myfterium, Domini fcilicet verbum, fed ficper Sacerdo-
tem, per eius interpellationem & orationem. Non enim
per omnia fïmpliciter operatur , neque quomodocun-
que: fed mulca funt qua: requimntur, line quibus non fa-
ciec'qu* fua funt.De morte aucem Chrifti,quis nefcit ëam
eflè folam,qu* peccatorum remiflïonem in mundiim in-
troduxerit? Sed illud etiam fcimus,quod poft mortem il-
lara etiam fid e& posnitentiadc conrèmone opuseft, &
Sacerdotum oratione, neepotefthomo fblui apeccatis,
nifih*c prscefièrint: Quidigitur? mortemne Ülamde-
fpicimus , & earn impotenti* condemnamus, quod exi-
ftimamus non fuffieëre qua: eius funt, nifi etiam noftra
ipforum afferamus ? Nequaquam. Neque ergb-merito
accufandi funt qui o rant vt donaperficiantur. Quando-
quidem nee orationi cönfidentes fibi ipfis contidunt,
fcdDeo, qui fè daturum eftpollicitus. Con trarium enim
poftulat orationis ratio. Hoceft enim quod orationis
cauta eftijs qui oranjt, quod fibi ipfis non fidant de ijs qua:
petuntur: fèd credant ie a Deo folo eainüenturos. Ét hoe
clamatisquiorat, dum fèipfb relidto adDeum confugit,
quod fuam condemnauit potentiam, & propterea vni-
uerfumDeopermittit. Non eft, inquit, hoe meum ,ne-
que mearum v ir ium fè d te indiget Sc tibi vniuerfum
committo: & maxime quando qii* funtfuper naturam
&oranem vincunt rationem, oramus, vt qu*funtmy-
fteriorum. Tune enim foli Deo confidereorantes omnino
neceflèeft. H*cenimneque potuiflèt homo cogita-
re, nifi Deus docuiflèt: nee defiderare, nifiille fuafïflèt:
neque expedtaflètaccipere, nifi qui a mendacio eft alie-
nus, eamfpem dediflèt. Quarenecpro ijs quidemörare
aufiis eflètaliquis,nifi ipfe certe oftendifièt, quod ea vult
peti &fuppeditare ijs qui ea prompte petunt. Propterea
nee dubiaeft oratio, nee finémhabet incertüm, quum
ipfè Dominus per omnia oftenderit fè veile dare. Propterea
myfteriorum fandtificarionem orationi Sacerdo-
tis credimus, non tanquam alicui human* fèd tanquam
Deipotenti* fidentes. Non enim propter ^ran tem hominem,
fed propter Deüm exaudientem, neque quodil-
le rogauit, fed quod veritas feeflè daturum eft pollicita.
Quod autemChriftusöftendit fè harte fèmper veile nobis
gratiam dare, nee dicere quidem opus eft. Propterea
enim in terram vehit & facrificatus eft Sc mortüus,& propterea
altaria Sc Sacerdotes & omnis purgatio, & omnia
pr*cepta & dödlrin* & adhörtationes, vt hanc nobis
menfam apponat. Propterea illud etiam Pafcha fè defiderare
dicebat, quod hoe verum Pafcha erat difcipulis
traditurus:proptereaiuflït, Hocfacitein meamiècorda-
tionem, quod vult fèmper, a nobis facrum fieri. Q u * er- I
go fiierit örantibusdubitatio-deeo quod petitur, liacce-,
pturifunt? quod hi quidem orant vtaccipiantr quiautém
dare poteft , darecupit. Itaqui fandrificationidonorum
per orationem conhdunt, nee Seruatoris voces defpi-
ciurit, neca redubia, humana fcilicet oratione, myfterium
dependerê oportere ftatuunr, vt Latininosfruftra
criminantur.Nam etiam fandfciflïmum vhguentum, quod
eiufdem eflè ordiriis cum diuina communiorie dicit Beams,
oratione peragitur, &fanölificatur. Quod autem o-
perando facramento defèruiat & fandrificet,'nulla eft pi js
dubitatio,& Sacerdotis & Pontifieis ordinatio fimili mo-
do per orationem peragitur. Oremusenim, inquit, pro
ipfo, vt veniat in iplum gratia fandriffimifpiritus: poft im-
pofitionem manus, isqui ordinatad clerumclamat, &
in ea qu*fit Latinorum Ecclefia Pontifieis ordinatione,
poftquam infudir, vnguentum in caput eius qui ordina-
tur, qui ordinat, optat locupletem S. Spiritus gratiam in
eumdefcendëre.Peccatorum quoque remiflio poeniten-
tibusdatur per orationem Sacerdotum, &vltimumolèi
facramentum fimiliter perficit Sacerdotum oratio, duod
etiam corporalis morbi medelam &peccatórum remif-
fionem dat ijs quibus peragitur , vthaberApoftolicatra-
ditio. Infirmaturenimaliquisin vobis, inquit, accerfat
cent ? Si enim eft incertum quod fit à precibus, vt ipfi di-
cunt,incertum quidem eft an id fit Sacerdos quodefïè d^-
citur : incertum autem an vnguentum poftit fanótificare,
Sc ita nee facramentum quidem conftare- poteft facræ
communionis, cum neque fit vereSacerdos, hecaltare.
