a»
Ôfc/ÿ.;.
Pjil.71.1ji
V. Aëlredi
' Tàceoirxftimulos, quibasnonnunquam vrgebat, li-
.tesicontentiones.açmundialiumrerumcapiditatcs.quibus
pro polie intendebam. Ac nunc(inqüa),qui mores tui»
ou* vira,oui aftusï Et ille fubridens, in promptufinqult;
' , ■■ . ' * Ca /• n,»nr P nnicipm nhiis
fit mihi proprium os oleum peccatoris.id impinguändurii
caput meum, necefle habeo eonfiteri,quia fi jllumftatum
pr«elcgiflemj ciTet plane hoc non propter Ghriftum, fed
propter mundum, necdefideriomaiorisperfe£tionis,(ed
faftidio praefentis laboris, vel certcappetitiimaioris dele-
dtationis. Iam nunc (inqüäm) qüafi feraoristuiconfcius
non cunftor afti r m are, nolie te nunc ineo eile ftatu. Non
falieris,inquit. Sed fi in eo(iriquatn)ftatuDeum magis a-
mabas, profe&o melior eras. Si tunc melior, quare nunc
(ecurior? An eligis fecuriorefle, quam melior J Sed & fi
eft dicere, non enim igoorari fc finunu Eft quidera emus
parcior, veftis afperior,.potus e fonte,fomnus plerumq; m
codice,denique facigatis membris male mollis matcalub-
fternitur,dum fomn9 fuauior focrit, furgere campanapul-
fantecompeilimur. Taccoquod in fudore vulcusnoftn
vdfcimur pane noftro, quod tribusfoiumhomimbus,& . - ,
hocrariflime,& vixdeneccffariisloquimur.Nonneiftud | quisdixerir melioremilium,quiamplius,quam qui mi-
Apoftolicum manifeftiffime impletur in nobi s,Mortificate
nusprxceptis Domini adimplendis inftiterit j puto quia
membra veftra,qua funt fuper ten am. Et iftud pialmiftq. Vt iu-
0<onabnues:(3oar£tor,inquit,Vhdique,&quafi dclcopulo^
mentufaftut fum apud te. V ere vr iumenmfa&i iumus, quo-
cunquc ducimurfinevlla contradiftioneeuntes, quod-
cum^i imponitucfinerelufikationefercntes. Propri* vo-
luntati nullus locus,otip aut diffolutioni nullu tépus.Pr?-
tereunda non acftimo quqdam,qu?non minus dele&ant,
quamifta fatigantjnufquam lires, nulquam rufticoru ob
diram opprelhonem querulus plandtus, pauperum iniu-
riatorum miferandus clamor,placitanulla,f*culariaiudi-,
cia nulla. Vbiq; pax,vbiq; tranquillitas4&a mundialiu tu-
multuum miralibertas. Interfratrestancavnkas,tantaq$
concbrdia,vc fingula videanturomnium>;&omnia fingu-
lorum. Etquodmcmirotnodo deleólat,nullaeftperlo-
narumacccptio,nulla nataliumconfideratio. Solanecef-
ficas parit diuerfitatc,foiainfirmicas difparilitatem. Qnpd
enim in communilaboratur ab omniwis,diftnbuitur fin-
gulis.non vtcarnalisaffe&usautpriuatus amor di&aue-
rit,fed prour cuiqueopus fuerit. Quam illud quoque mi-
randumjquodtrecctis vtreor hominibus, vniushominis
voluntas eft lex ï adeo vt quod fcfflcl ex eius ore elapfunl
fueric jtantacurafeructur ab omnibus, aefi in idomnes
coniuraucrintjVclabipfiusDeiore audierint.
E t vc breuiter multacompreliedam,nihil prorlus per-*
fedionisinEuangelicis vel Apoftolicis prseceptis audio,
nihil in literis fan&orum patrü inuënio, nihil in antiquo-*
rum monachorum di£isintelligo,quod non huic ordi n i,
Sc huic cöfonet profelfioni.Tum cgo.Nouicius (inquaro)
id fcopulum impulfu rationis allidor, nec inuenio exi-
tum*Nam quod tunc Deiim m agis amauerim, Sc dulcibus
quibüfdamlàerÿmisineiùs amorem faepius refpiraUerim,
! quad de re experta dubikare non debeo at quin is melior
fit, quiin Dei amore fueritferuentipr, negare non audeo*
Porrone vitam iltam huic conuer&tioni praepotiam, o-
mnis lanëtarüm feripturarum répugnât auétorkas,obfî-
ftit ratio, ip(a confcieritia noftrareclamat. Vride eum du-
bitare meiiotem , cuius motibus magis feripturae concordat
audkoritas,infanilGmrim iudico. Siccumin his nö
paruarepugnantiafit, confideranduriimihicftivndedu-
bitare minus fit periculofum,de feripturarum veritate, an
de manifeftiftima ratione , anpotiusdeia«Skurapropri*
experientiæ.
