! NumA. _ 15 S.
CJfïî-
4.K«g.iQ.
; JO.
[S. Aug. de
bonocomu-
gälte, zi.*»
fine um. 6.
w m t è
\$6_________;____________| | ! - ----------- ----
meruit, & lehu filius Namfi, ob zelum quo aduerfus do-
mum Achab exarfit, regnum Ifracl vfque ad quartam ge-
nerationemadpofteros, Deofauente, tranfmific. Sic &
motus concupiicibilis turpitudo quodam ornatu cela-
tur, quando eo quis ad liberos tantum procreàndosvti-
tur ! vel quando ad neceflariam tantum corporis fuftenta-
tionem,in cibipotufve perceptioneadtnirtitur.
Hinc eft quod quidam fandus coniugium Abrahs,
virginitati beati Ioannis non dubitauit square, reipiciens
nimirum ad obedientiam, qua in ipfo opéré coniugali di-
uins paruit voluntati, refpicicns 8c ad honeftatem inten-
tionisinliberis procreandis, qua motus ille concupiicibilis,
fine quo non redditur debitum coniugale, quah
iprsdaro quodam velaminetegebatur. Sed 8c motus rationalisfiçornatur,
fi contrarationemnonvtimurratione.
Namcontralegesrationis,farta,latrocinia,adultena
1 minus in, Euangelio, Vavobis{inqmtJqui ridetisi^unclquiu
plorabitis&flebitis vos. Quia itaque in triuiis Moab latan- j
tur cum male fecerint, Scexnkantin rebus peflimis, àc1
cingenturfacco, ideftludu miferabilicontàbefcent. Per
tedaetiamfi placet, intelligepôtentiam 8c excellentiam
mundi ; in plateis vero, iri quibus ludi & fpedaculaexhi-
bentur,libertatem peccandi. Eis itaque, quiin fæculi hu-
ius fublimitate gloriantur, vel nullo difeiplins frsno co-
hibiti précipites in vitiaferuntur,'làndus Ilàias defeen-
lum, fletumqueprophetat; vtfcilicet propotentia,qua
fe luper cæteros, quafi Fuper teda pofiti extollunt, & nullo
& estera vitiaperpetrantur, qu s tamen fine opéré ratio-
nis non exércentur. Namlatrolocumaptum infidiis, vel
tempus ad id negotij opportunum, fine tationis viuacita-
te non prouidet. Sic adulter ex vi rationis aftutiàm mutuans,
nodecubiculum, maritiquoqueabfentiam aucupatur.
Itaque qui in vitiis ratione abutuntür, iplum mo-
tura rationalem deturpant: at qüi earn circa virtutes, &
feientiâm [5] lalutaremfemperexercet,pulcherrimoeam
ornatu décorât. De Moab ergo, in quo cotrupta funt o-
mnia, bene dicitur, in cuttttU captttbus eius caluitium, quia
motus illi; ex quorum corruptionevitiavniuerfàprocedunt,
quibus bene*vtitur làpiens, in his, quibus naturalia
dominanrurincentiua,turpes, 8c déformés, 8c omnivir-
tuté nudati,. 8ç decaluatîapparent. Beneetiamfubditur»
Omnls barba [6~]radetur. Barba vt diximus virilis virtutis
initium eft. Eftautem virtuspermaxima, opufquevirile,
ipfis naturalibus refiûere incentiuis, ipfofque motus, line
quibus eflè non poteft, advirtutumexercitiaretorquere.
Porto qui ipfis palfionibusmanusdederit, 8c le feruituti
tradiderir vitiorum, omni virtutefpoliatus, imberbis 8c
quafi in foerainam refolutus agnofeitur. Videat chantas
veftra fratres. Multo facilius eft ante lapfum vitiade-
clinare, quam datàm leis femelmanum, eorum poteftati
fubducere. Q uod fyJ fi vinculis confuetudinis quisfuerit
irretitus, in omnibus débilis J Scinermis, & quafi feemi-
prohibente, quafi in plateis pofiti peccant ;fciant cum
vlulatu adinferos defeenfuros, proiiciendolquemtene-
bras exceriores,vbi eritfletus 8c ftridordentium. Quo-
modo autem ad hanc infelicitatem peruenerint, docet
fermo propheticus. Clamabit(inqnit)Hefebon&Eleale,vf-
quelafaaudïtâeïl vox eorum. Dehisqüsprsmiflafunt, du-
plicem pofuimusfenfum ; prim um fecundum cornier forum
pcenitentiam, alterum fecundum impiorumperpe-
tuam poenam. Hune ordinem 6c iu hocfenfuleruemus.
