A
84». l+.
IV ,
B
C
D
ItM.S.
fancUmvnominat.fiue, cum ex aperte didis,his etiam fe-
quentia elicit', qfiemadmodum confubftantialit riomeni vt
fe ipturæ congruum intelligentiç credimm elfyquod plu-i
rimisapercepofitis videretnr iuxta intelligentiam necel-
(ario congruere:Didum enim eft : Ego&patezfitumfumus:
& , omma,quapaterfacit, bac &fiUusfacitfimiuteï$c quæiu
hancformam feriptafont. Et celte his, qui folaih intuen-
tur literam,contraria viderentut illi, quèd aperte didum
eft : Pater maior meeil, Sedtatnen,quoniamexhis,quæa-
perte d id a erant, neceflârio eonfubfiantiale lèquebatur,
& verum,& fcripturæ conlonum eflè,indicatum eft.
$imili ergo fätione & quod dicitur etiam à Filio elfe
Spirititm fondum , non quidem ad literam, & aperte
in feriptura pofitum eft; led ea, quæ aperte didafont , fe-
quitur. Quæ autem cqncelfo ex neeeflirafe fequuntur,
& ill&vera fint neceflècft. Quemadmodumindifcipli-
nis Conclufiones , quæ printipia fequuntur. Scriptum
quippe eft ; Spiritus veritatis. Aeyeritas Filius eft ; & ab eo
audire, & accipere , 8c mitti,Sc infufflari dicitur. qüæprofe-
d o omnia Ecclefiæ magiftri dußvexponerent, per Filium
procedere dixerunt,& ab illo,eflè,habeie ; vt ab ipfoacci-
pientem,& ex ipfo elfe* ac procedere,& quæprædida
font. '
Si enim.quoniam verbis di (Station funt;intelligentiam
quoqueillórumrepeUamus, plurima profedo&necefi
faria, Sc conçefla, vt didumeft, eiieiemus. Sed & ipfum
Trmtatis nomen ï&cfubflantiam, 8c perfonas, ingenitumque,
q u o i i n pâtre àicitat^Scconfubftamïale, quia feriptum aperste
non eft, fimuléiiciemus. Atqui ,fiquis literarum fonis
aftideat, neque in fymbolo communis fidei feluatoris de
5 an d o ipirieu fententiam concorditer habere confitebi-
tur.lllic enim à pacte procedere dicitur: hicautem, ex patte
procedere.Sin autem hic,4 , & ex, quantum ad intelli-
géntiatiipihil difFert,cur & ex, & per,nihil ab inuicem dlf-
terre non dicamus ,.eum ex pâtre per Filium procedere,
Spiritum làndumaudiamus ; Maxime citmtifendrPa-.
tres.vriiuerfoUter,per,&,ex,nihil difterie indiuinis, definite
velint-
Verum ,quid neceflè eft , circa præpofirionestantun-
dèm valentesdiu iminorari, quando,& fandos apertifli-
me audimus dicentes; quia, eflè habeatà Filio, & ex ipfo
fir,atqueproçedat? Itaque illis quidem j quæ in feripturis
aperce font pcilïta , cum pia deuotione credendum eft.
Quæ veto ilia, non dixit, non font prætipitariter abiieien-
dajnifî in eis m.anifefta abforditas deprehendatur, quæ
coin munis fidei cohfeflionem périmât. Quod,!! abfiierit,
6 ifta pie font admittenda;maxime,etiam neceflïtate cogence,
propter eps, qui fidei veritatem viblarè moliuntutt
iraitando in ea re veceres Dodores , quiin rebus arduis,
vigentibufque nego tiis necëflàriis additionibus, & feri-
pcurarum-ftnfoi maxime congruis, gcegem Chrifti dilfi-
pare nitentesdilpulerunt. .
Etnunc quoque licet in fymbolo feriptum non fit de
Spiritu fon&o,quod Deds veius de Dfcp vero fit;fi cum id
veniretin dubium, ecclefîa.illurn errorem repellere fiita-^
gens-Hoc lymbölo adiieeret j putanda noiï efiçt bfolphc-
mare. Nam fi quidem omnia aperte foripta effent , nulla
hæréfis caputadcollere atrderet. Nunc autem ppörcet &
hærefesin^nobiseffejpropter quorundam nequitiam, vt
probaci,raanifeftifiant.Sed & fcnitamiritfcripturasiài&nm
non eflèt;fi omnia lucide,& aperte fcriptaellènt.
