus frudibus ingrediens , fola vilia , 6c amara caperet
&nociua. In locutione font tria fimiliter obferuanda.
Primo vt tardus fit homoad loquendum.EcclefialJ:. Ado-
lefcens loquerè in caula tua vix, quanto magis in non tua,
velinnoncaufa,fedin leuivanitaté. Si bisinterrogatus
fueris,habeat caput reipofom tuum vt&vtiliras & oppor-
tunitasexigateffèloquendum ,vtilitasædificacionis, ne-
ceflitas vitandieuidentisnocumenti, 6c honoris Dei pro-
mouendi.Opportunitasloci.temporis.caufæ.&qualitàtis
audientium. Vas quod non habuerit opetculum,vel liga-
turam defoper immudum erit,puluis enim incidet,&ver-
mes,&aliaimmunda inquinabunt, 6cfi quid pretiofi , vel
aromaticiliquorisineo reconditur, euaporatvirtuseius.
Sicquiper cenforamfilentij,nonponit orifoo cuftodia,
frequenterimmundaturfordeillicitorumvcrboru,men-
. ^ ^ _____ / ^
-at ctcfcic muham.1 Item fingularcm gloriam roerctutin
ccelo. '
C A P. IX.
Qmd tnorum difciplinainreligionetriplici decor Atm colore,fi fint
mores maturi, humiles & benigni, & quodfanitas
cordifconfiftitintribus.
MOrUm difeiplinain religiofis triplici colore deco-
ratur,fi fint maturi,humiles & benigni,Maturi, ne
fintleties Currendo,nccproniadrifum, vel curiofi, vel
verbofi, necioculatores. Maturitas etiam intus mentem
cOmponit& totum corpus exterius ab infolentia cUftb-
dit, caputretinet, neleuiter hincindc circumferatur, o-
culos, ne euâgentur, aures, ne curiofe aufcultènr quse
minas expediunt,linguam refrenataboccifis&infrudu-
ofis verbis,manusab inutilibus occupationibus, pedes à
vanis deambulationibus,&indecentibus diuaricationi-
bus, 6c totum corpus ab inquieto motuephibet, nifi fecundum
quodratioexpokit.VndebéatusBerhardus,de
(ando Malachia Epifcopo, commcndat eum quod ita
compofitusfueritin moribus,- . q, uod. n-e-e--m--a-nnuecmo^,-
t . . . cuIum,necaliqùod membrum leuiter möuebätaliquan^
dacijs,maledidis,detradionibus,turpiloquijs,iadantijs,l do.nifi fecundum quod ratio Sc caufadidabat vt nihil
fcurrillitatibus,& fimilibus. Si quid etiam deuotionis in- j in eo appareret, quod poflet ofFendereintuéntés, totum
tushabet,vel occultævirtutis;, citiuseuaporat, & inftigi-
datur ôc euanefeit. Sicut faepe poflumus expend, quando
poft compundionis gratiam,ad verba otioia confluimus,
mox & fapor minuitur,& feruor extinguitur, Sc intellige-
tiaobfeuratur, Scmentis in Deum intentiodiflipatur, 6c
corabono,quidpriushabuetat,euacuatur5cc.Secundum
eftin loquendo circumfpedum efle, vt côfideretquid lo-
quatur, 6c cui, 6c coram quo,difponens lermones foos in
iudicio difcretionis,ne cui loquendo noceat,ne quem indebite
offendar,vel fcandalizet.ne quid falfiadmifceat,q)
cofcientiam poftmodum remoi'deat, 6c dixifle poeniceac.
Gor ftultorum in ore illorum,& ideo cum aperiunt os, ef-
fondunt totum quod incus habenc,per ftultitiam. Os au-
tem fapientium in corde ipforum,quià os non profert,nifi
quod cor priusdigne deliberauerit efle loquendum.QuL
cuftodir os fuum,cuftodit à periculo animam foam,qui au
teminconfideratuseftadlpquendum , lentiet malum.
Luc.De omni verbo otiofo 6cc. Ociofum verbüeft,quod
aucratione iuftæ neceflitatis, aut intentione p i* vtilitatis
caret. Siergo culpa non caret fermoociofus,qui non pro-
deft, quid de pernitiofo, quietiam obeftalicui. Tertium
ft, vt breuiterloquatur,6c fineneceffitate, & vtilitaté non
mul t iplicec verba.Qui m ul t is vtitur verbis, Içdet animam
foam,inmultiloquioenimpeccatumnondeerit.. Diio e-
nim verba, quae lola nobis permifla font, inter omnia cito
didafunr, id eft, quod vel neccflarium-eft tibi vel alteri,
velvtiletibi, velalteri. Neceflirascitoinfinuataeftfapié-
ti, namapudinfipientem nulla verbafufficiunt. Vcilicas
etiam, fife per nimiaeffundit, onerofaerit&faftidiofa.
