notmni mttftantoeffufofanguine-, 'dixitquetnihiyfilius., quiha-
fceturexte, critvirquietißinm, eumquefaciam requiefcercah
inimtcis fuis per circuitum 3 & ob hatte caufampaaficusvocabi-
tur; & pattm & otium dabo in ifrael, cunftisdiebus eius,ipfeadh
ficabit domiim nomini meo, Scc. Nutic ergo,fill misfit Dominus
tecum,& profilerare, &adifica domum Domino Deo tuo,ficut locum
efi de te, Sec. Ecce'ego in paupertate meapnparaut import-
ftsdomo Domini,atiritaletacenjtum millia, &-argentimiüemil-
ha taletorum, Sec. Non-eft contemrienda talis domus,
quam.sdificare talis Prophe.a Se Re$ noncrat dignus:
qüamq; folum modofilius eiustanra fumptuofitate,tan-
ta diligentia sdificauit, iuxta Domini Dei voluntatem,
ficut habetur 3- Reg. 6. Se 7. De qtia-etuTdem 9. dixit Do-
minus ad Salomonen! i Sanftifi aid domum bac, qtiam ad't-
ficafii, vtponerem nome meum ibi infempiternum, &eruntoculi
niet,&cor meum ibi cunftisdiebus. Et cap. 8. dixit Rex Sale-1
mon ad Dominum 3 fint oculi tuiaperti fuper domum bacdie
aenofte, vtexaudias oraxionem, quam orataiteferuustuus in lo-
10 ifto. Et oftendit, ibi efle oraridum pro pace?, pro pluuia,
pro fame auferenda, Se m ulta fimilia: Et quod etiam alie-
nigensinilladomooranres exaudiantur.
Item,vna Se magna inter maledidiones propter pecca-
ta in peccantes,crat illius gloriofi materialis templi diflo-
lutio. Emfdem 3. Reg. 9. Siau'erfmeauerfifueritisvos & fi-
lij vefiri, non fequetes me, neccuftodientes mandat a mea, & cere-
monias meat, quaspropofui vobis, &c.erit ifrael inprouerbiv.m,&
infabulamcUftis populis. Et domus h&ceritin exemplum: omnis
qui trafierit per earn, ftupebit; &fibilabit& dicet. Ouare fecit
Dominusfic terra huic, & domui buic ? Etrejpodebunt3 quia de-
reliquerunt Dominum Deumfuum, &c. Idcircoinduxit Dominus
fuper eos omne malum hoc. Et Matth. 23. poft multa v s ,
concluditur: Ecce relinquetur vobis domus veftra deferia. Item’,
Joel. 1. Sattificateieiunium,vocateccetum, congregatefenesom-
nes babitatoresterrain domum Dei vefiri-3 & clamate ad Domi■
ciuitatibus & t emplis eorutnf & induerunt fefacer dotes ciliciis, & in
faciesproflratteruntfe ante faciem templi Domini. Item Sap. 3.'
de felice fterfli & in coi n qui n a ta ; Dabituriilifideidonum elect
urn-, & forsin templo Dei accept ifttma.
Item irafeitur Domiriusnon bene coniidentibus dç
templo propteripfiusfahditatem: Ierem.7. Nolifecdnfi-
dere in viis mendadi, dicentcs ; templum Domini,templum Domini,
templum Domini eft. ItemPfalm. 5 . lntroiba in domumtuam,
adorabo ad templumfanftumtuum in timoré tuo. Item Pfal. 10,
Dominos in templofanftofuo. Item, 21. in medio Ecclefia laudabo
te. Item,25. Dominediltxi decoremdomustua. Item, 28. Et
in templo eiusomnesdisentgloriam. Item, 27. Confitebortibi in
Ecclefiamdgna. Item, 44. Adducemtttintemplumregis. Item,
4.7. Sufceptmus Deus mifertcordiam tuam in medio templi rm.It em,
67. .InEcclefiisbenedicite Domino. Item , 6$. lntroibimus in domum
tuam in holocatiftis, See. Item, 78. Deusveneruntgentes, id
efthsretiei,Waldenfes fcilicet, polluirunt templumfanftum
tuum. Item,88. ConfitebunturcallmiràbiliatuaDomine,etentth
veritatem tuam in Ecclefia fan ft orum. Item , 1 1 7. Benediximus
vobisdedomoDomini. hem, m i. in domumDombitibimualtcm,
13 l. luratiit Domino Dauid, votum vouit Deo lacob , quoniamin -
ueniam locum Domino,tabernaculum Deo lacob. Item,13 3 .^ 134 .