Hefeboninterpretarur cogitationes, Eleale afeenfio. Si
igitur qusras, quornodo de triuiis ad vits fimplicitarem,
deteâisfuperbiæadhumilitatem, de plateisproptiæ vo-
luntatis ad angufttas peruenerint lànôiæ necelfitatis > in-
duti facco poenitentiæ 6c doloris, emittentes vlulatum
confelïïonis, & delcendentes ad lacrymas contritionis, fi,
inquam, qusras quaviahacufqueprocefierint,dicittibi
1er m o diuinus, ClamauitHefebon [9] & Eleale. H s funt cogitationes
inuicem accufantes & defendentes, q u s in
cordibus eorum qui in noua vits pertraâatione laborant
, quafi in afeenfione, quod interpreratur Eleale cla-
mare non cellànr, donee ab ipla voluntate cui clamant
audiatur vox earum, & ita audiatur vtperueniat vlque Ia-
fa.Iafainterpretaturmandatum,fiuefa6kum. Multi funt
fratres in quibus perfæpe cogitationes clamant, & in-
choata qusdam hominis interioris afeenfio , vt reli&is
triuiis peccatorum i conférant fe ad fimplicitatem virtu-
tum, fed non auditür ylque ïala vox eorum,quia etfi con-
i cipiuntboni affeÔturh, noneüm tarnen perducunt ad ef-
fedtum.
neusiüuenitur.
Quoties fratres chariflimi cum noftri propofiti imme-
j mores in vana qusque Scnoxia dilabimur, Stnoshuius
sVquimt,l mtUui.emmmvluUtusiifciniitinSUtum. DeMoabirisa- .ftraiduerfufflnos, datnatafendend., ideftprofiamdi
li j lunt in triuiis, alii in plateis, alij lüper teöa. Quiintri- defidenum, fedquamd.ueadera.Kramns.-necvolnnta-
nio cft.poteft diuertete hac atqneillac, ne abomnibus vi- torn confcquicureffeaus, non auditurvox eorum vfque
deatuc.PlaceaocuHs omnium pacer,necaliquidpoteftin I Iafa. Clamenctamenaffidue.clamemimporcune.nonfi-
eaeffe Celatuni.Mbtis eftin terra Hierofolymitana,vbi re-j leant, non facigentur,donee rad io v ia . ,ve timore comaadomorumnoninfublimeerigunturs
fedfternunturin pulfi, tandem ahquando irapleamus mandatum, appa-
latam, vrquivolnStint populo aliquid denuntiare, vel j reatqueinppere, quod diufuitrncogitqtmne. Sedftcut
prsdicare,fuper teââ ponfeendant. Itaque in triuiis Moab
fdnt, qui occulte peccant; inplateiSi quifemanifefte
fcelcribusfsdant; fuper te&a, quinonfolum peccant,led
etiam peccata excufant & prsdicant. Q^ii igiturocculte
peccàt, fimplex ei fufficit cordis corporifque contritio,
qu s per faccum non inconuenienter accipirur. At qui
manifefteflagitia qusque committit,egerylulatu,vt eius
véranonlatcateouuerfio, cuius non latuitfcelerumma-
gnitudo. Porro qui peccatum fuum, ficutSodoma, tu-
mens fuperbiaprsdieat, necefle eft vt defeendat in fle-
tutn j vt ficut peccans in monte confcen derat elationis,
ita humiliatus ad valiem defeendat plorationis. Prsterea
quiiatriuium dicitur vbi très v i s eonueniunt, poteft[8]
per triuium triplex concupifcentia figurari, concupifcen-
tiacarnis, concupifcentia oculorum, & ambitio Isculu
Poceft etiam triuium appeliari triplex modus peccandi,
Cogicationis, locutionis, operis. Sed & tripartita vis ani-
m s , per qüam fit omne peccatum, memoriafcilieet, voluntas,&
ratio, poteft triuium non incongrue dici. Igitur
qui triplici concupifcentis cedit ; qui cogitatione, fermo-
ne, opereque delinquit; cuiusetiam memoriamcogitatio
foedat, voluntatem dcleftatio maculat, rarionem pec-
cati Confenfus eneruat , ifte in triuiis Moab mifera forte
verlatur.
