fi quis vna mente & fententia fe cum Chrifto non con- j in mortalibus & interitui fubiedtis ars & natura obdu-
iunxerit.: fed via præceptis eius contraria inceiferit, cor I cant atque deleant ? Verum, vt appàret, pro nobis fiepius
fuum cum eo nOneodem dirigitrfed ab alio corde fufpen- excruciari cupiebat: quod quia non poterat,quod corpus
fumelle liquet. Etenimèdiuèrfofecundumcor fuumin- | eius corruptionemfemel efFugiffet, &fimul percufluris
uenit D a u i d j q u i a . / e ^ « « i n q u i t , Q u o d fe hominibus parcere volens, faltem notas fuæ necisin
fi vita deftituun tur, qui à corde illo non pendent, & pen- corpore feruandas, & veftigia vul nerum, quæ femel cru-
dere non poflunt,qui non eadem volunt, vt viuere quea- ! ci affixus accepilïèt, perpetuisficulisgeftanda cenfuit;
mus,quopadtoeademquçChriftusamare,üfdemq;cum vtpateretomnibus,proferuiscrucifixum,&lancealatus
iplogauderepoflimus,agevideamus. ; fibieminusapertumelfe, & cumIplendoreilloinefFabi-
Eft igitur omnis adlionis initium defiderium flue ap- lietiamhæcregcmcondecorarent. Quid cumhocamo-
petitio,appetitionisautemcogitatio. Quareenitendum 1 re comparabimus ? quid fimiliter aliquando dilexitho-
inprimis, vt o culum animæ à vanis rebus abducamus, & j mo?Quae mater tarn tenere,& ardenter ex fe genitos,quis
bonis cogitationibus cor fempcr plenum habeamus : vt j pater adeo complexus eft filios ? aut quis tandem quod-
ne aliquando vacuum, improbarum cogitationum fedes cunque bonum tam iniano am ore eft profecutus, vt pro-
acdomiciliumfiat. Cumnntporromulta,quibusmedi- ptetea quod diligebat, ab eo iplo percuflus quod dilige-
tandisanimamocctipari, & mentemcumvoluptateftu- bat,idæquo animo no fuftineretfolum,&amorem fuum
ditim impendere confentaneum cft,omniü & ad loquen- I erga ingratum non mutaret : fed ip fa quoque vulnerama-
dum,& ad cogitandum ratio myfteriorumiucundiffima, ! ximifàceret?
& fru&uofiifima videtur, indeque diuitiæ noftræ mana- i Quanquam hæc non tantum impenfe amantis,fed mi-
runt.Cogitefnus ergo licet, quales eramus antequam ini- rabiliter edam honorands funnfiquidem iftuc fummi ho-
tiaremur:quales poft initiadonem fatfti fimus:&qualis noriseft,naturænoftræmfirmitatesnonerubefcere : fed
J fueritprius feruitus: qualis qua nunc porimur libertas, &
[ regnum :quantaque nobis bonaiam praeftita, quanta fint
I repofita Et ante hasc omnia, quis nobis cun&aifthteclar-
1 giatur,quanta eins pulchritudo,quam bonus, quomodo
genus humanum dilexerit, quam ingens etiamnum illius
: erga nos amör. Nam fihaecmentem pneoccupauerint,a-
: nimamque obtinuerint, non facile cogitatio aliorfum re-
j fpiciet, nec defiderium a tam bonis tamq;dele<ftabilibus
I rébus alio transferer. Beneficia enim Dei mnldtudine&
I magnitudine excellunt: & amor quoad haec tribuenda eft
• impulfus,humanum captuni pr«eftantia fiialonge vincit.
