loti 3-ii
Pj.lt.6^.1^.
Dent. } i.i3>
P/al. I18.IJ3!
carna'ium ciborum fuit creditadifpenfatio, vt aliquando
in donpo Regis noftri, fpiritalibus fpititalia comparares,
ac cibp verbi Dei efurientes teficerès.Sed nec ardùa irton-
tium.necafperampiiim,nec vallium concauaperhorref-
co, cum in diebus iftis montes Aillent dulcedinem,& colles
Huant lac &m e l; in quibus valles abundant frumen-
to, in quibus fugitur mel de petta, oleum que de fa&o du-
riffimo, & in rupibus & in montibus fttrit pafeua ouium
C h ti ft i. Y nde aibit ro r, qbod malleo il lo tuo, ali quid t bi
de tupibus illis excuderis, quod fagacitate ingenii,de magi
ftrorüm fcùniis Aontuliffes; SC nonnumquani taie ali-
quid in meridiano fetuore, Tub vmbris arborum fenferis,
quale numquam didiciflcs in teholis. Non tibi ergç>,non
tibi,fednominiciusdagloriam, qui non fatum de lacu ï
miteriæ & luto fæcis,deproftibulo mortis & ccenoturpi
tudinis etipuit defperatum ; fed & metnoriaqa faciens mi-
rabilium fuorum , mifericors & miterator Dominus, ad
peccatorumfpemcumulatiuserigendam,illuminauitcçcum.
indoôtum erudiuit,doeuit imperitum,
Proinde cum id quod exigeris/tuum non eue nöuit o-
mnis, quitenouity curetubefcis, curtrépidas, curdiffi-
mulas, cur ad eius vocis im perium qui dédit,renuiseroga-
je quod dédit? An præfumptionis notam, velaliqitorum
formidasinuidiam ? Quafîaliquidvtilequisvnquam‘ fine
inuidiaferipferit; aut præfumptionis poffisargui, qui
Monachus Abbatiparueris. Præcipio itaque in nomine
lefu Çhrifti, & in fpititu Dei noftri', quaten us ea, quæ tibi
diuturnameditatiorte nota funt,de excelle ntia charitatis,
de fruâu eius, de ordine eius,ftÿlo adnotare non différas:
vt & quid fit charitas; & quanta in eiuspofleffione habea-
tur dülcedo, quantain eupiditatc , quæ eicontrariaeft,
fentiaturoppreflîo; quam nonipfam dulcedinem charitatis
minuatjVtquidam putant, fed potiusaugeat hominis
exteriorisaffliôHo; poftremoqualis ineius exhibition
ne fit habendadiferetio, in ipfo opèrerùo, quaûinquo-
damfpeculoagnofcamus. Verum vt pudori tub parca-
tur, hæcipfa epiftola in fronte operis præfigatur: vt quic-;
quid in Speculo charitatis, (hoc Cnimlibro nomen impo-,
ni mus, j lebtori difplicuerit, non tibi,qui parueris,ted mihi,
qui inuitum coegerim, impusetur. ValeinChriftodi-
le&e frater.
