' Rom 9-IJ»
B
Rom-9. IJ-
18.
Pfalm, 41.1
P/alm. ri. 8.
e > .
D
PfiLi}9- 10
P/30.13.14,
Vide lignum illud viride,lignum v ir * , lignunv cuius non
defluunt folia,cuius omnia fadaprofperantur, in ipfo fuo
dulciflimo latere, quod idcirco voluit in Cruce aperiri,
rami$,abilla damnacaradice,folafua miferationc difere-
tis,dcdiftelocum; vtfibiinferti8c eompiantati,8c vnum
cumeoefFedi,nonfuavimue , qu*nulla e ft, fed illius
fpicituspamcipationereuiuifcant&virefcant, fukeptaq;
pluuiaiilavoluntaria , quam fegregac Deus h*reditati
iu*,(olequoquediuin* charitatis incalefcente,reiumpto
no uo c«le ftis grati* fucco,fcu dus affc r ant fpirituales, fii-
pern is nimirum h 01 reis recondendos. Sed relidus fum e-
go,air ramus illeinutilis. Relidus plane. Quid caufaris?
Anoculus tuusnequamefi,quia ego bonus fum? Multis quidem
dedii quodnullidebui 3 8c tuhincnequam,hincinuidus,
hincopponis,hinccalumniamftruis. Sed cumvtrofque
(inquisJparuulos,par teneatinuolutosdamnatio,curille
eligitui,ifte refpuitur? Audi quare. QuisLlacob(inquit)dile-
xi,£^«<t«W»JodiolJijtttj.Iniuftum clamas. Numquid dich figment
urn ei,quifefinxit, Quid mefeiifiifid An non habet potefta-
temfigulusluti, ex eadem mafiafacere aliud quidem vas inhono-
rem,aliud in contumeliami
Si ergo homo ex vafis qu* fa cit, qu * voluerit deputat
honori,qu*vblueritexponiccontumeli*,necquifquam
eftquicaufeturiniuftum 3 tucalumniarisfiDeus,ex vafis
omnibus iuftiffim* cotumcli* expefitis,qu® voluerit af-
fumac,qu* voluerit relinquat, qu* voluerit in priftinum
reformer honorem , quibus voluerit debitaminferatda-
mnationem ? Si(inquam)figulus in vafis,qu* decodem
luto compingit difeernendis , ipla eius voluntas iuftitia
eftjquomodo non multomagisin omnibus, qu*exnihi-
lo creauit omnipotens,difeernendis,ordinandis, fumen-
dis,deferendis,kluandis,damnandis, ipfä eius voluntas
iumma iuftitia fit ? Ergo rqiferetur cui voluerit,6c miferi-
cordiam pr*ftat,in quern fibi placuerit, & quern vult ob-
duratiuftifiime deferendo,8c quetbvultemollit piiflupe
miferando;3c quicquid vult facit,nec iniuftum aliquid fa-
d t , quandoquidem inter iuftum 8c iniuftum , folaeius
difeernit voluntas, qu*noneftaliudquam ipfe*quitas:
nec eius voluntas ex alia pendet lege iuftiti*, fed lexiufti-
t i* ex eius vtique pendec voluntate.H*c diximus ne iniu-
fta videatur damnati oparuulorum. Itaque, 6 homo,noli
ahum faperefed time. Si enim ramis, cum quibus tibi eft ® -
qua conditio,par meritum, nonparcit Deus,ne forte nec
tibiparcar. Vide ergofeueritatem&bonitatemDeijin his
quidem,quideferunturleueritatem , inteautembonita-
tem,fi tarnen permanfcris in bonitate. Alioquin 8c tu re-
linqueris. Porro vt nonrelinquaris, fed a reli dis potius
dikernaris, noli de teptzfumere , noli de Dei bonitate
defperare, noli eftcnegligens ad operandum, noli eflefe-
gnisadorandumcumPropheta,quiait ,• Difcemecaufam4
meam de gente nonfanfta. Verum vt in bonitate hac perfeue-
res,non tibi de tuis viribus blandiaris,(ed de illo prefum e,
cui item clamat Propheta,T# Domineferuabis nos,& cufiodies
nosdgenerationehacinoternum,\\\zki[iccxgeneratione, de
qua ftatim fubiecit,I» circuitu impijambulant. Hi funt qui
inftarSampfon decifis virtu tu m crinibus,defoffifque kie-
t!*rationifqueluminibus,deputanturad molam, vtde-
ferentes compendium charitatis,circuitum teneant cupi-
ditatis. -
C a p. X V I . I
Quo debar it ati nihil defit'perfections.