j Sicut enim amor humanus, fi modum exeedat, & maior
fit, quam vt capiatur, amantes de ftatu mehtis deficit:
ita amor erga homines Deum exinaniuit. Haud enim in
loco fuo manens, feruum quem diligebat ad fevocauitr
fed ipfemet defeendens qiuefiuit, & opUle Ätus ad pauperis
dmerfe>riumd^uenii^acceflit,amorem fuum per femet
indicauit, 8c redamari concupiuit, coritemptufque non
receffit, & ad cofirumeliamiion eft indignatus, & repul-
fam paft'usjforibus affedit, & quo amorem fiium demon-
ftraret, nihil'nonegit, cruciamentaque pertirlit, & mortem
denique obiuit. Gum enim duo fint, quaeamantem
produnt, & de eo quodammodo triumphant, omnibus
rebus,quibuslicet,benefacere amato:& atrocia eius cauf-
fa perpeti, dolorefqüe cxeipere, fi respoftulet, pofteriils
longe maius amicitia; indicium eft,quam prius. Deo autem
ab omnium m^orumfenfuremoto cum pati non li-
ceret,poftet vero vt humanushominibenefacere,fufti-
nere pro eo yerbera, tolerate cruciatusriequaquam, &
charitas effet infinita, nec lignum ad earn declarandam
fuppeteret,nec tame ignorarioporteret, quam vehementer
amaret: fed fummje charitatis documétumnobis dan-
dum effet,& fupremus amor oftendendus ,huiufcemodi
exinanirionem machinatur,& molitur,&efficit, per qute
dirapati, & dolore»fentire poffet: & ita ex iisquxfufti-
nuifleteximium amorem.fuum teftamm reddens, ad fe
conuerteret, qui qfiodfe odio haberi crediderat, bonum
ilium Dominum fugiebät.
Qupdautem.omnium maxime nouum eft, nohfblum
crudeliflima paftus , & ex plagisacvulneribusmortuüs
eft: fedetiamrediuiuus, & corporeincorruptoexcit^fo
vulnerumhorum veftigia ädhuc feruat , 8c ea in corpore
fuo portans,cumiifdemab angelis confpicitur,eaquefibi
ornamento ducit, & laztatur cum feimmaniapro nobis
cum ipfis vulnerum veftigiis, quæ vt homini, & infirmo
contigeruntjinregali throno confidere. Nequé vero na-
turam vniuerfe tam eximie cohoneftauit, aft fingulos ne-
gledlum iuit : fed ad ho^ladema omnes inuitauit, ferui-
tute cxemit,filios reddidit,coelum omnibus aperuit,viaq;
commonftrata,& quomodo eofubuolare liceret,infuper
alas dedit. Nec his contentus, ipfe nihilominus præit, &
fuftentat,$c defides adhortatur.
Nondumattuli quod maius eft. Non tantumjiorum
te nus cu m feruis eft D ominus, quæqj eorum funt participât
, nèque manum duntaxat, fed feipfum nobis quantus
quantus dedit. Quocirca templum fumus Dei viuentis,&
membrahæCjChrifti membra fiint.Membrorum iftorum
caput Cherubim adorant.Hi pedes, he man us ab illo corde
reguntur ac pendent. -
Hæc ànimo fecum volutare tam vtile,tamq; iucundum
eft,vt nihil fupta. Hæc enim nobisperpendentibus , 8c hi-
fee co mmen tationib us in animainualefcentibus,primum
qtiidem nulli prauæ cogitationi aditus patebit. Deiqde
perfpe&is beneficiis amorem erga» bene mèritum cumulate
licebit.Cumfic mirifice dilexerimus,etiam mandatis
eius obtemperabimus , & veile noftrum ad illius arbi-
triumaggregabimus. Ait enim,Ji quis diligit me, fermonem
meum feruabit. Ad hæc dignitatis noftræ excellentiàm a-
gnofeentes, earn difficulrer prodigemus:fiee feruire feruo
tugitiuo fuftinebimus, vtpote regniadeptinobisconfcij.
Os ad fermones cum fcelcreconiunclosnonaperiemus,
fiinenfæ recordabimur , & quafis languis linguamhanc
purpufauerit. Oculos illicitis quinam adiiciemus , per
quos myflpiriatremendaliaufimus? Ad malum pedeS non
mouebimoe,non manus extendemus,fi in his mentem a-
nimi fefe exercenté habebimus.Sicut igitur Chrifti membra,
hçc & fanita funt,&tanquamphiala illius fânguinem
continent : velpotius to turn ip fum Saluàtorem induta
funt,non vt veftimentum,riec tanquam pellem agnatam:
fed tantopenitius, quanto hocindunjentum indutis plus
quamipfæcompages,ipfàoflà coagmen t atur^t coalefci t.
