ipS
cur criftitia & læfa cônfcientià, fcaridaltim proximorum,
offenfio D e i, 6c confimilia. Sivero vtdicicAmbrofius,
paflio adeo fityalida vt ncqueas earn reprimere, tunc fu-
gias vel localicer vel alijstc occtiparido. Multum iu.uat
contra iram, fi quoties quis in ira excellent, iam fopita
commotione feiplum dure redarguat & rdprehendat, 8c
humiliter fe reum det, toto corde veniamab illis petens
quosoffendit. Gradus ’autem quibds contra iram afeen-
ditur,patent ex di&is. Primus eft,iræ refiftcre,cohibendo
linguam 8c estera membra ne excedant foris. Secundus,
curia homo iam per exercitia didicit non turban ex aduer-
fis, led eft quail in loco munito non curans ea quae fibi
fiunt contraria ; Tertiris eft, gaudere in tribularionibus,
gloriari cum aflunt, 8c defiderare cum deiunc.
C a p v i L I .
De inuidia &ortueius.
Q Vintum certamen eft contra iriuidiam, quam beams
Gregorius ponit inter vicia capitàlia, eo quod ex
fuiratione habeat vt alia vitia indefequàncur: licet Cafi
fianus & Iiidorus earn infer capitalia non enumeranc, eo
forlinm quodipfaex vitio capitali fuamducit originem.
Vt autem hums vitij naturam per fuum effedlum in te
comprehendas, 1 cire debes quod inuidia eft de bono al-
terius. Inuidis enim obie&umeft bonum fracernum, in-
quantum eft iibi malum.H oc autem dupli citer contingit
-veltripliciter. Vno modo inquantum iibi imminet malum,
& lie inuidemus quod inimicus nofter vel aliquis
qui nobis non placet-fit njàfter prælatus, timences ne nos
^déprimât, ôchdtincafu ftaretfinepeccato. Aliomodo,
inquantum refpicimus bonum proximi, nôri quod fibi
inuidemus illud, led quia dolemus nobis abefie, 8c hoc
eft interdum bonus zelus. Talienim inuidia debemus o-
| mnes tendere ad humilitatem, chàritatem 6c obedien-
tiam. Alio modo fit iftud, inquantum bonunrfratris eft
diminutiuum. noftræ præcipuæ gloriæ, Vnd§) inuidia eft
! prscipue circa ilia in quibus gloria coniiftit. Vndegene-
i rali ter vanæ gloriofi & pufillanimes funt inuidi, quiaifti
I riment imminùi gloriam luam,illi faciliter riment le lupe-
| rari,Hçc inuidia vbicunque venerit,filias lu as tandem lè-
cum adducit,quæ funt odium,lu furratio, detradlio,exultât
io in aduerfisproximi 8c aftlictio inprofperis eius.
C a p y t L I I . ' "
Qttomodo addileftïonem proximi peruenitur,&feruatur.
INuidiam vero dileâio proximi expellit, ideo deipfâ
dilechone primo curious
8c alia qhibus fratrem omfndit caueac & deuirer. Et fi
quando contra fràtrem excellent, humiliter fàtisfaciaf: 6c
fi firater contra cum fine caufà rancorcm concepiflèt,
quantum in ipfo eft in ipfum ftudeat pacificare. Hæcha-
benturini<5. collarionepatrum. Sedvidcamus quæ funt
ilia quibus inter mundanos carnalis vel officialis arçrici-
ria nutricur,& quæ ipfi vtuntur in vanjtate, nos vertamusr
admerùumgltbriæÔcamicitiæ augmentum. Dicitautem
Auguftinus 4. libro confeflîonum,quod ea quæ amici fe-
culares in anricis quærunt, (une colloqtri 5c conridcre, 8C
viciflim beneuqle obfequi, fimul legere libros.dulcilo'-
quos, fimul nugari, ÔC fimul dehoneftare, ÔC confimilia.
