su f PtUchdotffîui
;*c.T.
qliifitoribus
Dicfïcns.
Deoblatra
tione harett
torntn trga
jactrdotes.
B
*T axilhtrii
fim M f.
funt, habet
M. S. S.
Nie.
;*Idem:
comtiti*.
*C.T^«h.
vbTex Dei gratia,iaminfra fpaciura duorum anaorum,ci-
tramilleperfonas,harctici VValdenies,ad fidem Catho- ‘
licatn funt conuerfi ? Qu ire non venisad Auftriam 8c Vn-
gariam,vb>fpes eft * inquifitionibus h acetic« prauitatis,
plurçsitemqnam mille perfonas tuorum credentiumfo-
rede taucibus Leuiathan extrahendos? Nullibi compa-
resjfemper fugis, 8c pauperes fimplices in fuis tribulatio-
nibus relinquis. Dico auda£ter,fi tua foret iufta doârina,
ßicile tibi effet in locis omnibus pradicanda.Nuncfalla-
riemonetamtuam,vtpotefallam, oportet te cautiùsoc-
cultare.
C A P V T X V I .
Deobtreâationibus VValdenfium contrapretbyteros
Ecclefia, &c.
OBI oqueris etiam facerdotibus Ecclefia dicens: F or-
nicarii funt-, Vfurarii fient-,Tabernariifunt-,*& alia mult a
*yitia conïettas in eos. Refpondeo:Quid ergo ?N üquid ideo
facerdotes non hint? Abfit. Sicut autem bonitas hominis
fingularis non confert facerdo t ium j fie eius prauitas non
aufert ipium.Non enim eft ille Petrus ideo Sacerdos;quia
Catherin« peccatricis filius,ied quia per Epifeopum Ca-
tholicurc intra vifeera m'acris Ecclefia rite ordinatus. Ec-
ce purus Laicus quantumeunque fit virtuofus,8c iuftus, Sc
fan6tus,non tarnen ex hoc,ideft,exillisvirtutibus,poteft
effeSacerdos. Similiter peifimus homo,qui eftSacerdos,
non ceflàt ex fuis vitiis efïê Sacerdos,etiamfitantam digni
tatem,fibiadiudiciumhabeat, mimfteriumtarnen eius,
quin efficax exiftat,non praiudicat. Peifimus ergo homo,
qui eftSacerdos, dignioreftfan&iflimohomine, qui eft
Laicus. Et quis eft ille tamlanâus Laicus, qui manu (ua
contreâare præfumeret Chrifti venerabile corpus ? Au-
daéterdieo , ficonrreâtare præfumelet, iam fanéfcus non
effet,
Sicut ergofornicatio,aut adulterium,non tollit à Rege
regalem dignitatem,fi alias eft bonus Iuftitiarius, facie ns
in terra iudicium & iuftitiam, ita nec poteft tollere dignitatem
facerdotalem, fi alias rite Sacramenta miniftrat,
VerbumDeipradicat, autalia facerdotaliafaciat.' Qu s
dubitatluxuriofum regem cafto milite digniorem, etfi
nonfan&iorem? Eft* quidam Epifcopus 8c fôrnicarius,
& alius,fimplex Saccrdos, 8c caftus, quis dubitat eum elle
fandfciorem, fed non digniorem? Gontingit frequenter
fimplicem monachum (uo Abbate reperiri fanâiorem,
nunquam autem digniorem. Nemo dubitare debet,Na-
thanaelem fan&iorem IudaScarioth:Sc tarnen Iudam digniorem
propter Apoftolatum Domini, ad quemnon
Nathanael,(ed Iudas fufeeptus eft,
Seddicis haretice, Tamen dixit Chriftus. loan.20.addi-
fcipulos: Accipite Spirit um fanftum, quorum remiferitispeccata,
remittuntur eis: Ergo Sacerdos,quiSpiritumfanclum non habet,
quandoforniçarius eft,aut aliter criminofus, non poteft abfoluere.
