Q u in in vos quoque,qui vtbeneficiumTed reuerameram
__OVr./>/Viriç mnlraarrociaedet CUm Vixtandem re-
IZ*. «S-IJ
Uulnin vos quoque, uw » ». — ------ ----- »■
pcltem.expedkaris.multaatrociaedet cum vix tandem re-
iipifcentes.noftratem Dcum,verum Chriftum, füppljces
adoratum venietis, Scperregenerationislauaetumhlio-
rum Dei adoptionem redpietis, vt & Ifaias teftatur : Cum
plenitudo gentium intrauerit, tuncomnisïfraelfaluabitur. Qjoa
de cauflà veterator- præ cæterisfe crudelerpvobisprabe-
bic,qui non folum aliis omnibus odio fit,fed etiam vobis.
„ ? o-i___c._m„onmi.Mmnn>Onlari.aamna-
C A P V T X L i l l .
Deimaginumcultu.
Hls & fimilibus de caufSs, non idololatria, quod exi-
ftimaris, obeunda, fed pic imaginibus culcum pra-
ftamus: eft enim, inquit Dauid, mirabilis uc ------- ------- . _ _ j ,. *• « . uiuiiu». ^ -Deus —injfa" n...ä..i..sjf —uit.
bit,fic,' £ t; g g „derunt te, Domine, oder am, & fuper mimicos tuos tabe-
Q m v c r e g em &beneficumvencurampræftolati,damna- çce\,am. Nam vt Deo charos amplcdti Sc colere par eft, ita
taHagitiofa inhumanitate, ilico refilietis, ad verum Cnti- jnfe^os auerfari & odiflè. Ait quippe idcmProphcta; Afi-
I ftum, cui gloriam tribuatis, confluxuri. Neque vero alia fruuîem mmù honoraùfunt amici tut Deus.
I gratiadirum hominis monftrumeft venturum,niiï ob hq-
I minurndelidla, quoeosvexer, &omnevitiorumgénus:|^ ' C.A pyx' X L IV .
| inuchat-, Cæterum annos duos cum dimidio vbi rerurti
potietur, exterminabitur. Eaquoqueprophetarumdodtrinaeft.
C a p v t X L II.
De Anùcbr'tfii aduentu.
Exempta duoperfidialudaorum in imagincm
Cbrijli.
D
* A llu d it
, o p in o i a d
V id e N y ffe -
n d e V ir -
g in .c a p .i* .
DAnielisquidemde eo hseefuntverba: * Venietim-
poftor& calumniator: Etfanäos Altißmiconteret-, &
putabit quodpoßit mutare tempora & leges, & tradentur in ma-
nu eiusvfque ad tempus&tempora & dimidtum temporis. De
vafritie autem illius loquitur leremias: * Clamauit perdix,
congregauit qua non peperitifactens diuitiasfuasnoncumiudicio:
in dimidio dierumeiusrelinquent eum,&m nouißimisfuistrit
infiptens,. Idem rurfum: Malediäus homo, qui confidtt in homi-
ne,&ponit carnem braebium fuurn, & a Domino recedtt cor eiäs.
Eritenim quafi myrica in deferto,' & nonvidebtt cum verier{{t bo-
numjedbabitabit inßccitate indeferto, in terra falfuginis,& in-
habitabili.Et rurfum:!» Mo tempqfediceturpopulo huic &leru-
falem: Spiritus errotis in deferto: vidfiliapopulimei, nonadpu-
' rum,neque ad fanäum. Spiritusrepletionisvenietmihiab his.Ec-
ce quafi nubesafcendet,& quafi tempeftas currus eins, velociores a-
qttilis equieius: Vox enim annunciaMis e Danveniet. Et alio loco;
A Dan auditus eit fremitus equorum eius, ävoeehinnituum
pugnatorum eius commota eft omnis terra:df venerunt dy deuora-
ueruntterrain, &'plenitudinemeius: vrbem& habitatoreseius.
Qua:rendum vero eft, curhicprophecahuiusDan, non
femel, fedbis meminit. Cur ? Ex tribu Dan, & Iudam, &
Antichriftum prodituros.Itaque de Iuda hxc funt Iftaelis
verba: Erit Danferpens.De Anrichrifto feribit leremias; Vox
annunciantkc Danveniet.