Incipitprologm Aelredt»
V
Ere Sanéfc orüm vera, & ditereta hu militas virtus eft
meaautem, & mei fimilium defe&us virtutis: de
fandiffîmum charitatis affedum, âdfufeipiendas mole*’
ftias, quæ mihi digneirrogariporerunt, incundanterob-
ieciftis? Itaqucfpem perfîciendi vix habens, de charitaté
quæ i u iîiftis, illo malleo noftro, cui allufiftis,vr Spéculum
perficeretur,vc potui,compegi : in hoc certiffimum efïè
reperiens, quod, cum fpes ôc caetera exciderint , femper
maneatcharitas. Præftititautemgratiam,quiartem non
tribuit. Et quidem in hoc charitatis fpeculo, nulli, nifi in
diledione manenti, vultus te charitatis infundet: ficut
nec nifiin luceexiftenti, faacuique in quouis fpeculP, red
ditur faciès. Sane * autem præfcntis operis fufeipiendi
propofitum, quædam ipfe mecum meditando, quædam
veroquàfi.mecum, imo magis mecum, quia ilia vnanimi
meo reuerendiffimo Priori Hugpni, qui plus mecum,quâ
ego ipfe mecum, communiçanda epiftolarum more fpar-
fim didaueram : ex quibus præfentiincentioni matenam
fumens, fed&ipfaeadem vtcongruere videbantur infe-
rens, tribus incifionibus totum diftinxi. Quafum licet de
quahbet in fingulis mentionem fecerim,fpecialiter tamen
in prima parte charitatis excellentiam,xtum ex eius digni-
tate, tum ex aduerfæ ei cupiditatis improbatione com-
mendarc ; m fecunda ineptis quorundam querimoniis
obuiàre,intertiaqualiterexhibendafitcharitas,monftra-
re laborat intentio. Si quid jgitur in hoc fudore noftro
propofitoçongruensprocédât, gratialargitori, & veftræ
orationi debetur : fi quid vero aliter,mihi arcem, aut vfum
non habenti donetur. Verum ne obeupationem Vcftram
terreat operis huius tanta prolixitas, capitula, quæ fubie-
&afunt, primo petcurtite; &eoruminfpedionequidlc-
gendum,quid vero oegligendum fit difeernite.
Incipiunt Capitula Primidibri.
I. Quoi nihil dignus, quam vt Creator, à fua ametttr creatura.
IL Denatura^ecie,vfu,qu$omritbuscreaturiscommunitercol-
' latafunt.
III. Quoi bottio adimagtnmfui Creatorü conduits, etiarn beatituditiücapaxjit.
IV. Quodamore,>.n quoplenittsipfiuseratbeatitudinisguflns, a
Deoreccfferu,&ficmifereffechis,Dennfeimaginem cor râpent,
nec tamen aboleuent.
V. Quodpojt Sa 'tiatorisaduentum, Dei in homme fenouetur ima
go, &quodnon bic,JedinfuturoJperanda fit ipfius renoua-
tionis perfeclio.
Vt. Dijputatio cotra infipiente,qui dicit in cordefuo^on efibeus.
VIL Qtpodmentisaffeiïu homoaDeorecejferit.
quaPrbpheta, Videbumilitatemmeam,& eripe me, Neque Vllt.Quod ex charitatis affeâu, homo in Deiimaginem refor-
enimàvirtutealiquate eripi poftulabat, aut de humilita-I metur.
teextollebat,feddeiedionifiiæfubuentionern implora- | jX. Quoi atnor nofier aduerfumfe, ex chafitate&cupiditate,
bar. Quam miteram hunailitatem meam, & vtinam ficüt | contrario appètitu diuifiatur.
humihtatem veram,ficquoque virtutem difcretàm, ne x. Quod liberum arbitrium in anima locum medium teneat,nec
aliquainobedientiæimportunitate Velare Videar; cantæ tamenadbonum&malumaquefufficiat.
dignationis petitioni, iufiioni, atte ftationi, quiadignum ! xi. Quoigratia liber um non toüat arbitrium.
eft^minus digne licet, quod quidem meaintereft, tarnen I XII, Quodnec faluatis, nec damnatis liberum arbitrium aufèra- •
pareo. Sufcipio itaque opus imjjofiibire ,'inexcufâbile, j r«r, & quod gratta non nifi in liber o arbitrio operetur.
dignum accufatione : ex meapufillinimitâteimpoffibile, !
