146 lyicolai C'abajiU
^ 7 w
C a p v t X V I I I .
Quid fignificant in principle facrificii quacanun-
■ turVrophetica.
ÇEcunda autem pfalmodia ipfomregnum laudat, Sc
C5 decorem,& potentiam filij Dei,qu ç ex exinanitibne Sc
paupertateeiaccefiît. Sed quisefthicvfiis horum verbo-
rum Propheticorum, Sc quidnam fignificant fèruatoris
fofceptæ carnis.oeconomiæ ? Priricipia eius præfèntiæ,
quando aderat quidem, fed non cognofcebatur à mul-
tis, quando in mundo erat, Sc munduS ipfiim non co-
gnouit, tempus quod fuit ante Ioannem, prius quam ac-
cenfa êflèt lampas. T une enim ei adhuc opus efat didis
Prophetis. Pofteaautem apparuitipfè quiprædicabatur,
Sc nonerat amplius ipfi Prophetis opus, fèdpræfènte'm
ipfom oftendit Ioannes, Sc ante Ioannem ipfè pater. Propterea,
Omnes, inquit, Prophetæ Prophetariintvfque
ad Ioannem. Hocergo tempus, quod fint ante Ioannem,
fignificant Prophetica quæ canuntur,quando etiam pre-
ciofa dona, per quæ Chriftus fignificatur, nondum in
medium adducuntur , fècf fèorfiirh cooperta fepófita
funt. Et hæc quidemfic. Ipfa autem pfàlmi verba corifi-
deremus. Dominus regnauit, decorem indutuseft. Co-
gnitionem qua ipfinti cognorunt homines, & ei fubie-
difoerunt, regnumappellauit,quando 8cdecorum, Sc
pulchrum & potentem eum cognouerunt,vt noflè opór-
tebat. Hoceft illudferaatpris, data eft mihi omnis pote-
ftas in coelo, Sc in tc rra, quia cum ijs qui font in coelo, et-,
iam ij qui font in terra, verum dominum agnouerunt.
Nam&fiquis eaquædeincepsfèquimturpercurrat, ea-
demomniainueniet. Regni itaque Sc poteftatis modum
narrans Propheta,dicit:Etenim nrmauit orbem terne qui
non commouebitur j firmamentum fidem dicens. Stare
fecit eos qui errore commouebantur, & fibi colligauit.
Talis eft enim : qui erat, minime ftare potèft. Dominus
autem, Euntes inquit, do cete omnes gentesfbaptizantes
ipfbsinnomine Patris&Filij& Spiritus fandi, quödeft
dodrinafidei. Sed non fofficithoCregnum, fides:neque
perfede fubiedæ fuerint gentes hoc modo. Propterea
cum eo etiam mandatorum obferuationem oporteret
adijeere: PrOpheta quidem, Teftimonia, inquit, tuacre-
dibiliafadafuntvalde. Dominus autem, eiquoddeba-
ptifmo dixit, de mandatis quoque fèrmonem adiecit, dicens:
Docenteseosferuare .quæcunque mändaui vobis.
Qùæenirfi fèruatot mandata, Propheta vocat teftimonia.
Et hæc vbiqueinferiptura inuenies, teftimonia Dei
leges appellante. Poft hæc, Domum decet fàndificatio
domine. Sandificatiorièm vocàns fàcrificia : dona, o-
mnem cultum qui Deo debetur, qui dicens decere domum
Dei, oftendit non eflèvacuam domum Dei nçque
Deo deftitutam, ièdipfiim infeipfà habere domus Dominum.
