474
cor meü vigilat. Eft enim tâlis ifte loïnnus ,ficutillom qui
Üncipiunt dormirare,&: taftien videtur fibiea, quæ circa lè.
fiüt,aliquo modo fentire, & intelligere,fedpræ fppore no
aduertût,nillvelint fibi vim face-ire, vt ad lè plenius reuer-
çantur.Amor.n. Dei cü puraintclligcntia côditüs inebriat
mente, & ab exteriorib.e'xtrabfca liirlum eleuat,& fua vir-
tnte Deo conglutinat & coniungit. Et quanto amorvehementior,&
cor côncutit ,&corpusèx fui vehementia quodam
trémore commouet,&dele stabilité r craciat,quia motus
gaudium cofblätur, lèd ex impetu fbrtitudinis corpus de-
biliratur.Et aliquando per rifum,aliquandoper quofdam
clamores9aliquando per alios geftus & fingültus, quafi e-
uaporando erumpit non vailens le intra lè tacitus contine-
re.Gregorius:IubiIumnamq; dicimus, quandoinèfrabile
gaudiummens coricipit,quod nec abfcôdi pofiit, nec 1èrdeprimit
intëlUgentialucidior,tantovaIidiùsmentéin : 0 L - x
ferapit,quoüfq; tandem omniû, quæ fub Deo funt,plene monibus apenn,& tarnen quibuldam motibus proditur,
oblita,in folo contcplarionis diuinæ radio libéré figatur, quamuisnullisfuisproprietatib.aperitur. VndePlalmus
lkctbreuiter,velutmquodaincorufcolurtuniscoelituse- dicit:Beatus populusquifcitiubilationem, Nonait,qui
micaris,quiacorpus,quodcorrüpitur,aggrauat anima,& didt/edqiulcita quiafciriquidéiubdatio.poteftvIedditotum
terrenainhabitatio lènnim multa cogitante. Se-
fushominisperfepaucapoteft, & vix tenuiter cogitare,
liibleuatus aüt afflatu fuperni tominis,tatóplurafimul in-
tuctur, quanto lèlublimiusoleuatur.Sed corruptio terre-
ni corporis, & varia: huius vit* occupationes, deprimunt
anima,& reuocatadfe ipfam, vtgemens clamare cogarar ;
cü Apoftolo ad Rom.Infelixego homo,quis me liberabit
de corpore mortis huius.Plälm. Heu mihi,quiaincolatus
meus prolongatus eft,Quanto plus mens follicita eft,ad i- ,
fta inferiora 8c Humanacogitada,& trabfcanda, tanroplus*
a fuperiorib9 & coeleftibusper deuotionis intuitü elonga-
tur,& quantoferuentius ab inferiorümemoria affebfcu & j
intellebfcu adfupernaluftpllitur,tatopérfe6tior, &deuotior,&
purioreius contéplatiojquialimulperfedrènopoteft
Vtriq; eflè inrenta,qu£eab inuicc,ficutlux & tenebra,
funt diui&.Qui Deo inhaeretinlumine verfatur.qui mundo
inh? ret,in tencbriseft.H?c efthommisin hac v*ta fub-
limior perfébtiq,ita vniri Deo,, y t tota anima cü omnibus;
potentijs'luis, & viribus in Deü collebfca, vnus fiat Ipiritus
fum eo,vt nilmeminerit niliD eum,nrllentiat ,v el intelli-
gatnifiDeü,& omnesaffebhisin amo'ris gaudio vniri, in
lola conditoris finitione fuauiter quiefcant.Imago. n. Dei
in anima in his tribuspotentijs eiusèxprefla cofiftit, videlicet,
in ratione,memoria,& voluntate,&quadiuilfe non
Hint ex toto Deo imprelfe,non eft anima Deiformis. For-
ma.n.anima: Deus eft,cui debet imprimilicut ligillofigil-
latum.Hoc nunquaplene fit, nifi cümratio perle bfcèiuxta
capacitatemfuamilluminatur adcognitiorié Dei, quae eft
fiimma veritaSj&voluntas perfe bfce amcitur ad amandum
fummabonitate, &memoria plene abforbeturadintuc-1
dam,& tenendam,&fruendamfummamfelicitatem. EÉ
quiainhorifcönfumataadeptione conftat gloria beatitudinis,
qu?perficietunnpatria,liqqetquodiftomperfebta
inchoatio,eftperfebrio vitae in hac vita. Quamuis aüt óm-
nis virtutum conatus ad hanc perfebtioné tendere videa-
tur,tarnen Ipe cialiter orationis ftüdiü ad hoc nititur, v t a - .
