Qaare beams
Petius
rarofuiev«'
■ fas potefta-.
te tempo-
'iaii.
Apod Ec-
I ; ß
clefiam re-
, mazmt v-
jtiaquepo-
j'teftas temccrnporaiis
nihil nô.uit
de fpirituadum
R. P. D. Bertr. de orig. & vfn Iurifd. Trafiat.
vt iudicet mundum, fed vt faluetitr mundusper ipfujn. Ex-:
pie to autem làcramento noftrs falutis per mortem Ghri-
fti 8c eius refurredioncm, Chriftus commifitPetro regimen
Ecclefis tantum qtiantum neceflarium erat 8c ex-
pediebàt.cum regimine Ecclefis. Et quiavrraque poteftas
temporalis 8c ipiritualis eft ad hoc neceflàriâ, ideo v-
rramque poteftatçm côntulit Fetro, Et de poceftate qui-
dem ipiriruali nullus Chriftianus dubitat : de poteftate
àutem temporali,patet in libro Aduum,vbi legirnr quod
Petrus damnaüit iudicialiter Ananiam 8c Sapnyram pro
crimine furti & mendacij: Raro autem aut niuquam legi-
tur alibi quod ipfe Petrus fuerit yfus hac poteftate-tem-
poralij quia propter paucitatem credentium fuper quos
tuit fibi data poteftas intentio Petri 8c aliorum Apofto-
loruin «Scdifcipulorum fuit ad conuértendum alios ad fi-
demperprædicationem, &miraculorum operationem,
ficut dicitur Matthæivltimo. c.illiautem profectipradicaue-
runt vbtque domino coopérante & fermonem confirmante fequen-
tibusfignis. Multiplicatif autem fidelibus per conuerlio-
1 nem gentilium càm Principum quamfubditorüm, vere
• remanfit, vtraque poteftas vcl remanere debuit apud Ec-
clefiam -, quiacuiuseftiudicare.de fine, eiuldem eftiudi-
care de ijs quæ ordinantur ad finem, vt fupra didum eft;
Qupd autem dicitur vlterius quod-Chriftüs foluit tribu-
tum; patet ex cexcu Euangelij ibidem,quod Chriftus non
j {pluie tanqüam debitum, imo antcquamfolùeret, decla-
! rauit Petro tenon elle debitorem tribütirSoluit tamen
ipfum,ad euitandum fcandalum:vnde di xït:ne autemfean-
I dalizemus eos38cc. Ad illud quod poftea dicitur: Subie fit
j eftoteojnnihamanacreatura38cc. Dicéndum eft quod beams
Petrus non loquitur de lubiedione vnius ad alterum
! quoad iurifdi&ionem ; quia lie oporterec quèmlibet clic
j lubie dum cuilibet,quo ad iurildidionem ,& econuerfo,
quantum' ad Chriftianps quibus omnibus loquitur di-
‘cens : fubiedi efiote omni humans creatura: quod eft abfur-
dum ; fcilicet, quodidem refoedu eiufdem fitJDominus
& fiibditus : fed loquitur de lubiedione q&oad meritum
humilitatis, quæ apud orimes debet feruari; magis tamen
relpedu regum &,ducum & aliorum qui in fublimirate
jconftituuntur: Etûcrefpqftdet&bene, Innoc:iLv/?dife
f iudic. c. notât. A d aliuà-dicendum eft quod tamlàcerdo-
j titrai quam imperium funt à Deo per modum inpræce-
i déntibusexpoutum.Sacerdotium'qüîdem vtpræellètdir
j uinis & fpiritualibuS ,quantum eftde prima &principa-
|li intenriorie facerdotij : Sed quia diuina & {pirirüalia
perturbanrur & quæcunque impediüntü^per abufiim
hominum circa temporalia ; ideoadiacerdotium, {ècun-
dario & ex conlçquenti, pertinet impedimenta & per-
turbationestollere ,&impeditoresac perrarbatores fe-
riregladio Ipirituali. Etifti funt veri termini iurildiótió-
rikipüimalîs & temporalis Ecclefiæiquos tranlgredi non
litec, quia iuritdiâio temporalis nullo modo le exten-
ditadfpiritualià , dequibdsn'ihilnouit : Iurildiâiovero
ipintualis le extendit ad àCliones hominum cirça tem-
poraliâtquæôrdinànturàdlpintualiatanquamàdfinfcmi
quatenusabufus hominum Circaea, poteft irppedire finem.