RefpondeorEcfi presbyter criminofiis charitatem non habet,
autSpiritum fan<5fcum,vt homofihgularis, nihilomi-
nus dignum eft eius Sacerdotium, dignum eft eius mini-
fterium,quoad Sacramentorum efficaciam,etfi quoad mi
nifterium,indignum : In quibus Sacramentis inuifibilis
gratia illiusmagniSacerdotis Melchifedechlefu Chrifti
Domini noftri,(àlubriter 8c efficaciter operatur. Eft ergo
idem valor Sacramentorum, dignitas 8c nobilitas, fiueà
digno,fiue indigno presby tero conferantur.
C a p . X V I I .
Exemplafamiliaria deSacramentis si quibufeunque
collatis.
EXemplum. Rofa rubens æquali ter rubet in manu Im-
peratoris,8Calteriusfoetidæmulieris. Similiter car-
bunculus in manu regis 8c ruftici. Et famulus meus ita bene
mundatftabulumcumfurcaferrea, &rubiginofa,fic-
ut cum aurea,8c lapidibus preciofis adornara. Nemo dubitat,
Heliæ temporibus multos fuiffe cygnos infæculo;
nec tarnen Dominus per cygnos, fed per coruum higrum
Prophetam cibauit. 3. Reg.47. Licet forte ïucundius fiiif-
fetper cygnum,tarnen «que faturatus (fuit) per coruum.
Et licet iucundius bibatur neblar de leypho aureo, qua m
devafeluteoj tarnen non minus inebriatvndecunq; po-
tatum. Etfi acceptior 8c gratior fit,fi rex per fummum eius
militem donat mihi annulum aureum,æque tarnen nobi-
lis eft annulus,fi portât ipfum ad me rufticus.
C a p . X V I I I .
De obedientia exbïbenda malts presby ter is.
ER go non folum bonis miniftris Ecclefîæ , fed etiam
maliseft obediendum. Sicut,fi Rexfaciat mihi man-
datum per*garzonem,çqucligat me.ficut fi fuilletfadtum
per Principem,aut militem. Etfièffetminifter indignus,
digniffimus tarnen eft Dominus eius. Vndci.Pet. t. Strut
fubditieftote in ontni timoré Dominisveftris, non tantum bonis
& modeftis,fed etiam difeolis. Itemad Hebr. 13. ObeditePra-
pofttis veftrùy&fubiacete eis. lpfi emmper utgilant,quafipro ani-
mabus veftris rationem reddituri.
Sunt etiameiufcemodifacerdotes, etiam mali, pluri-
mumhonorandi. Hocenim fecit 8c Apoftolus. Quise-
nim dubitat facerdotes Hierofolymitanos temporibus
Chriftifuifie,vtplurimum, impios 8c iniquos: qui toc
cdnuiciis,tot improperiis Dominum Iefum Chtiftum, 8c
eius difcipulos infeftabant ? Eofdem tarnen Dominus
propter (acerdotii dignitatem plurimum honorauit. V n-
de Matth. 8. poftquam iam leprofum Dominus mundaf-
fec,dixit, Vade,&oftende te facerdotibus. Et quid indiguitfa-
cerdotibus,quern iam fanauerat omnium Dominus? Ec-
ce honor facerdotibus etiam prauisimpen fus. Necqui-
dem vacua manu remifit ipfum,fed dixit: Offer munùs,quod
pracepit Moyfes in teftimonium illis. Item. Luc. 17. Cum decern
leprofi ftarent à longe,petenres fibi mifereri à Domino,
poteratvtique Dominus illos præfentialiter curaffc,
fed non fecit. Dixit enim: Ite, ofiendite vos facerdotibus: Et
faftum eft,dumirent,mundatifunt. Item, Matth.23. Licet,
peccatis Scribarum & Pharifieorum exigentibus, Dominus
o6to vicibus dixerit,F<c vobis S crib a &Pharifei, hypocri-
ta,tarnen in principiô Capituli honorauit eos dicens, Super
cathedr am Moyfifederunt Scriba & Pharifei: omnia,quacun-
quedixerint vobis,feruate&facite. Item, piifiimus Dominus
patientiflimeeis frequenter reipondit ad maximaconui-
cia. Luc. 11. Matth. 12. Hic non eiicit damonia, nifiinBeelze-
bubprincipedamontorum. Ioan.8.&io. Dttmoniumbabes. Et
loan. 11. Cum Caiphasin Concilio dixiffet, Expedit vobis,
See. feribit Ioannes, Hoc autein àfemetipfo non dixit, fed cum
effet Pontifex,pnphetatût. Ecce dignitate prop he tali dècora-
turPontificium.