Sienimea Deo e^Ièt vacua, non decerenteam
ilia quæ foli Deo conueniunt. Hoc autem etiam Dominus
ijs quæ dida font adiecit, pollicitusfè fèihper futurum
cutn Ecclefia. Ecclefiam autem, domum Dei viuen-
tis vocat Paulus. Dicitenim, v t feias qupmodo oportet
indbmôDeiverfàri, quæ eft Ecclefia Dei viuentis. Ecee
ego vobifeum fum. Et quod ille, in longitudihem die-
rum dixit, Dominus dicit, Omnibus diebus vfqj adçon-
fummationem fèculi. Et hæc quidem pfalmodia eft adeo
exada Prophetia eorum, quæ per crucem Sc mortem à
féru a t ore gefta funt.
C A P Y T X I X.
InterpreiatU; tert'ue 'Antiphonu.
/ “'V Væ autem fèquitur, videtur eflè quidam occur-
fos, tanquam domino iam accedente & apparente:
&ideoin ingrefliiEuangelij &oftenfioneponitur & ca -
nitur,per quam Chriftus fignificatur.Qupd autem Chri-
fti apparitionem ante oculos animæ habens Propheta,
hanc cecinit pfàlmodiam, maxime quidem oftenditur
exgâudio& lætitia, quaeade caufàipfè plenus videtur,
& alios orimes vocat ad fbrietatem: Venite exultemus
domino. Non poterat enim homo gaudere , nifi'dominus
cum eis verfaretur, quia folus Chriftus nóbisgau-
diumattulit: & fiquis anteqUamille in terram veniret,
gauifoseft, inijs qu* ad ilium pertinent, initiatus,gaui-
lus eft. Sicut Abraham exultauit, inquit, vt videret diem
meum, & vidit, &gauifus^l. Etipfe Dauid, Redde mi--
hmstiriam faluraris tui. Quam enim habebat laetitiam
in Chrifto an tequam peccaret, eamperpeccatumamjf-
famvtreciperetDeum orauit. Quemadmodum ergofi
dixiflet, Venite&illuminemus, lucis prsfentiam figni-
ficaflet: ita cum dixit, Venite exultemus domino, often-
dimus eumapparuiflèqüiaffert la:titxam. Deinde etiam
Seruatorem nunc Dominum appellat. Seruatorèm autem,
& falutem, &falutare Chriftum voeat foriptura, &
ex dininisperfonis folus filius fuitnoftr* falutis opifex,
& per feipfum vniuerfum effecit, quemadmodum di-
xit Paulus: Per feipfum purgationem focienS peccatorum
noftrorum. Quod etiam ipfe oftendit exempló boni pa-
ftoris, q dnon mifitquiouem perditamquererent , fed
ipfequaefiuit, &inuenit,&fuftulit, &inhumerisgefta-
uit. Propterea etiam cognomen fortitus e ft , quod rei
conueniret, appellatus fefos, prteo'ccupemus faciem eius
inconfeffione, faciem apparitionem eius dicens : neex-
peftemus eum videre cum domifuerit, obuiam eamus
in conifeftione, fcilicet jferificatione. Etin pfalmis iubi-
lemus ei. Deo conuenientem ei reddamus hoqorem.
Ipfe quidem in ferui forma eflè elegit, nos autem Dominum
ne ignorèrnüs, 8f carne offendamus, ne eo abdu-
camur,vt vilia & abieéla de excelfb, animo concipiamus,
propter id quod apparet. Quia De us rpagnus Dominus,
Sc Rex magmis fuper omnem terram, qui in hac carne te-
gitur.Et qute deinceps fequuntur omnia Deo conuenien-
tia adijeit. Et font eiufmödi quidem Prophetica , & opportune
canuntur.
C a p v t XX.
De oftenfione Euangelti, & de hjmno terfantti.
r j l s autem peraiftis, Sacerdos ftans foper altare , in
mTa altum tollit Euangelium, & oftendit Domini b-
ftenfionerii fignificans quando cospit muleis apparêre.
