I..* '■ 11 F I - J . ' A A, J -Làb.a A (T*. A AA La --A A __ A l_ _ _ . /L AA. A A— . A A A. A A AAA 'aAaÀ a
derent & quod defenderet cos in fois iuribusSc con- | tionem homo male vtitur. Primum, patetfie. Hlud qitod
norum tem
inueniunturmultx
deordinaeft
debitum eflè in hominibus lècu ndum redam ratio-
nem , eft debitum eile in eis (ecundum diuinam ordina-
tionenv, quia adhoc D,eus rationcm hominibus indidit,
vt ipfi lecundum rationem viuant : fed lècundum ratio-
nem , debitum eft poteftatem regiminis efie inter homines
; ergo iliud idem eft lècundum diuinam ordinatio-
nem Maior iampatec, fed minor probatur: quiailludeft
lècundum redam rationem in moribus, quod eft focun-
dum conformitatem ad bonitatem quas eft in rebus na-
turalilibus (quia ars imitatur naturam. digeft. de adopt. 1. ad-
opt to ) poteftas dominij & regiminis eft lecundum conformitatem
bonitatis ; qua; eft in rebus naturalibus, ergo',
&c. Minor, perlyllogifmum adhucprobatur: quia
in naturalibus inferiora reguntur per foperiora; Be multitude
per vnum. Denique totiim vniuerfom , admo-
dumExcrcitus ordinatur fob vno Principe qui eft Dens;
vt dicitur xij. Meta, érgö , Be cxi. Item Philofophus
dicit primo Politico , quod in omni poteftate ordina-
ta , naturale eft & expediens quod vnus principetur,
Be camera fint fubiedta ; ergo in pluralitate hominum,
debitum eft & expediens quod vnus principetur decanted
fint fobie«fti: In hoc autem confiftit ordo Be ratio
poteftatis&dominij : ergo poteftas Be dominium , ad,
regend uni populum , eft hominibus lecundum debitum
rationis&diuinanordiriatiOnis. Ad hoc , facit. d i-
gefi. de origin, iurifdtftion. I. ij.paragr. nomfime. Non eft ergo
inrelligendum quod audfcoritas iurildidlionis feu regiminis
fecularis lit a Deo;: hoc modo, quafi Deus d prin-
cipio quo cfeauit genus humanum , commiferit alicui
regimen hominum alioriim , aut quod dederit Ipecia-
le pranceptum leu fecerit Ipecialem ordinationem quis
praneflecaliis , led folumautfroritas iurifdi&ionis leu regiminis
fie eft a Deo , quia lecundum redtam rationem
AC D.D.P ETRI BERTRANDJ .quarri L'eüsindidithomini , debitum&conuenienseft
(QV I FV IT D IO EG E SIS VI JU N E N S IS ) ! temporaleh? au&oritatem regiminis efie inter homi-
I nes', & quod ipfi inter léde hoc conueniarit. Quatfiuiis
enim a principio quo Deus hominem creaüit, dederit i
foetudinibus, quia nolebat tempore foo exemplum dare
aliisEcclefiam impugnandi : Quæ verba alleruit ibidem
fe dixilfe : de his verbis idem Uominus Senonenfis
nomine Frælatorum regratiatus eft Domino Régi. Secundo
dixit idem Dominus Senonenfis., quod quædam
præconilàtionesfaéfcæ.erant in præiudicium iurildidtio-
nisEcclefiafticae; quasfiipplicabantreuocari. Tunc Do-
minus Rexrelpondit ore proprio, quöd nonerantfaéfæ
de foo mandato : necaliquidlciebat : neceas ratas habe-
. bat. Tertio dixit quod de aliquibus abufibus de quibus
fccîSaS? ! temporales erantconquefti, taliter ordinauerant Præla-
ca u bei ta- ! ti, quod Dominus Rex Be cæteri, merito deberent con-
te- ! tentari. Quarto fopplicauit Régi quod velleteos confolari
de bemgna fua relponfione dariori. T une relpondit
dictas Dominus Petrus pro Domino Rege, quod place-
bat RegifiPraelatiemendarentea quæ ellèntcmendanda
& corrigenda,expedtare vfque ad feftum Natiuitatis D o-
mini proxime venturum : infra quern terminum nihil in-
nouaret. Et fi infra diéfcüm terminum Prælati non cmen-
dallènt emendanda, vel correxiflènt corrigenda, Dominus
Rcxapponcrct tale remedium , qùod eflèt gratum,
Deo Be populo. Et fie Prælati receperuntlicentiam à Domino
Rege,Be re ce flèrunt.