Neque enim verbum Domini abidiota priuatave perfb-
na didtum, efficiendi facramenti vim ipfi nabere.dixerin t,
neque fine altari. Altäre enim fupra quod panis ponendus
eft, vnguento fanélificatur, quod quidem vnguentum
precibus cönficitur. Praeterea autem peccatorum re-
miffionem quisSacerdos nobiscertodabit, fidecorum
oratione dübitet'ur ? Et nihil omnino aliud reftat, quam
vt omnem Ghriftianifmum de medio tollant, qui eprum
nouitates fèquuntur. Videturergoquodilliuspotius, fi
ita cenfènt, in dubio virtùs fita eft, resque inmagnopcri-
culo verfatur ijs qui à paternis traditionibus &quæ in ijs
eft fècuritate, aliéna excogitant. Quod enim orationibus
Deus annuit, & da t Spiritum finctum ijsqui ipfumpetunt
& nihil fit impoffibile ijs qui cum fide ipfumrogant,
ipfè dixit Deus: nee vllarationé fieri poteft quin hæc vc-
ra fint. Q uod autem tale quid euenerit ijs qui quidpiam
èx eio qui js narrant, nufquam dicitur. Ex oratione quidem
facramen ta pèragere, tradiderunt patres, qui ab À-
poftolis& qui eis fueceftèrunt, acceperunt, Sc aliaficut
dixi,& facram Eucharifjjgffl, poft multos alios Sc magnus
Bafilius Sc Ioannes Chryloftomus magnæ Ecclefiæ do-
«äores, quibus qui contradicunt, eorum nullam ratio-
nem ducere oportet eos qui pij eflè volunt. Qupd autem
fèrmo Domini,qui de myfterijs informa narrationis dicr-
tur, fufficiac ad donorum fandificationem, nullus neque
Apoftolus, nee doctor dixiflè cernitur. Sed quod fèmel à
Domino didfcus, eo ipfo quod ab ilio dièlusfit, ficut opi-
fex fèrmo,fèmper operatur,& dicit etiam beatus loannes.
Quod autem nunc didtus a Sacerdoce, eo quod ab ipfo
dicatur,hocpofïit, nullo ex loco fciri poteft, quahdoqui-
dem nee ipfè fèrmo opifex operatur, quod in vnoquoque
eorum qua: fiunr, ab aliquo homine dicatur, fèd quod fèmel
a Deo didtus fit.
C a p v t X X X .
Quod etiam in Latinorum Ecclefia, eodetn quo apud nos modo fit-
crum celebratur myfierium.