Per Euangelium enim Chriftus fignificatur, quemadmodum
&Propheticilibridicuntur Prophet*,quemadmodum
diuiti ab Abraham di6lum eft : Habent Mofen &
Prophetas, dicebant autem libros. Quiaautem eoqui
pr*dicitur ofterifo, &per feipfom apparente, verbis Pro- ■
phetarum nemo vult attendere, propterea oftenfo Efc
angelio ceflant Prophetica. .Canimus autem fi quidro
noui teftamenti. Vel enim fendiflimam Dei matrem,
vel alios fandos laudamus vel ipfom Chriftum canticis
celebramufe propterea quod nobifeum verfatus eft, vel
obea qua d©m nobifeum verfaretur paflus eft vel fecit.
Propter quae Ecclefia diem feftumfemper cèlebrat. Deinde
etiam ipfom vtTrinicatemDeumdecantamus,qualem
ipfum effenos docuit Seruatoris apparitio. Hicau-
tem hymnus, ab Angelis quidem didus eft, acceptus eft
autem ex libro Pfahnorum fandomm Prophétarum.
Colledus eft autem d Chrifti Ecclefia, Sc Trinitati dedic
a t e : H oc enim, Sandus, quod ter canitur, eft Angelorum:
illud vero, Deus Sc fortis &immortalis, & beati Dau
id ,vb i die, Sitit animameaad Deum fontem viiium.
Hac autem fofeepiffe & illis coniunxiffe, & fupplicatio-
nem adieciffe,dico autem illud,Miferere noftri,eftEcele-
fiaeotum qui'Jrinitatem vnumDeum &fciunt & p ra - (
dicant: partim vtoftendatur veteris teftamenti cum no-
uoconuenientia: partim autem, vtArigeli, & homines
fiant vnaEeclefia & chorus vnus, per Chrifti adtientum,
qui eftfopercoeleftis Sc terrenus. Propterea, poftquam
eftoftenfom &allatum Euangelium, nunc hymnum canimus
, propembdum clamantes, quod is nobifeum verfatus,
nos ftatuit cum Angelis,&in illo cho-
ropofoit. Et hac quidem hoc
modo.
------------------------------:------ :---- 1----- --------- :------;------- 1
C APV T
C A P v T , X X I .
Dl or mam in hjmno, &ie [MrùtuUmtt'miiui.
SAcerdos autem ante hanclaudationetn, Deofuppli-
catvt hymnam fufcipiat, Sdaudatotibus gratiamrétribuât.
Et quamnamgratiamïhymnoconaenicnrem.vt
fendlificec ipforam animas & corpora, data pcccatorum
ycnia, vteum in fanditate colanc omnibus dicbus. Et
canfamadiicit: Quia fanduses, &infandis rcquicfcis.
Vcre enim fandi«ft dcledati fahdis Scfanflificare. Et
cum Koe exclamaüit, & glörificationem adietit, cantan-
dihymniter &ndi facro populo hoeveluti fignum pro-
ponit : & cum ipfi, vc mos eft, glorification! Amen fiibie-
cerint, hymnum incipiunt. Poft hymnum autem, Sacer-
dos iubet omnes non fdcorditer Sc negligent« ftare, fed
ea quaefiunt Sc canimtorartendere « o y g .’f# ' cn‘m >'51uo
yocabulo vtuntur, idem eft quod,Mentëm.adhibeamus.
Deinde precilur pacem omnibus, Sc fapientiam in me-
mpriamreuocat, cumquaoportet admyfteciaaccedere
Sc menté adhiberé. Quama eft autem fapientia? Cogitaciones
lus, & non opus eft eis de vlla re fupplicare, cum omnia
habeant. Sicut nec ccÄifentaneum ieiunare filios fpon-
fiquandiueft cumeisfponfus, fedeum tantum venera-
ri Sc laudare, quandoquidem Sc Angelorum hymnus,
qualem ipfum Prophets docent, propter eandem ra-
tionem, iolum hymnus eft ab omni fupplicatione liber.
