F. Dtiuid.de Augufta
Contra fecundam vciliseft dîfciplina verecundi* , vt confufionis,ôcdebitorum fuppliciorum.Gum vero atmttis
modeft'e fe habeanc»& impetum rehenent.Item confideratio,
quod inordinata>&nimisfeftinatarefe£l;iol§ditnaturam,
minus nutcjti&^CQnuecfo. Badem etiam confide-
ratio valet contra tertiam fpeciem, quianimis fumitür, &
quia impedi t a bono opere, ficut fupra dictum eft. Efnca-
eins tarnen remediunveontratertiam &quartam fpeciem
eft,nonhaberc,vndepoflitgttlaefacisfacere.Vnde quanto
quis pauperior fueric, tanto minus in hac parte peccabit.
Hoc eft fecundum traditionem feniorum prima pugna
qnamdeuincere nos oportet, SC quanto minus fuperata
fuerit,tanto validiora lunt eastern vitia contra nos, & nos
debiliores cöcraea. Per Gul$ enim peccatüm, morst ntra-
uitin omne genus humanum. Vnde faluatorem noftrum
diabolusprimo pergulamtentauit,quafiaianua aliorum
vitiotum aditum quasrens ad vlteriora. Valet etiam tarn
contra dele£fcationesgulae, quam etiam contra alias volu-
ptates vitiofaSjConfiderare quam cico pertra(it,quam bre
quod amafti, aeftima quafi nunquam habueris illud ve-
re,fed tantum quafi in fomno videris,vel in cogitationeir
maginatus fits te talia habuiffe. Sicuc fi imaginer mihi
quod fim rex Francise,& magnara gloriam, &pompamv
&delitias,&diuitias habeam,&póft modicum rex Angliç j
debellet roe,6£ capiat,& fpoliet me g lo ria^ regno,&ma-
nis remaneamab omnibus.Si igitur peradtatali phantafiu
grauitervellemttiftarivelturbari deillaregnipnantaftici
amifiione, vel fi valdc exhilarari voluiffem ex deleâatio-
ne habitas gloriæ huius phantafticæ, nonne ftulta triftitia,
vel inanis gloria effet ,. dehis moueri,qoæ nunquam fue-
runt.nec erunr. Tales enim vanas lætitias &.triftitias temper
habere poffemusimaginando nobifmet, & fingendo
quaslibetglorias & dele6tationes,&econuerfoaiftidas
& dolo res,licut folent quidem infani Sc lunatici, qùibuf-
dam pha-ntafiis delufi ex confufione cerebri, etiam fine ap
parente exteriore caufa, modo,ridere,modo fiere, fecun-
&relinqühpoft feveftigiatnaheconfcientiæ, Ôcpoetncu-, Pta Vemntamen vniuerfavamtasainnishoinoviuens,Kl
amis,& confbfionis, üfdebimro fapplicioram,& mcriti j cft.vmcnsfccundutnhominem,non fecundiimDeiim.Ec
tkenmentutn. Vnde cam deleftamenta mundi & carnis quare, veruntaraen in lmagmepettranfic hom o , veluun
appetis, ponein corde mo.ac fi lam cahabuens.&fatiams quafiimaginariadelufione.eaiftimans fe^qa .d e ffe cum
S horapteriecic.Quia voluptas prsterhaeft, quafi sd- nihil fit, & havane eatolhtut fed & fmftca conturbatur
niumnodfctstranfadhepmdcontemptibilior, quiamalam vanisumonbus,&mceroribusdeieaus.-Thefautizar,&l-
confcientiamfacitperpectatavolupias , euitatavetolai-, gnotatcuicongtegabuea,qu.anefc.tan.p[ee.Sftu.tutns
tam A fecurara. E connerfo veto valet contra omnesad - 1 fit,an alius,cui non cupit. Contra h*c fibimec Ptopheta
uerficatnm turbationes, 6c vt ponas in cordetup.iam dll- confihum mue nit dieem : Et nuc quae eft expcdtatio meaî
rr -----/r_-----1 nonne Dommus»&fubftantiameaapucLte eft,vbiperdere
nonformido. Econtra , pone in animo tuo, de futota
aduerfitate non tutbari, quia contingentiaita fè habent,
quod poffunteuenire,& non euenire , & faepe turbamus
nosante tempus,timoré eius quod nunquam eueniet,fic-
ut pueri aliquandoflent, recordantes doloris,quern habe-
rent fi parentes eorum morerentur,qui adhuc viui funt &
fani. Quod fi etiam aduerficas certa futura eft,fufficit diei
malitialua,vt non duplicemusm obis dolorespraecedente
anguftia,cum fequés tribulatio perfe fatis excruciet. Hoc
dico de remporali tribulatione,non de æterna, quam expédie
nobis prætimere & praecauere.Et fecundum Grego-*
rium.-Antefupplicium de fupplieio-cogitare.
