B
■ fùLi oî
bantur,imo per illas Dcus.Quid ctgo mirumïïTuof vç ira
dixerim)negotio confummato ceflarunt ? Nune quidem
labores tibi pro Chrifto (abeundi func, virais patienrix
exercenda , carnis infolentia crebeif vigiliis , ac ie-
iunijs caftiganda , perferendæ tentationes , & ab o-
nmi terrena follicitudine anitnus auocandus , prxci-
pue autem virtute obedientix propria mortificandavoluntas:
quotiesvero in his animus plus nimio fatigatur,
(bllicita orationum deuotione, ad materna vbera Iefu
properandum, ex quorum abundantia, lac tibi mit* con-
folationis eliciens, dicas corn Apoftolo, Benedtttus Deus,
quimfolatitrnosinomnitribulatione.Et.Sicutabunddtpafiiones
C brifitin nobis, ito & fff Cbrifium abundatconfolatio noftra.
Sic afteâus ille pius, qui prius torpentem excirauerat ne
periret ■ confolabitur laborantem ne dcficiat|donee poft
innumeras vi&orias, quafi emeritus iam miles effeôtus,
histentationibus, quibus nunc quafi nouirius fatigaris,
penitusconlopitis, in virtutum fuauitate repaufes:ad il-
fablimiffimum confolationis îudquoqui---------- genus, gratia
, diuinæ pietatisadmifl'us , quod quafi Præmium confiât
j elle iuftorum,dicas cum Propheta. Quant magna multitudo
dulcedtnütUA Domine,quam jbfcondifit ttmentibm tt?Tara ille
J obortis lacry mis, Placer (inquit} & valde placet quod di-
! d s , quia non (olumhæcitaefleratione magiftrante con-
! ijcio, verum in me ipfo luce clarius petlpicio, Nam pri- I mum illud vifitationis genus, fie prorfus, vtaflèris, exper-
| tusfiim,lecundumvero,quodinmeiamincipiata<ftitari, j pigerautem acfollicitus, ac huius dil'ciplin* il J teinfttuétcpetfentio,atfublimeilludSeineftabiie,quan- J etiamfi omnem agri lupcrficiem ocCupauerit>
doque mcadepcurum confido.
C A P V T X X .
j Nouithts ifle vndc Deumfe mugis amajfe frobat, & inde minus
amjjfeconuincitur, & quibus lacnmarum profufio
proficiat,ofienditur.
ue redoleat* & fie fecundum Proplietam,holocauftum tuum
pinguefiat. Ceteram fi vtrumque non poflis, (atius eft fine
lacrymis in Apoftolicapaupertatc, quameum quotidia-
nislatrymis,quotidicdiuinisobuiaremandatis. Nain licet
mortuos lufcitent , dæmonia cijciant, cæcosilluminent,
nihilominus tamen audientàDomino, Difcedite à me
quicunque fuerint operarij iniquitatu.
C a p y t X X L
Quod ex bis,qua infertafunt,quti Chantas,quid Cupiditas
in proficients operetur pofiit aduerti.