Sed quid fibi vult hie fkcrarum literarum ledio ? Si vis
quidem vium feire , didum eft. Nos enim prsparant
& prspurgant ante magnam myfteriorum fandifica-
tionem. Sin autem qusris iignificationem, Domini ma-
nifeftationem fignificant, qua manifeftatus eft paula-
tim poft oftenfionem. Primum enim oftenditur com^
plicatum Euangelium , quod Domini apparitionem fi-
gnificat, per quam ipfum tacentem Pater oftendit,quando
ille ninilloquens prsdicatoris voce opus habuit. H sc
autem' perfediorem manifeftationem fignificant: per
quam publice cum omnibus conuerfabatur, Sc feipfum
doccbat v /ion iolum ex ijs qiue ipfe diccbat, fed etiam
exijs qusdocuit Apoftolos dicere, Mittens eos ad oues
q u s periérant domus Ifrael. Propterea leguntur quidem
liters Apoftolics , legitur autem ipfum quoque
Euangelium, Cur non ergo pritntim Euangelium? quia
myfterio conuenientes, cmnquibus;opottet audi- _ .
re Sc videre ea qua: Hunt Sc dicuntur cos qui fide pleni perte dioris. manifeftationis figna funt, quæ per ipfum
funr qui nihil habent humahi.Hoceft enim Chriftiano- Dominum , quam qua; per Apoftblos dicuntur. Quia
rum wpientia,& hoefibi vult f^ ^ i t ia , qua injnultis lo- autem non repetite, &vno fimul tempore appatuitho-
cisfacrmcij fideiibusacclamaturaSacerdote■, hafltmfci- minibus Dominus quanto.erarrobore, & quanta bo-
lic e t coeitationüm recordatio. Ita enfin nosinuicem ad- ‘ nitate : hocenim eftfecundi eiusaduentus : fed via pro-
monenjus Sc in memoriam reuocamus, integrant cogi- j ce ïen s, ab eo quod eft minus apertum, ad id quod eft
rninnem vno verbo in auditorum animis renouantes. I manifeftius proceffit. Ea de caufa eos qui cius often-
n ‘ w ! fionem paulatim faiffe fadam volunt oftendere, Apo-
ftolica legere ante Euangelia eft confentaneum. Propter-
ea enim etiam quæ perredam eius oftenfionem fignifi-
cant vltima feruantur , vt manifeftum erit in ij s, quæ con-
fequuntur.
Quid autem hac in mentem reuocatione opus eft ? tyla-
gna eft obliuionis tyrannis & nulla humana affediotam
Frequenter & tarn facile hominem fobuértit, y t hæc af-
fedio. Quia autem cum conuenientibus cögitationi-
bus necefle eft ftare & myfterij eiTe participes, & facra-
rum eiusauditionum& contemplationum, nifi eisfru-
ftra fumus interfuturi &tempus confumpturi,hoc autem
non eft facile : propterea opus eft quidem ipfosà nobis i-
pfis excitari&efle fobrios: opus eft autem externa admo-
nitione, vtnoftram mentemabobliuioneaffidue fiirre-r
ptam, & ad vanas curas attradam , poffimus recipere.
Hoc etiam fibi vult cantiçum quodcanitur, dum precio-
Gl dona ad altare afferuntur.
Omnem, inquit, de vidu folicitudinem deponamus.
Ethscquidem hoc verbum fignificat. Hæc quoqueäc-
clamatio, red i, habet adhortationem. Quæ eft autem J
adhortatio ? Vult nos efle certamini intentos, qui ad
Deum 6c diuina myfteria accedimus, & non focordi- j
ter, fed cum ftudio& diligentia, omniquereuerentiain
eis ygrfari, fiue videre, fuie dicere, fiue audire aliquid ex
facris qportebit : & hoc primum fignum oftendere hu-
iusftudi) &reuerentiæ, corporis eredionem, vtnonfe-
dentes, fed redi hocagamus. Talis e ften ii^ ab itu s&
figura fupplicum, talishabitusferuorum, qui ad nutum
Dqminorum omnem mentem eredam habent, vt fta-
tim ad minifterium, poftquam iuftum arripuerint, reda
currant: nos autem fumus Deo de maximis fiipplices &
omni feruitutis genere ferui. Et horum quidem verbo-
rum hæc eft ratio.
