be
Luc.x.
Efa.9.
Efa. I.
c
Sap. 18.
Redditcau
famcur E-
pifcopos la
lutetpopu
lum&quid
fibivelint
; coileâae fi
ue oratio-1
' Des quas
' can rat.
l.Cor.n.
loan.i4.
D
•Ruth.2..
' i.Paral.
Kx.Tim.+.
Matt.16.
Apte.}.
400 . - —
Bcccpir. Ad tnrhymmis Angelicos, fcilicct Gloriain
cxcelfis:quodTclclphoras96.aPecra adMiffam noftnr-
nam natalis domini, quamipfeconftiruit, cancari præce-
pic, Symmachiis autem Papa 45 PP® Telefphorutn di-
cbns Dommicis 8c fcftiuis, id eft , in fandorum nata-
iiciis, hunc hymuura cantari VO'UIC. Ea veto, qu * la-
qnontur poll illnd , Et in tetta pax homjnibns bon*
voluntatis, beatus Hylarius Epifcopus Pictiuienhs. Itcutdicicut,
addidit. Epifcopus ergo fiueSacerdos,qui
Ange lu m magni confilü repoefentat, hymmirn, quern
primo protulir. inchoat, chorus autem coneinendo
profequitur : quiafubico cam angelo fada eft tnulti-
tudo coeleftis exerciçus laudantium & dicentiurn : Pax j
in terra borne voluntatishominibus. Generali autem
nomine carmina quæcunque in laudes diuinas dicun-
tur,Hymni vocantur. Ifte autem hymnus præcellit quia
pacem annunciauit. Gum enim ante Chrifti natiuicatem
inimiciti* effent inter Deum & hominem, quia homo
creatorem (hum per inobedientiam fuam offenderat;8c.
inter angelum&horaine,quia homo per cafiim fùü reftau
ratio he angelicam impedierat : & inter homing dchomi-
nc,quia homo ab hominefe per ritusvarios feparâuerat.
Nam Iudæus ceremonias excolebat, &Gentilis Idolo-.
latriam exercebat, &vtrique ritus alterius difplicebat
Ideopax noftraChriftus fecit vtraque vhumioimiatia-
rum materias deftruens, de concurrentes pariétes in le
angulari lapide collocàuit. Auferendo enimpeccatum
rcconciliauit hominem Deo .reparando cafum reconci-
liauic hominem àngelo,, detrahendo-ritùm varium, re-
conciliatus eft homini homo : Etideo in horum figura
(alutauit angelus hominem. Natus eft Deus dchomo,
polît us eft in diuerforio inter bouem & afinum, ludæ-
um fcilicet & gentilem :quia.cognouit bos poffeflorem
fuu m & afinus præfepe domini fui.
C A p X X.
HYmno finito,quemEpifvOpusinchoauit filente cle-
ro&populo: quia dum medium filentium tenerent
omnia, natus.eft Deus, & homo. Salutat Epifcopus
populum roitram deponens r & Pax vobis proferens:
quia reuelato capite vir lecundum Apoftolum debèt o-
rare: pacem autem enuncians eius vtitureloquip, cuius
fugitur officioPacem enim Chriftusfccit,pacem docuit,
pacem reliquit.primumin incarnatir-ne,fecundum in prç
dicatione,tertium in refurredione.Minores autem Sacer
dotes lalutantes populum, dicunt : Dominus vobifeum.
Epifcopus verqprjroo,paxyobis;d,einde,Dominusvobif-
cum : pri mum, ad i udicium poteftatis, vt oftendat fe efie
eius vicar.û,qui dilcipulis fuis poll relurreftione apparens
di xi t jPax vôbis, fecundftad iudiciû humilitatis,y t ofted^t
fi: tanquam vnum ex aliis. De hisaute falutationibus ha-
be mus in veteri teftamento, fiue in libro iudicum: ybi angelus
adGedeoncm,Dominustecutnvirorurafortiffirae;
&iterum Pax tecum: fiueiibto Ruth, vbidjxit Boozmef- j
fonbus ; Dominus vobifcutu:fiuc in (ecundo Paralip.vbi J
dicitur; Audi me Afa & omnisludaBeniamin,Dominus
vobifeum,quia fuiftis cumco.Chorus refpondet, Et cum
ipiritu tuo: quod lumptum eft exx.ad Thimoth. Domin9
Ieius fit cum fpiritu tuo. Deinde monet alios vt orent,di-
cens:Oremus,quia Chriftus di fcipulosfuos monuit,vt o-
rarent.Subiungit autem orationem officio côngruapifi-
gnificatam per fumum aromatum : qui in Apocahafcen-
dit de manu angeh in confpe&u Dei.Orans autem, verti*-
tur ad Oriçntem. Vnde Auguftinüs in iermone domini
de monte: Cum ad orationem ftamus,adOrientem con-
uertimur, vnde ccelumfurgit:non tanquam ibifitDeüs,
& esteras mundi partes defetuerit, fed vt admoneatur a-
ni mus ad naturaro excellentiorem fe conuertere,id eft,ad
dommum: Et corpus quod terrenum eft, ad corpus excellentius,
id eft,ccelefteconuertitur:Subiungiturinfipc oratipnis,
Per dominum noftrum.Iefum Chriftum, quia
fine hoc nomine vel verbo non eft pèrfeâa oratio.
