Gal.j. 17.
* alias appellator.
D. t^fèlredi Sermones
vctuftatis tabes fqualorque deijcitur ? Mcntem enim,
qaam dulcedo charitatis compleuerit, nontimorangu-
ftar, non libido commaculat, noniradilaniat,nortfuper-
bia eleuat, non cenodoxiae inanisfumuseuentilat, non
exagicat furor, non ftimulus ambitionis euifcerat, non a-
uaritiacontrahit,npn deijcittriftitia, noninuidiatabefa-
6iti Charitas <\mppenonamulatur, nonagitperperam,nonin-
flatur, non ejlambidofa, nonqu.mtquafuafunt, noninitatur,
non cogitat malum,non gaudetfuper iniquitate. Vides hanc fpi-
ritalcm circumcifionera, omnium vitiorum efle perem-
ptoriam?*quae omnes fenfus corporis diuino quodam cul-
tro purificar,oculorum abfcindens petulantiam, aurium
pruritum eradens, guftus fuperfluas fuauitates propel-
lens.linguaeprocacitatemdetrahens, mcretriciosodores
excludens naribus, taftus pcrnitiofam mollitiem cradi-
C A p. I I I .
Quod amor nofter aduerfum fe, ex charitate & cupiditate
contrario appetitu diuidatur.
APoftolusaic, Caroconcupifcttaduerfusfpiritum&Jpiri-
tusaduerfus car new. hac enimfibi inuicem aduerfantur, vt
non qua vultisillafaciatu. Quia charitatis hue etiàm cupidi-
tatis, eafolaanimænoftraeportiocapaxeft, quæ vfitatius
amor*nuncupauir; fpfe eft,quiexnouainfufioneehari-
tatis, & ex reliquijs vetuftæ cupiditatis, quafi quodam
contrario appetitu, aduetfus femetipfum confiât efle di-
uifus. Vndeintelligendumeft,ApoftolumSpiritus,Carnifque
nomine, ncquaquam duas contrarias in homine
vno, vtimpprifomniant Manichæi, defcripfiflenaturas:
fed fpiritus appellatione, mentis ex charitatis infafione
expriraens nouitatem, carnis quoquevocabulo, ex reliquijs
vetuftatis miferam animæ infinuan s feruitutem ; inter
vetusnoftruminolitumnouumqueinfolitum, continuum
in vna mente àflèrîtoboririconfli&um. Haecita-
que concupifcentia , quam carnis efle dicit Apoftolus,
non quod omnis concupifcentia mala ex carne h t, quip-
pecumea nequaquam daemon es careant, qui carne ca-
rentj haec (inquam) concupifcentia mala, çongruentifli-
roecupiditasappellatur. Carnis vero concupifcentia di-
citur.eo quod npnex Deo, fed ex homine fit; quemcar-
nem in fcripturis appellari non eft arabiguum. Concupi-
fcenria autem fpiritus, non immerito charitas appella-
tur, qua quidem in cordibus noftric diffunditurper Sptritum
Sanctum.
C a p . I V .
Ouod rationale creatura nonnifi in beatitudinis adeptione quie-
fcit,& quart cum be.ititudinan optet,viam tamen,qua earn
obtineat mira infelicitate réfugiât.
iPfis animantibus irrationabilibus magnus labor eft
tueri falutem, vitare perniciem,carnalium appetituum
quxrcre iatietatem: qua adepta, cum nihil habeantvltra
quod appetantjConquielcunt. Rationisquippefeicntias-
que expertia, quod fenfum carnis excedat, ne appetere
quidem poflunt. Tibi enim, oanimarationalis,prae cae-
teris animantibus haec praerogatiua fetuatur , quod te a
carnisfenfibus abftrahens, ad altiora contendas: nec a-
l'.quandofaticsappetitum, donecadid, quodfummum
eft, id quod eft optimum; id quo nihil fuperius, quo nihil
excellentius,felicicuriofitateperuenias. Vbicumqueinfra
fubfiftis, tametfiahum,tametfimagnum, tamecfi iu-
cundumiudicetiir; mileraproculdubio remanebis. Mi*~
fcra, quiaindiga. Indiga,quiareftatquod petas; reftat ad
quod anheles; reftat poftrema ipfa beatitudo,adquam
appetendam, animam rationalem vis quaedam naturalis
impellit.