HA&enushæcfortenoninutiliter inferuimus quso-
mnia fi attente, fi diligenter, poftremofihumiliter
infpiciantur > erit ni fallor perfacileintueri, conuerfum
quemlibet.ex noua charitatis infufione,alacriconatu,ac
leuifiimis quibufdam mentis fuæ motibus ad altiorafu-
ftolU:fedcupiditatedeotfumpremente,& omne cuiin
hæferit, naturali pondéré ad ima Temper vrgente,inipfo
luoconatunonnihillaborare. Et quanto frutexperriieio-
fa,altiusin ipfisanimæ receflibus radices infixerit, tanto
inearum auulfione maior difticul tas, perinde in afeenfio-
ne minor facilitas. Sed ficut piger quis ac dcfidiolus,ac
agriculture imperials, agrum l'uum, parua licet ex parte,
tribulisacfpinisobfitum,tardiuseuacuat &emundat;im-
**....... " ‘nduftrius,
veprium
VIdei<rirar(inquam)quam pr*tet opmioftem tuam
denfitatem citius eradicat ,ac de fterili & infcecundo,pin-
1 guem reddit & vberem: fic nimirum abrenuntians quis
| mundo, fi tardus,fi tepidus, fi fu* purgationis minus fue-
ritcurio(us,quanquamin fxculo minus extitit inquina-
tus, tardius in conicienti* ferenitatem, ac charitatis pro-
ficiet libertatem; at fi feruens Iptritu, fi diligens ac follici-
tus,fidiferetiönis virtutefundatus, aflumptis fpiifiah um
exercitiorum inftrumentis, vitiorum genimina ab agro
fuicordispotentereuellat, inaurasconfcientixpurioris,
a&afit.Quomodo,inquit?Nefbrte(inquä)vnde citiusrcfpirabit,aciugo cupiditatis excuffo, aconerede-
‘ teDeummagisamarecredebas, hinc minus conuincaris
amaffe. Aliquantifperfinquit ) & mihi hsec ratio interlu-
I cet,velimramen pleniusearo,tedi(putante,cogno(cere.
Nonne (mquam) quanto quifquenegligentiorfiierit,vel
î mente infirmior, tanto in Dei amore prbbabiturimper-
fe â iorî Negari (inquitjnon poreft.Sed ficut, inquam,te*
I meripfiim cicis ciarius intueri,primusilleaffeâusargue-
bat errantem, lecundus ifte fuftinet infirtnantem. Prorfus
• (inquit)ita. Conuincuntigitur(inquam) imperfeûius
amantem. Tunc ille fufpirans.O,inquit,quammiferabilipofitopaflionum,
inuenietquiaiugum Domini fuaue eft,
& onus eiusleue eft.
C a p v ï X X I L
Quantaßt in voluptatum contemptu viftoriaque
iocunditas.
SIcqueprobabitexpertus, non modo nullius laboris;
imosümæefle iucûdiratis pudiciriæluauitatepfundi;
fàllontur, quam funt fus falutis proditores, qui vitiis ’ quanquamonerofumfitnaturalia incentiua immundaq; j
jinnumerabilibus , aedamnabilibusimplicati, fiparum ■ defideria,quædeconcupHcentiacarnisemergunt, frseno
j quidhnius,de quo loqueris,expenantur affeâ:us-,non fo- temperantix cohibere. Similiter n 5 loi um iocundum, féd
j lumfibiveniamdeprxtcritispolliccntur , imoadeadem infiipergloriofum ,cum gulxfueritconcupircentiafiipe-
J (êcuriusquodammodoreuertunturvnec aliquidhocfpi- j rata, non (eiêruum fui ventris,fed Dominum intueri,ilia
F ritaiiincitamencoprofidunt , fed fänäiores hic lernet- j miraexultationetripudians, Egoautem didiciin quibusfum
' ipfosarbitrantes,in fuisfordibus vel negligentiis impu- ! fufficïensejfe, fcio &abundare, &penurtampati. Sed&amor
denrius volutantur. Forte talibus ait Apoftolus, Dédit illis
fopitus, vel certe igné diuiniamo-
Deus fciritum compur.câonis, oculos vtnonvideant-, & auresvt
risabforptus, nulluseritin exterioribuslaborj quia non
jf0B49di4Jfr.Numquid non genushoccompunâionisex-
poterit mens eins afîli dione turbari, cuius non poteftdi-
j e s car oculos, aures obturât illorumduntaxat, qui imma-
leâione diftolui. Illecebris fane odorum, licet nonnulli
! niffimas vitiorum Tordes, fine prrnitentiæfruôfcibus, pau-
turpiter abutantur; quia tamen hi, de quibus nuheferino
I dshislacrymissftimantablueadas.
