23$ Luc£ Tudtnfu
mortem operabonaadiuuen.t, quæ hicpro ipfis ab àlijs
fiant.
Ifidorus. Eft ignis purgatorius incendi) locus, vbi poft
mortem fidelium quædam peccataleuia puniuntur, aut
eorum qui poft deteftationem peccati Si confeffionem
legitimam condignam paînitcntiæ fatisfa&ioncm plena-
rie minime peregerunt.
Item idem alibi. Sacrificium pro defundorum requie
nu tu 0fperrevej proi ejs orare,quia per rotum orbem hoc euftoditur,
credimus quô'dipfisab Apofiolis trâditumlît. Hoc
enim vbi que cathôlicatenet Ecclefia, quæ nifî crederct fidelibus
defuttdis dimitti peccata, non pro eotüni fpiriti-
bus, vei, eleemofy nam faceret, vel, facrificium offerret*
Nam cumDominus àmnQutpeccauerit in Spiritumfanfîum,
non remittetur et, deque in hocftculo, nequé infuturo : demon-
ftrat,quibufdam illic dimiccenda peccata,&quodam pur?
« gatofioignepürganda > Ergo vt in quodam loco didum
■ gnhirii eft à fandiflîmo Auguftino,defundorum animas fine dù-
aJLaxrent. bio pietate füorum viuentium releuari.cum pro illis fâcri-
s.no.es’ij. ficiumo$ertut,vél,electtiofynæfiunt,fitamenaliqüodfi-
j.i.ca. tm- bi quifque metitüm prçparauit,dum âdhucin Cotporevi-
ptu.it cmt, uerer.pCI; qdodifta promu,quæcunq; pro illofiant. Nàm
‘tl e 1+ non omnibus pçofont>nifi pro differentia vitç quam quif-
ô'ii.decunt que geflîc incorpore. Nam pro valde bonis, gratiarum a-
pro montât diones fiuntjpro non valdenlalis propitiationes funr,pro
ugenia. valde malîs,etfi nullifuntadiumenta mortuorum,qualefcumque
tamen viuorum çonfolatiortes funt. Quibus autan
profunt,auc ad hoc profunt,vt fit plena remifiio, aut
certevttolcrabiliorfîatipfadamnatio.EtinlibroMacha-
.Æ«A.n.j bæorum legitur : S an et a & falubris efi cogitatïo pro defunetts
exorare,vtdpeccatisfoluantur.
C a p . V I I I .
Contra eos qui dicuni, indulgentes PrdaioŸitm in nullo fubleuari
animas defundorum.
GRegorius. Non longe à monafterio venerabilis pa-
tris Benedidi,diiç fandimoniales fixminç.nobiho-1
iigenere exortæin loco proprio eonuerfabantur. Quibus
quidam religipfus vit ad èxcerioris vitæ vfiim præbebac
obfequium. Sed ficut nonnullis folet nobilitas gèneris
pararc ignobilitatem mentis, vt minus fèin hoc manda
defpiciant, qui plus fe cæccrisaliquid fuifle memineruntî
needum prædidæ fandimoniales foeminæ perfedæ lin-
guam fub habitus fui fræno reftrinxeran t,& eundem teli-
giofum qui ad exteriôra ncceflatiaèisobfequiiimprîebe-
batjincautisfermohibusadiracundiamptouocabât. Qni
cum diu ifta tolerare n ô pofle t ,per rexi t ad Dei hôminem,
quantafque pateretur verborum contumclias, enarrauit.
Vir autem Dei hçc de illis audiéns,eis protinus mandauit,
dicens-.Corrigite linguam vejlram, quiafinoneinendAueritis ex-
communicovos. Quam videlicet excommunicationis fènté-
tiam non ptaferéndo intülit, fed minando. Illæ autem à
priftinis moribus nihil mutatæintra paucos dies defundç
funt,atque in Ecclefia fepultæ.-cumque in eadem Ecclefia
Miflarum folemniâ celebrarentur,atque ex more Diaço-
nus c lam are t. Si quis non Communicat,det locum. Nutrix earü,
quæ pro eis oblationem Domino offeree co nfueuerat,eas
de f epulchris fuis progredi, Si exire Êcçlefiam vide bat.