Sumptum eft autem deEpiftolaadRoma-Gloriamini,
inquit,in Deo , per dominum noftrum Icfum Chriftum.
rc. Epiß*
Orando aut mahus eitendit,quiaChriftus cuextcndiflet
manus in cruce pro periequutoribus orauit,&dixit:Pater.
dimitte illis.quia nefeiunt quid faciunt. SicutMoyfes cotta
A malech in Exodo, manus leuauit, & de h oftibus tri-
ura p hauit. lie nos eleuantes manus,hoc eft, inDeum diri-
gentes'jad aófcus. Diabolum fuperamus fecundum il-
lud Apoftoli : Leuantes manus puras in oratione. Nec
debent orationes ifts, qu s Hunt inMifla excedere fepte-
nariü, quiaChriftus infeptem petitionibusomniacom-
prehendit neceflaria corporum. & etiam animarum.De-
bent aüt did in numero impari: numero p; Deusimpare
gaudet : vel vna, propter veritatem efièntiæ: vel tres,pro»
ptertrinitatem perfooarum. vel quinq; propter quinque
partitam paffionemDnijvel feptem proptergratiamièpti
for me m. Vnde fepties ôc non pluries falucatur populusin
Miflà,vt exclufis 7. vitiis populus informe tur feptemplici
gratia.Primo,inexordio.SecundoinEuangelio.Tertiodi
â o Symbole. Quarto, poft offertorium dicitur: Per omnia
feeulaièculorum,&, Do minus vobifeum. Quinto,eu
diciturPaxDomini fit,&c.Sexto poft communionem.Se-
ptimojin fine. Primæ aüt orationes Miftæ Golleâæ dicü-
tur,eo quod pecitionesplebium fubieâarum àSacerdote,
qui pro populo legatione fungitur.ad Dominum colligû-
tur. Vnde ne fcio qua præfumptione pro curare nititur ali-
orum negotia, qui per faniftitatem vitæ non eftfamiliaris
angelis au t notus in curia ; aut quid poterit impe trare,qui
non audet coram præfentia iudicis apparere.
C a P. X X I .
ORatione finita,PontifexChrifti vicariusfedetin cathedra
cum miniftris , Chrifti afccnfionem fignifi-
cans.qui fecundum Apoftolumoonrefuicitauit nos,&cô-
federe faciet t#coelis,vnde fedent cum eo,quibu&promi-
fitfecum feifuros in fedemaieftatis fu s cum vencri; filius
hominis. Miniftrorumvero quidam ftant »quidam fedent
cum eo :quia membrorura Chrifti quaedamfunr in certa-
mine pofita,quædam vero in contemplatione &otio.Se-
detautemEpifcopusinloco eminentiore; qua tanquam
Speculator,fecundum interpretationem fui nominis,^vi-
deredebet deiuper,&fuper alios inrendere. quemadmo-
dum Vinitori locus fit altior ad euftodiendam vineam:
ficEpifcopis ad cnftodiendamEcclefiam.fieut feriptum
eftinEzechieleiFilihominis fpeculatorem dedi te domui
IlraeLSpeculator n.poniturad fpeculandum & denunci-
andum.Sedente autem Epifcopo & miniftris, legit Sub-
diaconus epiftolam IoannéBapüftam figmficans quiprç.