eft,vel parum, vel nihil in eorum appetitu, vel arniftione
j E il pr ofedo ,in quam gratiffimum,&acceptiifimû Deo
laborant, hic plura loqui fuperfedeo. Porrooculorum
I (acrifidum profufio lacrymamm, & pro omnibus admif-
auriumque voluptas, plurimis non modicum laboris importât,
fis TuflSciens holocauftum, fed poenicendbus & con fiten-
qui nequaquam tetfte iugo Saluatorisalcribitur,
{âbus,(êd ea , vnde poenituennr, uon iterancibus, (èd cum
cum totum peruerfa potius pariat confuetudo. Quam
{pirirahomilitaus & animo contrico, adpiaviTceralefii
quiaabfeindere fentiunt onero(um,de Dominici iugi,cuius
fugientibus, fed dignis pcenitemix fruâibus pro poftè
non expertifundeuitafem, malunt afperitatecaufari;
inli ftentibus. Quo circa tibi, o m ni que fax (àlutis follicit o
q u x cum iu voluptatum contemptu confiftat, non mi-
elaborandum eft,quatenus hxc carnis morfificacio, hxc
norera profeâo contemnentibus confert libertatem,
vigiliarnm ac labomm follicirudo, hxc veftinm vilicas,
quam vanailla & ludicra,damno(am
hxcdboram afpericas^hçc filenti j graairas,hxc(inquam)
pariunt fuauita-
omnium membrorum interioris SC exterioris hominis,
tem.
quafi accepciftîmum holocauftum, (âgiminefvr itadixe-
rim)lacrymarum, ac deaouflïmanimafteâuamfiiauita-
te pinguefcatjVt in ara cordis, igné charitatis admifto,fuacarnisfitueritperfede
AtigiWi
1 conf.eap.tf.
»mbtniÿ
[**?• Ji- "'j
C a p v T X X I I I . I
Devanaaurium voluptate,
S En quiàaperte malos ab hacconfideratione pntaui-
iqusremouendos,dehisnuncfermofit,quifub fpecie,,
religionis negotium voluptatis.obpalliaot: qui ea, qux
antiqui patres in typis fututorum falubriter exercebant,
invfum fusvanitatisvfurpant. Vndequaefo.ccfi.intibus
iam typis &figuri^,vnde Ecclefia tot organa,tot cymbalaî!
Ad quid,rogo,terribilis ille follium flatus, tonitrui potius
fragorem,quamvocisexprimensfuauitatem?Adquidilla
vociscontradio&infraólio’ Hic fuccinit, ille difeinit, al-,
ter fupcrcinit, alter médias quafdam notasdiuidit,&
incidit. Nunc vox ftringitur, nuncfrangitur,nuncimpin-
gitur,nuncdifFufiori(onitudilatatur. Aliquando,quod
pudetdicerc, in equinps>hinnicuscogttur ,aliquanddvi-
rilivigoredcpolito.infccmincævocisgracilitate acuirur,
nonnunquam attificiofa quadam circumnolutiones tot-
quctur,& retprquetu'r<V ideas aliquando hôminemaper-
to ore, quafi intc^clufohalitu exfpirare,non cantare,acrj-
diculofa quadam vocisinterceptione,quafi minitarifilé-
tium, nunc agories morientium, vel extafim patientium
imitari. Interim hiftrionjcis quibufdam gcilibustotucor-
pusagitatur, torquentut labia-, rotant pculi,ludunt humeri
, & ad fingulas quafque notas digitorum flexus re-
fpondet. Et hxc ridiculofa diflblutio vocatur religio -, &
vbihæcfcequenriusagicantur} ibiDeohonorabilius fer-
uiriçlamatur.
Stans interea vulgus fonitum follium,crepitumcym- 1
balorum, harmoniamfiftularum,tremensattonitufque j
miratur j fed lafciuas can ranci am ge fti culationes, meritri-
cias vocum alternations&infraôti ones,non fine cachin-
no rifuque in tuetur, vc eos non ad oratorium. fed ad thea-*
trum,necadorandum,(èdadfpeâandumçftimesconue- !