Advltiniuni^cumdiciturquod offi cia debenteflè
impermixra, aHoquinleqttevetut confufio; dicehdum eft
quod illud habet loçüm quando plurcs intromittunt le
fimul de eqdem negotio^quod non cil in prPpofito, quia
de rpiritualibus nulluspoteftlèintromittere^nifiiudex
Ecclêïiafticüsj de temporalibus yërô non intromittunt Cé
fimul iudexfecularis&iudexEcclelrafticüs, quia nul lus
pro eadem caulà debet firnul trahi ad diuerlà iudicia ; lcd
in optione acioris efttecurrere ad vmim eorüm,&illefo-
lus habet tune cognplcere de ilk> negotio 8c iudicàre •, 8c
ficnulla eftconfufioi
C H A R T A Q V Æ S T IO .
OVarto quæro, verum poteftas Ipiritualis debeatdo-
^minari teiiiporali* Et videtur quod non : quiap§
rildidtiones funt diftintftævtin Auftent. quomodo oportetE-
pfiopos, &C. Mprmcïpu. colla. ï. deconfecratione difi'mctione
c. celcbritatemin line. N on ergo Papa debet le inttomic-
tere de poteftate temporale, lèd débet temporalia dimit-
tere Imperatoribus, Regibus ^ & alijs Dominis temppr
ralibus,v 8. difiinclione cap. quo iure argument, extra qui fihi
funt legi.cap. lator. & capxaufam : alias poneret falcem ftianx
in melfem alienam : de election, cap. venerabikm : quod non
eftfaciendum, vit. qttsfl. 5. cap.primo. Præterealècuhduiïi
Hugo.Imperator àfolo Deo habetpoteftatttn in cempo-
ralibus : Papa veroin Ipiritualibus.: & fie iurifcliôkiones
funtdiftinëlæ, vt dicunt primæ concordantiæ., Et licet
Imperator coronam recipiat à Papa -, gladii^m tarnen ab
altarirecipit, 9 }. difltnftione cap.legimus.Et etiam, fuit ante
Imperium quam Apoftolatus.
' Propterea poteftas Ipiritualis indiget temporali mul-
totiens, zj .quafl.vlt.cap. adminiftratores: ergo nondomina*
tur ei. Præterea fi Ipiritualis dominaretur temporali, ha-
beret dominium temporàlium f lèd dominium earum-
dem rerum non poteft eflè fimul & {èmel in folidum èor
demtempore, apudplures: digeflù comma. lege fivtcerto.
fiduobus vehiculum : ergo nullus alter haberct dominium;
quodeft falfiim : ergo, &c. Cóntrarium videtur, nam
Chriftus conimifit lummo PontifiCi vipes fuas^ vt habetur
apud'Matthæum, & 24. qttsfl. capiteprima quodcmquey
fed Chrifto data erat omnis poteftas in calo & in terra, apud
Matthaeum ,.ergo lummiis Pontifex ouiefteius viçarius,
habebit hanc poteftatem, Extra de ti^ßlatione Epifcop. cap.
quanto. Relpondeo & dico quod poteftas {pirictialis débet
dominari omni humanæ creatufæ, perrationes quas
Hoftienfis induxit iqfiimma, quifilii funt legitim. >§. qua-
liter&aquo. v . ;
Item quia Iefus'Cliriftus filius Dei ; dum fuit in hoc
mundo, ôcetiamabæterno, naturalisüominus fuit: 8c
deiurenaturali, in Imperatores 8c quofcunque alios de-
pofitionis fententias ferre pptuiflèt & damnarionis, 8C
quafeunque alias; vtpote in perlonas quascreauerat, 8c
-donis naturalibus & gratuitis dotaiierat, & etiapi con-
feruabat ; 8c eadem ratione etiam eius vicarius poteft.