Iam de adminiftris quoque Ifaiae hacc eft fententia: Qui
parat is damoni menfam, & impletisfortuna potionem, omnes in
mactatione cadent. Etrurlum: ExacerbaueruntSpiritumfan-
äurns & comerfus eft eis ininim icitiam.Dt interitu autem hu-
iusperduellis, idem memoria: prodidit: Iwrfic illa inducet
Dominus gladium fanäum, & magnum: &extendensmanum
contra draconem, ferpentemtortuofum, occidet Dominus cetum
quieftinmari. Et Dauid de vero Chrifto: Remintfcentur d?
cornier tenturad Dominum vniuerfi fines terra: &adorabunt in
conjpeäueiusvniuerfafamiliagentium. Videte vt nullum re-
gnum vfquead exfpe<ftatum a vobis rabül^ aduentum re-
finquetur, quin Chriftum verum Deum veneretur: Quia
Domini eft regnum, dy ipfidominabiturgentium. Manduciaue-
runt & adoraueruntomnesptnguesterra. Pingues hicpiörum
mentes appellatjquse volücres iunc,fecundum legem,
virtucibus: quae Chrifto {upplices, eius Sc fact um corpus'
epulata: funt, 8c fanguinem biberunt: Inconjpeäu eius cadent
omnes, quidefeendunt in tenant: animosin terrain dependences
vocat,ftudio rerum.qux materia cpntinentur,
defixos, qui ante aduentum quoque Cbrifti, ac nraefen-
tiam, iuo quaft quodam praeiudiciü damnati multabun-
tur JSt anima meailli viuer,& fernen meum feruiet i^/i.Cuinam?
Genito exvteroante luciferumDeiFilio j qui ad extre-
mumincarnatus eftexVirgine:non,inqu§m, ieruiet ani-
mameaillis dirisdeuoto impoftori, quemmediö e-
ius tempore prudentes relinquent, egregij
fadnoris prasmium coronas in
calo accepturi.
BEryti (ea vrbs eft non procui àb illùftri Antiochia) taie
quoddam infolens miraculum contigit,voluptatis
terrorifque plénum & quod referri mereatur.
Vir quidam Chriftianus, parentibus & atauis ab ftirpe
religions,proxime Iudçorum Synagoga habitabat,pfaeci-
puo tanquam patrimonio affeétus, deicripta in tabula
Dominica effigie Dei &Seruatoris in viuificam crucem
fuffixi, quae fub ædium tedo fublimispendebat. Inde
cumaliquando migrare' opus haberet, exportatareliqua
omni fuppelledile,vnicum illum diuinum thefaurum ef-
figiemSeruatoris,nefciovnde,&quo modo, diuina quidem
certe piöcuratidne,oblitusreliquerat.Ita emigrante
pio,e3cteplo immigrans Iudæus,aliquotpoftdiebusmen-
fainftrudta opipara, congregemludæumad cdnuiuium
vocat. Quo præfente,fimul ambo læti epulati: cumque e-
pulantes per toros difeumberent, yocatusVvt mos'eft, fa-
miliaribus oculis in teélum iublatis,amicidomum curio-
fius circumipedarej&acie in iniaginem coniedajeum ef-
ie.quem tnaiores in crucem egiflentperfpe(fto,quanquam
efterus iam, &in tetricum mutatus, ieétis poene ac ruptis
ilibus,tarnen ne amico palam fîeret,iterumiæntiam men-
tiri & fingere. Tandem imp otens fiii,- & ira viétus, quod
hadenus cpntinebat,aperirearcanum:vocarehominem,
& diuina effigie digito oftenià,rogarè cuius fimiilaçhrum
eilet ,lan non Nazareni, an non Galilrei, an non à maiori-
bus cruci affixi? Itane vero, inquit,verfipellis, qui hoc loco
fis , Chriifianam quoque religionem colas î Ille ihops
conlïli),ea quidem fic habere fateri, cæterum Chriftianif-
mi crimen fibi con feire nullumjiam inde à proauis,vt ipie
noflèt,Iudæum,& Moiàicæ legi vel in laniena addidum.
