feiend*, quxaccufatcostörporis, quam ex dolore tardi
profe£fcus,öc de fiderio vie* fan&ioris. Quidam* n. vellent
habece bona opera, 8c no valent, ad ea exeque nda feipfos
vincere, lutta illud: veile mihi adiacet,perficere aüt no in-
uenio. Ali qui veto poflentfed ica videntut çis arida&par-
ua,quoddiffiduntea placcrcDco.&alicuius meritifore,
& fic verobiq-, negle£ttfant,&inciduntin quandä triftitiä
&diffidentiam.Sicut dicit de calibusBemar. Suntquiin
ftudijsfpititualibus facigaci,& verfi in teporem, ambulant
triftes vias Domini, longos dies,longas queruntur denot
e s ,frequenter murmurant corde auido,&qu*libetiniu
6ta accédant.Quidam enim terror & horror terret eos.cü
cogitant de protesta fpiricuali,quafi dicant apud fe:Bona
effet vi&oria, fed dura eft pugna,dulceproemium, fedla
bor merendi grauis. Sic exploratores midi in terram pro-
miifionis.reuecficommendabant vbertatem terr*, often-
fis fru â iba s, fed tetruerunt popalum pro difficultate ex-
pugnationis ho ftium, & proceritate inhabicantium. Ira
religio lî quidam, explorantes terram per feripturas, ma-,
gnagaudiaçceli prædicanr,fed pugnas tentationum,&la-
bores fpiritualiumexercitiorumita exhortent, quod par
tiusin delerco rnori volunr, quamintroduci in terra pro -
milîionis, hocelt, magi^volunt opéré in quodam medio-
cri data remanere, interf*cularemvicam&fpiritualem,
quafi incerÆgyptum 8c terram promiflionis,în deferto a-
rid* conuer f adonis, quam per labores 8c tribulationesp-
uenlreadgratiampeifedlionis. Gigantesctiamterræmi-
raucur,ôc riment quafi mpnftra, cummagnorum fandto-
rum virtutes confiderant,&de propria paruitarediffiden-
tes.iliorum peifeétionem att.ingcrc,non ex humilitate,fed
exprauitate, defperànt, caillantes contra Dominum, &
murmurantes,q, tadura feruieja ab homine requirat, fic-
ucilli,quiedn£ti de^Ægypto venerütad taies miferiasco-
letuudas Nü.ii, Örtum eft murmur contra Dcü,quafi do
lentium pro läböre, inde cc ram pauci ad perfect!oncm
j perueniunr.&deomnib.fùpraadpugnamnumcratis, tainuenit
folatium,quod deberetei elle vnicum refugium.
fin oration e,& intenta fupplicatione, cum dicit ; Omnis
qui quærityinuenier.lob.jo.Clamo ad te,&non exaudies
me,fto,& non refpicis me,mutatus es mihiin crudelem,&
in duritia manus tu* aduerfaris me.Efa.^.Multitudo vin
cerum tuorum, & miferationum tuarû fuper me cotinue-
runt fc.Abac./.VfquequoDneciamabo, èc nôaudiesme,
vociferabor vim patiens,& non faluabis. Pfal. Vfquequo
Domine obliuifeeris me in finem.Hæc omniaillius tenta-
tionisanxietatem exprimunt,qu* non valet melius fupe-
rûri, nifi patienter tolerando,&humiliterexpe£lando, donee
benignitatisfuæ vultum dignetur nobisoftendere, 8c
manum largitatis aperire,vt cesium, quqd (upra nos quafi
æneum fentitur, ftillas gratis nobis influât, & terra cordis
noftri, quafi ferrea, emollitapluuijs benignitacisdo-
mini,det fruit umfuutn, id eft,afte6tionespias,&defide
ria deuotionis.Illaautem tentatio magis péri eu lofa eft, 8t
minus molefta fentitur, quando ex longo vfu fubtrafikio-
nisgratis deuotionis, 8c poft multa anxia defideria &la-
bores, pro recuperäda gratia, homo quafilaflus, remittita-
nimurn ab intentione quærendi, 8c colore patientiæ définit
oculos tollere ad opes,quas habere le polie non vider.