ranre aduerfitate, quod ira deberet effe, Sc aliter effe non
po (fit, & voluntas Dei fit, quod ita fit /' &quafihocdi-
fpoiiieras.vt ad hoc deuenircs, Sc vt fic eueniret. Quod e-
ni,D quifque fponte difponit, inde minus turbatut,fieuec
a p. Lvni.
Quomodo fe homo habere debeat in tribulatione &
aduerfitate.
CVm autem turbaris quod non euenit,quod optaue-
ras, vel tperauefas, cogita quod mulcaalia non eue-
netunt, qua: profpera fuifient fi eueniffent, & tamen non
tUEbaris quod non eucnerunt, quia de quibus cor homi-
nisnqndi(ponit,non eft muitum fibi gaudium fi eueniat,
dc his etiam non triftatur, fi non eueniant, yerbi gratia: fi
fperas tecraftino habiturum bonum prandium l?taris,fed
i f forte fpestua frufttetur,turbaris,quia laetitia fpei fubtra-
6b eft. Ec fi nihil fperas,non triftaris, fi non euenerut,quia
videris tibi nihil perdidifie cum nihil habueris amitten-
dum.Homo enim virtuofasific debet oranem fpem fuam
& folatiumin Deum ponere, vt nunquam ex totofigata-
nimum in terrena confolatione, vt quafi fufpenfum ha-
beat defiderium ad omnia exteriora, & non fixum, ficut
C a p . L IX .
- Qiufintvtilitates aduerfitatts, & qumodo fugten-
dumfit. .
TNftante vero tribulatione, vel aduerfitate,confideran-
1 da eft vtilibs aduerfitatis, quomodo peccâca purgat,
cautos redditapeccato, & fubtrahit occafionem peccant
diin mÄltis.exercet ad virtu tes ,ad humifitatem, & com-
paffionem fimilia fuftinentium, ad confugiendum folli-
citead diuinum adiutorium, ad experientiam diuin*.clequifiupcrstacieminccdit,
teuiterp;.nitpc<lem,Kmando ; mentis,qajtuibatiscordciuxmfoleteffMdexammacioftcrcpher
vt retrahat pedem ne fubmergaittt. Gum etgo j nemptoptiafamvftmtum,qmiin.aducrfttatcplemusvl-
perdis aliquid,quod diligis, pone in animocuo, qua fiso.! demus quantum profecimus in cls.Itcm ad roalorem glo-
niumfuehc,quod viderishabuille, quodnunemorefuo j riampiomereudam.&fuperommaadteddcudamvitam
enanueritjSc ill nihilum redaftum lit, hocorat Ptopheta Chtifto paffo pro nobis, Tranfafia autem aduerfitate,
fibicum affcftu infpirari, dicens: velut fomnium futgen- gaude, quia euafiftt, ficut qui de naujjagio euadit.vel de
tium Dominelnciuitaretua,imaginem ipforum ad nihi- tempeftate&viamalaadbouum hofp.cum peruemt. Ec
lttmredigeS, hoceftcedige memoriamiftorum terreno- noli duplmter te affligere rancore, vel odio, ex mem ana
° . — -4 iBiuciarumjContraillumaquopaiiusesiCogitahnonmerum in corde meo, quod eft ciuitas habitationis ruse , ad -
nihilum, vt reputem nihil effe,vel fuifle, quod pertranfit,
ficut fomnium de ftratufurgentium obliuioni tradicur Sc
non curatur.
