Spiritu paraclito, 8c omnibus virtutibus ccelorutri &
omnibus fanais. Et ego frater Francifcus paruulus ve-
fter 8c feruus , quantumcunque poflum confirme vo-
bis intus 6c foris iftam fanOiffimam benediâionem,
Amen.
Explicit Teftamentum beatiftimi Patris noftri
Francifci.
LAVDES TESTAMENTI
BEATISSIMI PATRI S NOSTRI
F R A N C I S C l .
O Teftamentum pacis, Teftatnentum nulla obliuione delen-
dum, nulla dedignationejpernetidutn,nullafuperordinatio-
I A ! quod colliganmr, & in loco honefto collocentur. Et om-
|Thcologi I nes jheologos 8c qui miniftcant nobis fanaiflima verba
honotc idiuinadebemus vencrari fieüt qui miniftrant nobis fpiri-
profeqaea tum& vjtatI,. EtpoftquamDominusdeditmihi, defra-
tribus nemo oftendebat mthi quid deberem facere: fed
ipfe altiflimus reuelauit mihi quod ego deberem viuere
fecundum formam fanai Euangeiii. Et ego paucis verbis
6c firapliciterfecifcribi, & dominus Papa confitmauit
mihi. Ecilliquiveniebantad recipiendum vitamiftam,’
omniaquxhabere poterantdabantpauperibus. Eterant
contend tunica vna intas 8c foris repetiata,qui volebant,
cum cingulo 8c bracchis,8c nolebamus plus habere. Officium
dicebamus Clerici fecundum alios Clericos: Laid
dicebant, Pater nofter: Ecfuislibentermanebamus in
Ecclefiispaupcrculis8cdereliais, 6c eramus, ydiotx 8c
iubditi omnibus. Et ego manibus mefs laborabam 8cvolo
laborate :8c omnesaliifratres-firmitervolo quod labo- ___|_______ ___
H H Q r e n t , de laboritioquodpertinetad honeftatem. Et qui necontrartamutanduni: Teftamentuminquamjionmortetefta-
aom vita.’ nefewnt, difeant non propter cupidicatem recipiendi pre immortalis vitacondonationefancitum. Beatus qui non
B * ciuaUaboris, fed propter bonum exempluro,8c ad repel- | jpernit ve[abiicitchar it at is incorruptibileteftamentum,fertile hu-
I lendum ociofitatem. Et quando non daretur nobis pre- . mjn(atisfetidtim defiderabile paUpertatis thefdurum tanti patris
dum lab oris, recurramus ad menfam domini, petendo . j traditionslegatuni.
I eleemofynam oftiatim. Salutationem hancreueläuit mi-
1 hi Dominus, vt diceremus; Dominus det ibi pacera. C a -
ueantfibi fratres vt Ecclcfias 6c habitacula, 6c omniaalia
INCIP I T ORATIO SE T EXPOSI TIO
quae pro ipfis conftruuntur, penitus non recipiant nili ef-
beatijjimi Patria nofiri Ftanctfii Juft er
fentficutdecet, fecundum fanaampaup^rtatem quam
Pater nofter.
in regula promifimus, femper ibihofpitantes ficutadue-
nie 8c peregrin! Prascipio fir miter per obedientiam fratri-
bus vniuerhs, quöd vbicunque-funt non audeantpetere
aliquamlitteramin Curia Romana, per feneeperinter-
j pofitam perfonam, neque pro Ecclefia, nequepro alio
loco, neque fub fpecie prxdicationis, neque pro perfecu-
I done fuorum corporum: fed vbicunqj non riierintrece-
pti,fugiant in alienam terram ad faciendum pcenitentiam
I cumbenediaione Dei. Et firmiter volo obediregene-
SAnaiffimePdrtr nofter, creator, redemptor nofter, fal-
uator nofter,confolator nofter. Qtùesincoelis, in An-
geliSjinSanàisilluminanseosadtuicogniiionem, quia
tu es,domine,liixinfiammans eos ad amorem tuU.m diui?
num : quia tu,domine,amor es inhabitans 8c jmplens eos
adbeatitudinem: quia tu, domine, fummum bonum es
8c sternum bonum à quo omnia bona, 8c fine quo nul-
: raliMiniftrohuiusfraternitatis&HliGardianoqucmfiwU“ inbo.™in'
"placuerit mihi dare, & ita volo efle captus in manibus fuis bls notltla tua vt cognofcamus quç ^
vt non poffim ire velfaccrecontravoluntatemfuam,quia : rouituorum.longimdopromiflbruni, fnbl.mnasrna.e-
, , . F . ™ ftatis, 8cprofundumîudiciorum. dominus meuseft. Et quamuishmplex8cmhrmus, ta- » r . Aduematregnumtuum.
