'ifiü.U. I
66 D. A èlrtd i Sermones
I infamauit ? In bis autem nihil proficiehtibus philq/ophis, I quianihil poteranc,irafcebanmr,dentibus (uisftemebat,
1 8c tabefcebant,& adinuicem dolebant, Scmurmurabant.
j Ethoceftquodfequitur. idcifcovlulabit Moab ad Moab,vniquadicit
ApGftoiiis,Scif»fi4[^j»ß<if.Hanc namque fcien'
tiam attollebantaduçrfas fêietitiam Dei, fed infirmé mun'
di elegit Deus, vt confundatfortia, & qua ßultafunt mundi elegi\
Deus,vtconfundatfapientes.
Hi funt Domini Gentium,à quibus 1 uerfus W«i4&if.Dehocvlulatalatius dlfpucauimusfuper pefïi.m...æ..v ine.æ .funt-
' ; r 1 loco vbi fcriptum eft, Propter hoc expediti Moab vlulabunt, a- j excifaflagella,ficut fubiangitur, Domini Gentium exciderunt
*" ’ nima eius vluUbitfibi.VniuerlusMoab vlulat ad vniuerfum, j flagellaeius. Hos Gentium dominos Propheta confpexit,
contra bonam peflimus,contra conuerfum auerfus, con- eorumqjprincipatum admirans, Mtbi(zk)nmis hanorifica-
trahumilemjj] iuperbusi Vel adinuicem vniucrfailla ne- tifuntamici tuiDeus, nimisconfortatusefl principatuseorum.Hi
quam foci etas vlulat, non valences reliftere fidei, & lequi I defertasfecerunt philofophorum fcholas, euerterunt Tenon
volentes. Poteft praterca per huncylulatum, dolor |.&asdifcipulorumeoium, quafi vines illius flagellaverbi
illefi°nificari, quern il los in sterno igue elfe paffuros non I Dei gladiofucciderunt, & quod magis mirandumeft,v%
dubitamus. ■ I*p/>tftfc»*r«fiquodinterpretaturfortitudo eorum. Quo-
Vnde Propheta fandos prsdicatores alloquitur dices. niam enimnon cognpuitmundus per fapientiampeum,
\lfai 6,io. Hisquilatantur fuper muros cofti Uteris, loqumtni plagaseius, Dla£uirDennrrftidr>riamnr*.dicarionisIaluosfacerecre-
O prædicatores tnei,loquiminiplagas Mottl,fiforte viieantù!
intclligant,&conuertdntur,&fanemeos.Lo({xiimini autem his'
-iKnaxime,quilstâcurlupermuros èo&ilatcris. Filij Adam
■ j quondamddeedentes ab Oriente,in campoSennaartur-
! riminchoarunÇjCuiusaltitudo ad coe’.um pertingens, di-
I luuij.li forteiterumdemerfiffet.arceretpericuium.Habe-
■ banc autem lateres pro lapidibus , & proesmentobitu-
; men. Pharaô quoq; filios Ifrael, quos dura feruitute pre-
I mebatjlatencijs mûris vrbes çdifiearccoëgit.Àt Salomon
expretiolis lapidibus te.mplum inftruit, liçquadratis,ÛG
politis.,ficcomplanatis,ficfibiinuicemconlormatis, vt j
Wmù
1 ß
placuit Deo per ftultitiam prsdicationisialuosfacere ere-
dentes. Quoniam 8c ludaifignapetunty&Gr&cifapietitiam re-
quirunt,nos autem pradicamus Cbriflam crucifixum, Iudais qui-
deni fcandalum,Gentibus autem ftultitiam. Agamus ergo gra-
tias Domino Deo noftro, fratres, qui per verbu Crucis,q>
pereuntibiis’ftultiria eft, ftultam fecit fapientiam huius
mundi,6c omnem do&rinara nequam, 8c argumentorum
vim,inquaipfiuseratmaximafprtitudo , chriftians fidei
fimplicitatefubuertit.ybifamofa ilia academia , in qua
Socratici & Platonici gloriantes,eara, quafi ipfum diinns
fapientisfontetn,mirabantur? Vbi fe d a ilia Peripatetica,
vbi Epicurea dogmata,vbi S toicorum tunc plurimis acce-
! cumparietibusinferçrcntur,necauditusfitintemploaut ptafcientiaîContemnunturomnia,deferuutur,exfufflan*
malleustundens,autfecurisincidens. Reuocatenunco- j tu r , & adpifeatorumfiraplieem dodrinam,Crucifqsuc
culos yeftros chariflimi-ad lapides illos viuos,quos casme-
ftultitiam,de terrarum orbe con'cutritur.