Saccus lu&us indicium eft. Iftc eft luflus de quo Docogitationes
bons bonos excitant ad profedum, ita mal
s malos femperprouocanc addéfeótum. Clamant ergo
ôcinipfis Helebon & Ëlealé, id eft cogitationes peruer-
l s ,& timor fuperbis, nec celfant mileram antmam diuer-
fis tentationibus fatigare, donee voluntas illiciatu'r ad a-
dum, quod eft vfque lala vocis fus petduxillè clamorem.
Difcernendæ proinde flint cogitationes noft^æ fratres
chariflimi, vt fi peruerfa fuggelTerint, ftatim obdurata au-
re tranfeamusjfi vtilia vel honefta,vfque ad adlum ea,qus
fuggelTerinr,profequamur. Vtrobique autem onus anim-
aduertatu r , quia fiue volun tarie puniendo qu s commifi-
mus, velpCruerfis refiftendo, vel optimis quibufque con-
fentiendo, fine onere velpremehte, velopprimente non
euademus. Sed quia nos nec mala cauere, nec bona exer-
ccre noftris viribus poflumus, rogemus Deum,vt ipfe no-y
bis & virtutem refiftendi, &facultatem tribuat operandi,
Per diledum filium (Uum Dominum noftrum, qui cum
eo & Spiritu lando viuit & regnat per omriiafsculafs"
culorum. Amen.
V A R IÆ L E C T IO N E S .
1. Fratres quando omnia nobis. G Cam. Fratres charijjimi quando
cuncta nobis.
Deftruitur. Errant, eriran't fratres.C. Cam. Deftruitur. Quidni
Æ
Luc. 6 zj.
Trou. z. 14.
Matt.7. iz.
*J*A5- 4-
F
tunc tontkefcsu, & qua* fcquuncur vfque ad,Errauc,errant
. fratres. .
j. Premiaimpro’uilos. Ideo ftacrer. C. Cam. Premie improuifos.
Hinc eft quod Sc cetera vlque ad.Ideo Fratres.
4. Eflefacillima Felix C, Cam. EflTe facillima. Sic vero cumfiluerit
Maab, & quod deinceps vfque ad, Felix anima.
j„ Salucarem Temperexercct.C.Cam. Sulutarem exercet.
€■ R^detur.Porro qui ipfis. C.Cam. Radctur. Barba vt diximus, Sc
reliqua vfque ad,P#w quiipjis.
j . Si vinculis confucrudinis C.Cam. Si vinculo confuetudinis.
8. " Per triuium appellari.G Cam.Per triuium triplexconcHpifccntia,
Sc ce:cra vfque ad,appeliari.
9. EtEleale.Non ccflant peruerfç cogitationes mileram animam
diuerfis tentationibus Ç. Cam. Et Eleal zAiaJitnt cogitations
inuicem, & qu* fubiecimus rfque ad, diuerfis tentatio-
nibus.
Sermo vtgeßmus quintut.
Dhticfratres onusMoab in manibusyertitur,in quo
myfticaquidam in vrbem,vellbcorum nominibus
exprimuntur.Diximusautem per Moab lapientiam Iscu-
larem, vel ipfos certe mundi huius làpientes, qui euangef
Xatt.t1.j4-
Tfalm.jt.6
lfai.\j.j.
i,Xjeg.i.6.
XiReg.l/j.r
ptoprioprsfente,confueuit. H sc marri Ècclefis conue-
nienter aptantur, qu s lade charitatis, & dod r in sfua-
uioris exuberans, quosipfa per lauacrum aqus faluta-
ris non régénérât , quafi alienos , facrofand;is myfte-
riisindignosexîftimat. Qus&idcircoporeft didconter-
nans, quia fide, & fpe, 6c charitatc robufta proficit
in statem perfcd:aro,in menfura statis;plenitudinis Chri-
fti. [ 3] Cum ergo vedes Moab ad Segor vfque peruene-
rinr, id eft cum làpientes huius fsculi omnia feientis fus
firmameuta&argumenta,ad Ecclefiamcontulerint,tunc
fit .quod mox Propheta fubiungit. Ter afeenfum inim Luitb
Hensafcendety & inviatfi Orotutm clamorem cotitritmis leua-
bunt.