Seneca;Non multis opus eft verbis-, fed paucis 6c efficaci-
bus. Prouerb.Sicut vrbs patens, &abfquemurorumam-
bitu,ficvir,quinonpoceftin loquendoconrinercipiricfi
fuum. Gregorius; Quæ murum filenti) non habet, patet
immiciiaculisjciuitas mentis. Sic cautus& parcus tit homo
in verbis,ficut auarus in nummis fuis,quia verba, quibus
meretur gloriam coeli, preciofiora font omni thefau-
ro.Prouerb. Thefiiurusdefiderabilisrequicfcetinorefa-
pientis. Auarus pecuniæ 6c parcus, profonde 6c in abdito
recondit earn,nee profertearn largiendo, nifiperurgence
neceffitate, velvtilitatefoa , &cauet nc velobulumfu-
perftue effundat, fuper quam necefle fit.Sicetiam religio-
fos cordis foi thefaurum ablcondat, raro loquendo, 6c nifi
pro neceflariacaufa, ve lvcili, os ad loquendum ape-
riac , 6c quod cum paucioribus verbis poteft expedire,
prouc fofficit, ad hoc plura foperflua non effundat. Quadruplex
aucem bonum ei ex hoc proueniet, quia cauebit
peccatum multiloquij velvaniloqui), &intelle£tuseius
interius magis profundabituc 8c iublimabicur, ficut aqua
conclufa, qpæ dumnonhabeatexicum, per quem eftluin
eo difciplinatum fuit.Humilitas morum dcprimic cef
uicem: humile format refponfum , géftum complanar,
vefticumfimplicemamat fefe inter riouiffimos locat, 0-
ftentationisnotam déclinât, fingularitàtemfugit, ada-
liorüobfequia agilem facit,ad öpprobria taciturn ad ho1-
noresoblacos verccUndum,promptum ad dilcendum,
difficilem ad indignädum. Benignitasfacit a£fabilem,c6-
paffiuum àffli«5tis, traëtabilem ad confilia, communica-
tiuum foi&fuorumin bono,hilatem,& modefteiucun-
duiufid6lem,focialem , nullum fpernentem, vel témeré
iudicantem,gratumbeneficiis,omnibusgratiofum. Humilitas
temperatgrauitatem ne faftuofa 6c data videacur.
Benignitas facit neauftera &indignabundaputëtur. E-
contra maturitas temperat benigoitatem , ne léuis & can
naliter biandiens veladulatione applaudens æftimetur.
Temperathumilitatem,nenimisabie<fta, velaffeëlatareputetur.
Humilitàs reddit imirabilem , benignitasama-
bilem,maturitasveneràbilem. Extérioribus ordinatisin
adione, locutione,&moribus , vtadveram & decoelô
allatam quadraturæ fpiritualis vit* normam , ferrädifei-
plinaß tan quam viut lapides in templo veri Salomonis lo-
candi,difponi valeamus, de cordis compbfiriöne,& mentis
bonitate aliqua proponamus, quia tefte Salomone, o-
mni cuftodia leruändum eft, ficut ex quo vitd lpiritualis,
quafi a fonte procedit. Sanitas cordis in tribus confiftir.*
In voluntatis re&itudine , in affedUonis fandîtatc, &
cogicationis ftabilipuritate. Völuiftasredaeft, qu* bonum
tantummodo vult, & propter bonum & plene & vc
lufficic vulr. Sienim aliquid veiler quod maluni effet 6c
pcccatum,noneffet bona voluntas. Matt. Non poteft arbor
bona fru<äus malos facere. Si bonum veiler, fed non
proprer bonü.vt bona opera faeere,vel fibi pro laude hu-
mana ficut hypocrit*,vel alia non pura inrenrione, fimiliter
bona non eilet, cura non fimplicitcr bonum propter
fevellet,fed propter aliud non bonum. IUudenimquifq} j
magis vult,proprer quod aliud vult. Inünenamqiie non 1
quicicit, fed per id quod ad finem eft tantummodo tran-
fit, &relinquitipfom obtentoeo,quod Vpluic.Si aut vult
bonum,& propter bonum,fed non ficut fofficit, licet pro
parte re«ftafit, nontamen plene,vt qui viam Dei incede-
re,vel docere vult, quamdiu indénullam cogiturfuftinere
aduerfiratem.Sicuc hi,qui in tentationibus vel perfeefi-
tionibus deficiunt,Vel qui ira voluntopera bona agere, vt
tarnen ab alijsillicitis nolint abftinere , vel quöPunque
modonolunt bonum inceprumad finemdebitumper-
ducerc^velecplusqdcbeanc& expédiât volunt boniso-
perib.infodare*, vtquiindifcrete caftigandofeperimunt,
veladinfaniam,&deftru6kionem fui perpetrahunefeip-
fos.Ad Rô.Rationabile fie obfequiü veftrum, Exo. Quod