J tarij Sajomonis, noftrilcilicet Dodores, & PaftoresEc-
i dense,in hocatrioilliusIerufalem cceleftis, Ôccorreptio-
j nibusninduntjßcverberibusincidunt, fiedodrinaeom-
1 planant, & moabus libi aefide conformant, êeyirtutibus
Sequitur, Errauerunt in defer to. De flagellis vinerehoc di-
dum puto, errorum fcilicet dilcipulis, qui videnres v biqt
fapientiam deferi fteCularem.per diuerfas Philofophorum
fedas cogicatione, & animo' difeurrentes, quafi per deuia
quæque errantes, quam fugerënt, quam tenerent, quam
'defenderent, nefciebant. Sed DomimGe»fi«w ,ficutftibfe-
quenter ófienditur, tratifierunt mare, quia non folum mundi
quadrant^vt de imis ad fuperiora translati, illiustempli fa-
cris pariëtibusinferantur , de quo cecinit fahdusDauid.
pfid.6^ 6, Sanhumefltemplumtuum,mïrabiletri&qitïtate. Hiftrijdorcs H ^ ^ *
fuperhuiulmodilapidibusiucundantur,&ineorû,quos j huiusfapietites, fedetiamadomnesGentes , quæmaris
C coeloprofpiciuntinlercndos, plurimumdeledanturpro- I nommefiguranturtranfeuntes,Chriftieasiugo,&dodri-
1 fèdu. Porto errorum magiftri, quia veto recedentes ori- | ns. Euangclic*èv fubdiderunt. Ipfi quippe defcendêrùnt
ente,incampoSennaar,quodinterpretaturfeetoreorum, j mareinnaüibus,&facientesoperationesinaquismultis^
quali in latayia illa,qus ducit ad mortem, in qua luxuria j id eft miraculaîn Gentium populis, viderunt opéra Do-
foeter,fupcrbise.erigût turrim, lateres quaerüt,qui de molli ; mini^qualis, videlicet in Gentium conuerlione, mutatio
luto côpadi in igné durantur, haben tes quidem iapidurn | fuerit dextèræ excelfî, Sc mirabilia eius in profdndo, qui-
fimilitudincm,led virtutemignorantes. Taiia funtlutca j bus tenebrofis hominü cordibus,ipfis.ïorisplantantibus
cordacarnaljum,qu*peccandiconfaetudine, & mentis &rigantibus, interiusincrementüpraeftiteritgratiaChri-
obftinatione durantur, replètes lagittas acucas, quibusad ' fti.Eiafratres chariflimi, quam multiSanÄorum.cernen-
! debcllahdas vrbesMoabiticas,Chriftimilitesarmântüf, testantamingenijfubcilitatem,tantaminrebushumanis,
i De hutufmodi lateribus Pharao vrbes conftruit, & fi- ' & diuipis fenfus viuacitatem perditum iriAqua pietate cô-
Exo j .â. JipsIl’tael,quosinlcruitutemredegerit, in luto &paleis motilunt,[djquamcompafllonefoluti, quotproeisfu-
* ' defudarc compellit. De talibus eciam lateubus fapientes i deiütlaerymasmilèricordiaaffedtiî Yer-um hancaffeiftiohuiuslaeculi,
6cperuerlbrum dogmacum aflèttores, eon- nem eperari in eis fpiwtum Sanétum quisdubitet ? Hbc
tra Chri'ftiEccleuam murum erexerunt, creances fibi dil- l eft quod per laçâum Ifaiam ipfe profequitur dicens.Super
cipulos, qui & errorem deferiderent obftinatius, ôcea, j hocploraboinfletu lafer ,vineaSabama. Quid or émus ( ait Pau-
quæ obijCcr'cntur, iubeilius propullarent. Super icaque \\\xs)ficutoportet neftimus ,fed ïpfejpmtusgetnitibusinenarrabicoâ:
ilaterismurumlætantunpfi,quicrigunt,quibusopti- j libusinterpellâtpro’nobù,Dicituruaque plorareSpiritusfan-
mumeft, vclanéfi prædicatores ip'lius muriruinam pla- j «ftuslafer,id eft, vjm& fortitudinem feientiéefæcularis,&
Ifai. 16.7.