Et cam indignâti humilitate cogitât,fe forte indignü talis
gratis, quia forfiran aliud de illo præordinauerit Domi-
nus , vt ad exteriora conuerfus muftis profit,& ideo ab in-
terioribus fit repulfus. V ulr ctiam fub diferetionis yelatni-
ne dein ceps parcercfibi, ne corpus nimisdebilitetur,ca-,
put irrecuperabiliter deftruatur. Et incipit remiffus eflein
ftudiqorationis,&adconfabulaticmempromptior,ad e-*
uagandum paratior,ad corporis commoda ftudiofior, art
inanes iocospronior, ad exterioresoecupationes, fub fpe-
cicredimcnditemporis vtilicer, voluntarius& intentas.
Etita paulacimabftrahitur àprimoferuore, 8c defiderium
proficiendi refrigefcit,&ftudium laoguefcit,&fubintrant
affeitionesreligiofarum foeminarum,vel èconuerlo, 8ç
vifitationcs illatum,& omnibus alijs extin<5tis,foIum hoc
tumduo terramjpromifliohisihtrauerunt. Quifoliillip- ; rcmaneteiadfolatium debile, quodadhue feit loqui de
fcâifunt inter religiofos, qui & in pugna tcntationis,& in I fpiritu, per quod vel feipfu m prxfert mtiltis inexpertis ta-
exerdtio virtutis infatigabiliter confiantes fuerunt,in pu-1 ltunj experien tiaru m fpiritualium, vel acquirit fibi nome
fnarefiftendo malis, in exercitio infiftendo bonis in fine. I apud religiofàs feeminas, quæ exiftimant ç ü loqui ex cor-
xhoefequituralia tetatio faftidij, quiafaftidit homo o- dis abundamia,&efle bonum inftruâtotem vit* fpiritua-
mtte bonum, tçdeteum o rare,legere, mcditati,tçdet eum ! lis, 8c deuotionis internæ.In hums tenrationis tempeftate
audire bona,vel loqui,vel oparari,velintereflèdiuinis,et- J plurimi fluctuant, &paucienauigant, quos necamorpei
iaraqu* fine grauilab ore facete poflet. Et hoc inde, quia ! afticit, ncç defiderium trahit, ncc timor ftimulat, neefer-
cum quisfead magna virtutumpræmiapérueniicdiffidit, uor proficiendi vrget.remffiiin omnibus, &fiquæbona
etiaminmoribusexercerefaftidir. Etquodhæctentatio videnturfacere,exvfuquodam,velexpudore humanofa
ex priori oriatur.oftcditur, quod ftatim poft murmur po- ! ciutu,vel ex timoré,ne deterius aliquid eis çontingat. Vn-
pnli|>ro labore,{equiturmùrmurpro faftidiomann*, ' de quihoc fuperarc defiderat,oportet vt vim fibimet facingniheatfpiritualisréfeâiqnisalimentum.
fieutfunt ver- j at,tam çordi, quametiani corpori., ficut pigtùm animal,
bafacr* f criptur*,& bona opera,qu* pàicjunt animam,& quod calcaribus tunditur, flagelUsûgitatur. Quidam tra-
reficiunt confcientiam.De hocPropheta dicit : Omnetn huntur iCipetu feruoris ad bonum. Sicut igitur illi indi-
efcamaborpinaraeftanimaeorum,&appropinquauerunt gentfresno, quocëtrahantur , neprædpirencur, itaalij
vfque ad portas mortis. Ad duo aucem rrahicur ifta tenta- aliquando indigent flagello impellentc, quo ad bonum,
tio,autadexteriorescqnfqlariunculas,&f*çularesieuita- quaficoadtcincitentur. MifericotsautemDeus, quodif-
tcs.vtquinqnhabetin fpiritualibusdeftruâionem, faite ficiliusquisintentationis pugna cercâucrit
incarnalibusquærat.&læcularibusnugisconfulatfuofa
ftidio.quo vcxatur.^Sic 8c illi,qui mannà naufeant,carnes
côcupifcût,& pepones& pbrrps.i.carnaiia & terrena gau-
dia,& follicitüdines exteriqrü negociorü,qu*iua acccdine,
quafi porrî, faftidientëmguftum irritando, dele£kant,
fedpoftea confcientiamamaricatam ad fletum compel-
lunt,autad nimiam triftitiam ttahiint. H *c tentatio faftidij
dum nonjiabetin fpiritualibus delc<ftationem, & in
catnalibus confolari renuit, & fie nufquam inücnit refu-
gmm,magno moeroreconfumitur. Solum ergoreftat,vt
inftanter clament ad Dominûm cumtribulantur, vtde
neceflîtatibus fuis hberentur, & facti fi cent facri fi ciûlau-
dis,& annuncient opera eiusin éxultatibne,i^eft, recolât
peifedionis gratiam ci rctribuct in prsfenti , 8c m aio ris
glori* prxmium in futuro.