Â^ed contra feripturam Cinqüam) nemo catholictis,c6-*
tra manifeftam rationem nemo pacificus ; verum in fui sc-
ftimatione cui non facilefubrepat fallacia?Dcniqueexperiraentum
Fallax, & ficut feriptum eft. Non omnifiirim ere--
dendumeß,&aüquando fatanas transfigurât feinangelum lucis.
Veruntamen licet,inquit,tunc force Deum magisàmaue-
ïim i quid tanien nunc e iu ï Voluntati magis obtempero,
magis prçccptis eittsàdimplendisinfiftojamplius proeius
nomine meinetipfum affligo : Hincmensfecurior jhilari-
or confcieritia -, & tot laborutti confciusàhimus,âdiplàm
fubeundam mortertijipe ptîiemiorum promptior.Duo,in-»
quam, valde fibi contraria after is, qüodfcilicet amplius1
_j,ideononhaéciaótantiae, fed feruoripotiusallignarimi j Deum amauerisj &minuseiusvoluntatiparueris^Quam
Volote tarnen cahtumefle,nevllamomninoprofeflione opinionëtüam.fententiaipfiusSaluatoriseuacuatjicadiefle
exiftimes in hac vita, qu * fiftos non habeatjne fi forte ccntis.Si quis diligit me,mandata thèafieruabit. Sed & herum*
queniquam perfpexeris aut fermoné, aut a&u excedere, | Qui habet mandata mea,&feruat edjjtc eft qui diligit meJLt i te**
quafi praeter aiftimationé tuam nouialiquid acciderit,có- j rum. OWMdthgitme Jcrmonesmeesnonferuat.Hincdife^
turberis.Atcamenhaêcomnia.quscamferuentqjtenume- , p u lu si^H ÉM ilig eb a tle fü S j cuiusreclinatotiumcapi-
raSjillifne läcry mis tuis jeftimas compared a? Ab fit, in quit, J tis f a c r ^ p f i t ^ d lu s faëfcum eft» In hoc eftchafitai Det, vt
cum fecuram mihi corifeientiam nunq ilia lacrymarum j mandatatüiuscüftpdiamus. Proindè vt ait quidam fan &us.
profufiöreddidcritinunqmetumortiseiuerit. Atnunc Quicunquediótil, velaótu, Vèietiameogitatuit^probo
nonmultum curo^ &optö pldrimum, vtpoft modicum Dei mandata violaueriotifrnftrafeDeum diligere credüt.
u r n r» 11 I: j_C_______ /111__:__\ r__________ 1 „ rv-, I) O r a n n r i i » imnv Tlei U liru u ipH . ntltllUA :dllt
E
Pfal, 140.;
Joan. 4. ;
i . Cor.il.i
itan. 14.43
es,24.
I .loan 5. )
tollatmefador meus. Quod lket fottepufillanimitatis
CtjVtcxprobrare mihi foies j quod videlicet malim hisla-
boribus eximi j nullo modo th fine certa fpe diuiria; mife-
rationisidpoflem * vndefatismiror,cUramplioriamore
Deum amabara, qn minori fecuritate fruebar. Rogo(in-
quam^fi duo tibi eflentferul, quorum alter prseceptis tuis
no folurii obedientilfime parcretjimo nofinulloslabored
tui caufafüftineretj alter pfseep tor um tuorum quotidia-
hüs ttarifgrefibr, nihil proifus aduerfi pro te ferre confcn-
fifiet,dice ritib us Vtrifque, Diligo Dnm meum, cui por^is
credere deligeres? Qmsfinquit) non videathunccopio-
fiflime munera:ndü,illu non modo ctanfgreftionis,fed ni*
miae impudentiaearguendum ? Sicte (inquam)interhoS
duos ftatustuos oportet iudicare. Sed vc proprix^in quit)
experientiae non creda,qu^ mihi ratio perfiiadere poterit?