Klt^ue,aànumiuttf imtmu^mtenr uobuevduiut^, Gatdianisf.uu™is ,, —&-f-a--c-e-r-e--o--f-H- - ! perfe&a, tui focietas beata, tuifruitiofempïterna.
rum'coer- ciurafuumfècundum regulam. Et fi aliqui inuenti eflent
qui non facerent officium fècundum regulam, 8c vellent
alio modo vanare aut non eflent catholici, om nes fratres
vbicunqueinuenerintaliquemipforum, proxiroiori cu-
ftodi illius loei vbi ipfum inuencrint debeant prsfentare.
Et Cuftos teneatur per obedientiam, ipfum firmiter cu-
ftodire ficut hominem in vinculis dienoauqüe, ita quod
non poffiteripi de manibus eius,donecin propria fua per-
fonaipfum reprsfentetin manibus fuiMiniftri. Et Minivoluntastua
fient in coelo & in terra. Vtamemusre extoto
corde,te femper cogitando, extotaanimate femperdefi-
derando.extota mente omnes intentiones noftras ad te
dirigendo: 8c honorem tuum in omnibus quærendo, 8c
ex om nibus viribus noftris omnes vires, fenfusanimæ 8c
corporis in obfequium tui arroris 8c non in alio exponen-
do : 8c proximosnoftros amemus ficut nofipfos, omnes
ad amorem tuum pro viribus trahendo de bonis aliorum
ficut de noftris gaudendo, in malisçompatiendo : 8c ne-
fterteqeatur firmiter pet obedientiam mittere ipfum per ‘m ini, vllamr offievnfiaTm faciendo. Panent noftrum quotidianum
ta,l escrr atresqmdj-i enorcam_ quecuint.o dj-i ant► iprlu..m«,i£i<c-u.,*t kn«o - 1danobßbodte. DileaumFiliumtuumDommumnoitrum
minemin vinculis, donee repræfentent ipfum coram domino
Oftienfî, qui eft dominus Proteâor 8c correaor
j iftius fraternitatis. Et non dicant fratres, hæc eft alia re-
1 gula, quia hæc eftrecordatio,admonitio 8c exhortatio 8c
j meum Teftamentum, quod ego firater Francifcus paruu-
; lus vefter facio vobisfratribus raeis benediais, propter
hoc vt regulam quam domino promifimus, meliusca-
tholice obferuemus. Etgeneralis mini lier 8c omnes alii
i Miniftriôc Cuftodes, per obedientiam teneanturm iftis
I verbis non adderevelminuere. Et femper hoc feripturo
! habeantfecumiuxtaregulam : Ôc in omnibus Capitulis.
! quæfacient quando legunt regulam, legant 8c ifta verba,
j Et omnibus fratribus meis clericis 8c laicis præcipiofir-
! miter per obedientiam vt non mittant glofas in regula
neciftis verbis dicendo,ita voluntintelligi,fed ficut de-
dit mihi Dominusfimpliciter Sepure dicere 8c feriberere-
! gulam, 8c ifta verba, ita fimpliciter 8c purefineglofàin-
telligatis , 8c cumfanOaoperatione obferuetis vfquein
lfinem. Etquicumque hæc obferuauerit, incaeloreplea-,
I turbenediâione altiflïmi patris cæleftis, 8c in terrare-
jplieatur benediâione dileai Filii fui cum fanaiffimo
Iefum Chriftum da nobis hodie in memoria^n intelligen
tia & reuerentia amoris quem ad n os habuit 8ceqrum quç
pro nobis fecit,dixit 8c fuftinuit. Etdimitte nobis, débita no-
ftra. Per tuam mifericordiam 8c ineffabilem paffionem
dileai filii tui Domini noftrilefu Chrifti virtutem 8c bea-
tiffimæ Mariæ virginis Scomnium eleaorum tuorum mérita
8c inter cefli ones. Sicut &nos dmittimus debitoribus noftris.
Et quia non plene dimittimus, tu domine fac plene
dimittere vt inimicos propter te diligamus, 8c pro eis
apud te deuote intercedamus ,. nulli malum pro malo
reddamus , 8c omnibus in teprodeflè ftudeamus. Etne
nosinducasin tentationem, occultam fitie manifeftam, fubi-
tamvelimportunam. Sedltberanosamalo : Præteritopræ-
fenti 8c futuro. AmenJpontanee&gratis.