Item, A äo r . 25. Cum Ananias Princeps facerdotum
præcepiffet aftantibus fibi,vt percutèrent osPauli.*&Pau-
lusdixiffet:PerctitietdeDeuspariesdealbate. Ettufedens iu-
dicasmefecundumlegem,&contralegemiubesmepercuti.Etcwxt
allantes dixiffen t Paulo, Summumfacerdotem Deimaledicis ?
Dixit Paulus, Nefciebamfratres, quia Princeps eft facerdotum.
Scriptumeftenim,principempopulituinonmakdices. Item,licet Exod. 2
quidam Epilcoporum Alias reprehenfibileseflent,tarnen :
Spiritus fa n«ftus vocat cos Angelos, Apocal.2.&3. Sedtu
VValdenfishærefiarcha, quand o venis ad complices tibi
credentes, frequenter confueuifli facerdotibus detrahe-
re ,& vnius peruerfi lacerdotis vitia,in omnes transfun de -
re,Sc creden tes tuos in odium Cleri concitare , nefeiens
quid facis, quia, non poteft iniquitas tua per maioris ini-
qui vitia minorarij nec tua fan<ftitas,quam p rasten dis, aug -
mentari.Et quare non loqueris bona de facerdotibus bonis,
ficut libenter mala de malis ? An putas omnes facer-
dotes Eccîefiæ Catholic« fore malos? Erras, filcrutari
veiles bonos,inuenires perDeigratiam , quam multos.
E t , f iveritatemfateris, noftidefociistuishærefiarchis
VValdenfibus, repertosfuiflè multos criminolos,
fimiliter etiam de crédentibus non
paucos.
C A P V T XIX.
De incredulitate B. Virgmis & aliorum
fanftorum.
TEnent VValdenfes haîretici B. Virginem Mariajnj St
fan£fcos in Patriatantis impletoselle gaüdiis, quod 1
nihil poflint cogitate de his,quae in terrijhunt,& per con
fequens, eos non effe inuocandos à nobis -, quia non pof-
funt orare pro nobis.Contra Luc. ij.bis pomtm,Gatidium
eritAngelisDei,fupervno peccatorepoemtentianiagente. Sigau-
dent angeli de nobis pcenitentibus, feiunevtiqj pcçnitere
nos. Nihil enim gaudet de illo, quod fimpliciternefcit.
Nunquam enim gauifus es de fratre tuo in regem corona-
to;fi nunquam occurrerit menti tuas, fratrem tiium in regem
fore polfibilem coronari. Ex quo concluditur,quod
Angeli in coslo non lolum intelligunt bona noftra,fed etiam
mala,quas facimus in terris,& pcenas,quas patimurin
terris.Sienimfciunt.Sc quia feiunt quod poenitemus, fei-
untprofeûo propter quid pcenitemus j non autem propter
bonum,quod fecimus, fed malum, quod commifi-
mns, aut bonum.quod facere debuimus, & non fecimus,
pcenitemus;ergolciuntnon foium noftra bona,fed etiam
noftra mala.
I * Ecclefiaj
M.S.S.Ni-
colai.
Sed petishæretic«jF«de feiunt angeli in edis ea, qua à nobis
fiunt in terris,cum tantafit diftantia , & illis iocunditas excelleti-
tißima. U unquid pojfunt fuam iocunditatcm derelinquere,& qua
fiunt iryterru,interim aufcultare? Refpondeo, Verbo Domini
Matth. i8i dicehtisdepiierishoncontemnendis, Sc
fcandalizandisj^w^e/i,inquit,eor«iw in ccelis femper vident fadem
Patmmei,quiin ceeiiseft. Habés manifefte.quod Angeli
in caslisDeum confpiciunt,Sc in terris homines cuftodi-
unt. Neqüàqüam ergo minoratur iocunditas Angelo-
rum, cumàDeo mittunturad explehdaqualiacunque in
tetris hegotia. Angelus enim Gabriel illius maximi lécre-,
ti praBhunciuSjincarnationis videlicet filiiDei, nullo modo
viliorisex hoc potuit effe conditionis, dpod ad Virgi-
nem partu fascundandaip diuino iuffu millus eft ; qhafi
medio tempore çontemplatiohé Caruerit iocündilfimæ
Trinitatis,inqUafumma,8cv‘ltimaBeatorumcohfiftitfe-
licitas Sc vira æterna. ioan. 17. Hac eft vita dterna ,vt cognof-
cantte foium Deum verum,&quem miftftilefum Chriftum. Imb,-
non folum non vilioris, fed profe&oexcellentioris con-
ditionisex tanta legationis fruitione fieri Sc eile debuit
illégloriolus Gabriel Archangelus j cuiusinfigneman-
nunciationem, modulatisvbcibuslætaperorbémcanit
mater fandfcaEcclefia: Uittitad ŸirgmemnonquemuisAnge-
lumfedfortitudinem fuam Arcbangelumamator hominis.