ex præceptione veftra inexcufitbile, accufationi iubiaccns
ex cuiufuis infpedionc.Quis enim digne ferat prima fron
te , quadarr. audoritate Apoftolica, de excellentiori via
charkatis feribere præmi tten tem, non falnm feribéndi rudern,
autficut Vobis placuitilliteratum,ted etiam elingué,
& làbfts potum nondum idoneelingentem î Aut qualuer
rerum porriovna, auteertenulla, dechatitatiseminen-
tia; incompofitus, de eius ordine5 fterilis, defriidu différât
jinfatuatus & infipidus, eius dulcedinem çliciut} cu-
piditate viâus, contra eam te érigàt î denique quali ter Garnis
conttitione çharitas augeatur, & eius diferétam exhiT
biuonem,quisegPquiexplicem ? qui tecus ac vobis vi-
detur,quodtamen pacevëftradico, de coquinis adere-
mumveniens, locum non officium mutaui? ’
Àtquidicetis,EXcufarenondebes. Scio Domjne mi,
feio. Sed qu ia ex eufare non licet, libét accuiare j vt adue*.
mensledtor minusgratusnoncogatur vlterius progredi,
dum in ipfo limine cernit, qüo iure poffit offendi. Illud
tamen ad fetibebdup quantamfiduciam præftar, quod
XIII. Ratio cur non ad bonum &ad malum, liberum arbitrium
equefufficiat.
XIV. Quid fit intergratiam, quamprimï homines inpqradifo, &
illam,quam habentpradefiinati in mundo\&quod iufieim-
puteturhomini malayoluntas, licet ad tüam obtinendam,
r liberi arbitrii non fufficiatfacultas.
XV. Quodiufiifiimafitetiam paruulorumdamnatio.
XVI. Quodcharitatinïhildéfitperfettionis.
XVII. peJpiritali circumcifioneyqu<t, in charitatécontinetur.
XVI1L Quod verumfabbatum, acjpiritale \n charitaté quarendumfit.
XIX. Quantumdies[cptimustiéterUpraferatur,&quodineoDeï
. chantas vommendetur.
XX. Cur fenarius in Dei opéré, feptenanus in eius requie commets-
detur. .
XXI- • Quod in omnibus creaturis quoddamvefi'tgium diuim cha-
ritatu appareat, & ideoquafi adfàbbatüm, idefi requiem
omnta tendant.
XXll. Quod rationale Creatura lion nifi in beatitudinii dde-
ptione quïefait, & quatè cutn beatitudmem optet, vtam
qui bibant t e , adhuç fuient : ikttabqntur autem cam
cura manifefta XXIII om lr o im u r a tM am m r , , & qm i reqMs, appatuemglona tua _ _ fuerit ilia ma-
“1 „..tdtmmuùtMl'mùlMtcanons, tuemttnii gnamultitudodulcedimstuas, quamabfcondiftitimenquam
nu tint« nnn miplaenin niliirmtikiic rp, Tnt^rim
huiusfit qu&renda atuitqs.
XX,r. Outdfu inter dtuitcseUüoty&nfnbos.
XXV ' Oaâd nec in muniialiatnicitta requtesfit qturenaa.
XX VI- Suadttee ïncospotis volu[tate,m‘ mmitpotmtu.teqmes
inuenidtur. ■
XVV1I. Quod chantasfitilludiugumfuaAlJub quoverarequtesy
quafi verumfabbatum huenitur.
XXVlli. Exemplumdefeipfo&fuaconuerfione.
XXIX. Quantum errent,qui de Doniinici iugi afieritate caufan-
tur,cum quicquid laboris fentitur,ex reliquijsfit cupiditatis-y
quicqudrequiei,ex infuftone charitatis.
XXX. Quod b i, quide Dominici oneris grauitate queruntur,
mundipotiusQnerccomprimuntur.
tibus t e , quia non reuelasnifi diligentibus te. Interim
Domine, qu*ram t e , & amando quaeram t e , quia qui
proficit amando te , vtique Domine quaerit te t & qui
perfe&eamatte, ipfe eft Domine,qUiiaminuenit te. Et
quid iuftius, quam vt creaturatuaamette, qui hoc ipfum
accepit a te , vt poffit amare te i non enim itrationabilia,
i aut inlenfibilia poffunt amare te; non enim eftifte modus
eorum* Habent nempe & ip(a modum fuum, fpeciem
fuam, ordinem fuum; non quo beati fint, aut eife poflint
amando te, fed quo pulchra, & bene ordinata cx te, adil-
lorum gloriam proficiant, qui poffunt beati efle,quia poffunt
XXXI. Quantafit in charitateperfe&id,&quid ipfa a cateris vtr-
tutibus difiet, & quod c&terea virttites fine ipfa virtutes non
fint.