Nam non videretur diferetus Doininus fuifld vt cum
reuerentia eiusfoquar) nifi yhicum poft fe talen>vica-
riura reliquifieCj qui hæc omnia pollet. Fuit autem ifte
vicarius eius Petrus apud Matthæum. Et idem dicen-
dum eft de fiiccefïbribus Pétri;: cum^âdem'abfurditas
fequeretur, fi poft mortem Petri humanam natufam à
fe creatam vfineregimine vnius perlbnæreliquiflèt. Argumentum
àd hoc, quifiliifint legi. cap. per venerabilem, vitra
medium, de hoc notât Innocent, in cap. licet deforo
comps. Et ideo Bonifàcius oétauus motusmultis alijs. ef-
ficacibus ratiönibus ,8c excmplis ècauétoritatibus facræ
fçripturæ, declarauit, dixit, & definiuit fiibefiè Romano
Porrtifici omnem humanam ereaturam » de necefli-
tate laluti^.j vt in Decretaii, vnam finflam: extrauagan-
t i, intitulo de maioribus & obedientibus : quam deverbo
ad verbum infinehuius Oputculi inferere ciiraui, quo-
niam élucidât 8c declarac materias hui us quàrtæ qqæ-
ftionis.
Ad argumentum in contrarium, relpondeo. Ad pri-
mum , cqm dicitur quod iurifdhftiones lunt diftinàæ,
&c.<dicic Hoftienfis,^Tic : ergo iurifdi^iones aflèro & v- '
tramque-à Deo proceflillè, yr drâa Auélénfi quod opor-‘
tet Epifcop. tamen^quanto altera magis 0 èo appropinquat,
tantoeftinaior; ergo làçerdotium niaius : quod probà-:
tur ex ordine fcriptürædiébcAu&en.
Et fie intellige quod- non niultum dilcrepan^ lâcér-
dotium & ! mperium. yti» Auâen. de non alien,. & permu-
tandisrebus Ecctefis.%.fiminus3coüat.i..Non.rpultumdife
crêpant quoad principium vnde procedunt ; fed-multum
difçrepanr quoad maioricatem. Inde eft qûod caputEpi-
feopilnungitur, fed armus Regis ; & Epifcopus chrifina-"
! te; Rexoléo; vtlciatur quod Epifcopus. eftyicarius ca-
’ pitis noftri, id eft , IefiiChrifti. Etvt ofte ndatur quan-'
ta fit differen tia inter au «ftori tatem Poritificis , & Prin-
cipis poteftatem. Extrade facra vnâione cap.i. verficu-
lo3 vfide in vetert teftamento. Et eodem modo relponderur
ad fecundam oppofitionem. Et quod dicitur ante fuilfe
I imperium quam Apoftqlatum; hoenon façit ad propofi-
E
Irà^etatcj
RabetàDe,
fcilicet 8c ?4 a.
Matth. U.
Matt b. zg.
Summus
Pont.pp«!
deiieere
lmp. de
gtadu
Motiuum
Bonificü
Oftaai.
VnUioni» Epifcopa- lisâtacgi
difenmenppeotfrtOolJo
Aru*oe
piscipuus.
R. P. D. Bertr. De Orig. {jrvju Iurifd. Traffat.
Dominintn
legale, Sue
h u man um.
tum , quia poteftasmon rarione temporis dicitur maioi,
fed ratione potius dignitatis. Nam & fi Andreas primus
venit adfidem quam Petrus » Prazlatus eft tamen Petrus
Andres; cum in Apoftolorum catalogo femper Petrus
quafi prscipuus prsmittatur: non quod Petrus fit prior
hue potior tempore, fed potior dignitate. Ad tertium
argumentum, dico quod licet (vt lupra diclumeft) o-
mnis humana creatura fubfit Paps; & fic poteftati Ipi-
ritnali: non tamen fequirur quod habeat dominium o-
mnium rerum remporalium. Ad cuius, declarationem
eft feiendumquod eft duplex dominiumreft enim quod-
dam dominium iure diuino , quoddam aliud iute hu-
mano; 8. diftinttione capite quo iure. Diuinum dominium
eft illud, quod eft apud Deum fupra omnem creaturam:
Ipfeenim Deu&, creator eft omnium vniuerlorum; qui
enim manet in sternum, creauit omnia fimul: IteminGe-
nefi: ln principio creauit Detu ccelum & Urram. Et vide de
hoc»quod legi tur 8C notatur. C.de fumma Trinitate & fi-
de tatholica capite prima. Ifto iiu e diuino, Domini ed terra,
& plenitudo eius; de Dccimis, capite tua nobis: diäo capite quo
iute. Iftuddominium* eftvertttn dominium,fimplex&
abfolutllm; & vnus eft Dominus omnium creatura-
rum ,Deus: & ideo, proprie loquendo; omnescreatu-
rs 1 pröpnetates»res» & pofleffiones, & bona alia, in
bonis nullius funt vere» abfolute & proprie, nifi Dei.
