A
Exod.iQ.J9
Ó*3J> *©•
AfuMó.+i.
Matt. U. 19
B I
Heb. 1.17.
nunifcftam ferre pr*fentiam,nifi Deicas anima & c.orpos
afTamerec hominis,in quo homo hominib. & fragilis fca-
gilibus appareser,celle Ifcaelitico populo,q dicit atJMoyfcn.
Matth.9.13
Marc.17.J
i.Cor.z. 5.]
Épèé/; 1.14-f
c
Exod.19.
iz ô ’14-
If***. 33.14.
H fi. i l . 19.
Matt.ii. z 8
U-3Q.D
Mat.io.xi
Luc. 9. 56.
Matt.9■ 13.
/MK 6.68.
AiUf.16.35.
X«e. z i . 3 j.
Coo*. 3. 4.
i.Tim.6.16'
NôloquatnôbisDominus Deus,ne force morrçmur.
Ec Dominas dicit Moyfi:quia»i>» vïdebit mebomo, & viuere
poteft.N une aüc fecucus accedic homo adDeü.quem carne
iua vi lec velticum; Nominifando fuo Dominusgeminü
S addidiCjVC non folum fine periculoà fidelib. proferret,
verum ec fcequenci ipfius prolaciotie nomen glori*lESVS
illis exiftcrecîalus.Qùifi geminû S.diuinicaci addidicanimam&
corpus.vc quierac DeuScercibilis & forcis fierec ho
mofuauis&micis.vc fragilis côformarecurfragilib.&infic-
mus côparcrecur infirmis,&haberet noftra débilitas vnde
poflfec adDeum accedere cü fiducia,& in fuis milèrijs con-
iblaii.Fragilis fuichomoDeus nô mente,fed corpore,fic-
uc ipfe de fc ceftacur dicens.-fpiritus quidé prompens eft,ca
ro aücinfirma. Accedac igicur homo iam fecurus ad Deum
quia fuauis&mirseft.&adfe homines humiliccrvocac di-
cens:Difcite tïmequia mitù fum,&humilis corde. Infirmaho-
minisdignatusellfumerevc homines infirmos curaret,ac-
que vc illis ad fe venienai fida darecur facilitas, per omnia
voluic hominibus fimilari ,ôc haberefratrps, quos primo
habcbatleruosabie&os,inutiles,dcli6fcaauferret,&in ten J
ratio ne ferret infir mis auxiliumpiecatis, ficut Apoftolus !
dicit:Ynde,inquitjdebuitperomniafratribusfimilari,vt j
mi fericors fierec, & fidehsPonrifexadDeum,vtrepro- !
pitiarec deli&apopuli. In eo enim «jpaffus eft ipfe tenta- 1
tus poteft eisquitentanturauxiliari.
Tant* humilitatisDomino fe vocante-quilibçtpecca-
tor in corde côntrito,& confeflionis voc&ad fuam faluté
acceleretj quiaipfo tefte Deo non venit voeare iuitos, féd
peccatoresad pcenicentiam.Miferebitur enim noftriDcus
n ofter, quia os noftrura,& caro noftra eft. Sublatus eft e-
nim ille antiquitatis terror, quia veniens mediator Dei &
hominuminimicitias diffoluit inter Deum &horainem,
&reconciliauitnosDeoParriChriftuslESVS.Quantuspu-
tâsinerattcrrorlfraeliucæplebicumDominusfupermÔ-
temSinaicumtonitruorumfragore, & ftrepitu buccin*
vehementi in igné defccnderet,& côteftando diceretMo
yfi,vt tam facerdocibus,quaro plebi pr*ciperet dicés:Ga-
ueceneafcendatis in môtem,nectangatis fines illius:Om
nis qui tetigerit monté morte morietur. Item Dorainus:
Sacerdoces, inquit,& populus nô tranfeant terminos, nec
accédant ad i >’omihum,ne forte interficiat illos.Ec inlfaia
Ouispoterit habit arede vobis cum igné deuorante? Quis habitable
ex vobis cûardoribuslempicernis? Etillud MLoyfi:De
us,inquit,tuusl(rael, ignis confumenseft.