C A P. V.
Quodflurinufuntfpecies tentationum, inter quas accrbifinut
efihafitatiodefide. dejperatio de mifericordia
Dei blajphemia contra Deunt
&fan£los.
Q Vnt& alixplurim* tentationum fpecies, quarum na- j
t3 curas, originès, 8c curas profequi longum eflet. Si
enim nullus medicorumomncsmorbotumcorporalium
beneficiaÜei,vtexillisadlaudemeiusinexultatiónc fpi- * veritates,öcdolores,plenopoteftcognofccre.quantomi-
ritus ptouocetmir,quod fi ftatim non fucceflerit, fequitur j hus fpirituales morbos tentationum, & paflionum, qu*
aliatcntatio,f.grauisitnpatientia cqntraDeum,quare ram fubtiliores - «fu ---nr, —valet 1 - -aliqnis >• ; - plene 1 - -
difcernere,nifi Spiritu
durustSc immiiericors fit tribulato , quare tam pareus itï
famâoplenifEmeiiluftratus.Âcerbiflimçtamencentatio-
dandograuaegeno, & taanxiepétenci, &caimportunè
nes videntur hxfitatio in fide Catholica, 8c defperacio de
pulfanti.Ethxctentatio qnque tam validaeft,& quafiin-
lanithomoj&palpitatexvehementi incerore,quiaibi
i in- Demifèricördia,6c fpiritus blafphemis contrâDeUi&sa-
i nó <Stos,öc tentatio fibimëtiniiciédi manus, deperimédi. Cóira
tales ifta maxima valent remedia.Primum vt confolé-
tur,quod non timeant illas tétationes,quia magis ad iperitum
proficient patienti,quam ad detrimentum. Secundo
quod patienter tolcrent, ficut fi Sathanas aliquem vi-
fibiliter vel fenfibiliter tribularet. Tertio quod non cu-
rentur,necratiocinando eis tefiftatur, quia ex hoc magis
confricatæinflammarcntur,fedadaliatraâ:andaeôuertatfehomo,
quibus abftta^usafe.obliuifcaturpaffionis
fux,ficut; corporalipaffione laboransi,fi habet,quo occu*
parus obliuifcàturlui,leuius interim torquetur. Quarto
vtorationibus fuis,&aliorum bonorum hominum,mi7
'fericordi*diuin*imploretremedium.Generaliflimaautem
tentatio, qua omnes in hoc mari magno &fpatiofo
quaflântur,ppteft ad omnium vitiorum confli(Slum refer
ri, in quafxpc periclitamur, quafi fubmergendo, &iteru
refumptis viribus fubleuamur, quafi dcinceps eotum ex-
pugnati o ne fecuti, dc qua dicitut, Qui defçendunt mate
in nauibus &c. Mare-eft vitiorum profundum, naues,re-
ligiones, quibusenauigantè fxculi yitiis,procell* maris,
tentationcsvitiorum.IbividcntnauigantesoperaDomi-
ni,&miraculaeius in profundQ.Ecclefiafti.Qui nauigant
mareenarrant periculagius quando confiderant, quanta
potent ia&pietatecuftodiç certaines afflidlionibus pec-
catorum, & quanta fa-pi enti* ratione pecmictiteostribulari,&
dat eis viétoriâ per vatia confilia, & remedia vitio-
rum.Ecclefiaft.Quinon tentarus,qualiafcitî & qui non
tétatus pauca recognofeir. V irin multis expertus cogita-
bic milita,& quididicit,enarrabitintelle6tum. Afeendût
vfque ad çoelps, pet fiduci* fecuritatem, & turfum def-
^endunt vfque ad abyflbs,per timorem fuccùmbendiin
tentatione.Pfalm.Leuaui oculos meos in montes, velut
flfpiciendo vfqueadc*los,afpicfendo ad diuin* pietatis
auxilium , 8c defeendunt vfque ad abyflbs, intiiendo
proprix fragtlitatis defedlum. ,
C a p .-; VI.