SupradiÜo modo dicebat Beatus pater nofter
ad omnes boras.
S ANScntentia
Raimundi
TctcrisCo-
mitisTho:
: loft:
S. L V D O V I C I G A L L I AR
V M REGIS C H RI ST IÀNI SSIM1 PRAG
M A T l C A SANC T IO.
5. Itcroiibèftàtes,Frahchifïas,immuhitates, prçrbgâti-
uas ,iura 8cpræuileg'a perinclitàè recordationis Franco^
rum reges prædeceÏÏbres nbftros y 8c fuccefliue per nos
Ecde’nis, Mohàftèriis -, atque piis locis religiofis, nee non
perfonis Ecclefiafticis re'gni noftri conceflas iSc concef-
fa,inhouamus -, làudam'us , approbamus -, 8c confirma-
mus per praefentes > harum tenore, vniuerfis iuftitiariis,
omciariis, 8c fubditis noftris>acloca tenentibus præfen-
tibus 8c futuris,Sc ëorum cuilibctpro vt ad eum pertinuc-
ritjdiftiiae præcipiendo mandamus -, quatenus omnia 8c
fingula prasdiaa, diligenter 8c attente feruent, teneant
^diant -, atque fetuari Tteneri -, 8c Cuftodiri ihuio'la-
biliterfaciaht, necaliquidin cohtrarium quoüistnodo
mcia'nt Vel attehten't, feu fieri vel attentari permktant.*
Tran fgreflo res aut contrafacicntes, iuxta cafus exigen -
tiarn jtalipoenapleaendo ,quod cæteris dein ceps cedat
inexemplum : In quorum omnium 8c fingulôrum tefti-
monium i præfènces literas, figilli noftri àppenfione mu-
nirifecimus. Datum Parifiis ,anno Dbminm68.mcnfe
Martio. v
V D O V I C V S Dei gratiaFrànèorum Rex,
adperpetuam reimemoriam. Pro falubriaU
tranquillo ftatu Ecclefiæ regni noftri -, hec,
non pro diuini cultus augmento 8c Chrifti
fideliùm animarum falute,vtque gratiam
8c auxilium omnipotentis D ei, cuiùs foli ditioni atque
proteaioniregnum noftrürh femper fubieâumextiti t
8cnunc efle volumus.confequi vàleamus : Quæfequun-
tur,hocEdiaoconfultifsimoin perpetuum valituro fta-
tuimus,8c ordinamus.
1. Primo vcËcclefiaruïh regni noftri, prælati^ patró-
ni, 8c beneficiorum collatores ordinarii, lus fuumple-
nariûm habeant ^ 8c vnicuiqué fua Iurifdiaio débite
ferUètUt»
2. ïte m Ecclefiæ cathédrales & àliîè tegni hoftrijiberas
eleaiones,8c earum effeaum habeant.
. Item Symoniæ crime n peftiferum Ëcclefiam labefa-
cftans à regno noftro penitus êliminàndüm volümus 8c
iubemus, '
4, Itempromotionesjcollatiônés; prouifionespræla-
turàrüm,dignitarum, vel aliorum quorumeunque beneficiorum
, officiorum Ëcclefiafticorum regni noftri, fecundum
difpofuionem, 8c ordinationem, 8c détermina-
tiohem iuris communis, facrorum cpnciliorum Ecclefiæ
Dei,atque inftitutorum antiquorum fânaorum Partum
fieri, volumus pariter 8c ordinamus, !
Explicit Sanäio Pragmàticatempöre[anäi & chrftianißmi
Francorum Re gis Ludouici,filenniter,&Ja^
lubrittr édita.
S. L V D O V I C I R E G I S
GAL L IARVM C HR I S T IANI S S IMI
MEMÖRABÏLÈ CVM RAIMVNPO TOLOSAT
VM COM IT E À R R IÀ K O iFO E D V S .
Nnomine fanAae 8c indiuiduae Trinitatis,
Amen.LüdouicusDei gratiaFrahcoru Rex.