Poftquam vero oratio ne hon periuädet, ad preces deni-
qiie conuerfus,obçeftari,ne Synagogæ patefaceret, fed fibi
foli haberet. P ollicitus ergo, fed dolo, & periurio, abit
inde, re da adS ynagogam properat,quç & cuiüfmodi qua
viderit, qua dixerit, recenfet. Illi iis auditis,fiiribundi ad
ædes è veftigio conuolant. Vbi quæ iritellcxcrant,vera vident
, homini, vt Chriftiano fcilicet, illudunt, & fubfan-
naturri coettiexigunt,aeproferibunt. Porroautem,quæ
in facram aediuinam effigiem moliuntur î Quis fine la-
chrymis narret ? Dereptam inprimis hiimi affigunt v tum
quibus exemplis maiores veftri meumIefum, iifdemque
eius fimuiachrum accipiunt : iniputant, pugnos & alapas
inger unt,icurrantur,fel & acetü propinant. Aderat ipon-
gia,necdeeratarundo. Clauismanus,pedcfqueaffigunt
(neque enim à clauis abftinetur) fpinis coronant, hafta è
latere(heu profligatam in extremis audaciam)fanguinem
& aquamprolicit : quæ res Chrifto cultum, ac celebrita-
temparauit. Nam confpedo grandi & horrendo miracu-
lo,poftquam featuriginis periculofado, ex|>Iorate fidem
res fecere,morbo omni arque ægritudine curanda, & dæ-
monumturma procui arcenda , in fugamquevertenda,
toto animo,tota mente ad Chriftum mutati,quafique re-
formati,iäcro baptiimo iuntaffedi.
Talia funt Domini noftrilefu Chrifti hominum aman-
tiffimi,Vnigeniti,Patris Verbi, maiora cogitatione atque
verbis arcana: tantopere de figmento iuo iolicitus, neminem
vult periréj fed omnes ad veri cognitionem venire.
Atque hæc guidemBery ti._________ ‘ _ _ *
Nefas
Nefas vero fit alterum Conftantinopoli, vrbium re^.
„to.roiraculuAfikntioprsteriire.cumfupenbn^airatu
nihilo fit detenus. In augufto & fainacelebri Delba-
pienti* templo ( fi I tM O M j noroinandum, aenon
,otius altemmin terra coelum) pnteus eft, qui aliud ju-
iil quam quod eft,puteus dicitur: epiftomidemferens e-
ius* ad quem fapjentiaè profundum, immortalitatis tons,
próuidentiï infinitum pelagus,Samaritidem allocutus,
aquam confulto petebatf qui earn velletadDeinotltiae
viuam ac feararientem aquam traducere, & quaii denua-
re Eo piorum rtlultitudo confluebat,infitamin eoiacram
viin perceptutii&fimul qui fupra orientalem portam de-
fcriptum in tabula,& velut dedicatum piaorismann Dominicum
fimuiachrum venerari c'ontenderent, quo nomine
magis etiam confluebant. Iud.eus vero qmdamne-,
vnde ad veritatem ducamini. In lege circumeifio, in gracia,
fitio,iliic circumeifiönis culter,religiofum'& irréligiolum
palam faciens ; hic difciplinæ acieslredlum à prauo difle-
cans,illic fine vicio agnus madtatusjhic cçfus Iinepeccato
Chriftüs. Illic agni crüore poftes vnguntur, hic faaificati
Chrifti augufto ianguine adtiones & difriplina öbfignan-
tur,ideft,quæ in adtione, & quæ in contemplatione pofi-
ta vircus eft , quibus quafi quædam commiflura pofti,
Chriftianædifçiplinævelutobligamur, Sc componimur.