"Explicit q indem libellas de iutifdiftione Ecclefiaßica ,faftus per
Dominum Petrum Bertrands, &inconßlio conuenientibus Prälat
is regni Francia, vtrbo tenus ingallico per ipfum deputatum ex
parte ipforum Pralatorum,recttatus: Imprejfus- &£.
E I V S D E M R.P.
am »mit»,
tur natii-
xam.
E d v e n s i s E p i s c o p i , e t C a r d i n a l i s
T. T. S. dementis, de origine Be vfoiurifr-
didionum; liue de Ipirituali & tempora-
li poteftate; tradatus.
eivtpraeefletpiicibusmaris , Be volatilibiis cceli, &be-
ftiis terra:, vt dicitur in Genefi; tarnen nulli hominum
commiiit Ipecialiter.dominium foper alios homines,
H r i s t i ac indiuiduseTrinitatis nec de hoc fecit feciale praecepturh, n?c Ipecialem ör-
inuocatoauxilio, hoc opufculum | dinationem. Sic igitur Be non aliter audoritas iurifdi-
aggredimur.Adcuius materiij eui-1 dionis fecülans'interhomines eftaDeo , nifi in aliqui-
dentiam,quaerunturquatuor:Pri- bus de quibus Deus Ipecialiter ordinauit & mandauit
mo quseritur; vtrum poteftas fe-1 quodprseeflent teme&Genti, yt infra di cetür. Scripri-
cularis per quam populus regitur uilegia paucorum non faciunt legem communem : fo-
quantumadtemporalia,litaDeo:' per quibus vide quod notat, Inno, extra de foro ätoipe.c.li-
Secundo quxritur; vtrum.prater j cet ex ßifcepto. Dico tarnen quodallecutio poteftatis (eu
poteftatem läicamleu&cularem , fit vel eile debeat alia I dominij, &vfos non femper eft a Deo : videlicetquan-
poteftas iurildidionisn’ecellaria vel expediens ad bonuin do modiß perueniendi ad poteftatem leu dominium.
Deus à prig
cipiodeditJ
“ G I
homini
uli: Tertio quæritur; vtrum hæ duæ potefta-
tes lèuiurilaidiones poffint c6 currcre in vnaperîona; ita
quod vna & eadem perfona habeat vtramquepoteftatem
leuiurifdidionem : Quarto quæritur; vtrum poteftas Ipi-
ritualis debeat dominari tempo rali, aut econtra.
Primo quæritur vtrum poteftas lèeularis per quant populus
regitur quantum ad temporalia fità Deo. Et argui-
j Rom.ii. tur quod non : quia qua a Deoßsnt, ordinata fitnt, vt dicirur
It- -..a-.: jn Epjftola ad Romanos ; led in poteftate vel aüdoritate
domini temporalis, inueniuntur multaé deordinationes;
I vtpote quiapuer dominatur feni, Be ftultus lapienti: ergo
; talispoteftas leu dominium non eftaDeo.1 Adhocfarit,-
I extra, de eleilio. c.venerabilem.paragr. ).. Item Oleäs dicit ex
! perfona Domini, de malis Principibus; Ipfiregnauerunt ér
[non ex me: ergo videatur quod poteftas mal orum Princi-
I pum non fit àDeo. Adhoc facïtyViij.quafi. prima c.audafter.
jlncontrariumeft quod dicirur, in EpiftolaadRomanos.