XXXII. Quomodo opéra fex dierum cateris aptentur virtutibus,feptimiverodieirequiescharitatiafiignetur.
XXVIII. Ouod 'tn bac vita cotera virtutes cbaritatifamulentur,
- pofl tftam vitam in charitatis flenitudinem transfunden-
tur.
XXXIV. Inferueniente morteamicïtriplicis concupifcentio confi-
deratiodijjèrtur, & in eius epitaphiumprimus 'hic liber ter-
minatur.
D I V I A E L R E D I SPECVl
v m c h a r i t a t i s *
L I B E R P R IM VS.
Qupdnihil dignius,quamvt Creator à fua ametur creatura.
EX t e n d i s t i Domine ficut pellem coelum tuum,
ponens in eo ftellas vt luceant nobis in hac noâ:e,
in quapertranfeunt beftiæ filuæ, catuli leonaro rugien-
tesvtrapianr, & quærant nos éfeam fibi : qui etiam te-
gis aquis faperiora e ius, quibus per quafdam fecretiffi-
mas cataradas compluas terram cordis noftri, vtmul-
tipliceturàfruélu frumenti, vini & olei fui, & non caïïo
fiidorèquæramuspatiem noftrum, fed quærentes inue-
niamus, inuenientes pafcamur, ÔC guftemus quoniam tu
dulcis es Domine. Anima mea, anima arida, animafteri-
lis Sdnfruduofa, fitithisfuauiffimis compluiftillicidijs,
vt & illi appareat panis ille coeleftis, qui Angelps pafeit,
quem paruulus fugic, & fapiatinteriori palato meo omne
oble&amentum , nec amplius fufpirem ad ollas carnis
quas reliquiin Æ gyp to, vbiexigentc Pharaone, etiam
ablatis paleis, lateres luteosëxoluebam. Sonet ergo vox
.tua in autibus meis b one Ielu, vt difeat quomodo te amet
cor meum,amet te mens mea,amentte ipfa vifeeraanimæ
meæ,ample£fcatur te intima medulla cotdis mei,vhum 8t
folum verum bonum meum, diilce & deleéfcabile gaii-
diummeum.
Sed quid eft amor, Deus meus î mira' nifalloranimi
dele&atio j eo dulcior, quo caftior ; eo faauior, quo
fincerior •, eo iucundiof , quo latior : & eft palatum
cordis cui lapis , quia dulcis es j oculus quo videris,
quia bonus es ; & eft hic locus capax.tui, qui iummus
es. Qui enimamatte,capit tè j & tantùm capit, quantum
amat , quia ipfe amor es , quia chatitas es. Hæc
eft ilia vbertas domus tuæ , qua inebriabuntur dileâi
tui , déficientes à fe , vt tranleant in te. Et quomodo
Domine , nifi amando te ? Sed hoc ex totofe. Defcen-
dat , quæfo Domine, inanimàm meam aliquapottiun-
culahuius tantæ dulcedinis tuæ, qua dulcefcantei panes
amaritudinis fuæ. Præguftet cüiuldam farbitiuncùlæ ex-
perientia, quid defideret , quid concupifeat, ad quid
lufpitet in hac petegtinatione fua. Præguftet efuriendo,
I bibat fitiendo. Quienimedunt te , adhuc eÇurient, ôc
amare tc.
C a p . II.
Denaturayftecie,vfu,quaomnibuscreaturiscom}nunitercol- p ^
latafunt.