. H*cvecba diuina cerribilia videbantur,& non poterar
humana mortalitas tolerare,necfplendoré diuinitatis fuf
ferre,aut nomen diuinitatis fine periculo nominare.Vc au
té homo nô ad periculü, fed ad (aluté frueretur Deo,&e -
iusglori*nomé proferret, dacueftper Spiritumlan&iim
hoc nome iEsvsinnouilïïmistemporjb.&venitDeusnô
inmôte fed in paella virgihemô in igné fed in carnerno in
tonitruorüfragorevel buccina perfttepenre, fed in voce
humillimapeccatores vocans adfe&dicés : Venite adme
omnes qui laboratis &onerati eftist&ego reficiam vos,&inuenietis
requiem animabusveftris.lugu meufuatieeft, &onus meumleue.
N on vent minipari fed minpare. Non venir filius hominis
animas perdere, fed faluare. Venit.filius hominis qu*-
rere &jaluum face re quod perierat. Venit voeare pecca-
toresadpoenitentiam.O Deusdulcis& amabilis, luauis,
blâduSj&mitis.O verbafuauia fuper mël& fauü vndiq; mi
fericordia taper affluentia,plenadulcedine, &referta pin-
guedine caritacis.O bone lefu iam l*ti & fecuri p ul fa for-
midinete ampleétimur verum Deum. Tuâmadoramus
fuppliciter maieftatem.In te noftr* carnis & fanguinis am
pledimur veritaté.Rcfpondeat fan&iffimis&clemétifli-
mis verbis tuis prin ceps Apoftolorü Petrus,& dicat pro o-
mnibusnobis. Domine verba vit**ternæhabes, &quo
ibimusî Si oportuérit me mori tecum non te negabo,
paratus fum tecum in çarcerem & in morte m ire.
Curramus cariffimi fcatres.thefaurum deitatis venere-
mur in homine:ceneamus, needimittamus vitam a nobis
reccdere.Qmaquiinhabitabat lucem & ignem inaccefli-
bilem, nunc cômoracur in carnc:ô:non folum accefiibilé^
verum etiam palpabilem&efibilem fe præbet fuis fidelib.
Ipfemdicitdifcipulis fuis: Palpate &videre,quia fpiritus
carnem,&ofta non habet,ficut me videtis habere.Egoffi, 6.<
nolite timere. Qui manducat me viuit per me.Qui mandu
cat carnem meam, &bibitfanguinem meflin memanet,
& ego in eo, Schabet vitam aternam.Ores mirabilis,Oca^*
ritas ineffabitis. Ille idem Deus,fortis & terribilis,qui in
monte Sinai igné 8c tonit ruis fulgarabat, nunc in puell*
virginis matris gremio fuauis&amabilis virgineo ladle nu
tritur,&humanis blandicijs confoüetur.Concupiuit De9
Ipeciemvirginis. Di!exitgigaspulchritudinemmulieris,
PfaU^ij8.
& captus eft leo vinculis noftr* carnis.Faâus eft cibus fua
uifiimus hominum,quicunâorumin fortitudine fua regit
ordinisAngelorum.Etnomëglôri*lESvs miradulce-"
dine temperauit', vt effet continuis vfibus hominum fre-
quenti prolationeaptiffimü,vtfecundumApoftoliprçce-
pi\im,fiuemaducamus,fiuebibimus,aut aliquid aliudfacimusyin
nomineDomininoßrileju Chrißifaciatnus.Detegmar hoc nomine
;
AS. 4 .11
infidi*inimici:liquefcuntartes diaboli,& fràhgunt
vires hoftis antiqui.Vbicumq; fideliter ôedeuote fit inüo- !
catio huius nominis,virtus adeft Spiritus fanâi ad confo-
lationém moerentiü oppreffor û leuamen,& eruditionem
bonorum,vt per Spiritum S.hoc nomen prdbetureflèin-
uentum, ad cuius inuocationem fe ftatim infundir, vtper
collatamgrariamdicatjEcrerfd/âm.Si quis aut contentiofe
dicit,aliud elle trinitatis nomen ab ifto in (àlutem cteden
tium, audiat contra fe de hoc nomine Iesv dicentemA-
poftolorumPrincipem Petrum : Noneft,inquit,nomen
aliudfub coelo datum hominibus , in quooporteat nos
faluos fieri. Hoc eft igitur nomen fuper omnia dulcev
quo nos 8c alios fub inuocationeTrinitatis confignamus»
in quo viuimus,mouémur & fùmus.
