2id * Luc&Tudenfis
Diui Ifidori fodales Lcgionenfes re exploratacodicem fi-
•bi reftitui poftularunt, maiorum focordiam, aut obliuio-
nem,po fteris n e fraudi effet ex cufantes. Æqua petere vifi
(unt.litc tamenconteftatafacultas modo per mi (Ta eft nouant
ex veceri exemplum deferibendi, fic duo ex vno funr
fa£ta: neque pluraexemptaiis duobusincegrainHifpa-
niacxftanc. Gomplutenfem codicé nos fuperiorib9 annis
na£ti,cnmiuflu Philippi SecundiHifpaniarü régis Catho-
lici,caftigandiD. Ifidori opera quadameura iniunftaeft:
eo exculo confiderauimus pofteriorem operis partem cô-
fumi hçreticis in fc&and is, qui ca tepeftate vigeban r,qu o-
niam ij quain cæteris procaeitate lanftorum hominû, qui
cum Chriftoin ccelo regnant cultü, miracula, au&oritatç
eleuanr. Hafnc nos partem defcribendacurauimusfecreta
ab alia.-rudem i ndigeftamq; mo tern in libros, & capita di-
ftinxim9, & ad marginem diuinaru Scripruraru locos oés.
qui citabantur,atq; Patrum plerofq; notauimus,ex quib9
liber fermecotupa&useft. Adhacdifputationc inferipfi-
mus contra Albigenfes, quoniaeapeftis Luca «taregraf-
fabatur maxime, eofq; proprie exagitâdos fumpfifïè mul-
tispræterea argumentis eratexploratum.Priorem operis
partem in lucemedere nunc quidem confilium non erat,
quæ D. Ifidori miraculis vitaq-, proprie côfumituntametfi
noninanis opera futura erattantiviri laudes celebrarieo
libro publicato;nifi aliéna dil ige n tia occupati eflèm’ eïus,
quipriorem partem linguavulgarieuuIgauit:Lutheranos,|
CaluinianoSjCscterafqj pedes in Albigenfibusimpugnari,
inquibus reuixifie vidétur maioriimpudentia, pari liber-1
tate,neq;ingratum,neqûnùtileforeiudicabâ,vtfpei pro-
uentus refpondeat, Dcum coelitefqj omnes precamur.
Locus admonet vt.de Albigenfium origine, & placitis
pauca dicamus. In Aquitaniæ atqjTolofani principatus j
parte ,vbi Cadurcifunt, Albisfita eft, quae vrbsveteribus
j Alba Auguftafuit Caefari lulioinCommentariisdebeilo
j Gallico, ad Tarnis flu minis ripam, cü primis in Gallia no-
j bilis ager omni fertilitate confpicu9,frumeti viniqj ferax,
1 homines minipae mali,innocentiaprobitate,can<ïorepr«
i cæteris Gallia populisinfignes atq; praclari, quae virtutes
in perniciem vertütur facile, fi corruptor adfit,fucata ora-
tione fallax. Ab ea vrbe Albigenfes,fm AlbtenfesfiueAlbici, fij-
dem.n.fiint)nomenhabentHæreticorum fe â a exitialis.