C a p v t X X I I .
De leäione feripturarum & online earum, & fi-
gnificatione.
POft ter fandum hymnum, legitur liber Apoftoli-
cus: Deinde Euangelium, hymno prius Deo abEc-
clefia cantato. Cur autem ante lediones facrarum feripturarum,
Deum laiidamus? Quod in omnibus oportet
hocfacere, quibiis ille nos pórpetuo donat, maxime
autem propter aflecutionemmagni aliciiius boni, quale
eft diuirtorum eloquiorum auditio. Sed in Apoftolo
quidem, hymnus cum fupplicatipne. Additur enim il-
lud. Mifererei In Euangelio autem puram à fupplicatione
fkeimus hymnodiam, vt feiamus quod Chriftus per
Euangelium fignificatur, quern qui inuenerint, ijs ortine
quod quæritur eft in manibus. Etenim intus eft fpon
C a p v t X X I I I .
<f)epetitionibus poft Euangelium.
T)Oftquam autem ledum eft Euangelium, iubet Dia-
JL conus populum orare. Orat autem intus ipie facer-
dos per Ce, vt préces iliorum à Deo fufeipiantur. Deinde
cum Deum magna voce glorificauit, ipfos quoque
focios & participes glorifications accipit. Quamnam
autem orarionem ab omnibus fieri maxime çùnuenit
poft Euangelium : nifi pro ijs qui ièruant Euangelium,
qui imitati font benignifatem & humanitatem Chri-
ft i, qui per Euangelium fignificantur ? Et qui font hi ?.
Præfules Ecclefîæ, populorum paftores, qui rempubli-
cam ordinant. Hi enim , fi feruant quod profem font,
quæillicferiptafont pulchre feruant&docent, &quod
deeft Chrifto , vt cenièt Apoftolus, adimplent poft ilium,
illiusgregem illi conuenienter pafeentes. Prster-
ea autem etiam iacrarum domorum extrudores & cu-
ratores & virtutis dodores, & fi vlli quomodocunque
commimi Ecclefiæ & facris font vtiles, ad eum nume-
rumreferuntur, & communes preces aflèqui digni font.
Adfàcrificium autem iam proceffimis, cui nefas eft in-
terefleeos, qui non fontmyfterijsinitiati, quos nosca-
thecumenos adhuc vocamus, quod ad auditionem vf-
que 5c quantum dodrina folum licuit, Chriftianifinum
fofeeperurit, eoseijcitexchorofidelium, fedaprius pro
eis oratione. Oratio àutem eft, vtipfi perficiantilr, tempus
baptifmr afiècuti. Caufa autem orationis , eft Dei
gloria. V t& ip fi, inquit, nobifeum glorificent omni ex
parte venerandum & magnificum no men tuurn. Quam
poftquam etiam tatiquam glorificationeni inclamaiiit
& fidelium populum glorificationis participem acce-
pitj aliam facie orationem, in qua primum quidem Deo
agit gratias, quod digUus omnino habitus fit coram co
. ftare, & mantis ad éum tollere pro fè Sc alijs, præterea o-
rat, vtdighusfèmperhabeaturnöcfacere cum puracon-
feienria. Caufa autem huius quoque orationis eft Dei
gloria.' Qupniam tedecet, inquit, omnis gioria: &ita
: poftquam pro more cum populo glorificauit, rurfos a-
pud fe orat pro fèipfb, & populo , Sc feipfum quidem
Biblioth.Vet.Patr.tom.14. N i fàn dæ 1