Si quis(inquam jqu^ratabs te.quifnarn fit melior,qui amplius,
an qui minus Deum diligit, none fine omni cun&a-
tione eum promsntiabis meliorem,quern plus noueris di-
ligentemi Infarii cäpitiseft (inquit)Ialtem hinc hjefitarc.
Qusefo nunc ( inquam) femoueasfi quid tibiadhuc,vt
pote nouitio, defeculari hiauite blanditur, fi quid ex-
Vndeetiam B. Gregorius. Amor Det nunquam 'eft otiofus -, aut
enim operatur magna feeft, autfiopetari contemnit, amor non eft.
Ptobatioergùdileltionisexhibttioèftdpefûi
Quid ergo,inquit> Vanufnefuiife dulciflimüs ille afte-
â u s crèdèndus eft, deceptoriafqufe lilas làerymas iudicabimus
? Minime, inquam, imo maScimiisearum fru6kus,fi
tamen intelligas; Noueris igitur primo^quod neqtiaquam
fecundum momentaneumillum ,&r vt îtadiietirnhoia-
riüm affeâum, Deipenfandus fit amor» quod eitcontra-
riis exemplis peripicrium eft incueri. Cum enim in tragae-
diis vaniive carminibus, quifquam iniuriatus fin giturveli
opprefluSjCui* amabilis pulchtitudo,fortitudo mirabilis,
gratiofus praedicetur a tfedus, fi quishstcyel cum cânun-;
tur audiehs, vel cernens fi recitentur, vfque ad expreffio-
nemlacrÿmarum quodarn moùeatuèafFe£ku>rionneper-
abfiirdum eft ex hac vaniftima pietatë, de amoris eius
qualitate capere conietfturam ? V t hinc fabulofum ilium,
nefcio quern, affirmetur amarc, pro cuius ereptionc, et-
iamfihasc omnia vere prae oculis gererentur, ne raôdicam,
quidem fubftantiaefuâcportionem patereturexpendiî Similis
profe£koineptiæ eft, imo multo maiorisinfaniae, fi
pertatdelc«äationisalludit, necattendas quid carofugge~ quifquam luxuriofùs aut tepidus, occulta Dci diTpenfarat,
fed quid ratio diótet : refpondeafque mihi fecundum
régulas veritatis, ac confcientise tuæ teftimo n iu m, vtrum
malles te in ilio ftatu nunc elle,quam in ifto, quo nûne eis.
Prorfus(mquit;fi non velim filiere meip fum, nec agere vt
tione, ob quofdam internos cömpungatur affeÄ9,ad vana
&ludicra,&fordespriftinas denüo reuerfurus, fecundum
fteriles has lacrymas,acmomentaneosafreäus, de
eiusdileäione ferre fententiam,vbi hinc Deum plusillo
eredatur
* An forte
folcbam.
Pfal.i 40.^
j ffiil.6.}.
Apoc, J.17,
Compendij
Mp.iy
Rom. j j-
_____ ____________ _______________ Speculum Charità is L iber ÏÏ.
eredaturamare, qui adço fe diuiriæferuituti fubiecit, vt
_____________ _ %*9
\ quædamiriteruallaamatedicehdi fûmuis.Dicendum fané
quod fi forte homo iuftus ali quan do velit j verbi gratia,fit-
lutem alien ins, quod tamen nolit Dcus, nori tamen 'eius
vol tintas a Dei v^iluntàte difeordat j quandoqriidem vt
hoc VelitiDei vaque operatur voluntas, qui ideovult o-
riines homines faluoi fieri,quia à fuis id facitojjtâfi:
Habet præterea ambr iftcinchoationfem fuam, prbfe-
6tümfiium, perfedtionem fuam j dé quibus omnibus eriu-
çleatiùs diflèrere nec huius temporis, forte nec noftts ell
factiltacis. Proinde affedtusillosfentire,ridnita,vtautu-
mas jDeum amare eft, fed oblatam j imo infulam menti
quandam;dulcedinisilliusgutràm,interiorispalati}'quâfi
pràiferitemifuàuipræfcrtdrfeàttadtu.Nàmaliudeftmelleç
dulcedinis cupidum, in eiiisacquifitioriepro viribiisla-
borare, aliudficuiuslibctriünquærentis necamantisin-
fufafiieritlabiisjlèhfumd^icëdinisiliiiisrion polie elfu-
gere. Ille non guftat, àmat tamen; ifte nonamat, & tamen
guftat; Vt ergo fimplidoriljiis verbis vtarquofaciliUsin-
telligas; qui, quaritumeunque poteft,infiftit vt Deum ha-