Luichinterpretaturgens. In genisvero, inter!orisho-
minis qualitas plertimq;deprehenditur.Has quippe timor
pallore,pudorrubore, dolor horrore,gaudium mlaritate,
amor fuauitateperfundit. Sunt autemdubqusdam,le-
cUndum q u s de humans mentis ftatu iudicamus; opus
S , . r ^ ...... jV . fcilicet,& ktvc\Q:nz.mexabundantiacordüosloquïtUri & le-
Dhticfratres onusMoab in manibusyermur,in quo cundum quod quifque diligit operatur. Afcendicigitur
myftica quidam vrbcm,vellöcorura flens Möab per Afeenfum Luith, quafido fapiens quilibec
Ecelefiàminrrans, compundus pro peccatis prsteritis,
. . . . - , verbofimurSc opéré ad virtutum aha afcendic. i t in via
lie sd od r in s refiftunt, prophecice hguratos, de quibus j ^inquit ) Oronaimclamorem contritionis leuabtiht. Qronaim
àickm.çlamauit Hefebon & Eleale >vfquelafa audita efi ; » p j iriterpretatur moeroris foramen. Hsc eft ardailla via,qus i Mat.19.14i
eorum. In his verbis nudiuftertius prophéties expofitio- ducïtadvitam,foramenTidelicec Uludacus perquotfea-
ni fincm dedimus ; q u s ifta fcquuntur qus hodie cum melus,animalgibbofiinl,tranfirenon poteft.Quod bene
veftra charitafo tradandafufeepimus. Seqmtat.Superhoc foramen moeroris dicitUr, quia quicunque angufto huic
expeditiMoab vlulabuntyanima emvlulabitftbc&tit in cogni- ( foramini fefe contulerit, nihil dulcius mcêrore çftimabit,
tionibusfapientiüclamormagnus,cum hinc argùerentur Moerct enim prohis, quscômmific, illicitis; moeret pro
à manifeftaper Euangeliüveritate;hinefuperbiatumidi, I his,qùsin prsfentifentit,àduerlis; moeret prohis,qu^ti-
aduerfarentur diuinsfapientis. Extunchuius certaminis ; met impofterum mala,moeret pro his,qusinftiturumde-<
fuitfinis,quando alij volentes plaçere hominibus,cbnfufi fideratbona. In hac proinde via Oronaim pofiti mundi
funt.quoniamDeus Ipreuit eos,alij humiliantesfefubpotenti fapientes| clamorem leuanc contritionis, fcientes quia /
WrfWKDci,quanto fuerant ad credendütardiores,& ad in- j facrificium Deo Spirit us c ontribulatus}corcontritum &huinilia- -
quirendu lubtiliores,tatofadifuntiniplafide,&dodri- j tumDeusnonßernit. Aquaenim Nemrim deferta erunt. Interna
expediciores. Ifti funt expediti Moab, vel quia fed re ti-, ptetatur enim Nemrim pardus flue prsuaric^tores.ln par-
busfallacis fapientisexplicuerunt, vel quia expedite per j dis varietas, in varietatc intelligicurimpietas. Aquasigi-
viam euangelicam inceflerunt, Ifti fuper hoc quod prius turNèmrim philofophiam accipe Iscularem, in qua eft
egerant,vlulauerunt, non folum vocis ftrepitu, fed etiam tanta fedarura , fenrentiarumque vatietas, vt quod vna
intimo cordis affedu. Per hoçenim quod dicit. Super hoc aftmit altera deftruat, & quod ifta probat, improbet ilia,
& quodalteraoptimum,altera pefllmum arbitretur. In
omnibus autem vna regnat impiecas , commurantibus
vcritatcqi in mendacium, Ôcferuientibus creaturspotius î ^ ' 11 J a
quam creator!. . , y r ^ ‘
Sed in his qui conuerfi fun t ad Dominum, deferts funt
aqus Nemrim, quiadodrina euangelica imbutis, qu s Philip j
prius fuerunt lucra jvidentur propterChriftum detrimen-!'
ta* Of}* aruit herba, defecitgermen, viror omnis interijt. Hcrba
grex irra tionabilis paicitur, quam fi forcearueric, nee iple i
tangerè curat. Herbs igitur nomine lîlaphilblbphorum
fencencia exprimitur, qua impccirum vulgus alioqui Sc!