Quiftatis in domo Domini. Item, 137. Adorabo ad templum fan-
iïumtuum, & confitebor nomini tuo. Item in laudibus gloriofi
Simeonis, EccleCjo. SimeonOniafiliusSacerdosmagntu.quiin
vitafuafujfulfit domum, & in dàebus fuis corroborauit templum.
Templi ettam altitude ab ipfof undata eft,duplex adrficatio, & excelfi
parietes templi. Et poftea, quafiftellamatutina in medio nebula,
&quafilunaplena in diebusfuis lucet. Etqrnfifoire fulgentficille
tffulfit in templo Dei.
Poft probationes allegatasex veteri Teftamento, audi
eas,quæpoflunt allegari ex nouo. Primo,natiuitasloan-
nis præcurforis Chrifti annunciata eft in templo Domini.
Lucæ 1. Item6. Mariaportauit filium fuum in templum.
num; ara, a, prope efi dies Domm,& vafiitasàpotente vent et. Ac- ',Lucae2. Anna viduacommendata eft ; quia nondifeede-
cingitevos, érplangite, &plangite Sucer dotes,vlulateminifirialta- debat de templo. Item,parentes Chtiftipoft triduum in-
ris-, ingrêdimini, cubât e infacco miràfiri Dei met ; quomavü interiit uenerunt cumin templo. Luc.2. Item, Chriftusfa&ode
de domo Deivefirifiurifidum&libatio. Iteminbono.Mich.4. J funiculisflageiloeiecit vendentes Sc ementeside templo.
Ventte, afiendamus ad montent Dorhini,& ad domum Dei lacob-, & iIoan.24 Et dixït -, Noittefacere domum patris mei dom um negotia-
docebit nos de viisfuis,&ibimus infimitisem ; quiadeSionegredie-Wunis. Item,Ioan. 7. lamdiefeftomedianteafcendïtlefiuintem
turlex,& Verbum Domini de Hierufalem. Item Àggàei. i.'Popu- ' phim & docebat. Itemitid.7. Clamabat ergo docens in templo,
lus i (le dreit, Nondum venit tempus domus Dominiadifcànda. Et Iffa * non!n horreo, non in molendino.3 clamabat, non
faftitm efi Verbum Domini in manu Aggai Propheta, dicens ; sNun-
ûlebar. Item, loan. 8. lefus autemperrex tin montent Oliueti,
quid tem pus vobis efi, vt habit et is in domibus laqueatis, & domus ifia
&dïluculoïterumvenitïntemplum. Item ibid.Hacverbalocutus
defirta ? Ponite corda véfirafuper vias veftias. S émir, a(lis multum,
eft in GazAphylacto docens in templo. Item Luc. 18. Duo homines
& intulifiis parum; comedtftis, &non eftisfiutati : bibifiis, & non
afeenderunt m templum : non in horreum, non in molendir
ejlïsinebriati-, operuiftis vos, &non eft'ts caléfaüi -, & qui mer cédés
num ",vtorarent. Item,Matth. 21. Et intrauit in templum Dei,
congregauit,mifit tas in facculumpertufism. Ponite ergo corda veftra
& eikiebdt omîtes vendentes & ementes in templo, & c. &diciteiSi
fuper vias veftras,afcend:te in montent, & portate ligna, &adificate domusmeadmusOrai'misvpcabitur &c. Et accefferunt adeum
domum; & aueptabilis mihierit, &glmficabor, diät Dominus. ' caci & claudiïn templo,&fanan\t eos .N unquam legitur,G hri-
Rejpexiftis a i ampltus, & eccefaftum eft minus-, & intulifiis in do- j ftum tantum oftendifle zelum. Vnde proilla eieâione
mum,&exfiifflaui illud. Quant ob caufam, dicit Dominus exerci- I icribitur Ioan.2. Recordatifitnt difeipulieius ; quiaftftptum eft 3
tuum : quia domus mea defer ta eft, & vosfèftinatis vnufquïfque in
domumfiiam. Propter hoc fuper vos prohibit ifunt cali, ne dorent ro-
rem, & terra prohibit a eft, ne daretgermenfiiitm. Et vocauificcita-
temfuper terram, & fuper montes & fuper triticum,&fuper vinum,
& fuper oleum,& quacunqueprofert humus, & fuper homines, &
fuper iumenta,& fuper omnem labor em manuum.