céffitÉuangelium&annunciauitChnftum.Vndeiplete-
ftatur: Ego vox clamantis, &c. Subdiaconüm autem le-
gentem Epiftolam vnus tanturh Acoluthus comitatur:
. Diaconum vero legenrem Euangelium ram Subdiaco-
niquam Açoluthipro vario vfu qui eft in diuerfisEccle-
fiis, quia prædicationc Ioannis fequuti funt paucj, Chri-
fti vero Euangelium multi. Vndein Ioanne audierütPha-
rifæi,quod lefus plures difcipulos facit quam Joannes : &
quialoannes médius erat inter Apoftolos & Prophetas,
inter legem&Euangeliü co nueniens cum Prophetis.quia
Chriftum venturum praedixit cum Apoftolis,quia Chriftum
præfeneem monftrauit ,&ideo lex & prophetæ v fqf
adIoannern,& ex eo regnumDeiEuangeliZatur.IdcoEpi-
ftola non lern per legitur de Prophets, nec fèmper de A*
poftolis : fed quandoq; de veteri teftamento. Dicitur aüt
Epiftolafupererogatio vel fupermiffiô latine', quia 1 i ter ae.
Apoftolicæ fupererogatæ funt Euangelio, de quibus etia
frcquentiusfumuntur.Hæc autem Epiftola, quæindedi-
cationeEccleliælegitur de Apoc.fumitur: Vidifandam
ciuitatem n ouaro defeende ntem de coelo, & c. Vbi o ften-
ditur, quo mod o Ecclefia mili tans triu mphanti Ecclefiæ
eonformatur. Sicut feribitur in Exodo : infpice, & fac
fecundum exemplar quod tibi in monte monftratum eft.
C a p , X X I I .
Y E d a EpiftolaGraduale dicitur>quia poft Ioannis prç-
JL^dicationem Chriftum difcipuli fequebantur.Vnde
à gradiendo Graduale dicitur.Vndein Ioanne feribitur.
Luc.% j.
Exod.ij,
Orationi-
I bus fioitis
jquidfeflîc
[Epifcopi
&Epiftola
qua: legi-
tor figuifi.
cent dech
Ezecb.j,
H
Luc.16.
Afot.xu
Exo.if.
Hoc capi-
curled
Epiftola
Graduale
dicitur.
Au die-
Trattattu
A
idipfuin '■/
fignifiect,
demoftrft.
an. ri. •.
Pfal. 83. 1
\.Efdr. j.
B
,Efdr. j.;
Lui* 7*
c
Hoc capi-
re agit de
Alleluia,
traâii &-
lequentia.
Pfitlm. lij.
D
Lui. il.
13S.
Ljal. 115.
Àudierunt duo difcipuli Ioannem loquentem,& fequuti
fuhr.' Erat autem AndreàSjfrater Simonis Petri,&c. Aut
Graduale forte fiue Gradäle dicitur,quoniam in gradibus
ante Àltare cantatur.Significàt autemGraduale poeniten-
tiamyvnde in diebusillis qui iugem præfiguranc lætitiam,
vtinterPafcha5jPentecoften,nondicitur: vnde & duplex
Alleluia dicitur. Illiergo myftice Graduale canunt,
qui in Valle lachrymarum pofiti de virtute in virtutem
grâdatimafcéndentes has in corde difponunt. Id autem
diciturRefponforium,eoquod vnp præcinente velplu-
ribus, ipfis refpondcat chorus. Subiungitur Verfus,d ver-
tendodidus : aut quiadidoverfu frequenter à verfu ad
Refponforium,maxime in maioribus ecclefiis, quarum
moremprofequimiUjfitreuerfio.* vel quia nos ad Orienten!
viciniusverfum can tando. In dedicatione tarnen R e fponforium
vt verfus dicitur, vt ex fuauitatè melodiæ po-1
pulus in mentis dulcedinem excite tur. Vnde in Efdra
icriptum eft : Steterqnt Sacerdoces in ornacu liio cum tu-
biSj & Letiitæ filii Afaph in cymbalis vtlaudarentDeum;
Etfequitur, Omnisquoquepopulusvociferabaturcla-
morê magno in làüdando Dominum j in eo quod fuhda-
tum eft templtim Dotninii Et quia non ëft Vera poeniten-
ciafineinteriorilætitia, ideo nemoindigneturmihifi in
Refponforio adcipiam poenitentiam , quæ fequitur ad
Ëpiftols ledionem, hoc eft,ad prædicàtioheniioannîsSt:
mentis lætitiam, qute defignatur in melödia canoredul-
cedinis, quod forte fignificabac ilia confufioi de qua in
EfHrâ legitur. Multi vociférantes in lætitiàleuabànt vo-
tern j neC poterat quifquam agnofeere Vocem fclamöris
lætantium,& Vocémflecuspôpuli. ËtdévtroqueinLu-
Cä : La men tauimus vobis, & no tl plöraftis 3 can täui-mus
Vobis,& non fahaftis; Si enim ad litteras feculârès recur^
rimuSi & quæ de Muficämödülatiöhe d ida fünfcadihui-
cem conferamus,apparebit in piomptu , quam fiepe ira-
pundias cantilena repreüerit, qq^m multain cörporurri
Vel in aüim orum affedionibus mirandä perfeceriti
€ Â i». xviii.