f p  I 1
b D
gafqueloquantur, vt timorécorrigantur, qui lêcuritate
nimrapenclitabantur. Ait ergo Propheta, HisqutUtan-
turfuper muros cocti later is, loquimtniplagaseißs, quoniam fubur-
banaHefebondefertaerunt, &vineaSabania. Heleboninter-
pretatur[4]cogitationes. Significat itaqueHefebon,vt
mihi vide tur, fectam philofophorum, quam miro ftudio,
anxidque cogitationibus condiderunt, in quam plures
conlenlu ynanimiconuenientes, quafi yrbem;,.dialeâi-
cis afgumencis , velut mûris turribulque munitam,
aduerlusaliter fentiehtes conlliuxerunt. Vnaquæque au-
temlcbta proprias fcholas, quafi vrbium fuburbana crea-
uit, quibusle difcipuliplutimiçradentes, inftar vineæ di-
iatati lunt. Sed de vineaSodomorum, vinea eorum & de
fuburbanis Gomorrhæ, vuaeoruhivuafellis, öc botrus
amatiflimus.Tel draconun: vinü eorum. Qu,od ex eorum
erroribus, quafi vuis pefsimis exprefiu m, mule or um ine-
briauit corda mortalium,&lênlumàlieriauit.Gqnuenien-
ccrautemdiciturvmeaSabama, quodinccrpretaturtol-
iensaiticudinem,inflatilemillamicientiam exptimens,de
vineam Sabama, erratium fcilicet multitudinem,qui fan-
dos ob defiderium falutis eorum, vel ob perditionis illo-
rum dolorcrh,gementes facit & fientes,quamuis ipfe Propheta,
vel in luam,vel in Samftorum perfonam,hoc dixiife
potuerit.Vndc fequitur, lnebrfabo té lacryma meaHefebon, &
Eleale.
É Lacrymadixit, id eft lacrymis ,fingularem numerum
ponensproplurali,ficuteftilludin çfalmo,dixit&vetfitlo-
eufta & brtient. Itaque ploratu, fletu, lacrymifquè Sando-
rumilliinebriatur ,qui ludu precibusqj eorum, ab errore
vitijlque conHerfi, Ôcfalubti quadam.mentis alienationc,
quæretro funt obliüifcentes, & fe in ea , quæantc funt ex-
tendentes, deficiunt ab eo quod erant-, & incipiunt elfe q>
non erant.Eiçc ebrietas fpiritalis in cogiçationibus fit,quibus
mens de imi^ ad fuperiora , ad virtutes de vitijs
quodam fpiritus feruore confcendit. Hefebon quippe
cogitationes,Elealevcroafcenfiointerpretatur,cogitatio-
nibus enim.afeendimus, Öc defeendimus. Defcendimus
recordatione in imaginationem, imaginatlone in dele-
dationem,
E
Cor. 8.
i.Cw.r.2.7,
Tfal.i 38.17
F
Pjk.zo6fi
G
Ifai.16.9. ’
Rom.S. %6i
PJÂ.104J4
Pfal.). iI
J :
în Caput X V î.jf iU Prophet£.
ëpnfenfü ih a-
Pfd-iS-9-
Lut.10.19.
Pfal, 90. xj,
C
J Jfif.16.10.
dationera, déledatione in cbnfcsfum
dumjeui cum fefe mens confuetudine vitiofafubdidcrit,
tmbatur & mpuetur vt ebrius , & eius omnis honeftas
deuoratur. Sienimprirnum cogitationes veftrasfandifi-
cauerit fpiritus, & facia eius infpiratione mens, quafi ex
fpiritaliquadamfeminjsinfufione, Dei timoremconce-
perit, inde afeendet ad pietatem, de pietate ad feientiam,
de fcientia ad fortitudinem» indeadconfilium, &ficad
intelledum,vt tandem ad fapientiam perueniensinebrie-
tur ab vbertate domus Dei, & tprrfente voluptatis eius
potétur. Vnde autem ebrietas ifta prouenerit, manifeftat
cum fubiungit, Quoniam fuper vindemiam tuam ,& fuper meff
femtuam,voxcalcanfiumirruit. Vindemia&meffisidemfi-
gnificant. Habes Dominum in Euangelio addifcipulos
luos loquentem, Mefiis quidem multa, operarijautempauci.-
Rogate ergo Dominum meflis vtmittatoperariosjn mejfetn fuam.
Iftorum-operariorum vox fuper vindemiam,& fuper mpf-
lem Moab irruit,quando Apoftolioa Euangelicaque prte-
dicatio, multos dp faecul^risfapientiasfedatpribus difei-
pulos colk-gir. Hi funt vuae fpirituales, quas torculari paf-
fionis pre-mendas, vel fruges quafi in area perfecutionis
terendas, & apaleiscorporumexuendas, deagroyelvi-
nea, Domini Gentium, landi videlicet Apoftoli cóllege-
runt Qui profedo Calcantes dicun tur,ob illam fpecialem
calcandi virtutem, de qua Dominus in Euangelio, Eece
(inquit)dedivobispotefiatemcalcandifuperferpentes, & fcorpio-
nes. Vnde & cuilibet fando, atque perfedo dibit Propheta
, Superajpidem & bafilifcum ambulabis, & conculcabisleonetn
[7 ] & draconem.