Quoddumfæpiuscerneret,quiaàd vocem Diaconi,cla-
mantis exibant foras, atque intraÈcclçfiam petmanere no
poterant, ad memoriam redijt, quæ vir Dei illis adhuc vi-
uentib.mandauit.Easquippe fe communionepriuare di-
xerat,nifi mores fuos Si verba corrigerent.Tunc feruo Dei
cum graui mærore indicatum efi:. Qui manu fua protinus
oblationem dédit,dicens.lre, & hancoblationempro eis o fer
riDominofacite,&vitraexcommunicatanonerunt. Quædum
oblatio pro eis fuiflet i mmolata, 8c à Diacono iuxta moré
clamatum effet, vc non communicantes ab Ecclefia ex i*
cent, illæ ab Ecclefia exire vlterius vifæ non funr. Qua ex
re indubitâter patuit, quia duminter eosquicommunio-
népriuati func,minimerecederenccommunionem à Dor
mino petferuum Domini recipiflènt.
Petrus. Mirum valde quamuis venerabilem fandifli-
C
i .dialog.c.
mum virum adhuc tamen i« hac carne corniptibili de-
gentem potuiflè animas foluere in illo iam inuifibili iudi-
cio conftitùtas.
Gregorius.Nunquidnam,Petre, in hacadhuc carne n)5
(2rat, qui audiebar : Qu&cumque ligauerisfuperterram, erunt
ligata & in ccelis, & qua[metisfuper terrdm »foluta erunt & in
tarte.Cuius nunc vicem ôdigando 8c foluendoobtinent,
qui locum fanâi regiminis fide & moribus tenént. Sed vt
tâtttavaleat homo de terra, coeli 8C terræ conditor in ter-
ram venit decoslo, atqüe vtiudicare caro etiamdefpiri-
t ualibus p o flir, h o c ei largi ri dignacus eft faélus pro homi-
nibus Deuscaro ; quia inde refurrexic vitra feinfirmiras
noftra,v nde fub feinfitmata eft firmiras Dei*.
Petrus. Cum Virtute fignorüm concorditer loquitur
ratio verborum.
Ifidorüs. Indulgentiæ dierüm quæ à paftoribus Eccle-
fiæin fànâorum feftiuitatibus, vel alias ob caritatis opera
fiunt, nonfolum viuis, verumetiam mortuis fidelibus
profunt,&graciâm fibi indultæ folutionis percipiuht fi ta-
lcs fùnt,qui viuorum beneficijsapoenarumfupplicijs v a -;
leant liberari.
C A P. IX . .
Contra illos qui dicuni,verba maledifti in ira non efegra*
uepeccatum.
1 3 Etrus interrogans bêatiflirtium Patrem dicir. Nun*
quid valde graue elle credi mus, fi fortafïe cuilibet ex-
âgitatiiracundiamaledicamuS?
Gregorius. Dehocpeccato, curmepercütidtaris, art
graue fir ? cum Paulus dicat: Nequemaledici regnâmDèipofii-
debttnt .?Petifa itaque quam grauis culpa eft,qua fepâratur a
regionevitæ*
' Petrus. Quid fi homo ttôn facit ex malitià, fed ex lih-
guæincurià malediâionis in proxitîiumiacularur verbü.
Gregorius. Siapud diftriâum iudicem, Perre 5 ociofus
fermo reprelienditur^quantomagis noxiüs? Penfaigitur
quantum lit damnabilis qui à malitia non vacate fi& ille
fermo poenàliseft, qui àbonîrate vtilitacis vacat»
Ifidorus.Cum quædam pàrua vitiorum verba non eui-
tamus, in magno lin guæ prolabimur cnmine, & dum fà-
<fta quædam non gtauia libéré ac fine metu committi-
mns,ac peiora fcelerâ, 8c horrenda peccandi confuctudi-
ne labimur.Et poft pauca.
Sicut falfiratis crimen àproficiehtibülî pertimefeiturï
itaotiofaverbaâperfeâis Vinsvitantur. N àm , ficutait
quidam,vc pro ociofb verbo ratio ponicur, ita pfo fermo-
neiniufto pcéna exoluitur.Vanifermones in ore CKriftia-
ni eflè non debent.Nâ ficut malos niQrèsbonà colloquia
corrigunt, ita praua colloquia bohos m ores corrumpunr.