DEuseoim noftcr, cui eft fummum & incommutabileefle,
cuieftfemperidemeffedicenteDauid. TU RfoaQi.i8.
idemfemper es, omnibus cteatutis (ui communiter hrec tria
diftribuit, Naturajn , Speciem, Vfum : N aturam, qua
bonafuntjSpeciem, qua pulchra funt j Vfum, vtbene j
| ordinata alicui rci proficiant. Qui enim fecit vt eflent,
fecit etiam vt b ona eflent, vt pulchra, vt ordinata. Q^ d-
niamenimab ipfo funt,quifumme & ihcommutabiliter
eft, ideo funt omnia; quoniam ipfeaquofunt fumme 8c
incommutabiliter pulcher eft, pulchra funt omnia; ab
ipfo qui fumme Sc incommutabiliter botius eft , bona
font omnia; ab ipfo qui fumme & incommutabiliter fa-
pienseft, bene ordinata funt omnia. Suritergo bona per
naturam, pulchra per fpeciem, bene ordinata ad ipfius ^
vniuerfitatis decorem» Vidit ( in quit) Deus cuncta quafe-
ceraty &erant valde bona, laquantum itaque funt, bona
funt ; inquantum vnaq'uxcffe pars tori fuo congruit,
pulchrafunt; in quantum in ipfa vniuerfitate, vn aq u ^ G
querescotfuenientemfibi8clocum, &tempus, Sc modum
obtinet , optime ordinata funt. Locum quippe qui
fibicongtuat, qusqueres habet,inquofit, verbi gratia
^□ gelus ccelum , irratioriabilia folum , homo medius
medium paradyfum. Tempusitidemquando, velquam-
diu fint 5 vt videlicet in ipfius vniuerfitatis pulchritiidine,
aliud quidem fimultptum incipiat,fed nunquam definat, I
vtnaturaAngeliea; alia vtfimul omnia nequaquaminci-
pianr,ccepta tamen nequaquam yel ipfa definat vt homines
; aliavtneGfimulincipiant, &cflequandoque defi-
nant vtirrationabilia.
P o r ro nedemodo, quemadmodumquaequecreatura
fubfiftat, quam congrucntem fibi modum fortiantur
omnia, tacuiflcvideamur, quid rationali creaturse ma- |
gis co ngruum quam beatitudo, fi iu fta eft ? quid ei m^gis
conuenitqqammiferia,fiiniquaeft?Deniqueirrationa- |
l i , itemque ikfcnfibilicreaturae quis modus aptior i Quae . “
cum ipfa nec beata, nec miteta efle poffit, illorum falutl
fubferuiat, horum iiifelicitatem accuroulet. Veriffime |
quidem a quodam fapicte dicitur, Aqua ignis,&ferrum,lacy Eccl.jv.ji.
& panis, & mel, botrus vuo, oleum & vefiimentum, hoc omnia
fanSkis in bona, ficimpijs& peccatoribus in mala conuertentur.
Nec cautetur homo q> iam comrounem. locum foniatur
cum belluis, qui in honorepofitusnon intellexii, & ideo compa- Rfid. 48-ri*
ratuseftiumentis, &fimilisfattusefiillis. ,Nec loco folum:'
quis enim facile dixerit, abolita in mente rationali etfi . ,
non imagine, diuina tamen fimilitudine quanta irratio-
nabiliumiumentoru.fimilitudo luccreuerit? Sed¥ hinc a- *Lego^«cr.
lias. Nunc animaduertenda fimul, & prsdicanda crea-
toris fapientia, qui cum non fit malotum creator aut in-
centor, eft tamen ipforum malorum prudentiffimus or-
dinator. Cur ergo non fineret dulciflimus fimul, Sf o-
mnipotentiffimus Dominus meus malum pfle ? quod
nequiret vel modice seternum fuum labefa£tare pro-
j poll,tum j quo infupet manifeftior apparetet 'ipfa eius
| omnipotentia, fapientia mirabilior, luauiormifeticor-
Bibltotb.Vet.Pat.Tom.i}. H dia