Quod fi in acculatiuo cafu fumamuslESVMdiuifimre
periemus,lE, quod eft nomen Dei, & hoc verbum svm j q>
diuinam proprie notât effentia.Et dicitur Iesvm quafiDm
fum.Sicnt enim dicit ipfead Moyfen.- Ego fum quifum. hoc
eft,nomen meum.Hoc nomen falutare I&svs,cum feribi-
tur in Hebr*o,non totalem illius nominis tetagrammatô
fignificationem redolet, ficut cumfcribitut in latino. In
Gentilieloquio eft maioris virtutis,quia géibus præcipue
datum eft hoc falutare Dei,cum cæcitas ex parte concigic
inIfraeliticaplebe,cuiSaluatordicit:Aufereturàvobisre
gnum Dei,& dabitur genti facienti fruâus eius.
Per vocales huius nominis diuinitatis perfon*, 8c per-
confonantes humana natura congrue defignantur. Quia
vocales per fe (onum faciunt.fine quibus nulla poteft vox.
humana proferri.Conlbnantesvero nullum fine vocalib:
poffunt reddere fonü. Diuinitas namq; fine humàna natura
per Cç poteft omnia,«Sthomo fine Deo per le boni faceré
nihil poteft. Dicfaerfona, quia per fe fonat,id eft,per fefine
creaturæ adminpnlo cunûa perficit 8c gubernat. Vel di-
eit üïperfona,v tprr,in tenfiue fumatur,ôcfit fenfus, valde fo-
nat. ln feripturis etenim facris, fiue in intelleâu fubtilius
capien t is,eu i diuinit9 intelligere datur,valde fonat, quod
lut très perfon* in vnitateindiuidu*Deitatis;(èd quo mo
do funt,neq*, feriptura poteft oftendere,neqj capereintei-
le dus. Vnius maieftatis diuinæ perlonarum pluralitatera
liberGenefis effe déclarât,cum in fubuerfione deteftabUi-
umciuitatum,fcil.Sodomç&Gomorr*dicit:P/«ùDo>wiKMs
à Domino fulfur & ignem. Dominus aDomïno,filius eft à pâtre;
qui non duo Domini, fed vnus eft Dominus: & tarnen
propter perfonarum diftindionem duo dicuntur.
C a p . X V II.
DeTrinitate.
Q V od très fint vnius Deitatis perfon*, plàlmifta manifeftatdicens:
Sedestua Deus in feculum feculi, virga Pfal. 44.7
aquitatù virgaregni tui. Dilexifti iufli tiam,& odifii iniquitatem,
proptereavnxitteDeusDeustuusoleo Utitiapracofortib. tuis.Ma-
nifefte hic notaturTrinitas perfonarum,cum diciturDeus
vnxilïèDeuvndibnefpiritus,dcquadicitApoftol9,vndio
: eius docetnos de omnibus.Hanc fan diSpiri tus vn dion c
B. Ambrofij verbis fanda Ecclefia fibi dariprecatur cum
*•_____ ~ • dicit.
Exod.jyu
G
Rom.n. 11
Matt, z.43
; H
Gen.19.1-
A
InfequennilT*
i e Pent.
» Miflàli
Rom- ver,
lfuit. n,
m. 1.16,
Cap. 48.11.
13 ém
dicit. Infunde vndioném tuam clemens noftris fenfi-
bus. Deus vnxitDeum, id eft, pater filium oleo Utit 'u,id eft,
fandi Spiritus vndione, cumrepleuiteum feptem mu-
neribus gratiarum, videlicet Spiritu fapientia 8c intel-
ledus , Spiritu confilij & fortitudinis: Spiritu feien-
ti* 8c pietatis, & Spiritmtimoris Domini. H*c fandi Spi-
ritus feptem donafuerunt in homineDeö lefu Chriftorc-
dundantia de ciiius plenitudine nos omnes accepimus.