rufftiapudillura vt te affligerec , tamenforre meruiftia-
pudDeum,vttepuniripermiEteret, &ipfeDeus iudex v-
•.Somniumefthæcvitamalis& ftultis,quipu- fuseftillo, quafitqstore_tuoadiuftitiamprofequendam,
’ cirGafeumfuum. SicAffur,virgarurori&Do.nainidicuuc,
qixia eovfus eft,quafi virga,ad dandam difeiplinam feruo
fuo ifrael peccanti.Et fiput virgapoft cotre6Honem filij in
ignem proijcitur,fic& ilikvltores raqdem punientur, maxime
qui non re&o 2elo &iuftitia proximos perfequun-
tur.His quafi pet exceflum taófci$, qualiter teinter aduer-
fa & prolpera immobileïh conferues , ne profpera
extoHànt , vcl aduerfa dei)ciant , quiaaduerfitasirm-
xime verfatur circa correâionem, vel.amifljonem cupit i,
& timorem vel volerantiam exofi, ad remedia 8c qualiiar
tant fe effe,quod non func,id eft felieés,& habere, quod
non habent,hoc eft,verabona, quiafalfa funt quæ habet.
Iftæconfiderationes noti func phantafticædicendæ , fed
veraeôc fapientes,quiafaciunt rnentemtranquillam&fta-
bilem,inter mundanæprolperitatis SC aduerfitatis varier
tares. Cum ergo defideras quod non habes cogita quafi
habueris, St iàm fatiatus in de fueris, SC modo pertranfie-
ric‘. Cum iam hab es quod diligis, nöli nimis i nniti ei per
dileéUonis affeâum-, fed cogita quod cito pertranfictiftâ
ls titia , 8c nihil poft fe relinquec nifi veftigja doloris, Sc
Formula Notiitioruro.
teri fcdit foueaha, ipfe incidet in eam.Qui alteripoculum
mortispropinat, ntlnquid ideo cric in nocent quia ipfe
non bibit?Iob.,Halitus eius,id eft,Diabolic p ru nas ardere
facit.Ignitus enim flatuseiiis ex igné gehennali,cum duos
carbones expofitos inuenic, etiam femiuiuos,fufïlât inde-
feffe.dohcceosincendat. Neccaufaturmoras, fitandem
aliquâdo perficiat, cum omni rempote adnil aliud vacet.
necaliiscurisinrendat,nifianimâs(educere.Tertio, pro-
pter malum exe,mphim, ex quo alij grauitêr fcandaljzan-
tur noncarentes praua fufpitione dé tali noxia familiari-
I tate,&iudicantescffémalum,mdignantermurmurabüt,
deÉrahentjirrident innocences eorum collegas,quafi &il-
lifimi’liafaciànt, & vilipendirurreligionis reuerentiaex
talibus,&plurimamalafiunt. Ali/veroeorumexemplo
audacius fimilia faciunt,putantes‘ét fibi licere,quod ifti fe
innoxie facere arbitrantur, & difeunt ab eis,vcl audéc eorum
exemplo^quod ante non audebant,imo& ipfi pecca-
tores temerariores fiunc, & quafi iuftificanc fe in peeçato,
comparatione iftorum corrumpentium religionis purl-
ratem.Et hæc omnia redundant in iniuriam Dei Sc offen-
fàni,8ç honoris eius detrimentum,cum infolentiafamiliæ
patrisfamiliasdedecus videatur. Tertia fpecies luxuriæeft
tesyitiorumconfiderandasredeamus. Non mediocriter
aucem valet ad morbos vitiorum faiiandos, feire æquani-
miter carere his,qu*caro,vel carnalis affedtus appétit, Sc
patienter fuftinere,& non pertimefcerçquçhorret&pdit.