Item idem. Quimanum cofttiüet,nefànguinemproikimi
fundat,& maledi&i iaculo mentem eius vulnerat, profe-
£to fe effufionis fanguinis apud Deum efficit rerum j quia
gladium venenatæ linguæ pro xi m i menti infixit. Cui fen-
tentiæ illud Apoftôli Iacobi congruere videtur, qui dicit:
lingua conftihitùr inmembrisnojlris qua totum corpus maculât
& inflammatrotam natiuitatis nojlra tnjlammata agehmnain-
qutetum malum plena veneno mortifero. Quare hæc dirent, a-
perire videtur, cü fubiügit:I« ipfa,inquitjnaleiftcwius,homines,
qui adfimilitudinem Deifaüi funt. Et quia maledi&o ef-
frænatælinguæ illud Déo odibilefcilicec fratrumdifcor-
diafeminatur j quæ mala confequatitur infinuat dicens;
V bifeelus & contentiojbi inconftaniia &omne opusprauum. Qui
igitur omne vniuerfaliter pofuit,nihil præcermilit. Cauan-
dum eft igitur fidelibus a vitio maledici, ne cum inde o-
mnibus fu biacen t malis, omnium malorum iufto Deiiu-
diciopunianturtormentis.
C A P V T X.
Contra illos qui dicuntpuerorumpeccata apud Deum pertranjire
multa,& in eis aliquatenus minime requirenda
postmortem.
PEtrusinterrogansbeatiffimumPatremdicitiCumhu-
manum genus multis atque innumerisvitijs fitfubie-
E
Mati.ifri,
loan. 1.14.
\.Cor.6.\o,
hilS'ofot
vox Grid
quojitt
malcdicos
fed epoiri:
[toresJtgni
'fient.
I G
L.xMfum
H
huob.fi.
Liber PrifntH.
f 4.dial.c. 18.
i Martinets I
\ hic presby-
[ \terLigiont .
!
i \quoIo.Ma.
i ruina hi fl. I
[ lll.c.ltf.
\pfal6y4r
Epifl.10% j
yferm.16.de
\verb. Domi.
I tfinlib 50.
hom.homi-
lia 40.
D
'm. 1.J1,
Alludit ai
yverba Inno.
t.trror.d.fy.
\\loann.iQ.
I Matth.ij.
S-Oi*l.C.
Iuc.i6.i<
élikn , Hierufalem coeleftis patriæ maximam partem ex
paruulis vel infantibus arbitrer polïe.çompleri.
Gregorius.Ecfiomnes infantes baptizatos , atq-, in eadem
inhntia morientes ingrediregnum cælefte credendü
eft,qmnes tamenparuulosqui fcilicet iam loqui poffunt,
regna cceleftia ingredi credendum non eft. Quia norinul-
lis paruulis eiufdem regni coeleftis aditus à parentib.clau-
ditur fi male nijtriâtur. Nam quidam vir cun&is în hac vr-
be notiffimus ante triennium filium habuit apnorû, ficut
arbicror,quinque,quem nimis carnaliterdiligens,remifle
nutriebat,atque idem paruulus,quod diétu graue eft,mox
cum eius animo aliquid obftitifiet, maieftatem Dei bla-
fphemare confueuerat.Quiin hacante triennium morta-
lttate pereuflus venir ad mortemicumq-, cum fuus parer in
finu teneret,ficut hi teftatifunt, qui præfentes fuetfic, malign
os ad fefpiritus venifletrementibus oeulispuer afpe-
xit & coepit chmare-.Obftapater.obftapater^ui damans de-
clinauitraciem,vtfe ab eisjn finu patris abfconderet.Quc
cum die trementem,quid videret,inquiteret,puer adiun-
xit, dicens : Mauri homines veniût,qui me tollere voluut,
qui cum ho^dixiffet,maieftatis nomen protinus blafphe-
mauit,& animam reddidit. V t enim omnipotens Deus 0-
ftenderet pro quo reatu ralib. fuiffet executôrib. traditus,
vnde viuentem pater fuus noluit corrigere, hoc morienrë
permifit iterare: vt qui diu per diuinitatis patientiam bla-
lphemus vixerac, quandoq; per diuinitatis iudiciumbla-
fphemaret&morereturjquatenus reatum fuum pater eius
agnofeeret, quiparuulifilijanimamnegligensj nonpar-
uulum peccatorem gehennæ ignibus nucriffct.