Ita funt aliqui habentes amici tiam non fpiritus Dei, licer
tamen non turpem vel nociuam, qui fimul cauentmu-
tuam offenfionerh 8c feinuicem palpant in vitijs.Non au-
tem tafis inter posdebet eflè amiciria.AudiHugpnem de
hoc bene traclantem in libro de amore : Fruamuricaque
nos inuicemin fimctificatione, vt feiat vnufqilifque vas
fuum poflidere, & proprium corpus in fandtificationc 6c
honore, non in pàluone dèfîderij. Fruamur in iuftitia, vt
infpiritulibertatismutuonoscoerceamus,mutuo corri-
piamus : quiamefiora funt yulnera amici, quarn fiaudu-i
lenta olcula inimici. Ergo fimutua deledtat verboram
collatio, fiatlèrmo de moribus, fiat lèrmo de fcripturis
mine de miferijshuius vit^.ingemifeamus, nunc deipe
futurorum bonorum çongaudeàmus, nuncmutuifecre-
ti reuelatione recreemur, nunc fimul ad illam beatam vi-
fionem Ielu ac bona coeleftia lufpiremus.Si Vero nonnun^
quam v tile eft, tenlumànimumad infèriora quædam 8c
iucunda laxemus. Sint laxamenta ilia pic na honeftatis,
vacua leuitatis, & fi careant nimio pondéré, non tamen
careantædificatione. HæcHugo. Et ita etiàm cpriS iunt
gaudiainterponenda, & maxime inter aniieos , dulci 8c
deuoto colloquio folicitudinum & curarum obliuifca-
mur, & tune maxime decet vt lætamiàciem præferamus.
Ethæc funt nutrimenta charitatis, ita tamen vt vitianon
palpemus, ièd humiliter 8c benigne de vitijsnos mutuo
increpemus.Hoc enim lècundum Hieronymüm,eft maximum
fignum diledtionis, fi e tiam de minimis quibufli-
betexceln.bus featrem corripiamus. Igitur admoneamus
proximiim de peccatis,de moribus inordinatis,de verbis
iocofis, duris, vanis, & confîroilibus. Et quem-viderimus
excedere inIpiritualibusexercitijs, reducamus ad viam,
admoneamus de pafiionibus, burina, fingularitate, ÔC
huiufinodi.Igiturvtdicitbernardus.ferueatettaminno-
biszelusifterec.ueatamoriufticiæ,odiuminiquitatis.Ne-
mofratris vitia palper, peccata diifimulçr nemo. Nemo
dicat : Nunquid ciiftos-fratris nui (urn ?go ? Némo.q trod
diledtione proximi aliqua dicamus. Et priihb qtiibus '' infeeftiequanimiterferat, cum videritordinem deperi-
mediis dileâionem inter rios mutuo lèruare pommus. I re,mi_nui difeiplinam. Eft enim cbnlentire, filere, cum ar-
_____ J _______ 1____ r i-i _ r 1 . ! ____ ot A:_________-______________ guère pollis,& fcimus quiafimilis poena m_a_n_e_a_t Cfà. cie_nc_cs
ficconlcntiemes.
C a p v t L IU .
, Qmd ita fßhomobabebit vt diligatt & dihgatur
ab omnibus.
Ihil itaque melius eft, quam vt Dèum 8c proximum
i - ^ diligas, demutuam charitatem habeas. Nihil vtfifus
qüam yt tuab alijs diligaris. Pririium clâtttméft, quia in
Deinde quomodoquilibettalem fe exhibere debeat, vfc
ipfediligatur abalijs, & alios ipfediligat, & e x hisfiifii-
cienterremediainuidiç apparebunt.I^e primo /cias quod
vera, perfeda& indirupta diledriofolum inter tales in-'
uiolabiliter leruatur, qui inrit vnmsjpropöfiti, ynius veile
& nolle,& quodammodo vitijs omnibas expurgati,vtiii
i(5.collarionepatrumdicitur. Etitafumma erit dileâto
in patria, & fui fiè t vera in paradilb , fi non primus homo
ceçidiflèt. Attamen fimt quædam media quibus dile^ïiointernosacquiritur&
feruatui^etfinonperfèifta.Primum ± ______|___ _____ _____ ________ ____
eft,quód & inuidie fiimmum eft remedium Vt vnufquifij; I dilerilione adi ua, id eft, qua diligimus nösrcönfiftic legis
toto corde omnia quæ mundifiirit, ex quibus contêritio, impletio & finispræceptorum.. Secundum dicit Arnbro-
rixa vel inuidia oriri poflît, cordialiter delpiciat & cal cet, ! fius:Ifaq; primo in quit puro bmnesdiligamusalfed:u,ca--
fiue fintdiuiriæfiue honores. Secundum, ne quis làpiens j ueamus onmes offenfiones, fimus omnibus fideles iri au-
fibi ièquatur propriam vqlantatèm nulli aequiefcens& , xiliotéporc oppbrtunb in infirmitatibus,fimus omnibus
hoccaulàt maximedifcordiam&fancorem. Tertio, vt j fidelesincorililiocûmibdigenfintétatîonibus,gaudea-
iciat homo omnia quæ vrilia funt ac neceflària poftpo- • mus eu gaudéribus,facile cedamus, libétèr Qblèquarhur.