ïta igicur & fidei principiis , ôC fcripturæ tcftimoniis
non folum nihil prohibentibus, verum, & plurimum iu-
uantibus, arque hoc apertepftendentibus, tiiàgiftnlque
Ecclefiæ hocplurimisinlocisaperteaflereatibus; bifque,
qui contra negant, neceffàrio in magnas ^bforditates in-
eidentibus:.tradital*que omnino de S.: Trihitate ràtionès
çouuellentibüs : quæ o Al nia plüribus fiipradempnftrata
fonc.*cx filioquoq-, procedere Spiriruth lanftum, tempore
vrgéee,in fymbolo adiedum eft^Aiunt enim, quoniam
poftprimam fynodùm hærefis quædam, quæ'filio patris
nomen applicarec, Græce yioweito&M di<5ta pullauic;'dt-
csns.filtumpatrsmejfe Sftritusfaticiïripfum vero jpiritum nepo-
tempatris. Quapropter Damalas, qui tuncèrat Romanus
Epifeopus,coado Concilio,fymbolo adiecit ,exfilio procedere
Spiritum fanttum -.illisfcilicet obfiftens, qui dicerent,
eum ex filio nafci. Qui enim ex pâtre per Filium procedit,&
ex pâtre,& Filio procederedicicur,exFilio profedo geni-
tuseflè non poteft. In fonda enim Trinitate; qui ex primo
fine medio eft, Filius eft iuxta natiuitatisproceflionem.
Spiritus autem fondus ex vtroqueexiftens , videÜçetex
pâtre per Filiunr, iuxta,S.Cyrillum,præternâtiuitatis ter-
minum prodit.procedens enim eft exprimo per medium.
Idcircôadiedionehaccontradicentçsrepufify ,
- Atteftantur his partim antiqui Ecclefiæ magiftri,inter-
| dum eos refellentès, qui fpiritum vel creaturam, vél fibj
filium dicebant; vt magnus Bafilius, cum dicit : Non rquia
nonfit ex Deo per filium: & quæ talia, per quæ fiUumfilij, eftè
négant Sç per filium procedere dicunt :. partimvero & hi-
ftorieus quidam cognomento ^Sçylix, in ea, quam fcri*
pfît hiftoria, additionis & caufom, & tempus expofoit.
; Sunt item,qui dicant,quofoam.cx Arij væfonia, cumvel-
lentfilij maieftatem imminuere, à folo pâtre foiritumfon-
dum prodire dixiflè. Qui cum vellent blaiphemam ops-
nionem tueri: piétatis armis contrapietatem vtebantur,
j vociférantes non oportere Niceni Goncilij quidquam
fondionibus adiici, neque enimilltcin proceflione fpiri-
1 tusS. filium patriadiedum effè. Arque hæc dicentes, Ee-
clefiam feindebant, religionifque opiniojnem ab impèri-
tis, ac ftulcis, vt, quiantiqu?reuererentur,capiebant^
-In dicio enim & B. Maximus in epift. ad Marinum,adr
ditionem hanc, non quaiido Ecclefiarum fei Aura fada
eft : fed longe ante, additamfuiflè, &fortaflisantefua
temporâ-Fuitautemeo tempore,quo fextafynoduscon«
flata eft. Propterea, rebus vrgentibus, cum quofdam
OccidentalisEcclefiæhæc peftis paulatim, ac lênfim in-
ficeret: conueniens fynodus, ex filio etiam fpiritum pro-
cedereifymboloadiecit, adquodRomaniPontificis fof?