QVod autem os eis omnino obftruit, eft quod etiam
Latinorum ecclefia, ad quam fè referre videntur s
poft verbum Domini 4pro donis orare non reculât. Ij autem
ideo falluntur ,'quod Latini non ftatim poft Domini
prolatum fèrmonem orant , Sc' quod non aperte petunt
fandtificationem Sc mudtionem in corpus Dominicum,
fèd alijs vtuntur nominibus eoierentibus , Sc quoe tan-
'tundemyalont. Q u * eft autem oratio? Iube furfumfer-
ri dona hæc in manu Angeli ad fiiperccelefte tuum altar
re. Dicant enim quid hoceft, Suriumdona deferri. Vel
enim localem eis trànflationem precantur à terra & in-
ferioribus locis in coelum, vel dignam aliquam & abhu-
milioribus ad altioramutationetn. Sed fiprimum quidem,
quid hacnobis oratione opus eft, yt à nobis tollanr
turfàndta, quæ apud nos elïè &innóbis manere Sc oramus
Sc credimus : tanquam hoe fit, eflèChriftumnobif-
cumvfque ad confummationem fæculi ? Quomodo autem
non credunt, fi.hoe Chrifti corpus Sc cognofcunt,
quod & in nobis eft, &eftfupercoelefte, &Lfèdetad dc-
xteram patris ? quo ipfe nouit modo. Quoînodo autem
fiierit quod non dum eftfiipercoelefte, Sc fèdet addexre-
ram patris ? quo ipfèhouit modo quómodo autem fite-
rit quod nondumeft fupercoelefteipfum corpus Chrifti,
qupd eft fiiperccelefte? Quomodo autem etiam furfum
feretur in manu Angeli, quod fuper omnem principa-
tum & poteftatem Sc virtutem & omne nomen qiiod
n r ^ § --------- nominatur? Sin autem dignam aliquam & in melius mu-
Prcsbyteros Eccleuæ , & orent pro ipfo vngentes eum ' rationem orant, non Video quomodo non fine infieni
oleo, & oratio ndei leruabic laborantetn, St fiifcitabit impietatefiituri/ietiamipfiiinelftChrifticörpuscoeno-
eumDominus: &fipcccataftcent; reraittenturei. Qui fcunt.&admeUusquid&finaiusidventimuneilècre-
ergo orationem in iacramenus reprobant,ad hçc quid di- dunt. Vnde manifeftum eft eos omnino feite ea adhuc
eflepahem&vinumqu* iahctificationem nondum fiif-
ceperunt, Sc propterea'pro ipfis quidem orant, vt qua: o-
rätione adhuc indigent. Oräntautem vt ea furfum feran-
tur,vt qua: adhuc inferius fita fint Sc ad altare,vt qu^ nondum
fint facrificata, vtillicpofitafacrificentur. Opus au-
temhabent manu Angeli, nempe quod fecund*.huma-
nae Hierarchi*, y t vult diuinus Dionyfius, a prima Angc -
lorum Hierarchiaauxilium feratür. H*c oratio nihil a-
liud confert donis quam mutationem in corpus &fan-
guinem Domini. N on enim locus fuperccelos Deo fepa-
ratus, in quo oportet ficrificare, altare illud exiftiman-
dum eft.. Ea enim ratione non multum differemus ab iis
qui in monte Samarisdicunt.eile locunfvbi oportet ad-
orare, vel Hierofblymis: fed quoniam, y t ait beams Paulus
|p |tts Deus,. vnus etiam iaterceflor Dei Sc hominum
IefusChriftus, omnia qüäe inteircedendivim habent, Sc-
fanöfcificationem nobis p r*bent, folus eft ipfe Seruator.
Qmenam ergo funt qu* intercedendi vim habent & fan-
(ftificant? Sacerdos,hoftia,aitarc.Etenim Sc altare fandti-
ficat,vt vult fermo Domini. Altare enim, inquit, quod
donum fändtificat. Ergoquoniam folusipfe eftquifän-
dtificat,folus fiierit Sacerdos ScHoftia & Altare. Et quod
Sacerdos quidem& hoftia, ipfe dixit. Pro ipfis, enim inquit,
ego fandtifico meipfiim. Quod äutem etiam altare,
fandtiflimus teftatur Dionyfiq^^dicens.in libro de vn?