Quodtria difeimus in fubtraiïiône Jçilicet Deo referregrates, cuU
pascauerCy&aduerfatolerare.
f rH R ia autem difeimus in fubtraétipne-confolacionis
1 intrinfec*. ..De minimis beneficris gratias âgére , &
minimas quafque culpas 8c negligenpas Cauere , 8c minima
quæqueaduerfa patienre wplerare.De opulenta méfa
mic*,imo aliquafruftra qnque decidunt.Sic homo abüfubcraóka
, vt earn tecuperemus canepdo negligentias*
quamamifimusincaiitalibertate. Prouerb. Quifpernit
modica,paulatim decider. Au,guft.Vitafti grandia,cauene
obruaris arena.Prouerb.Qui Deum timet,nil negligit.Et
minutisguttismultiplicatis, inundationesaquarumfiut,
quxetiam magnaquandoque mxniafubuertunt,per mo-
dicam rimam aqua latenter influft in nauem, donee fub-
mergatur. Minima etiam aduèrfatolerare afuefcamus,
qa maiora n5 fuperat,qui minora fuperare no difcir.Mal-
ti optant pro Chrifto m ort, quiproiplonolunt verba le-
uiapati. Sed quern rerrec fonitus folij volantis, quomodo
fuftinebit iótum gladij terribiliter vibrantis? Difcamuser-
go omnia peccata pro fto fie cauere,&pro his qu^fecimus,
oir.niaaduerfahumiliter pati,&omnibus beneficiis Dei
debitam confiderationem, cum gratiarum a£tione, fc m-
perexhibere,& gratiam Dei non in vacuum recipere. Et
digni etimus, vt gratia nobis fub tra&a, etiam augmenta-
tareddatur,&admagnum profectum virtutisperuenire
mereamur.
C a p . V I I .
Quid fit tentatio, & quod in delectatione maxime teneri &
infirmi fuper ant ur.
T Entabo, quantum adprxfêntem materiam, dici po
teftquilibet motus,vclaffe6tus, vel fenfus avero bo
no retrahens. Fit autem hoc tribus modis: aut alliciendo
per dele&abilia, aut terrendo per contraria &afpera, aut
decipiendo per falfa.Sc verifimilia. Et fie tres ammx vitei
corrumpuntur. Cocupifcibilitasper deleótabi iacarniSc
oculis & cordi,id eft, per voluptates, diuitias ,&honpres
mundanos. Irafcibilitas per timores-Vanos debilitatur,in
refiftendo vitiis&infiftendo virtutibus... Rationabilitas
c^catur ,vt bonum malum iudicet, & lucèm veritatis po-
nat renebras ,& tenebras falfitatis ponat efle luce. Pf. Cor
meüconturbatü eft incra me,ficut aqua lutpturbataj&in-
undata,dereliquit me virtusmea, qua debuibonoveraci-
ter inhstere,&lumen oculotum meorum&ipfum npneft
meciim quo verum a falfo difeernere debui.Goncupifci-
bilitas dupliciter tentatur quia deleótario fpiricual.s ei
fubtrahitur,&inde difloluitur,& catnalis concupifcéntia
ingeritur ci 8cindefaedatur Irafcibilitas,etiam, dupliciter
quia dum infirmatur ad bonum, procliuis eft ad malum.