patrocinium,quoniam hae très vrbes in eius fide eranf.T o-
lofapraterea Comes affinitate iun<5t9, nam tertiis nuptiis
Eleonoram duxerat AragoniaRegis fororem,filmsRay-
mundus patri cognominis,qui ex eafamiliapoftrem9To-
lola Comes fuit, Santftiam, alteram Aràgonij Regis fororem
connubioiunftam habeat. Alioqui fententia Rex 8c
appellatione Catholicus à faâiofis opinionibus vehemé-
terabhorruit; cuius reimulta argumenta funt, corona regia
demand Pontificis InnôcétijTertij Romain D.Pan-j
cratij,quo religionisergo fe contuletat,accepta;regnb et-
iam vi Kigali fadfco Pon cificibus Ro manisrçp infitapietaris
eertiflimum indicium eft. Deindelacobusfilius, quern in
fpem regni fufeeperat, Simoni Monfortio,vt educaretur,
inftituereçurq; optimis præceptis à tenera aerate traditus
nfutui amoris, fincereque pietatis pignus; praeterea edidtu
à pâtre Alphonlppromulgatum ab ipfoq; confirmatum
falutis anno M.C. XCIV.aduerfus VValdenfes, Ceupauperes
de Lugduno ,'qui ijdem Albigenfes funt, nomine alio:cum ea-
dem ferme vtrorumq; effent dodtrina capita, neq; multu
diferepant aerate, quae caufa Aimcrico exiftit ex Praedica-
torio ordine Inquifitori in Acggonia, quomin9 inter alias
haereles,atq, hareticos Albigenfes numerarit.quod video
aliisaudtoribusper ea teqjpora haud drffimili caufa conti-.
gifle. VerumRegij diplomatis exemplum hoc locofubii:
ciendum putauimus. Aldefonfus Deigratia Rex Aragonu Comes
Barcinon<e,Marcbio Promnu,vriiuerfisAnhiepifcopis,Epifco-
pis,&cateris Ecclejiarum Regni Pralatis,comitibus, Vicecomitibus,
militibus, & vniuerfispopulis in regno & m pot eft atefua conflit u-
tis falutem, & integrant Chriftiana religionis obferuantiam.Quo-
niayt Deus populo fuonospraejfevoluit, dignum eft&iuftum^vt de
faiuatione & defenfione eiufdempopuli continuantpro,virtbus no-
Jlrtsgeramusfolltcitudinem. Quapr opter pracedentiim noftrorum
imitât tones, & iure canonibus obtempérantes ,qut haretïcos à con-
Jpe(luDei,& Catholicorum omnium abieftos vbitfa danmados atcfa
perfequendos cenfuerunt, W aldenfes videlicet feue Infabbata-
tos,quialio nominefevocant Pauperesde L u g d u n o ,omnes-
alioshareticos quorum no eft numerus àfaniïa Ecclefiaanatbema-
tizatosab omni regno noftro & poteftatiuo, taquam inimicos Cru-
cis Cbnfti Chrifttandiquereligionis violatores noftros & regni pu- j
blicoshoftes, exireacfugerepracipinm. Siquisigiturab bacdie,&
deinceps pradiâos "W aldenfes cHnfabbatatos, aliosve bareti-
Innocenri)TertijRomaniPontificisaetateinGalliaexor- cosyCuiufcumq^fuerintprofeftionisindomibusfuisrecipere^yelbo
ta,quodplerique au&ores teftantur. .Refiftit vnus vir
magni nominis, eruditionis opini one clarus noftra aetate,
cólluuiemqi A'bigenfium ex Hifpania inGalliairrupfifle
confirmât, nefcio quid fecutus nififorte Petrum Arago-
niumregem fugillarevoluit, patrocinioeiusnationisfii-
I fceptoetinter Hiipanos infamem, de cuius expeditione
atq; exitu paucadicendafunt, atq; ab eaignommia çerte
gens noftra vindicanda. Ergo ab Albi vrbe Albigenfes di-
6li funt, fiue vnde ortuhabuit tabes, appellatione defum-
pta ; fine cum vis mali in earn gentem maxime incubuiflèr,
abeafaâiofis cæteris Albigenfium nomen eft fà<ftumte-
trum inuidiofumque. Petrus Giftercienfis monachus,qui
deAlbigenfibus viIaexplorataq;inhiftoriam retulit, In-