nima toto inteiledu&r affe6lu,&memoriainDeuni fera-
tur,quia alijs poftpofitis loli De o inhaerere defiderat, cü o-
rat. Vndeorarionis perfe&io eft cumid obtinet anima, ad
quod orandorcditjVt tota ab infimis abftradba folis vnia-
tur diuinis,nec voles,nec vale ns aliud lèntire, nili Deum.
Ibiverequicfciranima, vbideliciaturin Iplendorelucis.,
in amoenitate diuinse dulcedinis,in lecuritate pacis. Hxc
autem IpirituaEs amcenitas,nonpoteftperaliquas imagi-
nabilcsdéfcribilimilitudines,necper lenfibilium depin-
gi comparationes, quia pure lpirinialia,tantum differunt
a lenlibilibusjficut & Ipiritus a corpore. Spiritus verb ra- -
tionalis nec corpus eft,nec corporis limilitudo*
C a p . X X X V I I .
Qturi cm a contemplations exceffum, funt Utter fa detiotto*
mm• Jpeci es [cilice t, in Inins, Ehrtet asfpiritus,&c.
C irca verb hunc contemplationis excefliim, funtdi-
uer&deuotionis Ipecies quas breuitatis caufa pree-
[ tereo, quib. vel leriptur* trabtatores diuerfanomina irn^
pofueruntjVt i ubilus,e brie tas Ipiritus, fpiritualis iucuttdi-
tas,liquefe<3:io,qiKeêxperris & vacantiDus explanäda re“
■ linquo.Aliquatamé breuitertangamiftomm. Et quiaiu-
j biluSjvlitatumnomenhabetalcriptura,videturquod iu-
j biluslitquoddamlpintuaIégaudium,cordirepente,exa-
I liquadeuotacogicatione velcollatione, infiilum, quod
6tis exprimi no poteft. Ebrietas SpiritusSanbli, poteft di-
ci quaelibet magna amoris & gaudij deuotio,ex qua, quafi
ex vini fortitudine , feruor Spiritus excrelcit,quod fe intra
fe cohibere non valet.Vnde Apoftoli Spiritus Sàn«fti fer-
uore æftuantes, muftoplenidicebantur. lob. En venter
meus,quali muftum ablq; lpnraculo,quod lagunculas nouas
diftumpit. Nouas dicit, no veteres,vei quia veteribus
cordibus non infünditur tahs deuotio,fed nouis, in noui-
tatevitæambulanribus, vel nouas dicit, propter fortitu-
diuem impetus Ipiritus,qui fi nouas diftumpit, quäto ma-
gis vetereSjid eft,fragiliora corda & infirma» vel nouas dicit,
quia talis feruór Spiritus nouis & non exçrcitatis men-
ribus nuper infufis,minus left valet cohibere,quin erum-
patper inulitaros geftus,vel voces, vel fingultus,ficut no-
uum vinüinvalè bullit,quodinueteratüquiefcit. Quan-
doq; etiam comus quail obrigefeit, & membra inHhbilia
ôç inflexibilia hunt ex fubita feruoris &luauitatis influen-
tia.Et hoc poteft eile, quod Ipiritus omnes vitales incorpore,
qUauimplentur affebtu cordis inflammato,ita quod
extennone neriiorum, & obftrubtione viaramlpiritualiu
membra officiorum luörumpriuentur,&lingua loquelç:
manus operationum,&pedes,& crura gradiendi, quouft
que feruoriterum remittatur & viæapertæfiant, vtprius.