Circa quod dominium , dicit Hoftienfis ; de voto & vo.
redemption, capite quid fuper, in magna glof. verficulo , mihi
tamen Videtur yfr i Mihi videtur quod in aduentu Chri-
fU, omnis horior 8c omnis Principatus & omne dominium
& iurifdidlio, de iure & ex iufta caulä, per ilium
qui fupremam manum habet nec errare poteft, omni |n-
fideli iubftra(5tafuerunt & ad fidelqs tfanslata: quod hoc
iufta caulä; probat fäpiens: Regnum de gente adgentem
transfer tur propter iniuftit'tas & iniurjas & contumeliat & di-
uerfos dolos. Quod hoc fadtum fit, probatitr: de conftitu-
tione, capite translator 8c hoc, in perlona Chrifti filij Dei
viüi * qui non folum fäcerdos fitit fed & rex. Lucs 1.
tcceconcipies in vtero: &c. vlque: & regni eius non erit finis,
Vnde &ipfedixit-äpud Matthsunf: Aufetetur a vobis re-
gnum, & dabitur genti facienti fruäum eius. Huius autem
regnP & facerdotij principatum perpetuum Commifit
filius Dei Petro&{uccellbribuseius: vtpatetin eoquod
legitur 8c notatur, de bominibus capite pro humanitate libro
6. &c. per venerabilenii quifilii fint legi. §. ratiönibus, per
totum! 8c maxime in verficulo .finali. Et de rali domi-
nio diuino dico , quod omnis temporalis poteftas eft
lubiedta Ipirituali, & debet poteftas Ipiritualispotefta-
ti temporali dominari. Aliud eft dominium quod fe-
cundum legiftasvöcatiit legale dominium; & itanomi-1
nat Accurfius, digeftis de verhör um Jignificatione lege reäe:
fecundum vero canoniftas , vocatur humam^n: v t , in
diäo capite quo iure. De ifto legali vel humano dominio
dicit Innocentiusfic; quodeft iusquod adaliquemIpe-
(ftatvelacquiriturdeiurenaturali, vtfuntdominia, ob-
ligationes , 8c liitiufinodi, &c. innuens exprefle quod
Jterttm dominia 8C obligationes funt de ittre naturali,
jd eft, de iure gentium; non autem a iure ciuili vel Im-
peratore , vt adtiones»vt digeftis de iuftitia & tute, lege ex
hoc iure, inßitutionederetilmdiuinarum.%.ferc. Itanotatln-
nocentius: dt conftitutione capite qus in Eccleflarum: 8c Com-
poftellanus dicit ibidem quod a iure gentium defeen-
dunt dominia. Sed per leges.Principum diftinguuntur
modi per quos rerum dominia acquituntur : digeftis de
acquirendo rerum dominio per totum. & inftitutione de rebus
diuinispertotum: 8c ficintelfigit quodlegitur, 8.diftinäio-
ne capite quo iure: 8c fie concprdant in hoc quod dominia
funt de iure gentium. Sed videtur mihi quod dominium
rerum, legale vel humanum, fitit d Deo collatumhumans
creaturs, & non fitit ab initio introdu&um iure
gentium vel ciuili: Nam Deus omnia qus creauit,
fecit propter rationabilem creaturam : & omnia fub-
iecit rationabili creaturs : & fic.,referuato fibi vniuer-
lali 8c vero dominio omni creaturarum, huins domi-
nij vtilitatcmcortcelfit ab initio humans creaturs* quo
advlum: quod videtur incelligere A ccurfius C.de iuredominiilege
in rebus: fuper verbo, naturaliter vbi dicit quod
iure primsuo non diftinguebantur dominia, nifi quantum
advlum, &c. Vnde, ante ius gentium, omniafuc-
runt communia quoulque iure gentium vfibus primo-