docereconfueuerant. Sed aruit feenitm &ceciditflos, quia ißü.\6.-}t
Ûominusfuffiauit ineum. Flantc enim ybiquè Dei Spiritu, &
mortalium cordibus coelefteminlpirante dodrinam ,ad-
eototaillafcientia aruit, vt necrufticanam quidcro fimplicitatem
iam deledet. [ 4 ] Aréfcente autem herba
germen quoque defecit , quia ceflante prsdicacione
peruerla, Sc gerragn pariter, quod iridé pullulare con-
fiieuerat, auditore déficiente ceflauit. Viror etiam o-
mriisiticerijt,quia viror g lo r is , quam ex opinionc vulgi
habe ban t, confeftim emarcuit. Si autem id magis placer,
intelligatur in herba rerum manifeftarum fcientiajm ger-
minefubtiliorunf&profundiorum mtelligctia, in virore
exteriori eloquentia. Qn s omnia in h s , qui euangelio
adhsferunt/arüerunt, defecerunt, intcrierunt, vt Tallis
verafuccederent,exclufilque noxijs, vtilia iubintrarenc.
Sequitur. Secundummagnitudinem operis, &vifitatio eorum. ifai.ijt 7.
Vihtatio & fecundum poenam, Sc fecundum profedum
dici poteft. Vißtabo( inquiry fuper eos mala, & fagiitas m eas J De'a-i1 •x :
complebo in eis. Ec alias. Non vifitabo fuper plias veßras cum \°^e4’ * '1+'
fuerint fornicata, nec fuper vxoresyeßras;cum adulterauermt.
S ed& vifitauis nos in falucari fuo Deus, vilitanlqae nos
Oriens ex alco,illuminauit eos qui in tenebris federunt Sc
vmbramortis. Hicej»magisdeledatincellige, Sipcenam
focunexpediti
Moab vlulabunt. exterior confelfio; per hoc vero
quod fequitur. An'ma eius vlulabitfibi.intedot contritio ex-
primitur. Contigit autem, vt qui Moabitics fapientis rc-
nun cian teSjCrucis funt fecuti ftultitiam, tan to fiere t diui-
n s feientis capaciores, quanto fuerant in humana perfpi-
caciores. Vnde ex perfonaDomini Propheta fubiugit.Co»*
meum Moab clamabit. Cor Dei faers feripturs feeretus dicitur
intelledus, quiain ipfo voluntas eius,confiliorumque
arcana myfteriareuelatur. Cor ergo Dei clamatad Moab,'
qn mens illius,qui de philofophia mundi tranfitadDeum,
lpiritalis confcientis lumine copiofius [ 2 ] illuftratur.
QuodfivocemhicProphetsvelisihtelligere.ab hoceo-
denffenfunon diferepat, cum cor Prophets, ipfiuspro-
phetis fccrcta polfint non incongrue nuiicupari.
Veäes eiusyfqiie Segor viiulam contemantem.Ve&ts Moab
dValèdica argumenta intcllige, qus in conuerfis fapienti-
bus E^clefiSjCui obfuerant, cceperunt prodelfej vfque Se-
gotenim vedes Moab peruenerunt,quando philofopho-
rum fubcilia argumejaEcclefi? profUerut.Ecclefia quippe
iiieo ftatu, quo tuncTuerat,iure dicitur Segor, id èft,par-
ua de qua dicitur in Canticis.Soror nofira parua> & vbera non
habet.Quidfaciemüsfororinoßra.QMaparuulaeßlVatiiulAfila-
rie erat, vquando nec fines Iuds^rum excelfit; Sein ipfis
parua, Sc contcmptibilis latuit. Parua ( inquam.) erat non
merito,lednumer,o.VndefteriliAnnsfcecundaPhcnen-
na, E ccle lis i n ful tat ty nagoga, Doneefterilis peper it plurimos,
& qua mqltos habebatfilios, tnfirmata eß. Pulchrè autem Segor,
id eft,Ecclefia', vitula dicitur co n ter nans, id eft: tertiu
agÊns annum; vt primus annus fit ante legem, lecundus
lub legè, tertius fub gratia; vel vt primus annus intelliga-
dur fub Patriarchis, lecundus fub Prophetis, tertius lub
Apoftolis. Sane genus hoc animalis abundans eft ladis, Sc
nimis circafoetum.affcdionis; nifienim arte falktur, ilec
1 ad vbera alienum fcetumadmittitjneciacemitrerc, nifi