Illic durus Pharao ifraelitas oppugnat,hic Chriftianos fa-
tanas, illelhominum ofor,atque zizaniorum fator. Illic
veterem Iftaelitam nubes ad terreftrem Hierofolymam
dudfcatj hic Seruatoris caronouitiumlfiaelitam ad ccele-
ftem Sionem trànfmittit. Illic ignea columna,hic diuina
ignea natura, facer Spiritus. Illic Iftaelites mare rubrum
permenfus, Pharaoni tumulifternium aquam compara-
uit,ipfe interitum fàluus effugit; hic Chrifti nomine cenfa
vniuerfitasperbaprifinum cumChrifto fèpulta, immor-
talém vitam-eo rediuiuo confècu'raeft, illic aqua Mous
precibus,flanté Auftro vehemenriffimo,dextraacfiniftra
in murum concfeuit 5 hic Spiritus per aquam vitiprum,
quafi quoddam mare rubrum in ficcum redegit, rupto
peccatorum noftromm chirographo, illic virga refluas
• vndas coegif, hic in Galuaria defixa Crux, Adamum totum
fcio quomodo, Deo certe idagente, & ipfe-templum m-
eteflus, venerabundo omniccetu confpefto, mmdia m-
aus, & quibus natus, & qua opinione foret prodere fti-
mularur. Quinadeoprodit quoque. Nam ceterisapu-
teo difeedentibus , lolus occultum traniitum rimatus , ,
poftquam afcopo nonaberrauit, fecuritatcm naaüs ,ir-
ruit.& ßmguineriis oculis.animo.mente igneum intuens,
ignem fpitans.fuftento in tuam,?terne rex,imaginem cul-
tro , ferit. Vnde infolenti miraculo fanguinis riuo de-
\pluerite,&: percuflbr&diuinum folum cruentantnr. Ille
taaura, vt oportebat, non recogitans, fed contra magis
perfurens, detraaamimagihem, infixo adhuc cultro, in
puteum demergir, ipfe qua pedes kreliant ,indeaumgir,
latere propbransivt pUtabat. Verum qui fapientes luai-
pforum calliditate capit, huius quoque conatum palam
fear. Namcumfanguineejitim^ine ruberer, planecme
Ihnguinarius quidam ac vafer fugeret neminem, egrelfus
ab mgredientibus religiofis comprehenfus homicidij po-
ftulatur. Negat Üomicidium, Chrifticidam lerio fe prp-
fitetur. Eius rei fama vrbem omnem celeri alapermenla,
vulgo ad puteum concurritdr.vbi Conuenere, fubduaa è
putcoiadhuc fanguine nunanie« facraimagint .fiymnos
& carmina mödulari, cum precibus & lacfirymis eodem
' quo ante, loco fufpendunt. Iudteusfeaipoenitens.pie-
tatem perdoiäus,ad Ghtiftumque teceptus,cum omni femiha,
facroregenerationislauacroafficitur. . (
Oqid dicitis i haeccine (atis funt, an & pluribusargu-
mentis egetis? - ;
Iud.Pie imaginibas qultumprseftariconfitemur. Vere
. enim, qui änimo ad primoge.nium exemplar, non ad tin-
(äuras accoloresintuentur,verum ante fecula&inafpe-'
stabilem Deum venerantur. Itaque maiores noftri Cherubinis
ex auro nobili materie, conformaris, haud equi-
demaurum coluerunt, fed Cherubinos, quos vt fanftiüs
facrarium cingerent,finxerunt. Ac dêimaginibus quidem
pr*clarc. #,
Quamobrem yero circumcilione repudiata, baptizatoscumDeo
focietatemcontrahereperhiberis? .
Chrift. Decircumcifioaemultalocuti,&quomodo
eam repu4i'emus demonftrato,non eft quod de ea rurfum
refcramus.De Baptifmo verb agite prolixius difTeramus.
) ; ; ■ I
C A P V T X L V.
• De BaptifiHo chriflianorum & eius cum Circumcifione
comparätio.