Nam hæc velnolentibus qüis amputauerit: Cnriftum au-
tem femel indutos, nemo nequenominum ,neqj dæmo-
nüm inuitos acn'olentèsexuerit.No» inftantiajnqwt Pau-
lus,non futura,non alt itudo,nequeprofundum,nequeatiqua alia
m<*far4,quantacunque virture excelluerit.
Martyrum-Ghrifti pellem detrahere, & mutilare mali-
gnus tyraiinorummanibus,membra concidere.ofla com-
;palfum hacrauone oltendit. Et alia quidem quæcunque mintière,inteftina effundere, vifecra diftrahere potuit file
funt corporis hums abiecit,habens corpus fpirituale?Pin j quidem: hoc autemveftimentum eripere, & Chriftifan-
quo nec grauitatiSj iiec ponderis, nec craffitiei, nec vllius J &os nudare,tantopere eius inuenta fefellit, vt per quæ il-
altenus huiufinodi affèétus corpôrei quidquam reliârum | losfe arbitrabaturpoffe exuere/pereaipfa imprudensma-
m. Notas vulnerumnequaquam abiecit, necipfaprorfus 1 gis indueret. Quid igitur hoc corpore fatîdius, cüi Çhri-,
éxtnuit:fed propteramorem erga hominem eàfibi aman- j ftus magis quam vlla concretio naturalis inhçrefcïtîHanc
da,& retmenda exiftimauit : quia per hæc perditum inue- eius maieftatem & fanétimo'niam venetabinvur ; &cufto-
nit & vUlneratUscepitquemamabat.Ahacnimdecaufra j diemus,fi clâritatis eiustqmadmirahdæconfcij ,animo
;adhuc conftarevulnerummonimenta in corpore immor- earn omni tempore intuebimur. Si eriim templa, & vafà,
tali quomodo confentaneum fuiffet, cumea aliquando & quodcunque dedicarum , quando hoc jpffim , efTe
dedicatum videlicet, cognofcimus, omnimodis tutum à
prædonibus feruamus, multo minus nobiliora,prædæ ex-1
ponemus. Nihil enim famftiushomine, cuius naturæ di-
uinitasfefecopulauit. '
Cogitemus enim,cu ïfleiïaturomnegenu, coelefiium, terre-
Jlritim, & infernorum. Et quis ver turns fit in mi bib us cum
virtute & maieftate multa, incomparabili Iplendore prædi-
rus. Homo hicerit,perinde vt; Ueus. Et vnufquifque,no-
ftrum foie clariusfulgere reuera potei:ir,fupranubes tolli,
fpetftare corpus illüd Dei ad fe panfis brachiis accedere,
placideqiintueri.Apparentem enimDominum bonorum
ieruorum corona circumfundet,illoque fulgente,ipfi pa-
riterfiilgebunt. Quale fpe<5taculum, innumerabilis mul-
titudo luminum fupra nubes, homines fublime elati&
volantes ? celebritas, cuius nullum extat exemplum : Po-
pulus deorum circundans Deum: Pulchri circum fpecio-
fum j famuli circum Dominum, non inuidentem illis
fplendoris communionem , nec arbitrantem gloriam
fuam imminutumiri, fi multos regni fùifocios accipiat,
quodfaciunt, quihominibusimperitant, qui fubiedis-,
quanquam omnia dederint,ne per fomnium quidem fee-
ptri focietatem concedunt. Non enim vt feruos tradat,
nec feruorum eos loco habet : fed amicos numerans, & i-
pfius amicitiç legem illis feruans,quam ab initio ipfe con-
ftimit,communia facitomnia:neq|éiö c aut illud tantum,
fed ipfeun regnum & diadema eis præmium dat. Quide-
nim aliudfibi volens B. PauluSj hæredes quidem Dei efTe
dicit, cohæredes autem Chrifti, 8c rçgnare cum Chrifto,
qui cum eo grauia pertulerunt ? Quid tam iucundum, vt
poffit éumhuius fpe&aculi iucu nditate co ntendere ? Coe-
tus eft beatorum, popùlus lætantium. Et file quidem co-
rufeans in terram è ccelo defcendit : terra vero foies alios
foli iuftitiæ viciflim producit,& omnia lumine complen-
tur. Hinc, qui exercitatione,affliófcione,& labörib. 8c co-,
tnbulium follicitudine ftudium &alacritatem fuamChri-
fto probaueruntfinde qui morientem imitati,gladio,igni,
morti fefëftadiderunt,cicatricibus in corporibus fulgidis
confpicui,& veftigiis vulnerum, vt trophæorum quadam
inferiptione trjumphantes,corona fortiffimorum,vulne-
ribusilluftrium, iuxta regem,qui, quodoccifuseft, vicit,
& quod Paulus ait,propterpaponem mortis,gloria & honore
re, 8c erubefcere, 8c macerari animo, 8c corpus fubmitte-
re, cum hæc ad Deum nos expedire potuerint. A fructibus
enim eorum, inquit, cognofcetiseos.