Et fi, tu hæretice,catus huiuicemodiDeo placere nô ere
Visteftimoniumfcripturarum’ audiloannemfcriben- disI,qu id id noftrarefert? ReHfp onI d emusCa.t h. ol<i ci;Dor»vwtern
Angelo,id eft,Epilcopo^Ephefi *, Scio operatua&la- »wreg»4Kir,irafcanturK«retici,feddehocin fequentibus
boremtuum,&patientiamtuam. Sequitur poll pauca: Sed J retunderis. Sedquaris, Sc quomodopoffunt hac fieri?
beo aduerfum te,quod charitatem tuamprimareliquifti. Apoc.a; Relpondeo, quod angeli videndo Deum, omnia vident
Item ibidem: Angelo Smyrna Ecclefia. Scio tribulattonem tuam in Deo pro fuse capacitatis modulo,quantum pertinet^ad
& p a u p e r ta t em Itemibidem : AngeloEcclefiiaPergarni'. Deum8cipforumfelicitatem.Nunquamle|ifti, loan./
*SicM. S.
S.Nic Di-
ellens,Dofcio
vbi habitas, vbi fedes eft Sathana,& tenes nomen meum,& non
negaftifidem meant. Et poftea fequitur : Sed habeoaduerfus te
pauca-,quia babesiüictenentesdottrinam Balaam. Item ibidem:
AngeloThyatiraEcclefia: N oui opera tua, & fidem & charitatem
tuant. Et ppftea: 5efi( habeo aduerfum tepauca -, quia, permittis
mulierem lez,abel,qiufe dicit Propheten,prophetare,docere & fe-
ducereferuos meos,Scc.Et (Apoc.3.) Angelo Ecclefia Sardis : fcio
operatua\quinomenbabes,quodviuas,&mortuuses. Itemibi-
dem: Angelo PbiladelphiaEcclefiafdo opera tua, &c. quia modi-
cam babes virtutem,&feruafti verbum meum, & non negafti no-
men meum. Item idem ibidem, Angelo Laodiceae Ecclefia-,
Scio opera tua: quia netfcfrigidus es, ne^calidus. Sequitur poft
pauca -,Dicis,quia diues fum & locupletatus,& nullius egeo,&ne-
fc is, quia tu es mifer & miferabilis, & pauper &cacus, & nudus.
Sed,quis hasc omnia dixerat Ioanni ? qui, cum prædiôfca
fcriberetjfuitininlulaPathmos. Audiprincipium : Apocalypfis
lefts bhriftr.quam dédit iüiDeuspalam facereferuis fuis,qua
oportetfieri otto, &fignificauit mittens per Angelum fuum feruo
1 fuoloanni. Ecce DeusTrinitas reuelauit Chrifto*homi-
ni,Chriftus Angelo, Angelus Ioanni, Ioannes Ecclefiis.
Habes ergo quod Angeli feiunt noftra bona 8c mala.
de V erbo «terno,quod fadtum eft,iw ipfo vita er at: Vbi ly,
er at, non tam prxteritiimperfetfti, quam prxfentisperfe-
£liflimi,8c «ternitemporiselhquia, quidquidabasterno
fuit,in hoc verbo vita, nunquam fuit, eft, vel, erit,vel,ejfe
pufmfjmortuumjfedjfemperviuum : cui nil prasteritum,
nil futurum, fedjnterminabilem vitaplenitudinem to-
tam pariter comprehendit. Ideo Dominus Chriftus Verbum
illud idem«ternum,in tempore incarnatum, ilium
«ternitatisorbem incommutabilem, human« capacitati
inattingibilemcompleä:ituridicens,Ioan. 8. Antequam
Abrabamfieret,egofum.