OStendi, quod vos quoque a me atque a veritate fofi
fragium tuliftis, res Mouicas, mei Seruatoris Chrifti
ablutio. Illic pellicitlæ fegmentumjhic peccati depo-
figuras quafdam ftiifiè. Nam quemadmodum pr*ftans
pidor,in primisinumbrat,tum craffiore quadam rindtu-
ra^ac coloribus expreflam veri effigiem reprxfentarj ad
. eum modum & natura rerum ómnis archicedtüs Deus,
per Molen , Sc legem velut deformatis qua: fub gratiam
i caderent, per icfiim Chriftum porro non tindfcura, ac (?o-1
loribus, fed Euängelfcis praceptis, fpirans quoddam, ac
*. K. viuum veri fimuiachrum dedicäüit. Ceterum vtin Sina
nubes, & voces, atque tub^Dei ad noS deftenfum liqui-
do defignabanfjita & alia olim plurima.Scruatoris mei
procurationem notabant.Ergptyp9S& exemplagerntte,
in priorem nobilita^ém reftituit. Ifiaehtes, nifi mari
rubro traiedko, Angelorum panè vefcinon potérau nee
veroChriftipopulus,fanguine & aqua viua poteft frui,ni-
fi peccatorum rubro tanquam æftu défundtus.
E
Om. 17.
Iud. Cur vc nos circumcifioném vno Temper nomi- |
ne^quæ & vos Baptifmum non vocatis, fed muleis ac di-
Chrift. ExpeditafolutiojillapervnumMofenprodi-
ta eft,hæc à Pâtre,Filio, &Spiritu fantfto.Praterea mulris
ac diuèrfis eius in nos officiis, multas quoque ac diuerfas
nbmenclaturasdtque beneficia facimus.
C a p v t X LV I.
Quibus olim nominibus Baptifma defigtta-
tum.
ITaque * Donum,Lumen,Baptifma,Vnguentum,rege-
Ineratiohis lauacrum, immortalicaBs amidum, fignum,
breuiter quiequid auguftum eft,nominamus,vocibuse
prophetarum oraculis defumptis. Donum inprimis, vt
Ifaias clamat:Owi»wfitientes, veniteadaquas : & qui non habe-
tisargentum,properäte,emiteabfqueargento, &pretio. Lumen
vt de eo Dauid pradicat. Dominus illuminattomed,&falus
mea,quem ttmebo ? Et rurfum: * Dominus illuminât factem prudentis.
Prudentem omnino appel lans, qui vim facriBapti-
fmaris calleat. Baptifma vero dicitur, vt in quo peccata
tumulentur , quemadmodum mari rubro, Pharaonem
tinxit atque obruic Mofès. Lauacrum ex hac Ifàiæ ien-
tentia : Lauamini, mundi eftote. Vnguencum, qubd ccele-
ftis Hierofolymæ, diuinique regni hæredes hoc inundti
aenofcantur. Ita enim & ^ Elifæo vati ait Deus : Vnges Eli-
faum Vropbetampro te. Immortalitatis amidtum vocamus
ex eo Pfaltis regij edido : Dominus regnauit, decorem tnäutus
eft.' Turn autem vt oftendat^equeamidlos &Chriftihae-
redes, addit : Etenimfirmauit orbem terra, fcilicet hoe regio
amidtu, qui non commouebitur. Signum,vt dominij notam,
quemadmodum de eo Dauid profitetur :^»^«»» ^ /«-
per nos lumen vul tus tui Domine, dedifli latitiamincordemeo.
Quibus verbis facraTindtionis vim declarar: Non enim,
inquit,folum tuo nomine nos fignafti,&ilhiftrafti,iedet-
i'atn animum'meu vbhiptate affeciftifid eft,omnem figna-
tum noxæ venia dighacus esidem alio Pfalmo : Dm: Con1-
ûteboraduerfumme iniuftitiam meant Domtno : & tu remfijti
impietatem peccati mei : hoc dicens:quod fi quis vel polt Baptifmum
* N a z i an.
v id e i n S.
B a p tifm a .
delinquat, ne defperet, fiquidemignpfceturei
animi fcelus,vitiofuminquam cogitatum, & conlcelera-
tio,per Confeffionem. , ,
% Sedaudiamusquid Ifaias di cat : Eaciet Dominus Sabaoth
omnibus gentibus fuper montent iftum, * induentlatittam, vngen-
PßL zS. i .
* ra! f . P fa l.
J ♦ /.£• D o m
in u s illu -
H
* ,im o E l i .
J .f i e j . 1 9>tS.
Btbliotb. Vet. Bat. Tom. 14.
ipa.is*.
• L X X .
b ib e n t.