Sed deploranda fatis eft miferi hominis ccecaperuerfi-
tas , q u i, cum b&ttitudinem vchementer exoptet, non
modo non agit quibus adipifcatur optata: verum pronio-
ri affectu ea com mittit,quibus miferiam magis accumulet
foam. Non fecus quam fi æger quifpiam falutem vehe-
menter exoptet, fed ob præfentem moleftiam réfugiât fe-
fkionem, aduftionemve exhorreat, acpraefenti quadam
fuauitate pelle&us, olci fomenta requirat : quamquam
moi bus eiufmodi fit, vt hac magis lenitate ferucfcat , nec
fine aduftioms, fe&ionifve dolore lentefcat. Sic mfter homo;
Sic vel deceptuSjdum putatelfe felieitatem,quae non
eft ; vel praefentium fuauitateille âus, quae falfa eft; & fe -
ipfum miierise addicit, & beatitudinis appetitum non a-
mittit : acproinde infelici circuitu laborans, nunquam
quiefcit. Erti muero eumanimx rationali folus fit fuperior
Deus, par Angélus , caetera omnia iudicentur inferiora:
quid dementia tam vicinum, quam reliâo fuperiore, in
his,quibusipfafit melior, requiem aucupari l . Q uod,vt
meafert opinio , nequaquam ageret, nih hinc earn falla
quadam imago felicltatis deluderet; hinc vera miferia
fimilitudo terreret. Nam pauperiero,famem, fitim, & ta-
lia fuftinere, miferia iudicatur : quibus tarnen plerumquc
vera mileriapracauetur, aterna beatitudo conquiritur.
Beatienimpauperes,ait Ielus, quoniam veflrum eflregnumccelo-
rum. Bead qui lugent,quoniam tpfi confolabuntur. Beau qui nunc
efuritis, quoniamfaturabimini. Pauperies ergo aterhis diiii-
tijs muneratur; luâus aternaiocunditatemutatur; efo-
rienti fatietas aternaferuatur. H a c enim omnia, diuitias
fcilicet, iucunditatcm, (atietatem,beatitudini non deefte,
nemo qui dubitet.
Verum quiateprobum quemque,inqualifcumquefua
voluntatis affedu,fpecies quadam iucunditatis eludit,&
in defideriorum expletione deleâatio falfa diftoluit ; i-
gnorans mifcr, quanta fit eledis & in prefluris confolatio,
& in fpe congratulatio, perhorrefcit quidem earn, qua in
facie patet, infelicitatis effigiem : fed fob felicitatis colore
veram excipit infelicitatem j falfam iocunditatem, qua
verum dolorem non effugit, ei miferia praferens,cui vera
beatitudo fuccedit.
C A P. V.
Quod requies,quam rationale creatura naturaliter appétit,
nec in falute corporis, nec in voluptate ,neqjin diuitijs
quarendafit, ,
O Mirabilis creatura,folo creator«inferior,quo te der
ijcis? mundumamas? fed ipfacs mundo fuperior*
Solem mirar is ? fed ip la cs foie 1 ucidior. De coeli huius v o-
lubilis fitu philofopharis ? fed tu coelo fubiimior. Sécrétas
cteaturarumcaufasrimatis ? Sed te nulla natura (ècretior.
Dubitascumtu dehis omnibus indices, de teautem nihil
horum ? Sed fi velis iudicare,noli tarnen amare; Sed nec ipfomiudicareama.
Ipfomama, quihis omnibusteprae-
pofoit, non iubmifit. Pracpofuit,non vt his tu bcatior,fed
vt effet quo tu eflesfoperiortfobijcienstibiomniaad cu-
! mulùm honoris, fc tibi feruausad friidum beatitudinis.
I Quid ergo fcqueris fugitiuas pulchntudines? cumtuai-
plius pulchritudo nccfenedute marceicat,nec.pauperta-
te fordefcat, nec palleacaegritudine, ncc ipla (ahem morte
'Matth. 5.
depereat.