Q Vid tu,6 anima mea, fatifne es hoc intricata circui-
m}Caput(mquh)circuititseorum, labor labiorum ipforu
operteteos. Quod,qU*fo,huius laboris emolumentum? A-
liudnequam porcorumfiliqu* ? Nechinc quidem fatie-
tasj& fi forte latietas,qualis ? O quam fuauior, quam i flam
dio r,'quam deniquegratiorefuries charitatis , quam
iatietas cupiditatis? C^terum de beatitate nulla com para-
tio.Quanto enim quifquefaginatior cupiditate,tanto ve-
ritate inanior,tan to proinde öemiferior. Audiens quapro-
pter, 6 anima mea, vituperationemmultorumcommorantium
temetipfa deficiens, 8c totain Deum tranfiens,nefcias tibi
viuere.nec tibi mori,ied ei, qui pro te mortuus eft & refur-
rexit. O quis dabit mihi hocfalutari poculodebriari,hoc
mentis ftuporeperfundi, hocfiiauimmolethargofopiril
vtdiligens Dominum Deum meum extoto corde meo,
& ex tota anima mea, & ex omni virtute mea, nunquam
quæramqu* mea funt, fed quælefu Chtifti : diligenfque
proximumtanquammeipfum , non quæram quod mihi
vtileeft,fedquodalteri. Overbum confirm mans & ab-
breuians in æquitate ! verbum charitatis 3 verbum amoris,
verbum diledionis,verbum totius perfedionis. V erbum
confummans,cui nihil poteft deefle; verbum abbreuians,
in quo pendet tota lex & Prophet*. O Iud*e, quid tantis
opus eft ? HicCircumcifio,hicSabbatum,hicHofti* k -
lutares,hic odoriferum facri ficium , hie totius fuauitatis
incenfiim.Tene charitatem, & nihil horum deerit3 chari-
tatem neglige,Sc nihil horum proderit.
in circuitu,efto quafi vas perditurn , quatenusà turn.
C a p . X V I I .
Deßiritali circumcißone, qu&incharitatecon-
tinetur.
HIc plane non cârnalis vnius membri amputatio fed
totius interioris, exteriorifque hominis vera Sc per-
feda circumcifio, rêfecansvoluptatem , extinguenslibi-
dinem,coercensgulam,cohibeosiracundian^, inuidiam
penitüs euertens, oro nium vitiorum generatricem expu-
gnansfuperbiam. H*cedacestriftiti*ftimulos fpititali
quadamfuauitacecontemperans,fequacisaccidi*occur-
ritlanguori. H*cauariti*peftemliberalitatis gratiffimo
mucroneconfodiens, ab idololatriævitioanimam libérât,
accokruat. Quid rogo hac circumcifione perfedius,
qua vitiorum membra refecantur, corpus peccatideftrui—
tur,protoplaftorum exuuies villofa deponitur, totufque
antiqu* vetuftatis fqualor,tabefque reiiciturîMentem e-
nim,quam dulcèdo charitatis oppleuerit, non timor an-
guftat,non libido commaculat, noniradilaniat,nonfu-
perbiaeleuat, noncenodoxi*inanisfumuseuentilat,no
exagitat furor, nonftimulusambitioniseuifcetatjnona-
uaritia contrahit,non deficit triftitia, non inuidiatabéfa-
cit .charitas quippe non amulatur,non agitperperam,non infla-
tur,noneflaifibttiofa, non quarit quafuafunt, non irrttatur, non
cogttat malum, nongaudetfuper ïnïqultate. Vides hanc fpirita-
lemcircumcifionem , omnium vitiorum die perempto-
riam, qu*omnes fenfuscorporis diuino quodam cultro
purificat,oculorumabfcidenspetulantiam, aurium pru-
ritumeradens , guftusfuperfiuas fuauitates propellens,
lingu*procacitatemdetrahens , meretriciosodoresex-
cludens naribus , tadus perniciofam mollitiem eradi-
cans?