niftc:nectimeturillatremendamaieftascuialliftitur,nec I
defertur myfticqilli prçfepio,cui miniftratur,vbiChriftus |
myftice pannis inuoluitur, vbi facratiflimus eius languis
calice li^atur,ybi aperiuntur coeli, aftiftunt Angeli, vbi j
terrena cccleftibus iunguntur, ab Angelishominesfoci-
antur. Sic quod (anéti pattes inftituerunt, vtinfirmi exci-
tarentur ad effeôtum pie taris., in vfum afllimirur illicit*
yoluptatis. .Non enim fenfui præferendus eft Tonus, fed
Tonus cum (enfti , ad incitamentum maiorisaffeélus, ple-
rumqueadmittendus.Ideoque talis debet eftè fonus,tam
moderatus, tam graùis,vt non totum animura àd fui rapi-
at oble<ftationem,(ed (enfui maioren? relinquat portioné.
Aitnempe B.Augdftinus, Mouetur animus ad aßeäumpieta-
tU,cantkoaudito-,fedfimdgisföriiim,quamfenfHm,übidoaudiendi
deßderet,improbatur. Et alias. Cum me, inquit, magis cantus
quant verba delettant, poehaliter mepeccajfe confiteor, & mallem
nonaudirecantantem. Cum igituraliqnisfpreta ridiculofa
ilia, &damno(a variitatè,antiqu*'patrùm,moderationi
:Ielecontulerit, fiadmemoriam tiugaruni theatricarum,
prurienribus auribus, immahe faftidium grauitas h’onefta
intuleritjficq; totam patrùmfèirenitatern, quafi rufticifa-
.temebnternnat aciudicer, modo càntandi,quem (anólus I
Spiritus per fanóliftimos patres,quafi per oragana (ua,Au-.
guftinum videlicet, Ambrofium,maximeque contrarium
Gregoriiiminftituit,HyberasVtdiciturn*oias,vel nefcio
quorum fchplafticorum- nugas vaniflimas anteponens ; fi
ergo hinccrucietur,hincdoleat,hincadeaqux euomue-
ratànxiusanhelet,qu* rogo huius laborisorigQ,iugum
charitatis,anonus concupifcentiæ mundialis?
C a p v t X X IV . -
Deconcupifcentia oculorum, quain exteriori, &interioricuriofi~
tateconßßit, qua adv'iamperfeäioremconuerj os.
SE d iäm de concupifcentia oculorum pSuca dicenda
(unt,quam , Ouriofitatem fan6ti patres videruntap-
pellandamjnam earn non Tolu mad exteriorem,(e.detiam
ad interiorerh hominem çftimant percinere.Ergo ad exceriorempertinetcuriofitatem
omnis fuperflua pulcluitu"
do,quamamahtoculiinvariisformis,innjridis &amccni?
coloribus, in diuerfis opificiis, in veftib us, calceamcntis»
vafis, 'pi«5fciicis, fculptutis, diuerfifque figmenris,vfum ne-
ceftarium ÔC moderatum tranfgredientibus : qu * omnia
amatores mundi ad illecebras expetunt oculorum, foras
fcquentes quod faciunt,intusrelinquçtcs à quofadfci funt,
6c exterminantes quod fadifunt. Inde eriâminçlauftris
monachorum grues sétepp,çès, damirix & cerui, & pic*
&corui,non‘quidem Antoniana,velMacharianainftru-
menta, fedmuliebriaoblc(ftamenta;qu*omnianequa-
quam monachorum paupertati confidant, fed curiofo-
rum oculos pafeunt. Si quis ergo paupertatem Iefu his o-
culorum illecebris prxferens, infra metas neceflitatis fefe
recluferir,&profuperfluailla xaificiorum amplitudine,
ac fiiperuacua’alritudine,pauperum quorundam fratrum
cubiliaexpétiçrit,cum forte ingrediens oratorium impolite
conftrudturn lapide, nihil piâum, nihil fculptum,nihil
occurreritpretiofum, non marmota ftrata tapetibus,
non veftiti parietesoftro, hiftorias Gentium, pugnas R e gum,
vel certe feripturatum feriem prxferentes,non ille
cereorum attonitus fulgor,' non in diuerfis vtenfihbus
radiantis metalli fplendor j: cumergo nihil horutn occur-
'reritintuenti i fi incipiarit ei cunftà fotdere qu * cernit, ac
fe quodam parady (o excuftum ,ac carcerali quodamfqua-
ldrequeraturimmerfuni,vnde hæcrrtentisanguftia,vnde
toats hie labor?