POft hæc fequitur Alleluia,Àdorabo,&c. AlleluiaHé-
braicumeft,& ihtetpretatur Laudate dominum.T res
n. linguæ funt, quæ in ter alias ekeellunt Hebræa proprer:
.legem,Græcâ pp Sapientiäj Larinä prôpterfegnüm:&his
tribusclarttit crucis tirulus^&in his trib.Mifla cantaturina
Kyrie eleifon græcüm eft, 0 fanna,Sabaqth, Alleluia, He-
braica. Poft Graduale ergo dicitur Alleluia,qüiapöftpöe-
nitentiara incffabilislætitia. Pfalmi, Qùifëminantiûla-
chrymis, in exultatione me ten t. Eurites ibant&flebant,
petitur Alleluia, quan do n on eft Tradus vel Se que ntia j
duplicemfignifieatftolam^andorum, quam' hàbituri
funt S and iin pacria: carnis, qùiafulgebuhtfîcutfol,&:
tanquam fcintillæ in arundineto difeurrenr : & mentis
quiaexultabuncSandiin gloria, & lætabuntur in cubili-
bus fuis. Addituraurëm Sequentiai & non protrahitUr
fecundum Alleluia,fed Sequëntialôëôëiüsçanitur, per
quam æterna gatidià & Sandôtüni laudes defignàntur;
VndefcriptUmcft : Beati quihabitântindomô ruàÔo-
mine,in fecula fecülorum laudabuhtte; Vnde & fequën-
tia maxime in confecfatiqnibüs & dedicationibus eccle-
fiarum dicitur, verba continehMaudabilia -, & dulcédinè
càntusplenajin fignüm fandorümlghèfàndif^iritüs àr-
denrium,&dùlciterconcôrdanriüm, vfiniftaSequèntià
dicitur: R ex Salomon facictemplum,&c. & fequitur,Iti
liaccafa cundavafa, fime ex aüro dethefauro Salomonis
peniçus. Nam magiftrbs& miniftrosdôcetdodois,&ex-
cbdosighe S-Spiritus. Ét in iilàfimilitër : Alma chorus
Doming See. Pfalm. Sicut læcantium omnium habicacib
eftinte. Dicitur autem quodNocherusÂbbasS.Gallidë
terraTeutonicbtümpbft fequehtias compofuit. Niéo=-
laus Papa eas inEccléfia cantari inftituiti
C A P. X X IV . 1
T Edurus Euangelium Diacbhüs àfeeridit püipitùjh,^
Sacerdps fimiliter Cum legit fine Diaconb. À dextea
ira trahfic âd finiftramj & vterque verfus Aquilbnem • fed
tranfitus àdextràin fiiiiftrâm duo fignificàt : JPrirnbjqüià
Chriftüs venir non voeàtéiùftos, fed peccâtorës; ÎIÎî enim
ferdexteram , hi per fihiftràm defighahtur. Secundo3
qüià cultus fidéi (irimbfuitin populo lüdæoriim, deindé
tràhfiuit àd gentev- tertio reüertetüt àd Iüdæos : qüàndo
tèliqùiæfaluæ fient temporëprîèdicationis Enoch,&He-
liæ. idëo Saëerdos in prihcipibMiflæ confiftitàddëxtrâ;
Êum legit Euangeliu m cbnüettitùrâd finiftramiôc iii finê
Miflæïëuertitürâddextram,feêuridümiftos Verfus :Dë xi
tera Iüdæos,Gehrilësleùafigiiçat:
Üèèpititè'bii, ■ tr^sj^ktàdb.és^retüferturM
' ÀfeenditaütëmDiàcoriusinpulpitunijvndë&ÎJômi-
nüsàfcehditiii mbritem VtEüangeliüm prædicaret,qüahi
db àpëriebàt osfüuiti,dicens': Beati pàupëres fpiritu, Sec.
ËtÈfaiæ : Super mbhtem excélftim àfeende tuqni ëu-
àngelizasSyoti,ik contra Aquilbnem, vt expülfadiabo-
lica praüicate,quæin Aquilone defignatur, afpiràre faciat
Deusiri cordibus Spiritiis fandi fcniorem. Vnde inCart-
ticis : Surge Aquilb, Veni Aufter, perfla ornim meum
Pfal- *49-
Vfal.U.