j nocentio Tertio Pontificidicatam, fiæreticôsTolofates,
J atq; aliarum vrbium & oppidorum, eorumque proteâo-
' rescommuni nomine Albigenfes vocari confucuifle ait
abufu loquentiü: Prouineiales Haereticos ( hoceft in pro-
uinciaPhocaeenfi natosjeo nomine nuncupantiu.O mni-
no nou9 ille furor haudlongiflimo fpatio, vt eft vulg9 ho-
nsinum in détériora pronumjnon modo Galliam vniuér-
fâm peruafit, fed et in Hifpaniam intimam penctrauitj vti
Lucas ipfe Tudenûs in hoc opéré au&or eft Legioné^rbc
Pontifice vacuam.hæreticos confluxiflè:aÉqi 1« fordidiflî-
mo loco, vbi duo homines nefàrij fepulti erant, alter hæ-
reticus,parricida alter,'finxifle fieri miracula, fontemq; eo
loco,taDodeinduftriapollutü,manarefanguine,quo nimirum
veraSanófcorum Miracula in ludibrium verteren
tur, quafi fimili arte à quaeftuofis, & ^ftutis hominibus ad
fallenda niultitudinê exçogitata. Nec mirûram late earn
labem fuiflè diffufàm, cum Albigenfium feâà àprimo ex-
ôrtuprincipumvirorumCquçmagnapcrnicieseftjfauore
meritarmatà. Tolofàtisprimi Comitis,deindeFuxenfis
Biterarum 8c Conuenarû. Acceffit Petri Aragonia Regis )
non funeftampradtcationem aliquo loco audire , vel bis cibum, vel
aliquod beneficium largiriprafumpferit, indignations omnipotente
D*i & noftramfe nouerit incurrijfe, bonifque fuis, abfque appel-
lationis remedio confifcandis,fe'ttanquam reum criminis laß maie-
ftatispuniendum. Et hoe noftrum ediiïum, & perpétuant conftitu-
tionem per omnes ciuttates,Cafteüa,&villas regni noftri,& dominât
ionis,ac per omnes terraspoteftatis noftraDominicis diebusreci-
tariab Epifcopis,coter ftqueEcclefiarum reftoribus, at % d vicariis,
Baliuis,luftitiisiMerihis,& Zafalmerinis, omnibufquepopulisdb-
feruari, &pradiclampoenam tranfgreftoribus infer end am, mandamus.
Notandum etiam, quia fiquaperfona rtobilis aut ignobilis
aliquos fape dittorum nefandorum quib us tamper triduum edi-
ttum no fer um innotefeere conftiterit, alicubi regionum no fer arum
inuenerit nonprorfus aut cito, tarnen exeuntes,fedpotius contuma-
citercomtnorantes,aut déambulantes,, omnemalum,dedecus,&
grau am en, quod bis praterfolummodo lafionem mortis, aut mem-
brorum detruncationem intulerit gratum,& acceptum erit in ocu-
lis noftris, & nullam tndepoenampertimefcat quoquo modo incur ■
rerefed potius gratiam noftram fe nouerit promereri. Damus au-
tem nefandis illis indùcias( quamuis quo dammodo prater debitum,
&contrarationemfieri videatur ) vfquein craftinum Sanâorum
omnium, quovelegrefti fuerint de terra noftra velegredi incape-
rint deindefpoliandis, cadendis, acfuftigandis,&turpiter>&ma.-
le traâanâis.
ErgoRex Aragonius priuara neceflitudine du&9.- Hæ-
rcticor ü patroçiniu fufcepit:ne Simon Monfortius,qùod
agi videbatur, multorumq; perfuafio habebat, fpecie pic-
tatisalicni iuris vrbes prinripatufque occuparet, armatus
penetrauit in Galliam.. Verüeiusnoxjeiuftiflîmas pcenas
mortededit cæfus in prçlio ad Murellüarçcfaôlo vi&ufq;
a rnulto minore hoftium numero.nam oiftingenti équités
mille peditesSimeonem Monfortium fequebantur^exi-
guamanuspro hoftiu nqmero ) fed bonitas caufæanimos
facietl
Pràfatto,
faciebat,dirçPontificis,coeleftis vindi6la,orbis Chriftiani j dos Varios erroris anfraâus præter Apoftolos, & Prophe-
Albigen-
fiam crto-
res qui
fuerint.