rum parentum appropriarentur , vt vnufquifque quod
fuumelfet feiret. Vnde lex dicit, quod iure gentium dominia
font diftin&a: non dicit intifoduifta; vt difta lege
digeftis de iuftitia & iure legis ex hoc iure. Gum enim iure gentium
diuidantur dominia ; fequitur quod ante diuifio-
nemerant dominia commuma argumen. digeftis communi
diuin. lege f . circaprincipiumycumibi notatis. Vnde ex con-
celfione diuina , vtilitatis dominium caulatur quod eft
quoddam dominium legale vel humanum refpe&u veri
dominijdiuini, non dicitur dominium; fedinfe con-
fideratum dicitur verum. Iftudvero dominium legale vel
humanum (prout erat in Communi) non debet diciiu-
ris gentium; fed diuinif prout vero cuilibet appropriat
e vel acquiritur hoc dominium , fic confideratumeft
de iure gentium. Et tale.dominium non eft apud Pa-
pam tantum, fed apud omnes qui iufte acquirunt i 8C ex
quo femelacquifitumeft, non licet Paps vel alicuialee-
iri auferre vel occupare fine iufta caufe: quia eflet contra
ius naturale diuinum quo vmcuique didum eft, nefa-
ciat alters quod fibi non Visit fieri * vt in principio Decfeto-
rum, 8c Dominus dicit in Eldra: Ne tranfgrediatis term 's-*
nos antiques quos pofuetuntpatrestui, 5) . qtuftione prima capite,
nullus alter ius. Facitadhoc. C.de cohorta. legefiquis, libro
i2.EthocintelligOj/«ef4«yi:qiuaex iufta cau{apofleta-
liquis priuati db homine vel d iure, tali dominio. digeftis
deYelrgtonibus &fumpttbusfunerum, lege fiquisfepulchrum. C.
pro quibus caufferm. libe.acce. per totum: & digeftis.&Cod.de
bonis damna. per totum. Vnde, per hoc refpondetur ad
argumentum; quod quantum ad humanam cteaturam,
ilia fubeft Ipirituali poteftaci, ficut didum eft. Sed do*
miniarerum aliarum efleapudfingulos qui iufte acquirunt
; verum eft de dominio legali vel humano; .fed dominium
diuir&meft apud Deum; nec eft contradidio,
diuerfilque -relpedibus accepto dominio. Ad ilia iura
communia qus dicunt quod Imperator eft Dominus
mundi. digeftis adlegem Rom. de ia£t. lege deprecatio: Relpon-
de yt notatur Cod.de quadri.prafcript.Uge bene a Zenone.
Hoc loco non adiecimusBonifacianamextrauagantem, Vnam
landamEccleliam: quampaulo fupra in hac eadem poftrema
quaftione fe, vt in huius opufeuli fine verbo adverbum inferetur,
ctirajfe ait: Licebit enim cuiuis illam perlegere inter sxtrauagan-
tes communes de Maioritate & obedien tia. Proinde finem hie
cap 'tt vtiliflimusTrattatusR.P. ac t). Petri Bertrands Cardmalis
&Epifcopi Eduenfisyde vtraque poteftate.
NICOLAI
CABASIL^E
DE V I T A IN
C H R I S T O ,
LIB R I n.
EX IA CO B I PO N T A N I S. IESV PRAEFA-
t i o n e A d L e c t o r e m , I n- P h i l i p -
pi Solitarij Dioptram.
Xtabat etiam in Bibliotheca Bauari-
ca Nicolaus Cab a filar mfi 4 a>
fife de vita in Chrifto , opufculum
fane doffum acpium * & ad animos
Dei amore infiammandos mire ap-
pofitum, quod Dioptra adiungere.^
propter rerum comenicntiamplacuit, Jperamusqueparj,
fruclu euolutum iri. Volebamtts infcriptiomita reddere 5
Poteft quit,
ex iufta
caulapti*
uari dominio
id
fax.