nenda bono charitaris.Nam fihabeamfidem ita vtrnon- ' Si ita ipli omnés diligamus,idé .(êntientes,ide.m volenteS,
tes transferam,fi linguis angelorum loquar & hominum, nofinetiplbsinchafitateperdétcsi"iad:Komnibus omnia
chantatem non habuero nihil mihipfodeft.Ideo fiiper o- charitatis affe«5ki,infirmis iri firmi,fortib? fortes,haud du-
mnia exercitia in omnibusoperibus, præ orfinibus debc- ! bium quin ab omnibus diligamur. NiJu^enim lècundum
mus quærere charitatéfraternam'. Nec eft, aliquod quo.d Auguftinum tantum prouocat ad amâdum alios, quam fi
^ Dominus Angelorum in nobis inueni- no^prms prouocauerimusamâdo.Igitiir'fi vis axriari ama,;
re defiderant, ficut fraternam vnionem & mutuam.cha- vt quida.ait. Audi quo modo debemus nos reddere ama-
ritatem. Quarto,vt vnufqÉlfque ifacundiam frimmopere.- -biles. Ait cqeleftis Ambrpfi Itàq; id agam9 y t cfi fèdulitàte
commendemus æftimationem ôpinionemque noftram.
At primum placiditatèm mentis &animi benignitatem
influamus in affeeftu hominum : popularis enim gratia ei):
omnibus bonicas, nihilque tam facilehumanis fenfibus
iilabitur, eafi manfuetudine morum ac facilitate, mode-
rationeque præcepti ^ affabilitatefêrnlonis ,jycibofiim-
que honore ac patientia fermonum mpdeftlæquç'adiu-
uetur gratia, incredibile quantum proderit ad curiïulum
dileâàonis. Igitur fecundum Bernardum: Exhibe te inter
fratresofficiofumiaffecftaofumjgrattim.Humilemjtrada-
bilem,-infirmitates eorum tam corporitm quam anima-,
rum libenter fupportans. Iuua obfequiis, conforta collo-
qiiiis, confiliis informa, orationibusfoue. Itaque fi.ficfe-
cerisprobas te diligere,ideo'que ab omnibus diligeris.
C a p v t L I V .
loquela, in taciturnitate. Si vefte preciofa indutus fueris,"
adeft: fi huriiili, amplinsgloriatur. Si loqueris, gaudet,
quafi bene dixeris. Si races,laudat te,velut humilem. Ipfa
iempërfuggerit, & magnumdefideriumingeritadilla'in
quibus laiis 8c honor coniiftit, etiam pcrmagnaperictila
8c laboîes,&maiorcmfortitùdincm datfuis amatorjbus,
quam fpes cceleftis bcàritudinis yenspræliàtoribus. Ipià
cft^uæ multistaritinn defiderium ingerît, vt fi ignores,
pûtes Spiritum fancftumvltra communem curfum cordis
illius fiiperabundanter & contra, ordincm charitatis in-
fluxifiè, ita vt aliquis pauper, miicr&fiùdus, virtu tibus
vacuus, pafiionibus plcnus ,mmltôs velir&defideratde
fua paiipértate locupletare. Tantum enim defiderium
ingerit, vtrefrenari nefoiat, non acquiefcat confiliis. Ve-
rum, audiamiisfuperhbcexemplum, vt cautiores circa
hanc fuggeftioriem reddamur. Audiquanto defiderio taies
ferueanf, Plenusfiim,inquit Heliuaitogans, & coar-
tat mefpiritus vcerimei. En venter meus quafi rauftum
► ' : De acedia, & remedia.