Sic Sc in medipinatemporali fanitati propinquat, qui bene
feruàt diæcàm,& cauet à nociuis,&qui conftanter reci-
pit & fuftinetamarum poculum confedionisiGreg. Qui
ergo appétit plene vida vincére, ftudeac humilicer purga-
tionis fuç flagella colerare.Ad Philippenfes^Scio & abun-
dare & penuriam pati, & efurire Sc faturari, vbicunque&
in omnibus inftitutus.
C a p . LX.
■ Quod quadruplex eft luxuria.
SVxuria quadruplex eft. Prima in corde, quando homo
immundas Sc lubricas cogitationes feienrer Sc
volunrarie tam prauædele&ationisleruat irTcogitatione,
fine repugnatione confenfus. Sapientia : PerueiTæ cogitationes
feparanc à Deo. Match. Quicunquevidericmulie-
rem ad concupifcendam earn , moechatus eftin corde
fuo. Secunda, quando cicra opus generatiuum homo lo- * naturalis con,cubitus viri & feeminte finecoiugionis dote,
ciat fe libidinofis geftibus , amplexando,ofculahdo,pal- Hçc fubdjuiditur in multas fpecies,vc eft fimplex fornica-
pandojimpudicerefpidendovelloquedo&aufculcando tio,adu}tèrium,facrilegium,inceftus,ftuprum,raptus?& q
tui'pia,foladelc<51acionepraua, velalijsmeretricijsblan- , nonprofequor,necdiftinguo,quiaal.ibidehocfatishabe-
ditijs, vt carnali affed:ioni fatisfiiciat. Hxc tato eftgrauior tur.Quarta eft peccatum innatui ale. Cum .n. naturaom-
prima, quanto ampliusperexterioresconatus,caufapra- nibusreb.propriadederir,quænaturçfubiacentihocpe(>
u?.^ele<^:at*on^ e^-ProS,:e“ ^‘ enim fola mes praua rea , catum,quafi extra vel contra naturaw, fine fpeciali nomi-
eftinfe,perconfeniummalæconfcientiæ, quantomagis , nerelinquic.eoquodindignum fit nomine, quodipfam
habenislaxatisad vlteriorahbidinisincitamenta,excerio- naturam deftruit, & humanam naturam macular & infa-
rumlenfuum&membrorumminifterioadiuca&prouq- mat. Diçiturautemaliquandopaflioignominiaîvel im-
cata. Silolaconcupifcentia in corde matfiiaa Deolefu munditia,velmollines.Ettalibuspaflionil5usfubditos4
iudicacur,quid ergo eft ex concupifcentia ofculari,palpa- poftôlus dicit cradicos in reprobum fenfum, vt faciant ea.
re&c.Nemo ergo fe ftulte feducac, vt putet tuncfolum fe
peccafïè , quandoopus generationisperficit, vellaborat
perficere.cum etiam præambula huiüs operis damnabilia
fint.In ipfo enimlicito coniugiofçpe excufabilior eft fimplex
concubitus,quam tales inhoneftç blandiriç.taduum
indecentium, & fpeûaculorum, & collocutionum lafci-
uarum. Siautem aliquisdicat apud*fe, ex quo non quàero
opus prauum fornicando perficere, licite poffum amoro-
fisblanditijsffruicumdileda, mundaintentionead mu-
tuaeôç fan«âie dile&ionis nutrimentum, vc ignis charitaris
magis ac magis in nobis accendatut,, cum ex dilé&ione
proximi nutriatur,& augeacuramor Dei.Sciat quicunque
tabs eft,fe fub fpecie fpiritualisamoris, carnali diledione
&.dele6tatione deludj,quiafpiritusfpiritum diligit, quia
hoceft carnalis amoris indicium , qui quanro plus crefcit
in corde , tanto magisamor fpiritualis minuitur Sc refri-
gefcit,&econuerfo,lpiritualis amor, carnalem ?eprimit
Sc expellic.