guento: S i enim eft diuiniflimurn noftrum Altare Iefus,
diuinadiuinarummentium confecratio, in quo, vtvult i
eloquium, Confecrati Sc myftice tanquam holocauftüm
facrificati öblationem h'abemus, fupermundanisoculis
afpiciamus ipfun\ diuiniffimum Altäre. Ad hoc fiiperccelefte
altare orat Sacerdos donafurfümferri , quod eft
iändfcificari in ipfiun fiipercGelcfte Chrifti corpus mutari,
non locum mutantia, Sca terra tranflatain ccelum, quo-
niam videmusipfa adhuc apud noseffe , &poftoratio-
nem nihilo fecius. Qupniam enimaltare fändtificatdona
ei fuperimpöfita;, idem eft orare vt dona fandlificen tur
Sc in altari pofita efle.. Q u * eft autem fandlificatio, quze
altare fänöSficat dona impofita&quo ipfe Sacerdos fei-
pfum fandtificauit ? Oblata efle Deo dona & facrificata.
Qupniam enim idem eft Sc facerdos, &altare, & hoftia,
idem eft & facerdote facrificatum efle,&in hoftiam illam
mutatum efle, & in illo fiiperccelefti altari pofita &dedi-
cata efle. Propter ea fi cum aliquod Horum tri uni recepe-
rit: ores, vniuerfum oras, habes quodpetis,perfecifti fä-
crificium. VeftriquidemSacerdotes, tanquam hoftiam
Chriftum afpicientes,orant vt dona in illo ponantur, verbis
diuerfis Sc fermonib,us vnam Sceandem rem orantes.
Et ideo noftri Sacerdotes,poftquam orauerint vt dona in
diuinum corpus & fanguinem mutentur,recordantes fii-
percceleftisaltaris, non amplius orant vt donaadipfum
furfum ferantur,fed tanquam iis iam fiirfum l^is Sc fufee-
ptis orant vt iiobis dimittatur gratia Sc donuifi fandfci Spiritus.
Oremus,inquit, pro fändlificatisdonis. Vt fandlifi-
centur? Minime. S tint enim fandlificata,fed vtnos fan dfci-
ficent,vt Deus qui ea fandtificauit nos quoq; per earn fän-
dtificet.Clafum eft ergo,quod cötemnere orationem pro
donis poft fermonem Domini, ne Latinorum quidem o-
mnino eftEcclefi*, fed paucorum quorundä &reccntio-
rum, qui ei qiioq-, in aliis detrimentum äfferunt, vt qui ad
nihil aliud fe tarn opportune gerunt,quam adaliquidno-
uum dicendü Sc audicndum.Et h*c quidem de oratione.
C a p v t X X X I .
jQuanam decaujfa Sacerdos ad donorum fanäificationem, nonfiliumfedpatreminuocat.
tur facere fub fpecie orationis aid D eum, vtoftenderet
non efle haec human* natur* per quam habuitmatrem
in terra, fed fu* diuinitatis per que Deum habuit patrem.
Porro autem quando crucem/erat afeenfurus, volensfi-
gnificare duas voluntates,diuinam fcilicet,& humanam,
fu* quidem diuinitatis voluntatem patri attribuit,huma-
nitatisautem voluntatemfiuam efle dixit. Nonficutego
volo,inquit, fed ficut vis,& no mea voluntas, fed tua fiat.
Quod enim ipfe etiamhanc habuit voluntatem , quam
patri impleuit, ex his ipfis etiam verbis manifeftum eft, in
quibus videtur fepa'rare voluntatem fuam a voluntate pa-
tris.Hoc enim,Non voluntas mea,fed tua fiat,eft eius qui
aflentitur & vult eadem. Id etiam oftendit quando Pe-
trumincrepauit, qui crucemeius & mortem deprecab'a-
tur: &pr*terea quando dixit, Defiderifadefiderauihoc
pafchamanducarcvobifcuin, antequamegopatiar. Pafcha,
inquit,ante pafllonem defideraui:propemodum di-
cens, Defiderio defiderauiipfapafllonis videre veftibula.
Et h *c quidem hadtenus.
C a p v t X X X I I .
-Defitcrificio ip fit quid eft quodfacrificiumfitfcipit.