De perfonarumT rinitate dicit Ifaias;JEgo if)fe,egö prim9,
8c ego nouiflimus. Manus quoq; mea fundaui t terrain, &
dextera mea menlaeft cdelos. Et poift pauca .*Dominus mens
mißt me> & Spiritus eius. Verba h*c Filij Dei fan t per Pro-
phetam loquentis,cum diciturtQuo^lDöminus Deus mi;.
lit me primum 8c nouiftimum,liquide patet tres eile deitä
tjs perlonas, & d patre cooperatione fandi Spiritus, Filiü
m if li im M n n *nI/ Ï . J _ 1 _ n.
lutt (ufceptimi.S-, aüraclhuc mens tnu^t non capienslunc
adaptatiohem ad Deumde hortiihcs quafiadfimplex dé
compot.co, almd dux i proponere, aft non fimile, tamcn
hdelibasruafibi1«. Nulla cnira creatura poteft creatbri
ammilian.Licetniahimahominisadimaginem Dei fada
fit, 8c Angelus fignaculüm fimilitudinis Dei exiftaï; toltii
tarnen FiliuseftimagoDei inuifibilis i homo ad i’rtiaai.
nem, & Filius Dei imago eft.
Confideremus ergb quid agatur in anima, vt pér crea*
turamad creatoré ad cuius limilitudiné fada eft aicende-
re valeamus; Anima cüm fit fimt>lex,& indiuifibilis,& om
nino partib.carear;coniinctinle ttia fci\.ratio nem,ingeniu,
& memoriam, quorum vnü in aliud h orum tranfire nequa-
quam poteft,«horUm trium quodlibet proprium éxercet
* ha vt alteium eius adio v t a i l , , . U C “ T V • r, , J ira vt aiterum eius adio nnoonn ppeerrttiinnèèaart,,Vvtt àar reef fiim mtmffum.
Non eft h*c miffio mtelllgenda localisiquia Pa- phcilfima:id eftrab anima nequeant lepàrari. Ratio quidê
ter y Filius « ^ Spiritus ‘ landus “ ou tu o vbique YUlJ^UCiCUipci femper lUUIUIIIDlir
indiuifibili- difcernit.imaginatio rerum formas capit,& mémôriàbre-
ter tant per pr*lentiam vnius indiuifibilis maieftatis. Vna
eft harum trium perfonarum indiuifibilis natura* & infe-
parabilis vnius fubftantia Deitatis.
Qùomodoergoin mundum venit, qui lèmper in mun
do erat & eft,& a patre nunquam recelfitî Sed Pater Filiü
o --------------- ----- . - . . . u w v-opiijLA. u i c i u o n a p i ^ .
præieUtiam V na teritorum conlernat narrant .r.» m M a l
tentorumcónleruat patrata,Cum igitur ammafitfubftaü
tiafimpleivtcareatpartibusnéceflèeft,&quOdlibetho.
rum triumeflè in tota anima intell igitur. Tota ét anima
ipfoeffeaurationiseftratio, &effeauimaginatibnis eft
ïmaginatio.&efFeaumemoriaenüncupaïmérnoria.eüm
llu a O llO n am m n H r t f i» Ü - J - J : . : . r r l
.X . . 1 oeai aterriuu »maginatiOjôCéttedumemoriænürtcupatmémoriâ.cüm
mmt,quiaipfu m incarnari conftituit.FiliUs a pâtre proçefi-1 îftâquodâmmodoàfe fintdiuerfa. Vnde dicit Ifidorus ‘
fU .natu,:alT, aflrui?Pflti Ih mundüm venir, I Anirna,inquit,dum difcernit,ratioèft,dum confcntit vocumfe
hominibus m carne mamftftauit.Eft ergoDeum tn luncaseft,dumrecordatur mèmotiaeft.&tàmen hon trés
mtndumvemrt, (mm ptæfentiam hominibus manifeftarc.,.a«mæjfedvnaeftànima.Cumhæcrepetiaiitur ét in Ange
Tropologicefcnpturadehuiufmodioperib.diuinislo^- lo.velincuiuslibethominisanima.&ïerehominibusfint
tur.quianon poteft proptteeorum exiftenuam propalate. [ inexplicabüia.eut inefFabilia perlonarüdiuinitatis êxpli-
Dtcttur Deus ad nos rentte, cum mfto ludleio nobistnfli- care nititur temeratia præfumptio noftra! Crederé falubri
g.tpoena,vcldumm1ferlcorditerinfiinditgratiam.R.cce.!-tcrpoffiimus.Illainueftigare,finéerrorispericiflononvaderedicirur,
cumhprutn neutrumapud hommesoperac. | lemus. Triniràs&ïnirasquodammodoteperitürinquarIfm
m T ftfcmr “ ftAP“c,hom,neS,&,blqipC,:pi:* fcn" libettationabilicreamrai&ttinitäKmP«ß"»™nlinvni.