Poflunt & idep calcantes vocari, quia quosadfidem
conuertunt, humiles faciunt & patiences, adeo vt fe con-
culcari & abijei, torqueri &irrideria mundi huius amato-
ribus, cum mentistranquillitatefuftineant.' Horumfae-
pe precibus & lacrymis, magiftri errorum, hi fcilicet qui
lxtanturfuper muros codilateris,aDeifpiritu vifitatiat-
: que compundi, falutari quodam mentis eJcceflu de-
briantur; vel ce'rte ob tantorumamiflIonemfocibtum,in
lacrymas refoluti, triftitiai(ntolerabili & dolorisiinmani-
tate,in quandam amenriam vertu n tur. S equicur,Ef aufere-
turUtitia & exult atio de Carmelo. Carmelus mo ns eft, 8c interpretatur
circumcifip. Eft autem circutqcifiocarnalis,
paterfamilias oprimislamcommifitagficolis, vt reddanc
ei fmdurn temporibus fuis* Vocem calcantium dbftuti. Mc-
taphotamprofequitur. yindemiantesfiue calcantes, fi-
uc etiam metentes, cumfrugum, fiue vuarum attiferit copia
, folent cufti magna alacritate geftire atque cantare, 8c
interioremlædtiatxl voce, plaufu, fàltu etiam, & diuerfa
membrorumfinuâtioneexprimere.Atvbifuccifa,vèldi-
repta ab hbftibus, vel grandinata, autincenfafulminibus
fuerit vinea, aut agerdepopulatüs, rarusmefforvelvindemiator
apparet, & vixinueniens quod colligat, demiffo
capite,facie fqualida,mcerens & flens incedit. Ita ergo
errorum magiftri , quicolledisvndiquedifcipulis, in eorum
mifltitudine ,quafi in vinea fteriligloriabantur, buc-
cis crepitantibus , & multi faria vanitategeftientibus, ab
cis fidem didorum exigeba,nt quafi ex vuis præmaturis,
vinum perfidiæ exprimentes; Apoftolis vero, Apoftolo-
rumque fuccefToribus Dei Euangelium praedicantibus,
cum eis iam vel nullus, vel ranis effet auditor, & præ do-
lore maerebafit, &tàcebantpræpudore. Gratiasagamus
rratres Domino Deo noftro, qui ftultam fecit fapientiam
huius mundi, & fimpheitatepifeatorum,prudentiam&
f ublimicatem euacuauir philofophorum, vc qiii gloriatur,
jn glorie tur, cui honor & gloria per omnia fieciila
fæculorum-.Amen.
V A R IÆ L E C T IO N E S .
i. Vultnirrçiigiofï.C.Cam. Wwitreligiofi.
z. Chnftum.Id his autem. c. cam.Cliriftiim. Quid Porphyrio, Sc re-
1. qua vfque ad,In his autem/
3. Supcrbus.Poteftprarcerea.c cam. Superbus; vel adinuicemvniuerfitfr
czeera rfqae ad,Poteft przccrea.
4. Cogicationes.Çonuenienter àutem. CiÇam. Cogitationes. Signifient
itaef},8c tcliqua vfquc ad^Coxiaenienter autem.
5. Ianat Sequitur. G.Cam.Inflat Hanc namtfofcientiam, ,8c qu* fequunturvfqTie
ad, Sequitur, Errauerunt.
6. Quamcompaflione foluci, quot pro eis fuderunr lachrymas
milericordiaàffeéfcyC. Cam.g^compaffionefoluti,2««
mifirkordtit affecti, quot pro eis fuderunt lachrymas?.