inuidiaaduerfarios debilitauit,opportunofq; îniuriçred-
didit Aragoniu maxime promifeuæ libidinis foeditate re-
liquas virtutes fuggillantem, vfqj eo vt vxorem innocen-
tiffimam répudiant propinquitatis fpecie:&quoniam fu-
perioribus annis Côuenarum Comiticoniugio deuinfta
fuerat illcgitimo fc.Sc inaufpicato, vti dati Rornæ in caufa
iudices pronun ciarun t- A tq} de Rege Aragoniæ haôtenus.
Albigenfium placita multa fuerunt.N ullum enimerat
! fermeimpietatisgenus,quodij homines non fufcipetentj
' docerentqj alios. Duo,cum Manicbais,prtucipia rerum intiexe*
runt, ea caufa nonfemel d Luc a illis Manu boor uni nomenajfingi-
tur,cotporum reditum in vttam negabant, afferebdnt antmorum,
pariamentia, tranfmigrtttionem, Sacerdoübus remittendipeccata
tas.vtDo&ores omni tempore eflèritin Ecclefia,neccfle
fuit,quorum dodtrina eruditi falutis viam teneremus.
Eamrationem hære ticos reüincendi antiqui Patres te-
nuerunt, & Theodofius Imperator à Sifinnio Ledore in-
ftitütus hçreticis,quos ad concordiam reuocarefatagebat
altera conuocationeSynodi primæconftantinop.condi-
tionem propofüit,vtram àliqratiônem dûcerehtillorum
Dcr6loru,quiântediuifioném probe Ecclefiamtemperaf-
fent, an eos tanq à Religione Chri ftiana aliènes reijeeré t*
Vt Socrates affirmât lib.j.Hift.Ecclefiaft.cap.i o . nimirum
nulla expeditior via eft j neque ad hærefesconfuntandas,
neqj adreiiocandam concordianl in Ecclefiam, quamfi
fecundum Ecclefiæiudicium iricontrouerfiisdeReligid-
AiJLphef.
poteftatem detrabebant, &quodmaioribusinauditutn erat neque j ne exortis ad teftimonia antiquorum Patrum recurratur:
aquamBaptifmiadexpiandapeccata vim habereputabant, neque qui numirte pleni, pari confenfu Ecclefiam, quid teneret
in EuchartftiaSacramento Cbrifti corpuseffe,precespro mortuis,& i docuerunt. Ad h«c fortaflis haereticus non neget Patrum
votafruftra fufeipi. Longum fit ire perfingula : &quis i antiquorumratioftemaliquahabendam videri, quorum
audeat omnem irripiorum hominum vajeordiam literis | ipfi et NouatoresteftimoriiiSlibentcrvtuntur, Cum caufie
commendarcPe.o progrefli funt,vt Dei matrem- Virginem fauerc videntuf. Verum eorum,qui eo tempore vixerutit,
voceimpuriflimaweremw;jvocaret,vtiGuillelmusNan- ' quofinceradodlrinaviguitinEcclefia, nullisfuperftitio-
giacusait proximifxculilcriptor. Pari procaeitate Chri- , nibus feedata, quodinGregorij, atq; Ifidori tetatem cori-
ftum Deum Maris Magdalen« turpi amici tia iundtum di- uenire negät, quo tempore magüam fuperftitionum par-
xerint. Sic Petrus Cifter cicn fis ait: Proh dedecus & amen- tern inue&am contfduht, quibus vulgo in Ecclefia labo-
tiamomnibusfüppliciisvindicandäm. ! ratur.Latiflimushoclococäpusfeapcriebatad difputan-
Prxcipuaimpiseacturbulent« feeft« capita,ac fere quae dum,& multa neceflario prtetermitteda funt,ne vltra wo-
illis cum noftris Seftariis communiafunt, turn alij audio- J dum praefatiocrefcat,fed ccrte quis Gregorij, Ifidori,Lea-
res impugnarunt, turn nofter Lucas, admixtis to to opere dri,Ber nardi, Benedidi,alior ü timilis eile no malir, qüant
multisquæftionibus, quasco fieculo difceptatas,& noftro
non ingratas fore Ledtori ftudiofo cogitabam, Impugnat
haereticos Gregdrij potiflîmum & Iiidori teftimonus &
audori ta t e, qui eadé aecate in Italia,atq; Hi fpania par i do-
drina,atq; ianditacis laUde floruerunt. Admifcet aliorum
Patrum dida nonnunquam, verû haec frequentiora funt.