Necmirfijfi hocpolliint affe«ftiones diuinae efficere,quo-
rumvirrusfortioreftjCÜetiâhümanæ affebtiones ho.cin-
terdum valeant,vt fiibitus terror,&fubita & immoderata
lætitia,&fubitus dolor,& odium imméfum,&intépera-
tus amor.Sicut &pe côpertum eft,etia in extafim & in ftu-
pore velinphrenefin aliquosex huiulmodiraptps eflè, ÔC
membra in vigorem veltreniore veria, veletia febresex
veheméti moleftia incidilïè.Quid etia mirum fi ex magna
Spiritus hilarita te,qua San «ftus Spiritus cordiinfundit, a-
liquando erumpit in aliqua aperta hilaritatis indida?vel fi‘
quandoq; fingultibus&fletibus apertisimperare non va-
leat,& huiufinodi intern? deuotionis motus abfeondere,
cü videamus læpius aliquos ex ftultaleuitate à rilii,&inlo-.
lendb .cachinnis non polie fe cohibere,e tiä vbi pudor humanus
imperat dilciplinain.Ètaliquando exhumanatri-
ftitia obdrtafletuinó poflithomö, quäuis libeter faceret,
imperare.Cum.n.fcriptufit, Deus nofter ignis cofiimens
eft,& Deus charitas eft,quid miri fi feruor diuinæ charita-
tis cordi infufiis',totum hominein cómouet, ficutfi vitro
fragili, ,vel vafi fibfcUi bullientem liquore m., vel igneiii ar-
dentem infundas, crepitationisiragorem concitas. Cor
namq;, cumdiuini a mods gaudio, veldiuinæ' fruitionis
defiderio inflämatur,in fe dilatatur,& extenditur,& quafi
inter anguftias pebtoris fe capere non fuffiens,ex animo e-
rumpere conatur, vtflämamquäihtusparitur,ft)riseru-
<ftef,&ardóris fùirefrigerium qualecunqjinüeniens,eua“
pbret.Qupd cumnon poteft illud,vel ex humano pudore
non audet,miiabilitefin femetiplo cruciatur, & corpus
valde ex talibus modbus debilitatun Qma virais diuinae
dulcedinis intolerabilis eft imbecillitati terreni corporis -,
ficutfi ignem vitro immittas. Vnde legimuslanblos ex di-
utinis vifitationib. vclreuelationibuscorruiflè & viribus
emarcuifte.Daniel.io Vidi vifionem hanc grandem;&no
manfit in me forritudo,& emarcui, nechabui quicqüam
virium&iacebamconfternatus fuper fecicm mèam. Et
Ierem.in threnis:De excello mifitignem in oftibus fneis,
& erudiuit me.Idep Spiritus lànbtus in igne lupcrApofto-
losvenit,qui,a virtus diulniamoris,ficutignisilluminat,&
inftâmat, v tdidt Gregorius : Liquefàbtio aüt animænôn
videtur aliud elfe j niliquædam emollitioà luaduriria
per quam
per quam flexibîlis rédditür & volüntariaad amandum
amentem lè Deum, & liquelcens ad rèdpiendum diuinæ
virtutisimprelîionesjfic vt liquor,itàSpiritiiS Dei,lpiritui
hominis innuens milceatur, & vnus fiat animalpiritus cü
Deo. Canticor. Anima mea liquéfabta eft examore diuini :
amoris. Spiritualis iucimditàs did pôteft gaudium quodlibet
in Spiritu S. quod à Spiritu S . infunditur,quo gaudet
animus in Deo , fiue pro perceptis diuinis beneficiis vel
promiflîs. Et licet aliqui purent Ipiritualem eflè lætitiam,
cuin ahquando religiofi inter le iucundi lunt, tame Iciant,
quod Ipiritualis lætitia,ficut caret amaritudine triftitiæ fe - .
culi,&accidiæ torpore, ira & aiflblutionis leuitate.^piri-
tualis etia lætitia dupliciter recipitur,ipecialiter &genera-
liter. Specialiter, & tunc eft motus-lpiritualis gaudii in SS.
exintuitubenèficiorumDei,&futuræ gioriæ, & bonita-
tis diuinæ, generaliter, & tunc eft quædam mentis hilari-
tas , exbonacofifiderttiaadDeum, ex bonæ confçientiæ
teftimonio, reddens hominem beneuolum &deuotum
ad omnia agenda,& fufferéda pro Deo, & omnia q.uæ Dei
lunt diligenda ^eprouidenda. Ideo bis.didt Apoftolus ad
Philip. 9. Gaudete inDominofèmper, iterum diço» gau-
dete,primo generaliter,lècundo fpecialiter. .
C a p. X X X V I I I »
Quodfeptem funt genera deuotionttm.