C a p . X V I I I .
Quod verum Sabbatum,acß>iritale in cbaritate qua-
rendumfit.
I Am quale hoc Sabbatum aduertat Iudæus, fi tarnen vi-
lis homuncio,gemens fub farcina peccatorum, vincu-
latus retibus paffionum, qui certe nihil autperpar urn hu-
ius dulcedinis deguftauit,hinc aliquid loqui potuent.O fi
dareturmihi vel modicarequiesabexadoribusPharao-
nis,vt liceretanimam meam, dimidia (ahem hora, in hu-
ius filenti j fabbato repaufare 1 profedo in pace in idipfum
dormiensfilerem, 8c fomno meo requiefeerem cum Regibus
Sc Confulibus , qui*dificantfibifolitudines,Scre-
plent domos fuas argento. Sed vnde mifero tantafpes?
Quaeram, quaeramlabbatumiftud , fi forte defiderium
pauperis audias Domine, Sc edudum aliquahdo de lacu
miferi*,8c luto f*cis,donjss vel ftillul*alicuius experien-
tia,videre quam magna mulcitudo dulcedinis tu * , quam
abfeondifti timentibus te,quianon reuelas nifi diligenti-
bus te. Qui enim diligunt te, requiekunt in te,Sc ibi vera
rcquies,veratranquillitas,vera pax, verum mentis fabba-
Compendij
tap. z.|
Compendij
cap.%.
Pfalmw
Pfal.) 0.1
P .
6OT.2.V
pjalm.+i y
Gm.i.J..
m um
Ü9-: '
& rf
fijewi. 14. i
c
Gen.i. 2.
Tibiautem ludièevndefabbatum ? Qniarequteuit(in-
qms)Dommus diefeptimo ab omnibus operibusfuis.~ Quid ergo?,
injpræcedenribusfex non requieuir?Imo (inqnis) fex die-
bus fecit Deus c*lum 8c terram,kptimo tequieuit. Hinc
ergo tibi pr*cipiturvacare; vacate inquam,non kltare. O
fi kites vacare,Sc videre quoniam Iefus ipk eft Dêus , fub-
lato certe.mox infidélitatis óbfcuro,rcuelatafacie in cha-
ritateperfedumcerneresfabbatifmum 3 nëcmagnoperé
iam carnales carnalis tuifabbati epulas affedarés, qui in-
grefiuslocum tabernaculi admirabilis , vfqueaddomum
D e i, in voceexultationis Sc confëfiionis fonus epulantis,
in illud cantkum gratulabundus erumperes, Exultabimus
& Utabimurinte,memoresvberum tttorumfupervinum. Sed 8c
illud Abacuch in cumulum tu* iucunditatisaflumeres,
Ego autem in Dominogaudebpt& exultabo in Deo lefts meo.
Quantum diesfeptimus cater ispraferatur, & quod in eoDei
" charitas cömmend$tur.
SEd iam feptiini dieipr^rogatiuam paucis aduertamüs;
Sc quidem rhagnus dies file , in quo dccuflis tenebris,
luxDeoiubenterefpknduit: magnus Sc file , quo aquas
inferiores Sc fiiperiores , interiedofirmamentovoxdiui-
na difereuit- Pretiolus n ihilo minus illc, quo aquisDei ver-
bo in vnum cbngregatiSjtertaarida ve^itur herbis,venu-
ftaturarboribus, decoraturNfloribusj frudibus.fceciinda-
tur.Necilleinferiorfinquo c*lum lüminib.us adornatur,
quibus dierüm fucceflus,temporuiti vices, ahni curfus, fi-
gnorum ordines difponuntur.Illius quoque qu* emine^
tia , quo aqua diuerforum anirnantiumgenus emittens,
partem fuis mergitgurgitibus , partem tranfmifit inaera.