beat, mandacis videlicetilliiisobtemperàndo, drlècün-
dum Apoftolica & Euangelicà præceptà fobriei&iuftç;
ôepic viuendo, etfinihilhui,us dulcedinis gullet, Deum
quicquid eius voluntati nbuérit elfe côtrarium, omni de-
teftetur horrore ; quicquid fuerit laboris impofitum j pro
eiusnomineomniaamplçdlaturfetüore:
Adhæc verbaqüodamille pudore pcrfafus, demifto
capire, fixilque in terram liiminibus, vetilfimci ihqüit,ve-
rilfi me.Nam & in fàbulis,quæ vulgo de nefcio quo fingu-
tur Arturo,memii\i,më nonn üquam ad eftufioncm lacry-
mat u m fuifl’c permotum : vnde non rriodiclim pudet pro-
priæ vanitaris, qui fi fçrte ad eàiqüæ de Domino pie legü-
tur, aliquàm mihilacrymam Valùeroextprquere;ka mihî
ftatim de faridlitaté applaudo, ac fi magnum aliquid;ac
inufitatum mihi miraculum contigilfet. Et reliera vanifli-
mæ mentisindicium eft,pro his âffedlibus,fi forte pro pie-
tate coritingant, vana gloria vencilari,quibus in fabulis &
mendacijs *folebantcompungi.Sed quiànon modicum
frudlum inelîe affedlibus paulo antè dixifti,rogo vt eà,quç
coeperas,profequaris.LibentilIimeinquam. Nequcenim
tibi deneganda eft cognitio veritatis -, pro qua nec tibi ipfi
exiftimaselTeparcendum. Nam plerique,fi forte aùdiant
aliquacotra fuam ineniamdi(putari,fophift< cas qualdam
ratiunculas, quibus veritati refiftant j reclamante etiam
confcientia,raol!uncui»acdec!inanrescotfuuramvcib»|ta^endiiigtred7 ccnïâiëft7 pfoTtVtX n fe q t iia ic . Oui
malmæ, amanteacufanoncs m peecatis. Meliaséftpro- manduùmeaCuftcditritMiefiquidUmtme. ’Qui « t o q u m -
fcüocon^teïiDominoiScdidttç.Mïfememeiquoniamin- diehanc experimr èffeaum. Sc nihüomiflris diuinævd-
> m«S/«m,qBaindiaere» Dtmtgo[um&)ucù(Us,&mU,m lantati(aadef.dcriàpr*poniti no.iqUidi:mDcaIn d ili« .
e g u ,c um m ,fir ,& t * t « i,& (d u p ir ,& n u dm .S * d K , fedingeftam fu* menti diuina difpeniatione fpirifa^
adptopofitumveniamus. lem faporem, non mfi fentire polTe crcdendus eft.
C a p vt XIIX.
In quibus amorem Dei conftare credendum fit.
IG i t v R vt diximus,non lècundum hos mo mentaneos
affedlus,quos minime noftræ fubefle voluntati , nullus
fpiritalis ignorât, Dei æftitnandus eftamor, fed potius fecundum
continuam ipfiusvàlûntatisqualitatem. Suam
enim voluntatem Dei voluntati coniungere, vt quælibet
voluntas diuina ptaeferibat, his voluntas humana confen-
riat,vt nulla fit alia caulacur hoc autillud velit,nifiquia
hoe Deumvclle cognoféit, hoc vtique Deum amare eft.
Nam ipfa voluntas nihil eft aliud quam amor, nec aliud
dicendæ furit bonae aut mal* voluntates,.quam boni vèl
mali amores.Deniqueipia Dei voluntas amor eft eius,qui
nihil eft aliud quam Ikn&us fpiritus eius,per quern diffundi-
tur charitas in cordibus noftris, qu* chari taris diffufio, diuinæ
e ft& human* voluntatis coniumftio -, vel cette diuin*
voluntatis fubiundkio.Qu* tunc fit,cum Spiritus ianólus,
qui vtique Dei voluntas Ôçampr eft, & Deus eft, human*
le voluntati ingerit & infündit: eamque ab inferioribus
ad fuperiorafuftollens,totam ipfam in lui modum, quali-
tatemque transformat, vt ei indiflblubili gîutino vnitatis
adh*rens, vnuscumeo fpiritus efficiatur. Apoftolohoc
idem manifeftius intimante. Quiadharet (inquït)Domino
vriusfpiritus efficitur. Sane h*c voluntas fecundum duo
qu*dam iudicandaeft, paflïonem fcilicet &a<5tionem,fi
videlicet ea, qu * Deus intulerit vel inferri per miferit, patienter
fuftineat,&ea,qu*iuflèrit,feruenteradimpleat.