GVmautem multa videantureflèdeuotionum genera
j polfunt tamenin feptem diftingui differetias, iu-
xta fingularum affebtionum vatietates. Aut enim furgit
deuotio extimorejVt cumquis compungitur timoré futu-
ri fuppliciijvel cum timet à Deo derelinqui propter deme-
ritum peccatorumfuorum, dicensDeo. Neproiiciasme
à fade tua, &nedereUnquasme Domine Deus,meus, ne
difceflèçis àme.Ex dolore,vt cumdoletiè olfendiflèDeü, ,
&gratiameius amififlè., vel cumdoletiè tumparumpito-
lèeiflè, & talnparui eflè meritaâpudDeum, & oculis Dei
inpluribus dilplieere. Pfal. Auerte façiemàpeccatis meis.
E x defiderio, cum fulpirat & adhelatadgratiamamplio- (
re m virtutum, &adramiliaritatis diuinæ fiiauitatem, v e l ,
ad Chrifti prælèntiam in çoelo,vel àd alia lànbfca defideria
implendaPlàl.Doniine anteteomne defideriummeum.
Efaiæ:Nomen tuum,& memoriale tuumin defidètio ani-
mæ. Etanimamea defiderauit te in nobte. Iob.7. Sulpèn-
tlium elegitanima mea.Ex çopaflione, cum Çhrifto paflo,
pie compatitur, & gladius ille animam fidelem dire tranl-
uerberat,ô^ vulnerat,qui Mariæ matris eius animain totaliter
pertranfiuit. Autcumproximoruminçommodis, &
animarum periculiscompatitur, & zelus domus Dei, &
iniuriæ Deo illatæ comedunt eam,necfinunt eamdorini-
re fomno diflîmulationis, quin aliquado ytatur alfingu-
lorum lcandala,& torqueatur ad fingulorum calamitates.
Iob.Flebam lùper eum qui afflibius erat,eo quod compa-
tiebatur anima meapauperi. Ex amore diuiuo, cum reco-
litjquam benigne lècum egerit, & quatafibi beneficia.in-
digno & immerito contuîerit, vel cum penlàt generalia
beneficia omnihumanogenerilècumimpenlà, per incar-
nationem& paflionis beneficia, & perSacramentumal-
taris,& SS. fecrofenbta chariftnata. V el cum ipfius Dei in-
elfabilem intuetur benignitatem, quæ tanta eft, fi eut eius
immenfitas &æteriiitas,quæ necîhenfufam habet,nec fi“
nem,& idço fine menlura diligedus eft,& fine fine. Amore
Deinihü poteft eflè delebtabilius, nihil honórabilius,
nihil vtilius. Per hanc affebtionem dilebtionisDei, fingu-.
lariterSpiritusS.teftimoniumredditlpirituinoftro,quod
fumusfiliiDeijde hac Ipe cialiter dicitur: Qui diligit Deü,
-hic bognitus eft ab eo. E t, ego dihgentes me, diligo. C o-
gnolci à Deo, & diligi, eft à Deo approbari» Amor Dei eft
omnium honarum aftebtipnum condimentum/oetanto-
plus làpiuntDeo cæteræ virtutum affe briones, quâto.plus
habuerint de hoc condimènto. Nec poteft elfe virtus vel,
deuotio,qUæex amorisDeiradice no pullulât. Ex gaudio
fiirgit deuo tio,cum exultât in Domine) memor beneficio-
rum eius, vel,cum de gratia eius confidit lè.eflè de numéro
faluandorum. Vel cumgratiilaturlaluti,&profebtuiproximorum,
velcümexuItatiônëSpiritus coîigaudetgloriæ
beatorü,&mente perambulat coeleftis patriæ varias man-
fiones. Exquibus omnibus & lînguliscorexhilâratur, 8c
quafîiucunda Voluçris, quandoq; claufo peblore luditin
iubilo,& affeblu exultatipnis & laudis, quafi quærat exiré
de angario peâorjs. Plàl. Cor meum, & card meaexulta-
ueruntinDeüviuum.Ëxaminationisftupore,Cumillumi-
nato intelledu fulgorèlàpiëntiæ,ftupetmagnitudinem
potentiæ Dei,& profunditare lapientiæ,&lùauitatê beni=-
gnitatis eius, vel diftriblioneiudiciorum eius,vélabylïùm;
.claritatis,&incompreKenfibilitatem imlnefitatis eiùs,vel
quicquideft de natùra diuinitatis eius, 8c gloria maiefiatis
eius,vel quorülibetoperum eiusadmirabiliratione. lob»
Magnus fbrtitudine-&iudicio,&iuftitiaDeus,&enarrari
nonpoteft,ideo rirnebunt eum yiri. Aliquando comixtim
ex diuerlàrum ^ffeblionum morbus deuotio caulatur,Vt
cum timor cum dolorë,amor cum gaudio &admiratione,
compaiîîocum defiderii ardorë iüngitur, 8c quafi arôma-
tafimul contrita,liquore lupernæ vnbtionis compabta, 8c
caloré ignis diuini decobta,pigmentû lalutare efnciüt,i[âl- 1
uandisanimarülanguorib.efticax&làlubre. Sicutilliqui
pigmentafanitatisconficiunt,aliquandodefingulis, ali- ,
quando de pluribus,& modo de illis, & modo de îftis co- '
pofitionemfeciunt, pro variis remediôrü caufis. Cum a . .