feeiflèt autoricas,quæ etiam fyhôdos reliquas roborat. |
Neq-, fane mirandum eft, Romanum Epifcopura,Ec-
clefiæprincipem, ipfum conuocato Occidentalium Epi-
feoponim Concilia^illud decreuiffè. Nam, fiprouinciæ
fope fingulæ Concilia celebrauerunt , eilque audoricas
derogatanonéft; mulço fone magis hoc ille pôtuit, çum
omnibus circum fè Èpifoopis,qui paftor primus, Sc-Eccle-
fiætotiüs pater, V niuerfoliïque Chriftiahorum omnium
iudex eflècôprobatur, Apbftolicâ huricantiquitateprin-
cipem fupremum appellante,decreti{quçj:égi js ipfom fta-
tuentibus,ac rebus ipfisiçàeffè clamantibus. Et quo fine,
impoflibite profedo eft,Ecclefiaftica neeôtia cradari, at-
que dirigi: licüt^B. Stephanus iünioraduerfos ços : qui,
quoniain i’magipes omiies deftrüendasftatuebant, «kpi'ô-
fiufyoi appellati font, reftitit: tum-illi Concilium Gon-
ftantinopoli feciffèht , eis non licere Concilium celebra-
rè affèrens,nifi Roman us Epifoopus,vel per Ce ipfomi præ-
fcnspræfi<feret,vel ab eo miflî,alij,iuxta confoetudinem,
locum eiiisÄhplereht. Nempe enim ab Ecclefiailia, nulla
vnquam de fidëièntentia manauic, quam vt blalphe-
mam,& noxiamEcclefia nunc omnis damnetjfou anathe-
matizettquando mgehtes fludus, plurimaque naufiragia
contra Éeclefiam mere. Nifi enim iftafofoipiamus, nê-i
fcio,quid validumi&ratum fofceptürifimus: vel, quida-’
pértimmum licet,àtque con{picuùm,impudentiflîme re-
pudiâtutinon firrtuSï '
Si iginiriftà de illoVera font, fine quo poflibile noncft
EccleliaftiCa decèrniradqp decernendum,cum pau cis,aut
cum plutibus cohueniar » minimum refert : fimulqüe-, in
re aperta, & , quæàb omnibus Ecclefiæmagiftris tritaeft:
{ deS. lcilicet ïpititus proceflione, opùs fion faille citare
! orbem, veiuti ea quæftio valde effetambigûa, atque idée;,
ômnibuséçmmunicandà. Qui-eiiim lémel percepif-
font partifiliiitti eflè coftfubftântialem, eiiilq-, incommu-
tabilem imagitiém effè,& partis habere omnia, præter folum,
patrem èffè: & nunc-quidem audirent Ipiritucn veti-
ratis, & filïj eflè, &abipfoaccipere: nuncaütémperfi-
liü procedere, & ex filio eflè, fi&utietia ex pâtre,& ab ipfo
habere eflè , &qùæ tafia prædida font: ex filio etiam procedere,
dübitare non poflènt, maxime cum foirent,quod,
quihuiufmodiprihcipiaconcedunt: idquoque quodea
foquitur, necelîàrio admittunt:vtque Orieritalis Ecclefiæ/
Ouandi) I
additio il’jl
fiüocim, a|l
Jÿmbolum 1
fitfafta
agiftri,
loatttej
Scylax
Conftanü.
n o p .fctî.4
p f i t d e I®
p arato iibm
Conftuti.
F
nopolita-'
n is- Gefti
c x vo lw e,
x a « » ,
V.
LegeBtll,
1 . 2 . de
Gbiifio
c ap . n .
Primatui
Romani l
Pontificit
E x ilâ t vin
h u iu s B. ~
Stephaiti
magiftri, Arhanafiüs,atq} Bafilius., fpiritum |filio,eflè ha-q
,befedicunt, maioremqiie Ipititufifium, caulæ ratione afo
forunt : CyrilluSqüefoper Ioannis Euangefio,ôi plurimis i|
opufculorum foorum locis,hoc ipfum clamat.-prçter Oc- |
cidencis magiftrdsj quiinnumerisin lotis dicunt, expa- j
tre, acfilioi veiuti ex vno principioprocedere Ipiritum j
’ ,fondum:opus eflè nonyidebatur,de nis,,quæ conceflàeP v
font, f Occidentales Patres moleftias path.
Porro, fîquis interrogetjquid fit, quod j cum iftaaddi-
tio £iîtiquafit,non etiam ab Orientalibus fymbolo infer-
tàlit? primum quidem, débita fobiedionc, acreiierentia
Romano Pontjfici,eiufqueÊeclefîæfecundum Eçclefia-
fticas regulàs reddi ta,,nihil ex hoc in fiele, vel difterre,vel
contra (entire putabantur. quod etiam vere fie erat. De-
in.de , necelfo nonfiiitj redam , & congruam de filio, Sc
fondo fpiritu iptelligentiam habentes l ‘cum additione
fymbolum legere.fatis enimerat,etiam,lmeifta,legendo,
non eflè contrariai opinionis,néqile putare,eos, qui,cum
ifta legerent, fidei vericatè excidiflè j illisque^vnitos eflèï
Nam,&poftantiquumfchifma,cum rurfus vtriufque Ecclefiæ
fada eflèt vhio , Græcqs Latini nihil coegerunt,
fymbolum cum additione legere, velalijs Eçcleliafticis, |
1 ritibusmorefoo vtij fed triafolüm ab eis polfyfadam v-
! nionem,requifita funt:Primum quidem,vt Romani Epi-
fçopi memoriam in dyptycftis, hoc eft, incanone miflæ
facerent. Secundum 5 vt vniuerfolem iudiçem Chriftia-
i norumomniumputatent,eifecundumantiquamEccle-
i fiæ confoetudinem reuerentiam reddentes. Tertiuin, vt
i Romanam Ecclefiam in Ecclefiafticis dogmatibus ma-
tremfidelium, atque magiftram fona fomper fide eflè,cre-
I derent. Cetera locis fois manerépermiflà font. Sed nunc i
quoque inSicilia,& ea,quç magna, & antiqua Grçciadu-
dumvocabatur,cum Græciplurimiinhabicent,Orfonta-
lisque Ecclefiæ moribus, & ritibus vtantur: quia folum
j Romanæ Ecclefiæfobditifunt,non'tôguntur fymbolum
cum additione legere j fod lola, vt didum eft, obedientia
Ecclefiæ impenfa, cum non fint contrariæ opinionis, ni-
hil ab eis amplius exigitur, visa hac re, cetera etiam conti-
neri arbitrantibusLatinis. quippè, non in verbis, fed in
fenfibüs religio noftraconfîftit, fecundum Theologum
Gregorium.