Item,cum cognofcere fitborium naturarationalis fi
fantli in patria nil cognofcerenteorum , quanobifeum
hicagunturi fequeretur,quod maiorperfeäioeffetin da-
mnatis,quam laluatis. Ille enim diues epulo,Lucx 1 tf.qui
mortuus eft,8c fepultusin infernp, inter illas inexftingui-
bilesflammas Gehenna, quarum cruciatus fatetur feTuf-
ferre,recordatu:de adhuc in do mo patris fui quin que fra-
tres habere.
Item,fan£li in Patria recordantur fanguinem fuum fu-
fuminterra; Apoc.^. Vidifubtusaltare,animasinterfeäorum
M.S.S.Nic
ad Dei Undent.
Item,ille medicus Raphaël,nonne fciuitcæcitatem 8c propter VerbumDet,&propter teftnnonium,qUodhabcbant, &cU-
pauper tatem T obia,fed etiam artem medicina,8c Afmo- ! mabant voce magna dàcentes: VftjueqùoDominefànilus ér verus.non
daumiügulaflefeptemvirpsimprobosSaræfiliaRague- | ..........
lis in Rages ciuitate Medorumj 8c quanta familiaritate fit
ille cæleftis nuntius cum hominibus conuerfatus y nouit
optime iniquitatem illorum feptem virorum, quampro-
hibuitTobiaiunioridicensTob.ij. Quiconiugtaitafufci-
piuntyVtDeumafe& fuavoluntateexcludant, é*fualibidiniita
vacant,ficut equus & mulus jn quibus non eft intedettus, babetfu-
per eos damoniumpoteftatem : tu autem per tres dies continent efto
ab ea, & nil aliud nifi orationïbus vacabis cum ea.
Item, Gen.18. dixit Angelus ad Abraham j Clamor Sodo-
tnorum & Gomorraorum multiplieatus eft , &peccatumeorum
aggrauatum eft nimisj defeendam & videbo,vtrum clamorem, qui
venitad me,opéré compleuerunt,an non eft itd, vt feiam.
Sed forte iam dubitas hæretice, Angelos in calis fçire
ea,quæagunturin terris,cum dicat Angelus; defeendam &
videbo: quafi Angeli nihil feiant terrenorum, nifi de quib.
defeendendo & videndo capiant experientiam.Erras ha-
retice. Sciuit Angelus in calis; fed defeendere, Sc videre
fe dicit,innuens, Deumnonproperareadvindiólam; 8c
docens iudices non nifi certitudinaliter informatosde
caufis ferre (ententiam.
vindicasfanguinemnoftrum,&nonvindicasdehis, qui habitant in
terra?
Item -, nunquid videturtibiDauid Prophetam fuiffe
delirum, quitoticnsinuitatadlaudem*Dei? LaudateDo-
minum de calis Uudate eum in excelfis. Laudate eum omnes A ngeli
eius: laudate eum omnes virtuteseius. Bénédicité Dominum omnes
vïrtuteseius, Bénédicité Dominum omnes Angelieius. Aiorate Dominum
omnes angeli eiusj quafi loquatur de his, qui nihil in-
telligunt ?
Sed forte dicis*,nil probas^quia etiam Sol 8c Luna,ftellç
8dumen , 8c omnia qualibetirrationabilia inuitauit ad
Dei laudem, Refpondeo; attende modum laudantiü di-
uerfum,8cagnofces diuerfitatem inuitatorum. Irrationa-
biles creatura laudant Dominum ex infita eis naturali
virtutc: fed rationales, cxatbitriilibertate. Si ergo non
intelligunt inuitantes,qua [creatura^rationé carent, Sc ta-
' men naturalitet Deum laudant j non fequitur ,
quöd non intelligant,qua rationem ha-
bent,8c Deum liberaliter
\ glorificanr.
-
Biblioth.Vet.Pat.Tom.ï3.