7. Etdraeonfcm.Sequieur. C. Cam. Ecdraconem. Pcjfuat & idea’
& cztera vfque ad, Sequitur,Ec auferetur. V '
Sermo Trigefimus.
circumcifio fenfualis,circumcifio fpiritualis. Circumcifio
carnalis eft ludacorum, circumcifio fenfualis Philofopho- _
r.um,fiuehaet£ticotum>circmncifiq fpiritaalisCkriftiino- T ; la fratres, de quibus hefternadie allcgoricedifouta
rum. Iudsisvnummembrumpurgabatur, Philofophus Xjuinuss.hodiemoralitereiponendorepetimus Dixe
omniumfenfuum munditia glonabatur, Chriftianus ab rat.dehis.quidevitijsadChriftumconuerS.proficiuntin
omniinquinamentocarmsemundatur. ItaquePhilofo- j virum perfedum, quantum aliis, a fimiU^vanitate'con-
phorum citcumciiiomonti comparatur, ptoptet:mentis | uetfis.folebantpraiftarefolatij, HabitabuntmuiteCmayii
elationenj, quorum mita abftinentia vel fpedataconti- cm)pnfugïmiM^b,eftclatibulumxmllmifaciUahtorü E,
nentia, mundan* vanitatimilitabatj omnidenimfacie- : eccëplerofque refpiciens , pro collatafibigratiafiinerbibant.
vtviderenturabhominibus. Dupliciautemgaudio | re,ighorantesDeiiuftitiam,infe,nonihDominogloria
inillafuacontinentiafruebantur,quia&intcriusfibipla-j ri}&fuasarroganteriaditarevirtutes,pr^fumptionemiL
centes, in feipfis non in Dép gloriabantur, &foris laudes ; lorum latis elcganti exprobatu deridens, Audiuimus ( in
hominum aucupantes , in eorum seftimatione dèléda- j quit_)fuperbiam Moabjuperbutejlvalde. Vtinamfr{ 1
bantur j fedpraBdicannbusChriftidifcipulis,lastitia&: èx- nam non inueniamus tales, qui in Eliud verba
ultacioablata eft a Carmelo,quia rota ilia eorum fdperfti- • - •
ifa.164.
Ifit.16.6k
Ifit.l6.lQ
tiocoepiteflecontemptur, vndei|laexterioriætitia, non
habenscuiinniterecnr,euan uit, & interior exultatio, de-
fiderat o frudu deftitiita elanguic. Et in vineis non exultabit,
acres, vti-
. .... , , - à quotidie
prorumpentes, quicquidvidencuracquififfevircuris, ia-
aitando profligunt. Promittunt magna, fottiaqûæque
preponünt, ambulant in..magnis ,& iu mirabilibus fuper
fe, nihil fibi in opetibusgraue, nihilinfcripturisobicum^
iubikbit. Eadem eft tepetitafententia, nifiquod ex- rum.nihilinaaudifficile, ore tumidoprolbguenies de
preffuro eft, hanc eorum exultationem fiuçjubilum, in quibus Prophetafubiungit. SuperbiaMoab,&arrountiae-
vineis maximeperfonafle; inmultitudinenamquedifei- ius,&indignatioeius,plùfquamfortitudoeius.Optime Nona*.
pulorum pofiti, de contemptii m u n d id e voluptatis dedecore,
de'çorppris caftigatiônemagnificedifputabant,
8c inter difputandum, vanfflime tumebanc, 8cmiranti^
bus,laudantibufqueaudicoribusquaedicebantur, & in-
teriori iubilô&exteriori typo iocundabanturjquç omnia
tuba Euangelicaperfonancefublata funt.
Ait ergo dé Moab ; In vinkis non exult abit neqfiubilabit. Et
addidiij, Vinum in torculari non calcabit, qui calcare confueue-
rat. lift enim de Moab, qui,infapientiaefuaetorcularibus
ad hoc defudabant, vt ab auditoribus eorum exprime-
rerur vinum perfidiæ, de quo feripeum eift, Eel draconum
vinum eorum, & vehenum ajpidum infanabile. In ilia vinea
iam non operantur, quam à peffimis magiftris eicptam,
& indignat io eius ,plufquamfortitudo eius. Opti me. Non s
quatarrogans fermonibus opera, nec pr^fuinptionem fpiritusiquatumetinterius,
neclinguammagniloquarn,qua
femetipfium, laudat exttrius , nee typum , quo cateris,
veluTinferioribus indignans ,,.fe contends cunftis e-
uolaffe (uperius , aliqua fequitur in famftis operibus
fqrcitudo. idci'rco vlulabit Moab ad Moab. Ecce ha- Jfit.16.%
bes Moab , & Moab, Moab cui dicetur. Habita-
bunt apud te profugi met Moab j & Moab , de quo dicitur.
Audiuimus fuperbiam Moab. Primus humilis alter fu-
perbus; primus de fe prad'umcns, alter quicquid eft Deo
tribuens j primus opera fua vento yanitacis difpergens,
fecundus omnia bopa fua, in propria; confeienti* rhe-
faurorecondens; primus omnia faciens, vt videatur ab
1 1 1 1
I f