Etquoriiamnon modo pudor ac timor, fed grauisi-
temtriftitiapeccatqmexcipit, etiam hæcDeihumanita-
tem optime cognofeentib us nihil nocuerit. Nam etfifee-
léftifumorum faciriorum fibi fint confcij , non idcirco
fpem veniæ proficient: feieutes, nihil adeo indignum effe
venia,vt Dei clementiamvincat. Triftitia autem afficien-
turfàlutari,& curabut, vt earn amplificentfillam alteram, !
bonas fpeslabefa<ftantem,fugabunt.Geminamitäque fu-
per péccato perpetuato triftitiam 8c dolorem effe, 8c alteram
çoronatum.
Hæc commentandi argumenta nobis fumentibus, 8c
omni tempore cogitantibus, turn naturæ noftræ dignitas,
turn Dei benignitas nota fiet. Hoc maxime à prauitate
nosarcebit,&fifortelabemur, facile'reparabit. Cume-
nim multa fint, qùæ falutem noftramimpedirequèant,
praîcipuum eft, quod peccato quocunqueadmiflo, non
illicoad Deum conuerfi, veniam rogitamus ; fed erubef-
centes, & metuentes, viam ad ilium moleftam ac diffici-
lem,ilium q^ iratum nobis &rinimicum,& ad eurp accederevolentibusfingularipræparatione
opus effe •pinamur.
Humanitas porro Deiuuiufmodicogitataex animaflm-
ditus expellit.Nàm qui probe cognouitjquam manfuetus
fit, & illud non ignorât, adbuc te loquentedicet, ecceadfum,
quid eumremoretur,quin ftatim vt peccauit,eum adèat ?
Hçcenim communis hoftis aduerfum nos machinatio,&
• doluseft, dum ad peccatum follicitat, confidentiam 8c
! audaciam excitare : teterrima iam aufis, prolapfifque, pu-
I dorem açtimorem abfurduminiiçere : vt cum illo modo
câdere fecerit, hocrefurgerenonfinat: feupOtius, illoà
Deo abducatjhoc ad eum reuerti non permittat: atque ita
viis contrariis in vnum barathrum pertrahat.