Ecce vos neqüam hæretici Waldenfes, quanta mala
patiturmundus proptér vos, qui detrahitis domibus Dei,
&Ecclefiis,&eiusfan<5Us. Item,Amos2. Super tribus fié*
Uribus lfrael,& fuper quatuor nonconuertam earn, Si c. qu'ta vinum
danmatorumbiberuntindomoDei fui. Item ad honorem templi
feribitur de Athalia interfeétrice omnis fèminisregii
4. R eg. 9. Dixit Sacerdos loiada, non occidatur in templo Domini.
Item Ezechias conualefcéns iufïus eft venire ad templum
Domini. 4 .Reg. 20.Dixit ifaiasadipfum : Hac dicitDominue.
Eccefanauite-, die tertio a fendes & addam diebus tuis annos quinde-
dw: Item Tobias commendatusefti Tob. 1. Hicfolasfu-
giebat co nfortia omnium, fcilicetmalorum, &pergebat ad Hierufalem
ad templum Domini 3 & ibi adorabatDominum Deum
lftael, omniaprimittuafiia, & décimas fidetiterofferens. Item,Iii-
dith.4. Audientesfiliilftael,Ccilicct tyranmdem Holopher-
nis, timuerunt valdeafacieeius, tremor & horror inuafitfenfuseo-
rum,nehocfaceret Hierufalem & templo Domini, quodfecerataliu.
7£lus domus tuaeomedit me. Ét Mare. ii* Et nonfinebat,vt quift
que portaret vas per templum. Et docebat eos Dominus. Nonne
feriptum eft4. quia domus mea domusorationis vocabitur omnibus
gentibusï Ergo vos Waldenfes haeretici nihil eftisj quia j
nullius geneis eftis : quia Ecclefiam Dei contemnitis.
Item, Matth. 2^. dicic Chriftus Iudaeis : Quotidieapudvos
fedebam docensintemplo. Etloan.18. Egofemperdocuitn Sjna-
goga,& in templo, in quo oqtnesludat conueniunt. Vnde Luc.21.
Et omnis populus manic abat intemplo audiens etim. Item, A&. 3 i
Petrus & loannes afeenderunt in templum adhoram or adonis no-
nam: & claudus fanatus intrauit cum illis'in templum laudans Deum.
Item, AcStor.j. Aduen'tensquidamannunciauitin pr'tnctpi-
bus facetdotUm dicens: quiaecceviri, quospofaiftts in career em,funt
in temploftanies & docentespopulum. Quiaigitur templi tanta
eft commendatio Sc dignitas 3 ideo meritoferibitur
in Pfalm. 9 2. Domum tuam decetfan-
â'ttudo Dominein longue
dine dienern.
C ap.
. C a p . X X IV .
De * incredulitate altar is confectath
ITem Waldenfes haeretici reprobant altaria in Ecclefia
confecrata. Contra ex veteriTeftamcnto^Pfalm^;.^-
uabo inter innocentes manus meas, & circumdabo altaretuum
Domine.ltem,VCA\m.^i.lntroiboadaltareDei,adDeumqui
latificatiuuetimtem meant. Item, Pial. %$.Alt(triatt{a Domine
virtutum. Item,117. Conftituitediem folemnem, incondenfts, vf-
que ad cornu altar is. Itcm,Sap.9. Deus Patrum meorum, & Domine
mifericordia, See. & dixifti me adificare templum in monte
fanfto tuoi&in ciuitate habitationis tuaaltare. Itcm,Ecclef.3 ƒ.