Necvacatadmirationedksfextus , quo quadrupedia 8c
ferpentiaproducuntur e terra,'quo demumhomo forma-
tüs elimo, diuino fiatu animatirr. At nullushorum dieife-
ptimo videtur comparandus,in quo nulla quidem nature
creatio, fed ipfius Deirequies, omniumque Creaturarum
commendatur perfedio. Sieemmhabes , Compleuitque
D/tus diefeptimo opus fuum quodfecerat, &requieuit ab vniuerfo
opere qqodpatrarat. Magnus hie dies,magna requies,magnum
fabbacuni.O fiintelligaslNi fallordieS, iftejnbn hu-
ius vifibilts folis curfii peragitar,non eins inchoätur exor-
cu,nec termmätur occafaj denique non habet mane,non
velpere.Porro de die primo, fi tarnen primus dicedus eft,
non enim euihkriptüraprimumappellät, fed vnüm. Sed
quQmodofinquisjfequensdiciturfecundus , fi nonifte
primus ? Vide ne forte fecundo dicatur dies vnus,dicarur
8c tertiojvt vnp-die'fexiesrepetito , fenarius nobisnume^
rus commenderur. %
Verum quoquo modo fe habeatiftaobfcuritas,F<fß«i»
eß( i nqui t) vejpere&mane,dies vnws. Et infra Jtattum efi vefyere
& mane dies fecundus.ldip>(\im Sc de reliquis. Paco his verbis
omnium creaturarum mutabilitatem efie fignatam^defe-
dum 8C prbfedum.initium Sc finem. De die feptimo nihil
tale.Non ei aferibitur vefpere,non mane,non finis, no
initiumiergo dies requiedonis Dei,non temporalis fed * -
ternus.Tu paulo ante Deum tibi finxeras temporaliter la-
borancem , quafi fatigatum-temporaliter quicfcentem.
Hoc non eratDeum cogitare, fedidolum fabricate. Ca-
uendum tibi eft ne non tiabens idolum in templo Hiero-
folymitano,habeasilludin corde tuo. N on aliquidlabo-
rans fecit,quia dixif&faäum efi. Non fatigacus vno aliquo
tantum die reqüieuit, quiadies requiedonis eius *terni\s
eft,ergo requies eiusaternitas eius , quod non eft aliud
qüam d iuini tas ei us. P u tauer as eü tibi fimilemjdea quafi
indigentem aliquid ereafle,quox>bledaretur afpiciendo,
vel in quo reqiiiefceret fruendo : idcirco noli in aliqua
creatura requies eius deferibi tur, vt feias nullius indigentem,
fed fibi in omnibus fufficienrem, nec creafle aliquid,
vt fiist confuleret egeftati,fed vt facisfacere t fii^ plemfiim^
charitati.
Porro creauit vteflent omnia , fuftentatvtmaneant,
qu * manent omnia, ipfe ad debicos fines perducit vni.uer-
fa» Necid agit vlla neccflitate, fedfola fua fu^uiflima vo-'
luntate^Denique àttingttdfinevfqueadfiiiemfortiter, pr* -1 E
fentiffima Scomnipo.terrtiflirnamaieftate -,led difponk o- SttP‘l
mniafuauiter,quietus femper , 8c qùiefcénsin fila placi-
diflima charitate; Ipfa inçommutabilis 8c æ'térnarequies
eiüs,*ternaScincommu.tabilistrânquillitaseius, æternu
8c incommutabile fabbatum eius; ipk fola caufa cur creauit
creanda, regit règenda , adminiftrat adminiftranda,
mouet môuenda,'prbmôuetpromouenda‘, perficitpérfi-
cienda.’ideoque aptifllme vbieiUs réquiëscommémora-'
tur,ibi omnium rerum perfediodemonftratur.Charitas
enim eins,ipfaeft voluntas eius , ipfa eft <Sc bonitas eius,
fiec.hoc totum aliud quam éiîe eius.Hoc éftënim ei in fùà
dulciffirriacharitate,inluaplacidilfima volüntate, in fua
abundantifiimabonitate femper quiefeere, quod femper
eftefle; Qubcircaficur diebus fuccedentibus,8C quafi vices
fiias mane acyefpefe vAriantibus,in quibus créata nar-
rantur omnia,!creatur* mutabilirasdefignatûr ; fie die
hoc,die cui nihil aduenit,nihil præcéric,nihil fiiccedit,qui \ ,**£*^%-
nec initio anguftatjjr, nec fine concluditur,ipk eius *ter-
nitasnonimmeritocommendatür, inquaeiusfequiesà-
ptiflimedefedbitur , ne indigens auc laborahs ali^ùid
crçafie putetur.Sed cur ibi ienarius numerus, hic kptena-
rius?Ethinc accipe quale pofiiimus d ocu ment u m.