? Extum certamen eft contraricediam. CuiuSnaturaeft
..... , , « . àbfqueipiràctilo, quod lagunculasnouas dirumpit : lovt
tædium bomgeneret,animi torporém caufet, men- quar & rëfpirabo paululum,aperiam labia mèa &refpon-
tem graiiet triftiria.ad fomnum-&diflolutioneminclinet, |-<|ebo. O^uanto ardebac ifte defiderio, fed vanæ gloriæ
horrorem loci & cellæ faftid5um,Fratmra cbntemptum 8c j Videbat enim fecundum Grégorium, fan dos prædicato-
afpernarionem gignir,nil opéris liber,maxime fpiritualis: j resprolocutioneM vcnerari,ideolocütfonis'eorum cel-
nam interdumopus manuum arripit, vt poflît fpiritualia, ! fitudinem 8c non vtilitatem inrenrionis imitari cupicbat.
orâtionem & confimiliarelinqiiere. Huiusfiliæfuntma-j Neque enim hoCamauit quod îlli, fed hoc fummoperê
litiæ, id eft,voluntas machinandi malum, defperatio,pu- appetiiiit vt clariis hominibusoftenderetur. Hæceadem
fillanimitas,rancor,id eft,odium inueteratumjtbrpor cir- •beftiafuggeritgradumclericatus prefbyterij veldiacona-
capræcepta Dei, euagatio mentis circa illfcita. Summum tus: fi qüis tamen vellet eum cogéré, nam per fe non vult,
remedium contra acediameft, nunquam eedere, fedre-1 rieipfe videaturappetere.- Vide fuber hoc exémplumîn'
pugnando acediæ obaiare , &èam vincere laborando. | libro de inftirutis coenobiorumCaffiani.Non poifunt va-
Atcamen poteft homo opera fua yariare vt mine oret, rietateshuiusbeftiæ explicari, fédvbicunque proieceris
fiifhrleCTar-nnnrmpdirprnr vmim n/M-i A i s î t - ™ ________i.......n r -J-
nuric légat,nunc meditetur,vt fi vnum non fapit,fapiat a-
liud,, ficut febricitâhti guftüm infedum habenti appo-
arnitur multa fercula : ica contra tædium cordis, valet va-
netas adionis. Item valet corapundio. Qüi enim luget
feipfum ,nori houitacediam’, aitCliniaçus. | Item ligetur
ifte tyrannus menioria offenfionum & delidorum fi
eam, femper ftat acule.öfedo ficut tribulus. Ipfa enimfic-
ut allium, quoties vnum tegmen remoueris, aliud adhuc
habetinterius. Vbi aut'em ipfäintrauerity matreiridolo-
fäm fequuntur fili*perueri«,qu*fiintinobedienria,con-
r o i t-ci - | tent*0’ *a^ n5ia»hypocrifis,perrinacia,djfcördia,’übuo;-
ihonum &delidorum , rumpr*fumpflo feüinuentio,Quam vanaGloria, fivin-
& intenta meditatione fiitu- cere defideras, caue fiimnio ftudio, ne quiequam inten-
tionÖvanx glori* incipias facere, cogitans illud Saluato-
percutiarur opere manuum.
rorum bonorum. .