Hom'd, jo;^ Ceterum vt ait beatus Gregorius, Nëmb credac quic-
quidfibi mens, (inpoperibus, de Dei amore refpondeat.
Eius eft enim fisBtentia qui non mentitur.^i habet manda-
tamea, & feruat fahic eft qui diligit me. Qupcunque igitur
modo hosinfqecösaffeótus, incernafque vifi tationes, iu-
dicia Dei,qu* funt abyffus multa, difpenfent;quibufcun-
queetiamcaufis, his non quærentibus nec pulfamibus,
nonnunquam(vtitadixerimjfubitoinfundantur:illis,li-
cet omni conatu in acquifitione laborantibus,fubtra-
hantur;cuiufcunqite voluntas Dei voluntati concordat,
eaque, qu* Deus intulerit, fuftinet patienter, & e aqu*
iuflerit exequitur feruenter, Deum diligere fine omni
cunâatione dicendus eft. Àlioquin fi fecundum affeiftus
nofter metiendus eft amor, vt tunc fblum Deum, vel hominem
quemlibet amare dicamiir,cumhumfmodiaffë-
ólum experimur, non vtique continue, fedperrariffima
Biblioth.Vet.Pat.Tom. i j .
loan. 14.21.
C A P V T X I X .
Quisfttdiuerfarum compunttionum fruttus innitio inter-
rogantiexponitur.
HÆc tarnen dulcedinis experiehtiài negligentibus
quidem^ad bona opera magna excitatiojin bonis o-
peribus defudantibus, hecefiaria confolatio ,in culmine
perfefiionis confiftentibus,fuauis, & fecura refeilio eft.
Óperatür ergo ille mire miIèricors, miris &ineffabilibus
modis falutcmnoftram;ipfefapienriailluminans ,ipfe.iu-
ftiria terrens, ipfe dulcedo fuauitatis illiciens. Velut fi
quemlibet ignaium mellis, ad.eius velles appetitumac-
cendercj fed cernens eum aliisfpeciebus, minus licet fa-
pientibus deleëlatum, nec (èrmpne, nec eius quàlibet
laude inilliusdefiderium inflammarf,fumptamodicali-
quaminisillius gutta, eius faücibus inftïllares, illeq; fum-
ptoguftujitain eius *ftuaretappetitum,vtpro eius acqui-
jUrione, neimmenfos quidem labores aggrèdiperhorre-
I tet,quotiestamen, immanitatelaboris, cerneresfatiga-
I tum à coepto feruore tepefcere, fimuleum dulcedinis ftil-
la mulceres : Sic dementia piiffimi Saluatoris noftri, ille-
cebris catnisimmerfos, quos nec lumen rationis,neç.fu-
turi examinis timor, à male blanda præualet fuauitate
compefcere,quodamiritern*dulcediriis guftu allicitad
falutem, donee propria voluptate paulatim attraóli lc-
cundumillud, Trahit fua quemque voluptas,iugumeis
fuæferuitutisimponat. Sed quia acccdensquisadfemi-
tutem Dei,auditfcripturam dicentem. Stafortiter,&pra
\para animam tuam ad tentationem.Nccefle eft, vt quoties la-
! bortentationis oppreflerit, nutanci iam poeneque delpe-
ranti,fpiritalis quidam laporinterfluar, cuius recreatus af-
pergine, vitiorum collmftationemacriori mentis æftuiu-
fcipiat, magnanimiter toleret, facilius iuperct, vel euitet.
Teipfum diligentiusintuere..Nonne poftillam dulciflimi
affeâus expe rien dam, ad ludi era vanaque reuerfus, cum
herum redires in te, confundebaris, acquodamCvtita di-
xerim) odio falucari contra teipfum accendebaris ? Hinc
meditari ariftiorem vitam ampere, tantamque tibimet
apporiere neceffitatem,vt fietiam talibus confentiret voluntas
,.nulla kamen foret ad talia redeundi facultas. O-
mnino(inquitJita eft.
Vides ergo quiafçruens conuerfacio tua,iftadiftriifta
admodum conuerfatio tua, qüafi illarum lacrymarum
fruiftus eft ! Ad hoceriini dat* lu nt, hoc paulatim operabantut