His,fi quis obijciat,oportuiflè Græcoseriam vocari,&
i fynodo de fententia omnium coramumcare-, primum
quidem, cum nota omnino res eflèt j neceflè nonfiiit,o-
mnibus hanc conueniendi moleftiam indicere. neq; ne-
I ceflèeft, omnes omnibus adeflè Concilijs: fed primum
quidem patrem, Ecclefiæque paftoreqp. Ifta enim fib ii
principio per Ecclefiafticas leges foparata fiint: & valde
conuenit,vt, velperfeipfom, vel per nuntios Concilio
adfit,ac præfît. Nam,Stille non adiuuatjinania,& hefter-
nafont omnia.fine hpe enimEcclefiafticatrjidari, ftatui-
[ qqe non poflunt.coriftatquè, fiue cum pluaibus,fîue cum
pancis,quod ad fe pertinet, implere poteft.
Alios vero non opus eft vocari omnes ^ipaxime, qui
font remotioresjqpofque vel viç lohgitt^o.vel alij euen-
tusrerum, quales læpenumero emergufit, impedierint.
A tque ifta, cum magna non,vrget necelfitas,cumquæftio
perlpicuaeft, ne orbem vocari opus fit: quando ipfo fo-
J cumfàcillimè magnam partemeuocarepolfit, & cum eis
ftatuere,atqüe decernerewDeinde,nonconuenit,votatus
quilpiam, an inuocatusfuerittinlpicere} fed, anverafint,
quæ ftatuta fuerint, perpendere(; ne videatur quilpiam
non veritatis curam habere; fodfölum, quia vocatus lion
filent', indigne ferre : quod iftimodoiaciunt, dum Honores,
ac primatum fcdantur, vt fub Romani Paftoris
cura, & ooedientia, iuxta antiquum morem non lint;
adiedionem fymboli, vt câufom rationabilem præten-
dentes. , - ; ;
Hoc autem non religionîs, ac fidei, fedfoperbiæ potins
apertuni documentum eft. Nam, liadditionem im-
piam èxiftimant; curfondiMaximi temporibus, atque
ante hune, quando fymbolum ita omnis Oçcidentalis.
[Ecclefialegebat, Oriens totusfyancimpietatemnonre-
j darguit; neqùe ab Ecclefia Romana abfoiflus eft ? At id
! quidem illi non fècerunt; imo qoada fextaj & foptima
Biblioth. Vet. Patr. Tom. 14.
_________________ ________________________ _ m
fynodo; adiedionem liane, vt piam aliqüido comproba-
uerunt. neque, quia vocari non fent,grauiter tulèr unt, vt
modo iftifaciunt.
Cur enim & ifti, vt illi, his, quæ tune décréta fiierunt,
contend non font? Aut enim iftas fynodosexfocratine-
eeflè eft, vt ab hominibusimpijs conflatas; atque ita eos,
qui in illis filere j fondos, vna reij cim us ; Vel, iftas probate,&
qui illas coegerunt;vtpios,acreligiolbs vna lufoipe-
re. Hoc autem noftros tune Occidentalibus cohgruiflè
fignificât. Quocirca, neceflè noafuit, vt didum eft, iftos
épiigregari; cum vel ex fidei printipijs, àcfondorum fon-
tentijs, additionemrediflimameflè: perfoafomeisfhifo-
fot ; vel ab his, qui addiderilnt, caufom, ac neceflitatem,
confonantiamque,per omniaaudiflènt.