Rationabilitas dupliciter, quiaintelleéfcus bonum non a*
dans diuerfis confolationum dpnis , plurima beneficia j gnofeit quäbonü fit,&fnb fpecie veri, afalfitate cteludi-
D e i, finedebita gratiarumaólioneprxterit, multasgra- tur.DiabolusfuggeritanimçinteriüsprauacÔfilia,fnudus
tias negligit opere exercere, plurima paruareputat , qu * exterius ingerit materiam concupifcibilem, caro deie&amagna
funr,plurkiTa necagnofcit. Sed his omnibus fub-
traófcis, ficut vit videns paupertatem fuam,recolit, quanta
priushabuit 8c potuit, quxiam non hàbet. Et fÄut medicus
famelicusmodicabuccellam, vel micam gtatanter ac
ciperet ,& ftudiofe eplfeeret., qui prius delieata fercula
patuipendir.Coiligite nagm««ta &c.Subtra&iQ grati*&
confolationisproficir homiui,vt gratusfiat, poftmodum
etiam ad patua beneficiaj'cum ei Dominus reddiderit, vt
eft vna bona cogitatiücula,vel deùotaoratiuncula, recordans
priotis inopi*., cum hxc pro magno defiderans non
potuit habere.Ecclefiaf. Minimum pro magno placeat ti-
b i& c . Beneficia Deinobiliafunt&pretiofaexdignitate
danris,ex affeélu liberalitatis, 8c charitatis, quo dat, qu*
etiamfi fic patua daret,grata pfle deberét. Item, ex pretio-
fitate 8c vtilitate doni j nam quid nobilius (piritu Dei qui
gnat.
carere,
tur.mens recipit&confentit tentationi,vel non repü;
Vttum autem vtilius fit habere tentationes, vel ca
folus rei exitus probat. ' Quia habe re eaS,&viriliter refi-
ftere magn* virtutis eft,fuperare vero & triumphaflje de i-
pfis, gloriofum eft. Carere autem eis commodius &fecürius,
fuccuraberepericulofum,appetfceeas&fefeingere-
re i ncautum, maxime infirmis &imperfe(5tis.Ëxcitare tarnen
fead pugnam fpontaneam contra vitiafpiritualia,
contrairam ,inuidiam,va»amgloriapi &c.aliquando eft
vtile,vtquiinterillosmorarieligit,qui eum petfequümr,
&offendunt,Vt fic difcat patientiam,&qui fub ftrido ot-
dinc yiuit, qui in omnibus eius vbluntatem frangit, vt fic
afTuefcathumiliter effe obediens&promptus,&fic de ceteris
vitiis fpiritualibus expugnandis. De carnalibus
autem vitiis hoe periculofum eft , & ftultum , 1 fetl runobis
dâturf quid nobilius coquotransformaraoïinDe-] giénds font eotum pugnæ , & à memoria lexcladen.
. V. . a i • f ......... o«1___ ] — - a a*, i Am . 5Ir umj&Deificamur,& beatificamur, & hxredes regni eius nnrnm rnll.n/l-r 'DomillllS.
efficimur ? Pet r us ,Maxima &pretiofavobispromifladonauit,
vt per hxc efficiamini diuin* confortes natur£. Ite,
ex vtilitate eius, cui do nantur. Quid enim Deo cum luto,
lutum fumus vile,vitiofi peccatores,ingrati,inopes omnis
boni, mifari, 8c mortis rei, & Deus memor efle noftri di-
gnatur.Si rex dignatur pauperis tantum habere memoria,
etiam fi modica det ei,hocipfum pauperi vidcri magnum
debet.Pfa.Quideft homo quod memor es eius? Minimas
etiam culpas vicaredocemur , quia timendum eft nobis,
ne fotte.ex culpis noftris & ingratituefine, gratiafitnobis
^ - 3 ibliotb.Vet.Fat.tom.u.
d * ,- 8c occafiones eorum tollend*. Vnde Dominus;
noluitfedeluxuriatentari, vtdocetet nos, non debe,-
reingerere huic tentationi j etiam in fpe triumphi &
prxmij. Cum enim tentatio hxc magis habeat de deledta-
tione admixta , & in hoc vitio omnes concepti fimus , 8c
non folum mens, fed ctiam corpus inquinetur,eo pericu-
lofius ei aditus conceditur. Sicut hoftes, qui in vrbe ali-
quosjfibifauenteshabent,fiintraportasirruperint, po-
tentinsipfam capiunt. Corint.Fugite fornicationcm,om-
ne pepcatum quod facithomo, extra corpus eft & c . Ten-
tationibusin quibusdele&atioconfiftit, maxime teneri,
“ J l "~Pp 1 _______