C a p . L X I .
Quod triplicitpeccati reus ejficitur, qui amoris blanditijs
fruivoluerit.
KRiplicis autem peccati reus efficitur,quia talib. cor-
poralib. blanditijs veife licite poflepucat , fi etiam
nullamvlteriushaberpraui operis voluntatem , primo
quiaquiincauce fe nimis expofuit tentationis periculo,
cum pronifintfenfus hominis, & cogicacio ifi malum,
centatio quaenondumfuit,' occafione Sc opportunitare.
maximæfair.iliaritatis accepta,potuitcorrumpçre voluntatem,&
in peccatum praecipitare,ficut faepe accidit, quod
qui mundaintentione mutuasinierefamiliaritatis focie-
tates,mutatis affeâibus fpiritualib* in carnages, lapfi funt
inpeccaru m. Tali ergo periculovfe ingerere,eftconcraDo-
minicum præceptum:Non tentabisDominum Deum tu-
um,ficut qui temere glaciem ex fola curiofitate incederet,
fi rhergeretur.reus effet infcipfo;imo ipfum,fi ftulte renra-
recürjgrauisxulpa effet,etiam fi mors non fequerecur. Se-
cundo quod etfi in fe nihil tentationis fentiret, tamen al-
teri occafionem •tentationis & rpeecati daret,dum quialqug
non conueniunt,ad Rom.primo.Huius autem diuer-
fitatesvel defcripciones necnominari expédie, ne&ipfç
acr inficiatur,vel ne in vfu inde tradandi,nimishqrrenda
Sc abominabile fiat audientibus, vel ne detur fimplicibus
indè materia cogitandi, Sc mali occafio curiofis.. Tamen
quocunq-,ftudio vigilans, voluntariædeleiftationis cbn-
fenfu, fe prouocat ad pollurionis immunditia,vel éc aliun
de pati confehtit, vel cooperatur alreri præter naturæ vsü,
ad quartam fpeciem debet percinere. Deillufionefomni-
orum prætermitto, quia ficut dormiens non eft compos
rationis, fic etiam non poteft aliquid interim facere vhde
damnetur.Näfi vigilans forte dediflet occafionem, vnde,
dormiensilluderecur,cogicando,agendo,loquendo^ vel
étpoftfomnum vôluntariedeleâando in memoria illius
no<fturnæîllufionishocpotiuseffet culpa vigilätis, quam
dormientis, cumdormientisillufiofit poenatancum cul-
pæpræcedentis,vel occafio fubfequentis in vigilante.
C a p . LXI I.
Quodfeptemfunt remedia luxuria.
REmedia contra luxuriam funtfeptem , quae in præ-
fensmemoriaeoccurrunt , finequibuscontinenria
non potefteffe tuta.Primumeft,vt vir fee m inaru m, & foe-
mina virorumincautam familiaritatem deuitet.Ecclefiaf
Aveftimentoproceditcinea , &amuliereiqiquitasviri,;.
Gregorius ,: Qui corpus fuum continentiæ dedicant,,ha-,
bitaie cum foeminis non prælumanr. Nam quamdiu viça^
liscalor viuit in corpore, nemo praefumatignem concu-
pifcéciæin fe penitus extimftuta effe. Et fâepe carbo-vide-,
rur excin<ftus effe,&r modica fauilla opertus, fed fi ragitur,
cöburit.Diabolus cü duos carbonesaduhauerit,afflac dof
nee eos incendat.Iob .Halitus eius prunas ardere facit, car
bo fi folus rclinquitur, extinguitur,fi cöponitur alreri, ex
mutuocaloreinceduturambo.Et faepe fpiritjiinceptus a-
mor cöfumicur carne.Be nedi <ftus dicit: Cu foemina femp
effe,&fceminam non agnofeere , hocego maiusrepuco,
q mottuos fufeitare. Qui ergo quod minus eft non pores,
quod maius quomodo credam ti bi? Aftu t us e ci ä diabolus
~________ |_______________________ v y in prin