Ad reuincendas hærecicorum fraudes fatis fore iudicabar,
fi tantorum virorum teftimo niis adueriari illos oftéderet.
cuiuiuis de hoc nouq grege hominumdelicatorum JNeq;
enim ea funt impudentia, vt negent ab eo tempore, quo
corrupram Ecclefiam fuifle contenduntineogenerevitj
homines fuifle eruditionis laiide ,*& probitatis opiniqne
excellentes,alioqui Auguft.& Hieron.aliaque antiquiora
EccIefiaeluminaaccufentnecefleeft,quos inplerifi^; capi-
•tibus ipfis aduerfari negare non poflunr. Dicanc amplius,
fi Ecclefia aliquo tempore corruptafuit, veraq; efle defiit,
Nondum.n.ea tempeftaceeotemeritacis erat progreflum, ' vbinamChriftiEcclefia delimit,ante hoc nouumEuangc-
vt Patrum eorum reftimonia, vel ipfi hæreticifloccifaee--| liam?riaminanguloscompada,&ab oculismultitudinis
rent; quod faciuntnoftrx aetatis haeretici mirabiii impu-
dentia, negantes Patrum antiquorum vïlam rationéha-
bendä: quod homines fuerint fiepe hallucinati:fideidogmata
adDeiverbumreuocandacontendentes,heroes ipfi
maiores códitione mortali de ccelo dilapfi ad humäntge-
neris falutem fc.&non potius omniurfi turpitudinum ma-
culis deformati. Ergo Gregorius, Ifiodoms, Auguftinus,
Bafilius homines fuerunt.atque cxplicandis diuinis litcris
fiepeprolapfi funt,illis fidendum efle negatis,vobis falute
noftram tuco commitcamus, qui maiöriperfufilumine ea
è diuinis libriseruerc potuiftis Ghriftianaereligionis capita,
quq illis in mentem venirenunquam potucrint jae vero
mirabiii confenfione locis quamuis & temporibus fjepe
difiundi refutarütiNon aliu d de rebus diuinis Italia,aliud
Africa,aliudGermaniaautHifpania cenfuerunt, omnium
prouinciaium vnaerat mens,& oratio,q»diuin^atq;Apd-
ftolicadodtrin* eertiflimum indicium eft. Etpofttotfie-
culaexurgant pauci homines, qui oesprouincias,&aetates
magnis inuolutas erroribus & tenebris fuifle, fibiq-, credc
dum fidendumq; contendant: quimaiotilumine verita-
tem tenebris obfitam,atq; in altiflimo puteo^vti ille dicebat)
demerfam in lucem produxerint. N on ira nos Paulus
docuit,cum ad Ephefios feribens c-4.Hr ipfe$ ait, Dedit quóf-
dam Apoftolos, quo] dam dutem Prophet as,alios vero Euangeliftas,
alios autem Paft or es, & Doäoresad confummationem fdnftorum
inopusminifterij in adificationem corporis Cbrifti, donee occurra-
mm omnes in vnitatemfidei, & agnitionisfilij Dei in virumperfe-
Hum,in men fur am at at is plenitudinis Cbrifti, vtiam non fimuS
paruulifluäuantes,&circumferamuromni vento dottrina.