C A P, X X .
Cuifenariusin Dei opere,feptenarius in eius requiecom-
mendetur.
SËri'afius fane numerus perfediohem maximam cbn-
tinere videtur 3 ex omnibus quippe fuis partibuS confiât,
nec eas excedit.Partes ëiiis funt vnum,diio,tres.Nam
fi qusrasvnum quota pars fit fenarij,refpondeturfexta3
quota duo,refpbnderipoteft tertiajquota tres, refponde-
tur média. Iaminfenario nullus alius éft numerus,dè quo
poffètréfpbhderi quota fit pars eius. Omnes igitutparteS
knarij,vnum,duo,tres. Hoscbniunge', née plu^riec mK
nils’inuénies quam fexiesJsergp numerus in mundi crea-
tione feruätus e ft, vt in vniuerfitate creatùr* bihil fuper-
fluu.kinihilæftrmesimperfedùm. Porro feptenarius hu-
merusin Dei requie dedicat ur R e qu ie m D ei ciu s d i x imus
ch&tit&tcm.Necimmèrkd.Tater(in'qmt)diligiifitium;&ö~'ioan.fiöM
miita monßrat et qua ipfefacit. Et itermfi, Shut egopraceptapa- ' loan.^.ioA
tris meiferuauu&maneo in eius dileäione. Et ipfe pater’Hic efi 18
(inqfiit)filius meusdileäusjn quo mihicompldcui. Hæcmutuâ
patrisfilijquediledio, amor fuaujflîmus,gratu$compië-
xus, chad tas beatiilima,qua pater in filio., filius repaulàt
in patrc.H*c plane,h*c vtriiilq; impérturbabilis requies,
fincera pax,*terna trahquillitas,incpmparabi 1 is bonitas,
vnitasindiuifibilis;hoc vtriuique v ntirn^i moinquovter-
que vrium, dùice, fiiaue,iucühdum, fandttmdicinius fpi-
ritiim,qui 8c idcirco creditur hoc fibiVocapulumpropriè
affiimpfifle, quodefleconftatvtdfquecommune. Nam
com parer Sc filius vcerque fit fpiritus,vterque fandus; hie
tàmën qui vtriufque eft,charitas kilicet,Sc vnitas confiib-
ftandalisamborum,propirediciturfpintiiskridus. Qui__-
licè^fit vnus,Sc cum patre 8c filio vmim;propcerfeptifbr-j pi
mein tarnen gratiam,iqu* ex illius fon ds plenitudine ere-' 1
dituremanare , in feripturisfeptenario numero defignaj j
tur.Vnde Sc in lapide vno,iuxta Zachariam, feptem cer- Zachary
nuntur oeuli,8c fecundum Apocalypfim, feptem fiint fpi-- Apocah.4.
ritus ante, thronum Dei. Vides ergo quanta pr*ftantia
chadtatis , in qua omnium Creator 8c redör, perctine
quoddam,8cineffabile fabbatum fabbatizat.
C a bt X X I .
Quod in omnibus creaturis quoddam, veftigium diuino, charitatis
appareat, & ideoquafiadfabbatumMefi ^
f qu 'tem omnia tendant.
POrfo fi qmnem creaturam , à prima vfque ad no-
uilfimam , à fumma vfque ad imam , aiummoan-
gelo vfque ad minimum'vermicülum', fubtilius^coh-
templëris; cernes profedo diuinam bonitatem , quam
non aliud dicimus qiiam eius charitatem , nbn lokali