deuotio fit piæaffebHonis pinguçdo,&magis lè habeat ad j
àffebtü,quamadintellebtum.ficutvideripoteftinfimpli- •
cibus cleuotis , tamc perfebla deuotio non eft fine lumine ]
intellebfcus. Sed aliter lèhabet inteîligentia fimpliciude- .
uqtorum,&ah‘ter literatprum.Literati n. fciuntfiibtihter „
loqui de quaçunque etiam Ipirituali materia, & verbis
propriis exprimere quæ velint, & pulchre diuidere 8c di-
ftinguere,& caulàs 8c rationes congmas alfignare, 8c 1er-
mone côpofito perlùafibiliter 8c ordinate proponere, & ,
ex parais quandoq; longü texere trabtatum,&ea quæ pla-,
na funt 8c nota pe£lè,verbis artificiofis inuoluere, vt radi-
busdeintimis Philolophiæ medullis extrabta videantur.,
Deuoti a. fimplices clarius vident veritatem in lè , &pro-
fundius Iciuntde eacogitare, & podus eius penlàre, & là-
poris intimi venas per guftum alfe btus lcrutari,&per puræ
intelligentiæ radiü,quæq; lucidius difeernere, vt licet ne-
feiant verbis expre fliuis proprie, diftinguere, tamê ex iplb
fiporis guftu valent veritatis differentias cognolcere,magis,
quam perargumentorum coniebturas. Exemplum de
quolibet mechanico artifice, in artë luo perito,& de lub-
tiliPhilolbphq, quorum alter feitargumentatiuè de arte
diflèrere,alterproprie operari. Vel exemplum de medico,
theorico^&prabtico, horum altér magis artemnouitper.
fcienriam,aiterperexperienriamk
C a p . X X X ÎX »
Quomodo per intetteftum homo injpiritualibus experientjjs fe te-
neat, & de quadrupliez v fione.
D Ibfco de illis, quæ adaffebtum inlpiritualibus Ipe-
btant,videndum breuiterdehis, quæinIpirituali-
bus experientiis magis pertinent ad intelleblum, vt lunt
reuelationéslècretorü,& vifion,es,& imaginariæ demon-
ftrationes,in quibus quidain de yeritate aliquando erudi-
untur, & aliquando plurimideluduntur. Hi’s autem tan -
to minus immoranduineft, quanto frequentius eos fibi
intendentes decipiunt,& quanto minor eft in talibus pro-
febtus, etia cum vera lunt, licet à rudibus, 8c Ipirituafium
chariftmatum ignaris, magnæ fanbfcitatis &cxperientiæ 8c
làpientiæ virtus in huiufinodi Êphfiftereæftimctur. Qua-
tuor lunt généra vifionu'm,& toridem funt genera reuela-
tionü, quamuis&vifiones dicipolfintreuelationes,quia
in eis,aliqua lè ere ta reuelantur» Quædam vifiones propïie
pofliint dici corporales, quæ vigi lanti corporaliter often-:,
duntur,vt Moles vidit Dominum intubo ardcti,-& patres
fepe angelos vifibihter lufceperant» Àd hanepoteft refer-
ri quorumlibèt lènlîium experienria,vtauditus,guftus,
adoratus, tablus, quia vilus pro quolibetlènlu ponilblet.
Èxod.10 .Populus videbat voces&lampades,!& Ibnitum
buccinæ» Voces namque & lonitum buccinæ noïi vilu,
R r 4