T '\ E ip fo autem facrificio oper*pretium eft illud qn*-
A^ re re .Quia enim non figura facrificij,neque fanguinis
imago, fed vere eft madtatio Sc facrificium, qu*ramus
quid eft facrificatur, pattisan corpus Domini, videlicet
quando dona facrificantur, prius quam funt fanftificata,
an poftea. Et fi panis quidem eft quod facrificatur, pri-
murri quidem quodnamfueritpanis ^crificium. Deiride
non eft hoc nobis myfterium, videre panem mailatum,
fed agnum Dei qui fua morte tollitpeccata mundi. Sin
autem ipfiim Dominicum corpus facrificatur, hoe certe
ne fieri quidem poteft. N on enim amplius occidi vel per-
cuti poteft, cum iam ab interim Sc corruptione alienum
& immortalejpffe&um fit. Quod fi fieri poflet vt adhiic a-
liquidtalepateretur, oportetefle & qui crucifigerent, &
omnia alia conuenire qu* illud facrificium effecerunt, fi-
quidem non figura ma<-lationis, fedvera madlatio efle
ponitur. Deinde quomodo Chriftusfem’el eft mortuus,
& fufeitatus, non amplius moritur: Sc femelpafliis eft in
confummationefieculi: Sc femel dicitur oblatus, vt mul-
torumpeccata offerret ? Si enim in vnaquaque myfterij
celebrationeipfe facrificatur, quotidie moritur. Quid ad
h*cergo dicendum eft?Sacrificium neque antequam panis
fandlificetur, neque poftquam eft fandtificatus, peragitur,
fed eo ipfo tempore quo fandtificamr. Sicenim ne-
cefle eft omnia qu* Deocreduntur conferuari, & nihil o-
mnino excidere. Qu*nam autem eafiint ? Sacrificium
hoc non efle imaginem Sc figuram facrificij ,fed verum facrificium,
non efle panem id quod facrificatur, fed ipfum
Chrifti corpus, & pr*terea vnum efle agni facrificium, &
qubdfemel fadlum ^ft. Et primum videamus , an non
figura , fed re ipfa facrificium fit myfterij celebratio.
Quod enim eft ouis facrificium qu* abeo quod non eft
omnino occifum>, ih occifum fit mutatio , hoc etiam
hie fit. Panis enim qui eft infacrificatus, mutatur tunc
in id quod eft facrificatum. Mutatur enim a pane non
madtato in ipfum corpus Chrifti quod vere madlatum
eft. Vnde quemadmodum in oue mutatio, vfere facri-
ficium operatur: ita iam hie propter hanc mutationem
id quod peragitur , verurneft facrificium, mutature-
nimnon in figuram, fed in rem madlationis, in ipfum
corpus Chrifti quod facrificatum eft. Sed fi panis qui-
^ dem manens fuiflet facrificatus, panis eflet qui madtatio-
SEdquariamdecaufla,nonfiliumaddonafandtifican- nem fufeepit, &fuiflet madlatio tunc panis facrificium.
davocatfacerdos,cumisfit,&facerdos,&fandl:ificet, Qupniam autem vtraque mutata funt, Sc infacrifica-
ficutdidhimeft, fedpatrem? VtfciasquodSeruatorha- tum&panis: &fadtuseft pro infacrificato quidemfacri-
betiilud,nerape fandtificare, non vt homo, fed vt Deus, ficatus, pro pane autem corpus C hrifti: propterea ma-
per diuinam potentiam, quam habet comn\unem cum dtatio ilia non in pane, fed tanquam in fubiedto confide-^
patre. rata, corpore Chrifti non panis , fed agni D ei facrifi-
Hoc ipfum etiam volens Dominusfignificare,quando. cium, & eft, Sc dicitur. Clarum eft autem quod his p o fi-,
peregit myfterium, in ccelum afpexit, Sc patri panem o - tis, nihil necefle eft multas fieri pblationes corporis Do-
ftendit. Ea de caufla etiam nonnullamiraculaita videba- mini. Quia enim fit hoc facrificium agno non tuncoccifo,
fèd