Oblatio iufti impinguataltare, & odorfuauitatis eftinconfpeftu
altißimi. I tem,in laudibus Dauid.Ecclef. 4.7. Stare fecit can-
tores contra altare, & infonoeorum dulcet fecit modules. Erin
laudibus Simonis facerdotismagm. Ecclef.50. in afcenfu
altarisfanftugloriam deditfanftitatisamiftum. Itemibid.Ef«-
ditinfundamento altarisodorem diuinum excelfoprincipi. Item
lùt.6. Volauitad me vnusde Seraphim, & in manu eiuscalculus,
quern forcipe tulerat dealtari&tetigit os meum. Item, Ifa.19. In
die tlla er it alt are Domini inmedio terra Ægypti,Scc. clamabunt
enim ad Dominum à facie tribulantis,&mittet eis faluatorem,&
propugnatorem ,qui lïberèt eos. Item, Ifa.5 6.Latificabo eos in domo
or ationis mea: holocauftaeorum, &vïftïmaeorumplacebunt
fti» Sc fanguinem 3 habeht etiam verba ilia ian&a> quibus
pontifices&facerdotes Catholic! confecrant Sc benedi-
cunt,virtutem conferendi rebus confecratis,& taliter be-
nedivftis aliquid fingularis fanftitatis.Et, fi dicuti r, res irra^
tionalesnonpoffunt capereaiiquidfanftitatis, quod non pofsüt
dicerecontraconfecrationes Epifeoporum, velfacerdo-
t u m j qui flint creature rationales.Relin q ui tur ergo ,quod
facerdotes,&Epifcopiriteordinati,fandifinn Aquibus
etiam haeretici, tarn magiftri, quam credentcs percipiunt
ilia notanter Sacramenta, fcilicet Baptifmum & corpus
Chrifti, quae credentes a fuis magi (Iris rariflime, vel nun-
quam percipiunt.
Sed 8c hoc falftlm eft, quod dicunt, rem irrationalem
omnmo nihil poile fanditatis percipcre; cum fuperius Iq-
piffime probatum fit, templumeflefandum, altarecite
(Tandum.JPraetercavideamusfcripturas.Nonne Exod.3.
Appropinquans Dominus Moyfi iu flammaignisih medio
rubi dixit 3 Ne appropinques hue. Solue calc lament a depedi-
bus tuts. Locus entm in quoftas, terrdfanftaeft. Et ilia terra fait
irrationalis creatura. Nonne area foederis Domini fanda
erat,propter cuius contradumOzamortuus eft,percutie-
te eum Domino fuper temeritate fua.2.Reg.^. Item, Excj
28. dixit Dominus ad Moy fen 3 Applica ad te Aaron fratrem
tuum ,cumfilijsfuis, de mediofiliorum ifrael,vtfaierdotiofungan-
tur mihi,Scp. Eactefque veftem fan ft am fratri tuo, ingloriam &
decor em 3 Et loqueris cunftis fapientibus cor de, qtios repleuifpiritu
‘miüfûperaltari meo-.quia, domus mea domus or ationis vocabitur prudentia,vtfaciant veftes Aaron: in quibusfanftificatus miniftret
cun ftispopulis,ait Dominus Dm.Icé Threnor.2. deploratlc- mihi. Et ponuntur ibi nobiliffimæ cunftispopulis,... , materhe ,aurum, hyaremias
dicens : K epulit Dominus altare fuum. Item in lignum
maledidionis. Ofe*3. Dies multosfedebuntfilq ifrael fine re-
ge, Ó1fine principe érfinefacnficïo, drfinealtari, Sec. Item,
Ioel.2. inter veftibuljim&altareplorabuntfacerdotes, mintftri
Domini, dr dicentiParce Domine,parcepopulotuo.lzem,A.tt\os.
p.Vidi Dominumftantemfuper altare: & dixit percute cardinem,
cinrhus, purpura, coccus bis tindus, biftus retorta opéré
polymito, Sc fex nomina filiorum Ifrael,in lapide ony-
chino vno 5 fexreliqua , inaltero, operefculptorisóc
caelatura gemmari j fculpi iufllc, Sc auto in cludi Sc cireu m-
dari,&alia malta dicuntur ibidem de fandis veftibus glo-
riofa.Item,Exod. 40. ApplicabifqueAaron &filios eius ad fores
& commoueanturfuperliminaria. Item in nouo Teftamento I tabernaculiteftimonij,&lotosaquainduesfanftisveftibus,vtmi-
Matth.y.dicit Dominus lefus. Si offers munustuiim ad alta-\niftmtmihi , & vnftio eorum in facerdotium fempiternum pro
\hciat.
Scc. . . .
OcæceWaldenfishæretice,(in)hocobdormiuifti.Ec- Nifiigitur H ■ jtuhasretice ,credas, Catholieosprcsbytere,
.
Chriftus acceptât altare 3 & tu reprobas : érgo contra- ros Sc facerdotes vngi,& confecrarijyel oportébit te dice-
naris ei. Item,Matth.23.C^c/j^«öd maius eft, donum, an altare re,quod facerdotium omne ceflàuerit 3 vei* quod verum
iacerdotiumfitapud ludaeos : quorum vtrumquefalfum
cftj quià facerdotium Iudaeorum eft fecundum ordinem
Aaron : fed verum facerdotium Sc sternum eft fecundum
ordinem Melchitedech,ficut ad Chriftum dicitur,Pfalm.