Martinusprefbyçer fpiritus lapientiç genere decoratus,
bmnes in quit,i nfanres baptizatos,&adhu c ab adualibus
peccatis immunes cælefte regnùm ingredi pofle dubium
non eft, fed de omnibus qui iam Ipquuntur , ôcblafphe-
mijs,maledid:is,conuitiis,opprobrijfq;deledanturaftir-
mandumnoneft.
Iiemidem. Siàparentibusmalenutrianturpueri, 8c
maledici fuerint,& blafphemi, cælefte regnum incrare no
poffunt. Triftia funt valde quæ referuntur,fed non pue-
riliteraduertenda. Quia cum omnipotens Deus tanta di-
ftn&ione fe innotçfcic nobis pun ire blafphemias puero-
rum,vtàmaledido linguædebeamusquiefeere, quanta
aniiqaduerfione maledi6la& blafphemias feriatadulto-
rum, qui acuentes vt gladiumlinguas fuas animabus pro-
ximorum vulnera mords ihfligunr, infinuat.
Feftinandum eft igitur, vt à nobis opprobrijs 8c conui-
cijs vulneratis m entibus proximorum ftudeamus adhibe-
re remédia fanitatis, & ficut dicit beatiffimus Doôtor Au-
guftinus; non pigeât ex ipfo ore proferre médicamenta,
vnde fa«fta funt vulnera j ne poftmodum excreuerit ira in
odium,trabemfaciensdefeftuca,faciacanimamhomici-
dam&requiratur de manu veftrafanguis & anima proxi-
mi pro quo Chriftus mortuus eft. Soieries etiam hoeexe-
plo debent admoneri parentes,vt inDei timoré filios & a-
lumnos ftudeant educare,pertimefcenres illam durillimâ
fententiam, quafaciens& confentiensparipoenapuniuntur : 8c
qui définit obuiare,cùm poteft errorem corrigere,videtur
confentire:vt fpeculator negligens, in Cuftodia fibi crédita
torpcs,quia inimicus occulte veniens,feu manifefte. o-
uem Chriftirapuit,vel,etiamprauæ doôtrinæ feminauit
Zizaniam diffimulante euftode rationem domino de
proprijs 8c fubditor um exceffibusreddere teneatur.
Ç a p. X I .
Contra illos qui ditunt anmasmortem eorum cogitatione careref
y quos in hocfaculo dîlexerunt.'
PEtrusinterrogans Beatiffimum Patrem di ci tNof l e
velim, fi vel boni bonos in fegno, vel mali malos in
fupplicio agnofeunt.
. Gregorius. Huius reifententia eft lucc clarius in verbis
Dominicis demonftata,in quibus dum di<5tum eflèt.Howo
quidam erat dines & induebatur purpura &byfo & epulabatur
quotidieJplendtde. & erat quidam mendicusnomine Lazarus,qui,
iacebat ad ianuam eius vlçeribusplenus, cupiçnsfuturart de micis,
qua cadebant de menfa diuitis, & nemo HU dabai, fed & canes vé-
niebantérlingebantvlceraeius Subiunéfcum eft,quodmortuus
Lazarusport at us eft all Angelis infinum Abraha,ér mortuus diu es
fepultus eft in inferno, qui eleuans oculos fuos cum effet in tor mentis
vidit Abraham àlonge & lazarum infinu eius &ipfedamans
dixit : Pater Abraham mifereremei, & mitteLazarum, vtintin-
gat extremum digitifuiin aquam & refrigeret linguam meant,
quia crucior in haeflamma. Cui Abraham dixit : Fill recordare
quia recepifti bona in vita tua, & Lazarus[militer mala. D tues
autem de feipfo iam[pemfalutis non habens ad prornerendumfuq-
rum falutem corner titur,dicens : Rogo ergo te pater vt mitt as eum
indomumpatrismei. Uabco enim quinquefratres, vttefteturillis
ne &ipfiveniantinhunc locum tormentor um. Quibps vèrbis
aperte declaratur, quia & boni bonos, & mali cognofcüc
malos. Si igitur Abraham Lazarü minime recognoui (1er,
nequaquam ad diuitemintormentis pofitumdetrâfada
eius contritione loqueretur, dicens : Quod malareceperitin
vita fua-y8c fi mali malos non recognofcerent,nequaquam'