R o go fi didicilTet àDominoIefumitis&humiliscorde,
accontemplari fecundum Apoftolumnon e a ,q u *v i-
denturjled^uænonvidentur, quçenim videnturtempo-
ralia func, quxautem non videntur sterna, fi interioris
illuisglori* vel modicum deguftaffer, dequalcriptum
! eft. Omnis gloria eiusfilia Regis ab intus villudque Apoftoli,
Opusfuumprobetvnufquifque,&ficin femetipfogloriam babebit
& noninaiterotaaqdiCi non in hominealtero, quanto mi-
! nusinmuto infcnfibiliquemetalloîfiCinquamJihteriori
j ceruiceiugo diuinæ dile£tionisfuppofito,ibi,ibiintusIe-
fus ille dulcis dülcitér fapuifler,mtiltumne,qu*(o,glorio-
las has exteriores affeâaftèt ? Nunc deinterioriilla curio-
firatepaucadicenda funt,qu* maxime in tribus cônftat,
in appetitu videlicet noxix, vel inanis feienti* -, in perue-
ftigatione,alien* vitç,non ad imicandum,fed adinuiden-
dum fi bona eft,vel inlultandum fi mala,vel certe fola cu-
iiSofitate tantum y t feiatur, fiue mala fit,(me bona,poftre-
mo in curiofa quadam, pro (æculariumrerum vel aâuum
agnitionerinqùietudine. Ex quibus omnibus, mentibus
captiuaris non modicuslab.orinnafcicur, cum vel intemperate
exercencur,vel libenter exercentibus prohibentur.
Hinceftquodplcrique, qui inaniphilofophisdedcre
animum, quibus etiam moris eft cum euangelijs bucolica
meditari, Horatium cum Prophetis,cum Paulo Tullium
leiftitare ; tunc etiam metro ludere, lafciuiofifque carmi-
nibus amatoria texere, vel inue&ionibus inuicem prouo-
care.cum eo fefe contulerint, vbi h*c omnia, quafi (emi-
nariavanitatisi v e linitia iurgiorum, vel libidinis incentiua
regulavi diftriôionedamnanturjindipiiintcontriftari,
irafei, & cum non habeant quibus femina concept* vani-
tatis effundant, in ilia Eliu verba videntur prorumpere.
Enyenter meus quafi rnufium abfque fiiraculo, quod lagunculas
! nouas difrumpit. Vnde ergo labor ille nafeitur,in promptu
; eftiudicare. Indeefteciam, quod cumtotadiemanibus
fpe (ftacu lis dediçi, vel rumoribus au dien dis intenci, à no-
bisquodammodo cxierimusj reuerteiites iterum ad nos,
vanitatumimagines introducimus, & corplenumfimu-
lachris ad locum- quoque quietis noftrsferentes, pro
ine^ptiffimavanitatenodles ducirausinfomnes; Regum
prslia,yi<Sfcoriasducum, quafi fuboculis ftulriflima p.rae-
fumprionedepingimus, omniaque regni negotiain ip(a
pfalmodia, vel orationibus noftris, otiofis difcurfibus or-
dinamus. Eft adhuc aliud curibfiratis peflimum,genus,
quo tamen hi(bl_i, qui magnatum fibi virtucum confcij
funt,attentanturiexploratio fcilicer fuç (an&itatispet tni-
raculorum exhibitionem, quQdeft Dcum.tétarc.Qupd
curiofitatis genuslegc Molaica itaprohibetur. Non tenta-
bisDominumDcumtuum, vnde etiam Apoftolus.Nf^tente-
j* “ i
P/al. 44.14.
Gulst. 6. 4.
G
Compendij
“ Mil
l
lob.