xiij.No» eH poteßasniß a Deo.xxiij. quafl. vij.c.quidculpatur:
I quipotefiati refifiit,Dei ordinationi refißit.vy quaß.tij.c. qitireß-
ßit: quod non eilet,nifi poteftas Be dominium eflèt à Deo
An poteftas ö'rdinata. Befponfio. Dicendum eft quod poteftas & do-
ptüumfuà* m™ um rcgendi populum, eft à Deo, quantum ad debi-
Dco. lM’ " ’ — i - æ .n _ ■
vel modus poteftatis iam adepts vcl dominij^eft malus
vel illicitus : de quibus intelligitur iliud quod dicit
Oleas , ipjiregnauerunt&nonexme, Principesextiterunt&
non cognotii. Modus autem debitus perueniendi ad poteftatem
leu au&oritatem regendi populum eft duplex:
videlicet ,', perhsreditariam focceflioncm , &perele-
6ti onem. Sed modus perueniendi per hsreditariam foc-
ceflionem , non poteft efle primus ; qui enim.focce-
detalij, non eft primus, quiaillealiusprscedit. Igifur
primus modus perueniendi debite ad au&oritatem re-
giminis eftpereleilionem Deivelhominum. Ef ille qui1
eft per Ipecialem ele&ionem Dei ratus fuit Be quafi priui-
legiatus : ille autem qui eft per ele&ionem & conlenfom.
populi eft communis. Omnis autem alfos modus perue-
niendi ad audtoritatem regiminis; puta per violentiam
po tends, velaftutiam fraudulentis, eft illicitus. Et, fi I
aduertimus procefliim lacrsScripturs, inueniemus dare
quod poteftas iurildidionis temporalis leu focularis1
quantum ad quatuor imperia ( videlicet Aflyriorum Be J
Chaldsorum, quantum ad primum; Medorum&Per-
larum, quantum ad lecundum; Grscorum, quantum
ad tertium; Romanorum, quantum ad quartum) non)
prçeflTc1
be-
fed non vt
prar effet
homini. ■
Ç.BI.
Ofiet.
Modus per
poteftatem
H
turn, non autem lemper quantum ad acquifitionem vel fiierunta principio legitime introdu&a , ledperviolen-
vfom; videlicet quando*male acquiritur, vel pollacquifi- I tiam vforpata. De imperio enim Aflyriorum Be Chaldasorum
fLegiitim uAnc
! fuetit Cy-
j,ii«periü.
*
D lD J * 0 *
finit main
[ fieri nifi ex
; main feilt
,■ eliceiebpl^
mperiaeni
|Danidiprç.
luifiinfimi.
I^tudine be-
|*a*l habuit
■ nitium le-
j.gititnum.
De origine & v jk Iurtflifttonum-, traftatus.
dæorurripatet; illildcnimirtCëpità'Nembroth, de quo
dicitur irt Gertefi, quöd ipfe ccepit ejfe potens ih terri, & erdt
robußus Venator coram Domino; id eft, oppreflor hominum;
ficut ibidem éxponitur per Magiftruni hiftoriarum , Be
aliquosexpofitoresi Vnde pcrvioléritiam&opprcflio-
hemaliorum , iplè âcquifiuit fibifegimen & imperium,
Bcfuit principium regni eius Babylon 8e Arach , Be Ca-
lanne in terraSennaar, de qüa egrefliis eft Aflùr qui ædi-
ficaüit Niniuen vt in eödein dicitün De imperiô alï-
tem Mëdorum Be Perlarum, quod fucrit per violentiam
Introdüdhim, patet in Daniele ; Ybilegiturquodinter-
fedd BalthafarRcge Babylonis , perCyrüm BeDarlum
trànflatum fuit imperium & regimen in Medos Be Per-
fäs. Ne'c obftat quod dfe Cyrp prædidum fuerit per
Elàiam , vbi dicitur fie : Cbrißo meo Cjro cuius apprebendi
âextram ßtbiieiam ante faclent eius gentes, &dorfaRegum
Vtrtam : ac per hoc, videtur quod iplè voluntate & au-
(ftdritateDeî (& fie legitime) foccclfitin rcgnumStinl-
perium ; ciiiusöppölitum , didumfuit: lcilicétquod
hoc imperium ylurpàtum fuit per viôlerttiam , Be non
legitime introdu&ura. Etdiccndumeftadhôc , duph-
citer. Vno modo, qubdCyrusde quo auètoritasElaiæ
loquitur ; non focceflit primus in imperium , fed Darius4;
Be fie prima iutrodu&io illiuS imperij fuit per fo-
lam violentiam vforpata. Altera folutio eft, quia lècun-
dum beatum Augüftinum Deuscüm fit fomme bonus;
non finereE mala fieri nifi ex malis leitet elicere bona.