Nouerint vniuerfi præfentes pariter 8c futu -
ri. Quod cum Raimundus filius Raimundi
quondam Comitis Tholofani dum excom-
municatuspérfiftens Ecclefiæ Dei 8c nobis effet lohgo
tempore contumax 8c rebellis.ad cor ramen reuerfusDo-*
mino faciente ad mandatum Ecclefiæ 8cliterarum domini
fanai Arigeli Càrdinahs Apoftolicæ'fedisLegati noftri
venit humiliter 8c deuote abfolutionemfuam petens,
gratiam8cmifêricotdiam Ecclefiæ 8c non iudicium po-
ftulando, promifitautemdiao legato nomine Eccléfiæ
Romanæ, Quod Ecclefiæ 8c nobis hæredibus noftris de
cæcero erit 8c vfqUe ad mortem 8c fideliter adhærebic 8c
quod hæreticbs 8c eorum credentes, fautores 8c recepta-
toresin terra , quod ipfe 8c fui tenent 8c tenebuiit femper
tptis viribus expugnaDit,ndn parcet in hoc proximis.vaf-
falis,confanguineis, nec amicis 8c terram eandem purga-
bit ab hæreticis 8c hærètica foedicàte. Iüuabitâutempur-
gare terram quam nos tenebimus 8c promifitquodiufti-
tiam de manifeftis 8c fieri faciet perbàlliùôs fuos viriliter
8c potentèr,hæfeticis,inqüiret autem diligenter 8c inqui-
ri faciet de inueniendîs hæfeticis,ctedentibüs, fautoribus
8crecéptatoribus éoruhdetft ordinàtioném qùam fuper
facietdiO:uslegâtus. Ëtvtfaçilius 8cmeliusnæréticiva-
leantinüenîfi,prpmifit quod foluet vfqûe biennium du-
as marcas atgen ti 8c exinde in perpetimm vnam ei qui h ç-
rcticumceperit 8c per Epifcppum Ib'ci'vel alium quipo-
teftatem habeat llle quicàptùsfuerit de hærefi condem-
natus,ita quod fi flûtes eeperit, ptô fingulis dabit vel da-
ri faciet tantumdem de aliis non rnanïféftis' 8c creden t
j tibus,recéptat‘otibûs 8cfautoribushæreticorüm ferüabit
; 8cferuari fâciet fecùndum qüod diaùs l'egatus vel Ro-
■ mana Ecctéfia ordinabit. l'tein fétuàbit 8c feruârifaciet
Bibliotb.Ket.Pat.tom.ii. ~
paccm in terra, quam ipfe 8c fui tenebant, iuuabic feruäti
in terra quam nos in manu noftra tenebimus 4 8c ruptio -
nesexpellet 8c püniet änimaduerfiohfe debita receptato-
res eoriim , Ecclefias & viros Ecclefiafticos defendet 8c
defendifacietafuis, 8ciura, libertates 8c immunitates
quashäbentcottfirmabit eifdem,8cfaciet finalitereaob-
feruari, 8c neextero in terra ilia claues Ecclefia contem-
hantur,fehtentias excommunicationis feruabit 8c ferUari
faciet a fuis 8c per fuos excommunicatos vitabit 8c vitari
faciet,ficut in facrisinftitutionibus cohtinetur. Et fi aliqui
in excommunicatipne per annum cohturriaciter per-
manferint,ex tunc idem ad mandatum Ecclefise ipfos ad
fententiam matris Ecclefia redire compelietj occupando
omnia bona fua mobilia 8c immobilia, donee ad plenum
fatisfaciant de caufaproquafuerint excommunicatiohis
Vinculo innodati 4 8c dämnis datis contra Ecclefiam
excommunicationisprsdiaasfacietomnes balliuosfuos
inftitüendos , 8c inftituehdo in ipfa inftitutione iurare
quod omhia fupradiO;a obferuabunt, ita quod finegli--
gentesinhisrepertifuerint,promodo deliai punietitur:
8c ficulpabiles,omnium puniantur amiflxone bonorum.
Inftituet autem balliuos non ludxos fed catbolicos irti
terra f8c nulliUs hasrefis fufpicidoe notatos .‘ 8C tales pro-
hibitinonpoflantadmit'i ad redditus ciuitatum »villa-,
mm ,autcaftrotum , autpedagiorumadminiftrandos: 8c
fi talis ignoranter inftitutusfuerit, expellet eum 8cpunie-
tur fuper hoc cum certificatus fuerir. Idem promifi tidetti
Comes quod omnia bona immobilia 8c alia Ecclefiarum
8c Ecclefiafticorum virorum ad pr*fensreftituet 8c refti-.
tuifaciet ad plenum ifuisin Cota terra , quam ipfe 8c fui’
tenebtirtr* ilia videlicet qU£e Ecclefias aut ParrocliiisfcEc-
clefiafticstenebantanteprimumaduentumcrucaefignä-
torum,aut de quibus conftatep.s efle fpoliatos, 8c de aliis
ftabic iuri coram ordiiiariis, aut cofam diAo LegatOjafit a
Gg 3 • i,fcde
Excôtn-
■min-cacii
.:ompelIic
excotnmu
mcatuto.