sdiu.esin tormentis pofitum fratrem fuorum etiam abfen-
tium.meminifïet.Quomodo enim præfentes non poffet a-
gnofeere, qui etiam pro abfentium memoriacûrauitexo*
rare ? Qua in re illud quoque oftediturquod nequaquam
ipfè requififti, quia & boni malos & mali cognofçunt bo-
nos.Nam & diues ab Abraham cognofcitur, cui di&üeft,
Recepiftibona in vita tua.Et: cle&us Lazafüs âreprobo eft di-
uitecognitusquem mitti precattirex nomine dicéns:M<f-
teLazarum, vtintingat extremum digiti fui in aquam & refri-
geret linguam meam. In qua videlicet cognidone vtriufque
partis cumulus retriburionis excrefcitj vt & boni amplius
gaudeant, quifecumeis lætari confpiciunt quosamaue-
runt,& mali dum cum eis torquentur, quos in hoc mudo
defpe&o Deo dîlexerunt, vt eos non folum fua, fèd etiam
eorum poena confumat. Fit autem in eleâis quiddam mi-
rabilius,quia non folum eos agnofeunt,quos in hoc rauri-
do nouerunt, fedvelut vifos ac cognitos rccognofcüt bonos,
quos nunquam viderunt. Nam cum antiquos Patres
in ilia æjeerna hæreditate viderint, eis incogniti per vifio-
nem non erunt,quos in opéré fempernouerut. Quia enim
illicomnescommuni claritate Deum confpiciunt, quid
eft quod ibi nefciant,vbi feientem omniafciuntî Naqui- !
dam nofierreligiofus vir,&vitæ valde laudabilis,cum an-1
te quadrienniummorerctur,ficut religiofialij quiprçfen- !
tes fijere teftati funt,in horafui exitus Ionam Prophetam,
Ezechielem quoque,& Danielem coepit afpicere, eofque
ex nomine flips Dominos clamare.Quosdumad fè venif-
fedicetetj&depreffisltiminibus eis reuerentiæ obfeqüiu
præberet ex carne eduâus eft. Quain reapertedaturin-
telligi,quæeritinillaitlcorrupdbili vitanoritia,fivirifte
adhucin carne pofituseorruptibili, Prophetas fan dos,
quos nimirumnunquam viderat, agnouît.
Ifidorus. Recognofcùnt boni bonos in patria : vt cum
eis quibus menteinhærefcuntad augmentum beatitudi-
nis petpetuo gloriétur. Recognofcût etiam malos inpoe-
na,vt mifèricordiamDei Temper attollantdulcius, quia il-
lorum miferiam euafèriint. Recognofcent mali bonos, vt
fèmper doleant de requie .quatnamiferunt : & malos recognofcent,
quos inhocfæculo dilexerunt,vt de carorum
tormentis amplius cruciétur. De carorum fuorum fuppli- i
ci jsadditurpoenadefun d is , ficut apud inferos diuiti ter-
mo prædicât euangclicus. Sicutietiam pro augendo inde |
fupplicio,dicit Pfalmus:Cowmort atnoueanturfilij eius,&me-
dicent.Impij ex hocduriusiniudicio puniendi funt mentis
dolore.ex quo vifuri funtiuftosgloriæ beatitudinemme-1
r uifle. Ad hçc quçftio videtur accedere,vtrum fan d i com-
patianturiniquis æternis fupplicijs deputatis, vel orent,
pro eis. I
Gregorius. In libro Moralium beatifïîmi lob. Invafti-
tate & fameiuftusrtdebit : quia cum iniqtios ômnes extrema
vitio percutit, ipfe de gloria çternç recrioutionis hilare-
fcit.Nâ damnatis non tune ex hlimanitate côpatit ur,quia
diuinæ iufti tiæ per fpeciem inhærêns incôcuffodiftridio-
nis intimæ yigore folidatun Eredas namque in caritate
fupernæ reditudinis mentescledorum nulla miferia affi-
cit,quia bas à miferiis alti tudo beatitudinis aliénas teddit.
Vnde etiam per Pfalmiftam dicitur :videbunt iufti timehunt:
F
G
H
lfidot.Li.de
fttmino bo
no.c. 5’ .
Luc.16.
Pfa.ioS.Io.
fequitur '
leclionem
Pfaltérij
Gotthià
Rom.
Lib.6. îo.
lob,y z».
Pfcdm. ji.8.