Verum quid poft Prophetas, Apoftolos,& Euägeliftas,
Paftoribus & Doftoribus opusfuit 5 An non diuinilibri
fatis eflènt? nimirum ne circumferamur omni vento do-
&rin «, habeamus ad quos confugiamus, atqj vt Vincèn.
Lirinen.ait,initio,&finelibri,quern aduerfus haerefes feri-
pfit,diuinorum librorum diftapp obfeutitatem & altitu-
dinem,cumn0nvnafententiäomnesinterpretentur,ali-
ter nouatus,alter Sabellius,aliter Arius accipiät> ad vitan-
lubdu<fta,inuifibiliseftredditaJ quod ille certcoccinunt.
Cum amplitudineRegni Chriffidominaturi d marivfque
Pfal.jt. $.
ad mare-, &dfuminevfqueadterminosorbv terrarum,&c cum
Luc.tfó.
eiufdem perpetuitate mamfefte pugnant: cuius Regni fi-
Dan.-. 14.
ncm non fore turn voceangeji , tumaliorumPropheca-
Mich.tfl*
■Reg.19.
rum vaticiniis inuenimus aflirmatum.
' Fuit tempos, cum pro magno Dens gloriaretur habere
AdSA.ll.O4
fereliqua fcptemmilliavirornm, qui feiropiocultunon
conraminaflent,atChriftiRegnumiR.egnumfempitcrnu
eft, & omnes reges feruient ei ,& pbedfent5 lapifijj abfeif-
fus fine manibus fa&us eft mons magnus,& impicuitoem
terram. Quod Auguftinus difputationibuscontradona-
tiftas fiepe coritendic, Ecclefiam Cbrifti,no modo ad pau
cos homines.& obfcürosnunquam rediifle,fed ne Africse
quidem latiflim« prouinciasfinibusdefcribipotnifle, qy
Donatifttecqntendebant; Idem antiquior Auguftino O-
ptatus ridet lib. a.prolato illo reftimonio dominabiturd ma.
ri affe ad mare: Pater,inqmt, dumdonat,nihilexcipit,vt vos con-
cedatisvnciam,totamlibramauferreconamini:&adhu(initimini
fit adere homipibusapud vosfolos effe Ecclefiam, negantes meritum
Cbrifti,auferentespraftitum d Deo. Dei Ecclefiam corroptam
cfleais i efto ,libenterautem ex te qyjeram,cuiu$id culpa
contigerit’ num ChriftiJAt ipfe omnia,quae accepit a P a -';M».rj.if<
tre,docuit Apoftolos,mifitque Spiritum fan<ftum,qui do- ,&<*?• *b
cereteosomnc veritatera, num Äpoftolfcam doÄrinani
inuiderUnt Ecclefia 2 aut Ecclefia fuo vitio aliteraccepe-
runt quam Apoftoliprofercbat?(vtTertuHianiin Prafcri-
ptionibus verbis vtar) qui pötuerunt tot ac tantaein vn S fi-
demerrare, atque pari confenfu eademvbiqueterrarum
docere,nifi ab Apoftolis accepiflent,ab illis eorum fuccef-
fores ? & eft raendacibm multiplex j fimplex-veiitatis forma:
quae caufif fuit ob quam antiqui Patres, hareticos vt
impugnarent ad Ecclefias eas recurrendum afhrmatent,
vbi perpetua Epifcoporum feries ab Apoftolorum teropo-
r ibus defignatur,qua pracipua inter Ecclefi^notas obfer-
uatur ab IrenaoJib.j.c.j. ä Cypriano lib.t.cpi.6.ab Opta-
to Mileuitario.lib.contraDoriatiftas, 1. Auguftinus contra
H
Bi bliotb. Vet .Pat.Tom.13. funda