109 .lurauit Dominus, & non pcenitebit eum, tu es Sacerdos in a-
ter num fecundum ordinem Melchifedech. Sicut iftam materiam
quodfanftifiçatdonum î Ecce hæretice 3 quod altare ejtfan-
d um , alias non poffetfandificare donum. Item ibidem;
quem(Zzcb.aùtim)occïdi(lis inter templum & altare. Et Luc.i.
Appariât Zacham Angélus Dominiftansit dextris altarisincen-
fi. Item 1.ad Cor.9. Eiquialtàrideferuiunt,cumaltariparticipant.
Itemibid.io.Nû«we^tti edunt hoftias,participes funt alta- .
r»? Item,laç.z.Abraf)ampaternofter nonne eft exoperibus iufti- B.Paulusclare petradat dicensad He\st.7.Alij quidemfine
ficatus ojferensfilium fuumlfaac fuper altare î Ecce toï lunt iureturando facer dotesfaftifunt] hicautem, fcilicet Dominus
commendationes altatis.Item Apoc. 6. Et cum aperuijfet lefus,cumiureiurando.
quartum figillum,vidifubter altare animas interfeftorumpropter Etiam non folûm facerdotes, Sc veftimenta eorum,
verbumDeiJLzcm:Apo.p.JEr audiuivocemvnam ex quatuor cor- jimo, omnia quae ad diuinum cultumpertinebant, confe-
nibus altaris aurei,quod eft ante oculos Dei. Item Apoc. n. Dam ) crabantur,Exod. 40. Affumptovnftionis oleovngestabemacu-
eft mihicalamusftmilis virg&\&diftum eft mihi-, furge, & mettre turn cum vaftsfuïs,vtfanftificentur.altareholocaufh,&omnta va-
temphtm Dei, & altare, & adorantis in eo. Adhucin veteri faeiusftabrum cum baft fua 3 omniavnftionisoleo confecrabts, vt
Teftamento,pluries, quam centies, inuenies de altarite- Iftntfanftafanftorum. _
-• Ex quibus omnibus patet3Ecclefiarum,coemeterforu,
ltimonium.
ararum,palmarum,campanatum,cinerum, candelatum,
herbarum,& omnium aliorum,qus in Ecclefia per verba
landa confecrantur,fanditas,dignitas Sc vtilitas 5 qusEc-
clefiæfidelibus in terrorem dsmonum comendanturin
vfumjquæ, &multaalia, habentvirtutem terrendids*
mones. Vnde Tob. 6. dixit iunior Tobias ad angelum;
O bfecro te , Azutriafrater, vt dicas mihi 3 quod remedium bahe-
bunt ifta,qua de pi feeferuare iuftifti 1 Etrefpondens Angélus dixit
ei : Cor dis eins p articulant,fifuper carbonesponasfumuseius extrt-
cat omne genus cUmoniorum,fiue à viro,fiue àmulterejta vtvltra
non accedat ad eos.
C a p . X X V I .
De incredulitate dedications Ecclefiarum.
DE dedicationibus Ecclefiarum habetür. 3 .Reg.8.Igi-
tiir Rgx,fcilicet Salomon, & omnis ifrael cum eo,tmmo-
C a p. X X V .
De incredulitate veftium facerdotalium, falis & aqua ,ci-
nerum&aliorum.
ITem reprobant Waldenfcsh^retici confecrationes ve-
ftiumfacerdotaliunij&pontificalium,aquae, ialis, cinc-
rum,candelarum,ciborum tempore Pafchali,& omnium
aliprum,qusp.er Epifcopos Sc facerdotes confccrantur:
Et etiam confecrationes Epifeoporum, Sacerdotum, Ec-
clefiarum, Altarium, Ccemeteriorum, aqua: baptifmalis,
chrifmatis & olei vndiones, palmarum,frondium & her-
barum, dicentesillasres taliter confecratasnil omnino
fingularis fanditatis ex illis verbispercipere, licct verbain
fe fanda fint Sc bona.
Contra qusin vniuerfo illud eft, quod, ex quo verba
confecrationiscorporis Chrifti iftam habent vircutem,
quodtranfTubftantiant p&nem Sc vinum inxorpus Chri-
BibliQtkVct.Eat.tom. 13. E e labant