C a p v t L y ris:Receperunt mercedem fuam.Et illud:QupniamDeus
, ' ' - - difljpauitofla eorum quihominibusplac^nt, cöfu'fi funt,
De triflitia & pugna contra eam. quöniamDeusfpreuiteos. Etilliid:Si adhuc hominibus
, " » j placerem,jChriftifeiuushoneflem. Secundodebe^hiti,
^ O ta q u o d triftitia mala duplex eft.Nam quandoque ! qUOd bonaintentiorieincepifti, fimili cüftodia ab inqui-
A-^ldicitur.triftitia geneiraliter, itavtverfeturcirca om- natidpeyanaeglorii cuftodire.Item: QuicquidfinguJare
nespafliqnes. Namin omni paflione eft inuenire trifti-
vtiam 8c deledationem, fècundum quod fuum obiedum
adipifckurvel ab eo repellitur. Et hanc fuperabistrifti-
tiam, inquantum fingulayiria extirpaueris, fi multufzi,
multum rfiparum ,parum : fi omnia , ipfam necas ,fèdad.
hoÈ qtiisidoneus ? Alia éft triftitia fpecialis, fc^icet circa *
diuina tædium. , & ifta'poteft comprehendi f^b acedia.
Triftitiæorigodifficultereft cognofeibilis, eo quod tam
multas habet origines, omnia videlicet vitia &affedio-.
nes. G on tra hæriduq vitia, triftfoam & acediam, p ugnat
charitas Dei ,vqiiæ nunquam éft ociofa contra acediarri,
.& ciiius frudüs eftgaudium contra triftiriam. Ad quam
charitatëm tripod graclii proueharis.Primus eft, fic vti li-
citis & concerns, vt ramen illicita dëuites. Secundus,fèr-
uéntiori defiderio omnia quæ Dei funt ftudiofè facere, 8c
in fè &in aliis promouere.Tertiuseft,tanto affecftuæftua-
rç adDeum,qüodfine ipfo quafi viuere non pofiis. Valet
aeglorii cuftodire.Item: Quicquid fingulafe
eft, & vnde laus,& gloria poflet conouiri, femper vitan-
dum eft bellanti contra hanc beftianf, namlnde niitiitur.
Pfincipiumpriuarionis van^glori* fecundu Cliniacum,
eft chftodia oris &"amor ignominiae. Mediu verQ eft prs-
cifiQ omnium vitiofaru intellecftualium adinuehtionum
van« gloria. Finis tamen fi finis, &abyflb vtique eft fi nis,
ea quxfuntad ignorniniam confummantia,coram mulri-
tudine miferabiliter adinuenire. Chryfoftomus: Vnicum
vans glorias remedium cft,orare Deum vtipfe te lrberet.
C a p v t LV II.
Depugna contra fuperbiam. \
T 7 Ltimo aggredien da eft ipfa fuperbia, viriorum regi-
• V ria, viriorum radix, virfutum omnipm deuocatrix,
qu« tants eft fortitudinis, & feuericaris, yt Luciferum
etiam contra triftiriam deuqta cqnfabtilatio iniaona eiiceretde coslo. Atcamenpiier DauidcorifiderisinDocietate,
memoria benignitatis 5c mifericordia: Dei. Item | mino per humilitatem, Goiiamquantalibet effet ftatu-
deuotus cantuSjVt dicit Iacobus. r«énormitaceere«ftus,proftrauit. ^ftautem fuperbia du-,
'C a p v t f i j | I plex. Vna fpiritualis ,;pulfansvirtuofbsde perfèétiotte.
J Alia Carnalis,qux minus perfedos pulfat de aliqua excel-
Dev ana gloria & pugna contra earn. | lentiaexteriori. Nam natura primxeft,jnCorde fiioma-
/ j gna merfta fibi depingere > fpedalemgratiamfibiattri-
1 omnia prasdi&a viria viceris, quod fine maximis ja- buere,quantum fè Deus diligat cogitate,mirari quod non
y boribus 6c mulris doloribus non fit: fkanien fit, tunc faciat miracula, turbari quodDeüs non dat fibi nefcio
airiphusneèeflèeftdvanagloriacauére.Hsccnimoccul-j quidfpeciale, aliosVelurcarnalesdefpicere,^c. Eth*c
te virtutibus & ingerft,ita vt v ix i fpiritualibus femper va- eft multum periculofa, plus quam Viria carnalia. Nullum
leat comprehéndi.Hsc eft mukiformiter vana,femper 8c vi.tium eftquod ita omhes vircutes exhauriat, cun^aque
in omnibus vanitatem ingerens,in veftitufin apparatu,in J iuftitia 6c fenóritaté hominem exfpolietquemadmodum
■ .-V i 1 ■*. , «! R 4 huius