: - Acnoftri, vtdaturintclligi,religiofiorescircafidem,
quam illi, modo inquirunt, quod tune illi non quæfie-
runt. Confiât enim illos tune, vtveritatisfautores, legi-
timæque fobiedionis foruatores ceflïflè, nihilque inqui-
fiflè amplius. N os autem, noftra qùærentesfob prætextu
do^matum Ecclefiæ fcilforam machinamur,, adiedionem
in auxiliumfomentes. Atquinoftriquidem, quam
I diuneceflarium debitum foruantes obediebant, nihil o-
pus eflè arbitrabantur foorfum Concilia facere. Adiedionem
quippe v.r-foraine Vtilem, ac neceflàriam foiebant.
Fofteà vero quam.foorfom eflè yoluerunt,additionem il-
lam difoelfionis caufom idoneam,vtfibi videbatur,nadi,
neque vocari obedirevoluerunt. Nam, ficonueniflènt,
contra fe ferendam fententiam no am bigebanr, eompel-
lendosque; vtquamipfirefiigiebant, Romano Ponrifici
. obedientiamredderent. Idcirco læpius ad Ecclefiæ vnio-
nemvocari, adiedionem priusauferripoftulabant: qui-
bus relponfiim eft, quod fi quidem nulla fui (fot adjedio-
nis caufojnô' fuiflèt àprintipio appofi ta .Erat enitri,quando
vtraq; Ecclefia fine illa‘adiedione fymbolum legebat:
atque ex filio procedere Ipiritum fendum, apud omnes
in Ecclefii#reticebatur: cum,nulla de hoc eflèt quæftio,
Poftea vero quam quibuldam contra diçenribus,pofi-
tis fideiterminis, fîliumq; minorempatre blalphemanti-
b us,quia feriptum in fymbolo no effet, Ipiritum fondum
I .etiam ex filio procederejac propterea filij ad pâtre identi-
tarem,incommutabilitatemque auferenribus,didio ilia,
prq.declaratione fymboli adiedaeft: communibus Ecclefiæ
magiftris con cinentibus ; quam nefas eflèt auferre,
ne aduerfo co n tradi ce n tium opinio locum habeat,ac per
huiufmodi abolitiönem yera eflè videatur.
Si quidem igitur cofentitis veritati, pro hacnobifcum
liantes; aut vos etiam cum adiedione legite, quæ bla-
Iphemis ora obftruit; vel,fine haclegentes,nolite opinionis
eflè contrariæ, neque nos putare blalphemos. Et fie e-
nim çum veritate ftabitis. Non enim in verbis, fed In lèn-
fibus,religio noftra confiftit. Et, fi vultis, hoc tantum vo-
bis indulge mus, vtnobifeum conuenientes, rem hanc in
commune agicemus;communesq; foperhacpatrumfon- j
tétras dilcuriamus,quibus hæc adiedio vera eflè compro-
betur* Quod fi aliéna opiniqne eftis,additioriemq; iftam
penitus renuicis: côftatquidé,vos circa fidei veritate currï
aduerfori js erràre ; hancq; additionem, v obis, & illis vna
bellum ihdicere,quippe,jppter contradicétesadieda e%
Verum,ûçuthis,qui negabant NiceniConçilij fymbo*
lum, fiue id, quod poftmodumConftantinopoli editum
eft^mbo enim vnum fuere; etfî verbis diffèrre videantür:
nihil profuit ad Apoftolorum fymbolum recurrere, quail
tutius, atq; religiofius.quod enim cum adiedionè fue-
rat editumnegantes,& illud vna negabant : Nam, ÔCquæ
oftmodum videntur adieda, in S.S.Àpoftolorum fym-
olo corgplexa con tinen tur. Ita nihil vobis proderit Ni-
cenum fymbolum, etfi vos hoc tenere iadaris, iftam additionem
execrantibus, quam ifli connexam fymbolo,
complexamque tradiderunt, &quam ipfi omnino adie-
ciflent;fi,vel eis viuentibus,quçftio ifta fuiflèt agitata;vel
nunchuiûlmodi controuerfiæadeflènt : vel, fi qüos feif-
fenr,ad tantum vefaniæperuehendos.
Atqui vos non, vt ab illis,expolîtum eft,lèd, cum adiedione
legitis : Nam foblato, quod dicitur, ex filio, perlpi-
cuumeft, quia ex folo patre adiedio infertur. Etfi enim
j ■ D d 3 ' hoc
E
Vt
F,
G
H