tiammaieftaBS.IgiturDeiFihusmmundumruncvenit.cfi täte Deitatis refugitcredereiquiaillainrelleau nlenè nö
diumitatern fuam mcarnacam hominibus patefceit. Tota capit hebetudo humana, Aliaeft ratio,aliaimaeuiacio Sc
i n ^ r k ‘n T nSb! ïT na^ t0taC^mPatre&Spirim!aliam'ilnoria’Ucetv“ a&indi“ iflbilisflta>>i®a?&tamen
ï 8| b k 7 a rabb‘ter&ppr CoeU>s AnScbcâsKa' ! quittâtes funt animæ non perfonte-Ita alia eft perföua
turam. Inleparabiles funt omninohæ tres vmusindimfi- j Parris, alia Filii, aliaSpiritusfanifti, Scvnamaieftasmfeoa-
bibs Deitatis perfonat.&nulhdefuntlocorum.quç omni- 1 rabilis, vnius indiuifibilis Deitatis. Et hsenon qualitftis
nomcucumlcnptiblliterfempet vbiqvlunt.&nullüoccu diuinitatiscredendsefunt, fcdperfonæ. Nulladiftimäio
pant locum, quæabinuicem non pollunt aliquatenusfe-
parari. V t hæc vero mentiE. fidelium recondamus,vt fide
teneant in falurem ineflabiliaDei,qùç corde non poffunt
excogitari,neq; lingua fari, beatilfimi DodorisFulgentij
lentenriam ad pmrlirînnam » — n_r* j ._i _________ __
in Deitate crede n da eft, nec vnitasinperfonis.
V nde Dodor Hifpaniarum Ifidorus: Inperfonis.inqt*
difererio éft,in diuinitate nulla diftindio. Eft n. gignens,
genitus & procedens.Triaquidem nominated fubftantia
vna.Siciltiîmis-randnr Arz-olr«- m'» __ r._______ i
«r j ucaiiuiini L/octonsruigeunj j genitus«procedens.Inaquidem nominatedfubftantiî
fenççntiamâd eruditionem noftra feduloaudiamus, qua j Sicutignis.candor&calor.triaquidemfunvvocabU'
Slc-t-&MnMm,incpiit,vtiaeflveverarad atHiumimtttadssq quutmamfcjiefi>p[jaa ttrreess nhaa j la,iedresvna.InrelationeperfonarùmTrinitaseft-iniub
betinfeparabiles omninoperfonasgp quodipfaTrinitas Vnus efiDe-
us,crin creaturismüa natura in tribusperfonis infeparabilis inue-
nitur. Attehdamus quid agatur in vnoquoqj homine:in
quo non tres perlonas in vna natura, ledduasnaturasin-
uenimus in vna pérlona.Deus quippe miferabili fu* virtu
tis opere ex duab. naturis,hoc eft anima rationali 8c carne
vnam naturam hominis compofuit:&in anima & carne v-
nam naturam hominis manere pnecipit. Eccein homine
iuntdu*natur*ihvnaperfona,ficucTrinitatemdicimus
tres perfona s & in vna natura.