Et quia Deus præuidit quod Cyrus ( adeptö împerio)
permitteret fiuos Ifrael exire de captiiiitate , &Tcdire
in Hicrulàlem ad cultum Dei ( quod fuit valde bonum
Be ceflit ad magnam gloriam Dei ) ideo perinifit quod
defacili relponfioad primarhratioheht : quia qüattiuiS
in acquifitionc poteftatis & iùrildi£tionis, Bi ih eius vfo
velabufopofliteflè deordinario ; tarnen in iplb ôrdihë
fuperioritatis & fobie6kionis, in quo eonfiftit Dominium
Be auftoritas iurifdidionis , non pôtèft eflè inordinatio;
ficut ordo non pôtefteflè inordinatus , quia iam noh e flèt
ordo. Ad lècundam, relponfom ëft ih eorporê folu-
tionis. Ratio auténi in oppofîtum folum probat qiiod
poÉeftâSiurifoiiftionfseftiriterhommcsàDéo, inqüan-
•tumDeüs indidit hominib us rationem, per qiiâm, debi-
türrteft , in hominibus éftè talempotëftàtéiii per Bonum
reglmeheöriim. Canoniftæ aiiterrclpondent âdhanc ra-
tionem, fie, cüm dicitur qüod non eïl poteßasniß a Deo,
intelligas, iubenté vel firtente, jgevj. q.v. nec mirum. Sicre-
Ipondëtur in diâô.c.aüdacjei.
. S ï c v n d a Q ^ v Æ S T IO .
SEcundd, quæritur, vtrum præter poteftatem lâicam
vel fecularem 1 fit velelïè debeat alla poteftai iurifdi-
dionis neceflàriavel expediens ad bonum tegimeri populi.
Et arguitur quod non: quia plüralitasprincipatuüm
non eft bona,vt dicitur,xij.Mer<i. in fine: led pluraiitas pô-
teftatum & iurifdidionum dilpartitarum , qüarum vna
non continetuf fob alia, arguit pluralitatem principa-
tuum , quorum vilusnoneftfob alio : ergotalispluraiitas
non eft expediens neque bona : ideo præter poteftatem
fecularem (de qua ,in præcedenti quæftione didum
eft) non oportet aliam. ponere quæ non fit ci fobieda, vél
eçonuerfo. ^
Item, fofficit populo quod Viuatvirtüolè : led ad
hoc foflicit poteftas fecularis quæ per pcBnas, & præmia,
& leges intendit homines facere bonos&virtuofos& o-
pératores bonorum ; vt lcribitur ii. Ethicorum Bedigefi,
de tufiit. & iurJ.. u paragr. i. ' In contrarium eft , quod
Chriftus dedin?etro& Apoftolis poteftatem excommu-
nicandi, dicens : QuiEaleßam non audierit ,fittibi tanqudm
ethnicus&publicanus, ij. q. i.c. fipeccauerit, cum ibi notâ-
tis. Erfobdit, amen dico vobis y quacunque ligaueritis fuper
terram erunt ligata & in coelis , & quacunque folueritis fuper
terram erunt foluta &in coelis ; xxiiij. q. vij. c. quodeumjuc;
xxij. q.iij. c.fi hares', l.vbedi.c. folitaadfinem : hæcaütem
poteftas data Apoftolis ad bonum regimen populi, eft
aliaà poteftate læculari ; ergo, &c. Refponfio. Videttdum
eft primo , ad quid ordinatur poteftas iurifdidionis ; &
ex hoc, lècundo apparebit propofitiim. Quantum ad
primum , feiendum eft quod poteftas iurifdi&ionis ad
hoc ordinatur vt homines arceantur à malis , &indu-
cantur ad bonum. j. Petri, ij. dicitur de poteftate iu-
rildidionis , quod eft advindiftam maleficiorum , laudem
verobonorum, iiij.dißinä.x.fattafuntleges',8eadRomanoS;
vùtimerepoteflatem ? bonum fac, èrhabebis laudem ex ed: nam
Principes non funt iimori boni operis, fed malt. Ex hoc > ad
propoïïtum , diceridum eft ; . quod fi bona^( ad quæ
fecienda hominesdebent induci , & maladqüibusho-
mines debenr arceri ) pertinerent folum ad præfènf&m
vitam ciuilem Be politicam ; turit fofficeret àft regimen
populi poteftas, iurifdiâiofiis fecularis * hëcâliquà
alia eflèt neceflâria : cyius ratio eft, quia per virtuteS