# c . veniences anfem vement, Reraàiifit autetfl Hoc , & c . Leaurus autem Euangelium Diaconùs ab Epifco.
nomenHebratcum,quod iue6Fabitemnotatlæticianijn.5 jp0 benedicitur: quiafecUndumÀpoftolùm.Quomodo
j.nterpretatum;yc peregtinttm eft vocabùlüm , gaudtum j priEdieabünt fi non roittàntut ! Non benedicitUr Sub-
.mylUcatetignotum.quodoculusnonvidic, necanraaa- diaconüsleàunlsËpiftolami fedDiaconusleautus Ëu-
diuitjbein cor hominis non afccndit,& ideo potiiîimeil- angelium; quia Chriiluspoftquafn in terris vifus eft,
lo remporefrequentatur, quo Chriftus refurrexit à mor- CUm homimbus conuerfatus eft, Apoftolos&Euangelfc
tuis,in quo nobisgaudium æterntebeacicudinisdeftgna- jpas vifibilitèr mifit, tt docuite I1H auteltl egreffi eifeui.
tur. \ferbum hoc modicum in fermone néumatizando i banc caftellaeuangelizantes & curantes vbique. L e au -
brotrahimuSjVt mensrepleta ftupore& extaflrapiatutiU ,rus autem Euangelium debet fefignaieinfi.onte,&ore,
lue,vbi etit perpétua yita fmcmorte,dies fine n o â e , cette I «p é ro ré ,« Jia fi dicàt ctucem Chrifti non embefeo. fed
fmeforte,iucunditasfmedolore,rranquallitasfmelabo^ cordecrcdo.qUodoreprædico. Infronteenimfcdeseft
pfal. ïê.
Ë
De Euàni
gfclio icuï
que magij
benedici-
tar Diacd-
quani
Subdiaco-
Matth. j i
Éfa. 1.
re,forticudo fine debilitate, reófcitudo fine periieifitate
veritas fine fallacia, çharitas fine malitia, félicitas fine mi-
feria. Vndein diebus ludtus, Se maxime à Septuagefima
vfque ad Pafcha non dicitur Alleluia, quia Mufica ia lu-1
d u narratio eft importuna i tempus enimillud Babylbni-
cæ captiuitatis fuit, in qua patres noftri fuper Aurai na Ba-*
bylonisfieuerunt,& in falicibus eius ne cànerenc, fed ma-
gisgemerentproexiliofuo i fna Organa fiifpenderunt.
Dicitur autem Tr^dus illb tempore, qui ludum fignifi-
cat pro incolatu præfentis miferiæ, ficut feriptum eft: Heu
mihi,quiamcolâtusmc!us prolongatus eft. Vc Tradus à
trahendb dicitur,eo qüqd Sandorum fufpiriaab imo tra-
hunturpedoris,fiue pro dilatione pattiæ,fiue pro incolatu
miferiæ. Vnde duo funt genera Traduum : quidam
pertinentesadirriguumfupcriusg vcIubilate,Laudate:
quidam adinferius,vt De profundis,&c. quod autem re-
Biblioth.Vet.P4t.Tom.13.
Verecundiæ: & Dominus in Euangelio : Qui me erubue
rit, & meosfermonesjhuncfilius hominis crubefeet.ëum
Venetitin maieftate fua, &patris & fandorum Angélo-
tüm. Debet etiam (ignare librutn & ofculari ; quafi dieat,
Hiceft liber crucifixi* perquemfumus Deo reeonciliati.
Baruch; HiceftLibermandatorumDei,&]exquæeftin
æternum,&c. Anaftafiùs autem vt legitur, ingeftisPon-
tificalibus præcepit , vcquoties Euangeliarecitarëntur,
Sacerdotes non federenc. Vnde & ftando debec audiri
Euangelium.ÇdllacanticaquædeEiiangelicisfumuhtur,
vtMagnificat,&Nuncdimims,&ßenedidusDeüsIfrae],
6ec. ftando cantantur. In altiori gradu legitur Euangfcliü
quam Epiftola , quia dodrinam Apoftolicam excedit
Chrifti Dodrina. In cuius figura dicitur in Efdra : Steci
Efdras ferib a fiiper gradum ligneum ,quem fecerat ad lo -
quendum, & paulo poft fuper vniueriüm quippe popu-
^ ^ ? lum
Heb. u
Luc*.
H
Luc. 9.
E/d.