Sed hæc omni diligentia cauenda funt, nempe ante
peccatum audacia, 8c poft peccatum pudor ac timor, nihil
enin? commoditatis habent. Non enim timor ifte calcar;
fed ftupor quidam ac torpor animabus eft: nec erube-
feimus vulneribus, vt auxilia curationemq; inueniamus:
fedytoculos Saluatoris effugiajnus : ficut Adam fe ab-
fcondit, propter vulnus manum medici fpgiens ( propter
quod eum quærere debebat , ne peccatum de ipfb trium-
pharet) vxorem autem 9biiciens,vt quantum in ipfo erat,
moUitiem animi fui tegeret ac velaret. Et fient poftifium
Cain, quærens latere, quomodo fe poffe latere putabat,
ad emendationém pertinere, alteram eaatféâisexi-
tium parère telles luculenti funt; priöris nimirum B. Pe-
trus:pofterioris nefandusIudas:quorum illi bonam vôlü-
tatem mæftitudo feruauit, Chriftoqueamarælachrvmæ
æque cömmendatum &charum reddiderunt, atque ante
negationem fiierat : huncadiaqueum adegit,&abiit vincula
portans,quando omnibuslibertas conciliabatur,fiua
ynius hominis expiationè defperata, quando quod niurt-
dum vniuerfum expiaret,efFundebatur.Cæterum vt multo
ante gnariillam admittamus, hanc fugiamus, vtriuf-
que perturbationisdiferimen confideremus : altera enim
hoc nabet, vt nobis bene, altera vt male faciat.Quoniam
enim quotiespeccamus &Deo,& nobisipfis nequam fii-
muSjde offenfain Dbminura dolorem capere, nec vllum
detrimentum afFcret,& per quam opportunum fuerit.De
nobis vero ipfis cum.nimis gloriofa fufFragia tulerimus,
deinde ea refutata viderimus, quia quæ fàs non erat con-
fequi,iis exciderimus,ideo cöntriftari,&plangere,&acer-
ba poenitudihe in medullis cruciari, quafi iam vita vitalis
non fit , quoniamin talia mala inciderimus, hanc triftitiam,
vt mortis matrem haud dubiam, &ad inferos du-
centemauerfariacrepellere oportet. I flam quippe arro-
gantia, & quod nofmet magnis quibufdam rebus dignos
exiftimamus: fuperiorem amor fingularis erga Dominum
excitât , 8c euidijns cognitio, quanta ab eo bénéficia acce-
perimus, 8c quam multis nominibus cum illi obftriciifi-
mus,necvnum tarnen perfoluamus;fedinfuper malis bona
compenfemus.Quemadmodum igitur arrogantia crimen
eft,ita & dolöreius caufïà ab anima fufeeptus, crimi-
ni affinis eft. Et rurfus turn charitas erga Chriftum fum me
prædicanda eft : turn eius iaculis conuulneratos dolere,
macerari, & eolliquefeere, prudentes fum mæ beatitudi-
nisloeoducunt.
Quoniam vero triftitia diuinæ gratiæ plena à charitate
Erocedit, charitas autem in cogitationibus Chriftum, il-
ufque benignitatem complcäentibuspofita eft, operæ
pretium fuerit,eas memoria & animo verfàre,& ab huiufe
m odi opera hünquam feriari : fed de induftria& per fe-
metipfos hæc meditari,fecumque reputare:& in conuen-
tibus ièrmonis delicias,colloquiorumq;materiam facere,
&conariinfuper,vt nullo negotio diftraéliacdiftriâi,ftudium
iftuc aitiduo, quoad vita luppeditauerir, fi fieri poffit,
tracftemus îfin minus, atlongo tempore, vt animæ al-
tiffime imprimântùr, & cor penitus pofudeant. Neque e-
nim ignis in quæ inciderit in ea quidquam aget, fi ea con-
tinenter non contingat ; neque cogitatio intérmittens, a-
nimam ad quamcunqUe affecfcionem aptauerit : fed tem-
pus multum,continuatumque requiritur.
Côgitatiohesigitur à bonis &iucundis fenfibilibus cu-
piditatem accendentes, quia fenfiiSàpripcipio in nobis
operantur,& illas inde oriri Contrngit cgntubernales noftræ
,'&coæuæ funt , &perfuadent facile quæ voluerint:
turn quia iucundæfiint:tum quia multo iam tempore no-
bïfcum funt.Qui autem mentis rationes, illiufq; philofo-
phiam ferius attigerunr.his multa diligentia eft neceflària,
vtin breui tempore., &aflîdua confuetudine ad bonum
afïiciantur:quod noii repente arrepitifedfero yalde.mul-
tiique iamaliis plenos ingreditur. Vixenim contenta, 8c
aéri exercitatione diutumum cum illis aliis commercium
præcidentes,vera opinatorum,& bona fo lida iucudorum
loco inducere pofïîmus. Vnde nec mirâdüm,fi cogitatio-
nés optîmæ haud vbiq; malas fùperent,& melioribus decupi
cuiusoculispatent omnia. Conducit enim & time- 1 rerioresnihil concédant apud eos, qui ratiope vtuntur.