Attendamus ergo hic d duabus iftis naturis in vna perfo
namanentibusqu*dam communiterfieri, neccómuni-
^er vel accipi velhaberi.Nempe in nobis ipGs aliquid vno
Hen carnis 8c anim* ofiicio inuenimuS:q* tarnen aut ciarni
tantum aut animadeputemus.Certilfimenamqj ficut caro
folacibis corporalib.pafcitur, fic anima verbo Dei Ipe-
cialiterenutritur.Et ramen vc caro,qu* de terra eft, terre-
nispafcaturci^is,cooperanteanima,comedit: quando-
quidem ex anima viuit veiliter habenS y num in fe operan-
üs*alterum lecum anim ^ cooperantis offi ciü,cui fimul eft
8c ex vita,vt comedat & ex cibis vr viuat. Curn ergo cibus
“™icu^^?mmimis eft operario carnis 8c anim*,qui camé
cibus ad folam inuenicur carnem ppr^e pertinere. In per-
cipiendo quoq; verbo Dei,quo fpirituali cib oahimalöla
pa citur,vtad eundem cibum perueniat, vtiruroflicioaut
oculorum aur aurium. Ac per hobvt interius ipla pafcacur
non line carnis operatione perficitur. Sicut ergo hlc y tri-
ulqi nacurse inuenitur operario cü fit vnius accepratio: ita
credamus humana natura vnigeniti Dei fimula Patre , &
Filio.&Spiricufanao faaam.lèd i folo filio pró noftra fa-
VMmh.Vet.iatJom.il.
ftantia veronaruræ vnus Deus eft,Pater lcil.8cFiliüs,&Spi
ritusS.DePatre enim,quiaDcfiseft, Apoftolus reftaturdi
cens:F»K! Dens&iater,ex quo omnia.ltem deFilio,qiiiaDc-
us eft,alias ipfe dicit:quorum patres,Sc ex quibusChriftus
fecundum carné, qui eft fitter omniaDeus beuediausiti
fecuJa.peSpiritufanao.qniaDeuseftidemquifupra fic
dmtiBiuifmtsdom«i’>iimfant,idemreroSpintu.Dia[riones
operarionum funt,idéveroDcus.Ecce Pater, St Filius, &
Spiritus S. Deus eft.Sed non Deorum humerus in ilia Tti-
nitatc credendus.Scriptum eft enimjSgo[urn & non tfialim
Deus fréter me. Etillud; AudilfraelDominusDeustuus,
Deus vnus dETres ergo eos credere profanum eft. Tiini-
tacem in perfonis non diftinguereimpium eft. Vna eft çrer
mitas perfonarum,quia nulla aliâanreceditanriquicaretéporis
vel ætatis.Pateringenitus eft.Filiusgenitus.Spiritns
fanaus non genitus,fed procedit.Filius de Pacte procedit
nafeendo.Paternunqeft fineFilio:8rtamen finefiliopatergenuit,&
filiiispatripofteriornoneft.SpirimsS.de Patre
procedit Sc Filio, & tarnen non aliqua pcifione ab eis
diuiditutjd quibus procedit.Neccredendumelhquod fue
cefliue modo fit Pater,modo Filius,écmodoSpirims fan-
aus,cum apud ipfum nulla fit tranfmucatio, vel yiciftitudi
nis obumbracio,quiaquallrasinDeo nulla eft, led fimul Sc
femper Pater,Be Filius,& Spiritus S. in vnitate Deitatis in
tribus-perlonis eft. Ad partem percioecde fe femper fitium
generare, Sc femper in filio elle, & ad fitium percinet femper
de Patre nafci,& femper in Patre effe. Perrinet ad Spiritual
fanaum femper de pacre filioq; procederc, Sc (Spec
in patre&iili,tpcrmancrc.N.mts eft femper filius de patre
idetitate naturæ.Natus eft dcglOrid'fiffimaVirginé marre;
L_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ^ 5 fein el
Ge». i. '17.
Etec. 18.il
Col. i. ij.
Initio lib.
de diffe-
:. Cor. 8.6.
Rom. 9. 5.
Cor. n
&!•
I. Cor. 11.6.
Deut.ji.j9
& cap. 6.4.
latob.x. 17.
H