morales & acquifitas ( & maxime per prudenriahi&iu-
ftitiam quæ debent eflè in reétore ) poteft fiifficienfèr
régi &dirigi vita prælènsnioralis & politica , lie prâëcifè
accepta : led hæc pofluhr & debent ihëflè Prfncipi fe^
ad imperium , licetperviolentiam&vforpatio-
nem : quiaad hoc lècuta font duo bona ; fcilicetinter-
fedtio Regis Balthalâr qui valâ domini expofoic ad bir
bendumconCubimsfois , vtlegiturinDaniele; &libe-
ratio populi Dei, de captiuitateBabylonica. Audtori-
tasergoElàiæ foperius allegata, qua dicitur, Chrifio meo
Cjro\ Bec. noncftficintelligenda , quod iplè au tfto ri tâte
Dei obtinuief mperium ; lèd per eam datur intclligi
omnipotentia refiftendi , in Balchalàr Be.Regibus fibi
adhærcntibus , ScordinarioDei.de liberatione populi:
qtiod faris.innuitTextusilievbi dicirur ; accinxi&non
cognouifli me vt feiant; &c. quafi dicat accinxi te fortitu-
dine ad bellum contra Regem Babylonis & auxiiiatores
eius, fed tu novicognouiftimc , quia in bellando non
habuifti oculumadDcum , ego tarnen totum ördinaUi
ad liberationem populi mei. Et fie ilia audloritas non'
arguit quod Cyrus fuerit legitime adeptus imperium.
Poft imperium Medorlim & Perlarum focceflit imperium
Græcorum, non per viam lçgitimam eledtionisvel
hæreditariæ foccelfionis. ;, lèd per meram violentiam po-
tentiæ Be àrmorum ; fleur clare patet in principio pri-
mi libri Machabæorum vbi dicitur quod Alexander Rex
Gracorum pereufiit Darium Regem Perfarum & Medorum, &
confiituit pralia nnfita, & interfecit Reges terra ; & fie obtmuit
imperium. De imperio autem Romanorum, clare patet
ex Chronicis & qiucrfîs hiftoriis quod fimili modo in-
forrexit prr potentiam 8e fecularem prudenriam.. Ex
quibus, patet quod poteftas fecularis (quantum ad quatuor
imperia fibi inuieem focccdentia) non fuit d principio
legitime intrödudta, lèd per violentiam vforpata.
In lignum huius, hæc quatiior imperia lèu régna often-
fa func Daniéli in vifione , lub fimilitudine non hominum
lèd beftiarum ; quia non inforrexerunr per viam
rationis, ledimpetu lènfoalitatis, quantum ad primam
. ____ a , ..... ....... 4 ( .cularihabentipotcftatcmregendi pbpulum , qüantüm,
fiii originem. Si autem proceflutemporishæc rcgnare- J ad prælcntem vitam ciuilem &politïcàm : ergb præter !
duÆfcafonradftarumlegitimum, oportet quod hoc fue-j poteftatem fecularem * niilla alia potéftâs éft neceflâria
ritaqcedcnte conlènfo populi , expreflb vel interpréta- : ad regendum populum^nvita ciuili&bolicica , fiepræ*
tiuo. De regho autem lfraël, lëgimus quod habuit legi- j cilè accepta. Sed quia vita fideliüm Chriftianomm nöli
timuminitium:SaulenimpriinùsRex,fortefuitele6tus ' tendit folum ad bona & mala præfcntis vitæ : irrimo
audloriiatc Domini, & ex conlcnfo populi, eo autem j principaliter tertditàd bonàvitæ, &adea acquirenda, *
feprobato ptopterinobedientiam , eledtusfuitDauidà . ôrdinatomniahonavitæprælèntis,lccilndumillüdMat-
Deo,& vn6tus, pcrSamuelô^n , vtlcgitur in primo Re j thæi : primum quarite regnumDeï&iufiitïàm eins. Summe
gunv; &filij eiùsfoccèflèruntci in regnum , exordina- ! etiamhorretinterQmnespoenas , illam qüampoftmor-
tioncDci. Adrationes refpoiidetidum èft , & iam patet i tem corporis anima Be corpus finaüter riment perpetuo
. _r . ' . _______ in gehenvenirct
Ordo a6p
poteft efTé
inordinatus
, alia»
non eflet
ordo.