Quaeris v« voluntati tuæ nihil défit , &ficrequiefcasî
hoc ergo quaere* Vbiinquis? noli in lalute corporis, noli
in voluntate carnis, noli in potentia, noli m diuitijs.
Quid enim perucrfius, quam rationalis mentis bonum,
in ventris ingluuic collocare, ac id quodprscellitin homine
, viliffimæ cuidam carnis fuae portioni fubfterne-
re? maxime cum Ce in his à ftolidijlimis belluis nihil vi-
deat poflc differre. Dcnique fames eruciatum & fatietas
faftidium parie. Nan^etfi voluptati fatisfaciat, necef-
fitatis metas excedat necefle eft: Si autem naturae modum
exceftèrit, dolorem corporis vitare impoflibile eft. Pör-
ro libidin um fordibus obleûari, ac inltar im mundiftimte
fois in coeno turpitudinis v o lu tari, ficuc nihil turpius, ni-
hilfcedius, nihil magis erubefeendum, nihil tam confu-
fionedignum; ita profeéko nihil magis inquietum, nihil
ita omm quiete ac tranquillitatc vacuum.. N am dc eius
feeditate quid dicendû ? curahæc fordidiflima lues & car-
nem contaminet, & mentem effcminct, acquidquidin
Speculi Charitatis.______________________ 73
animo Koneftum.quicquid decorum, quicquid dcnique
virile eft,obruatpariter&eue rtat? .
E t quidem cum cetera vitia plerumque fe quibufdam
virtutumtegumentisoppallient, aeproindenon modo
adhumanosnonerubefcant, immo Scintumefcantafpe-
<lus ; Haec fola in prima fronte tantum fuipræfert horro-
rem,vtea maxime h o ra, quaetiamcarnem pçrftringitac
fibi vendicatjoculos vehementer réfugiât,
Quid ergo his agendum /qui virginis filiümacvirgini-
tatisçolunt authorem î Cauendüm eft profeôto, neçüi-
quam id eueniat,quod de quibufdam ait propheta : Corn-
putruerunt iiimentamfier cor efuo. Quibûs verbis proprie fatis
finem, modumqtiehuiusfpurciifimæpaffionisexprefi’ t;
eum, quemluxuriàeCharybdisâbforbuit i carnisfoæcol-
luuione,quin preprij ftercoris egeftionc afferens efle çor-
ruptum; vt eum non modo extirnâumæftimes Vel a b f c
ptum,fédinftarfèpulti cadaueris, immundiflimi pruritus
fanie profluente,putrefcentem fentias & foetçntem.-Ne&
cefle eft ergo mentem cui ùequam hic fpiritus infederit,
quibufdam furiis aeitari, & ignitis luxuriæ ftimulis impe-
titam , ad quæque nagitia eb riam & vagabundam,foluto
fræno totiushoneftatis,impeili.‘ reftinâoque femel concept
® paflionis ineendio > in aliud ninilominus æftuve-
hementiore foccendi.
G a p . V I .
Defuaui iugo charitatis.
► 'j"^ ollite iugum meufn fuper vos }&difciteàme,quia mititƒuni
A éf bunnlü corde,& itiuenietis requiem animabus vefiris.lu-
gumenim meumfuaueefl>&onusmeumleue., Iugum iftudfra-
ternadileôho eft.Ingumiftudnonpremit,fedvnit:onus
iftud pennas habet,non pondüs. Prorfus qui de huius
afperitate caulantur,iugum cupiditatis nondum radicitus
abiecerunt. Forfitan enim fob habitu religtonis ventrem
colunt;fub tunica poenitentiüm, ad mondiales glorias ÔC
honores anhelant; lub agniho vellere, lupinum gerentes
animum,inexplèbiliaua’ritiaæftuant. Vndenimirum co-
tinuis curis euifcerantur,inflammantur odiis,anxiis cogi-
tationibus diflipantur; qïiiaiugumvtiquemüdiafperum
eft,& onus m un di graue eft. Porro lugu m Domini fuatfe èfii
& onus Domini leue eft.
C a p . V I I .
Quantafttincharitateperfe£iio.
QVidenimfuauius/quidgloriofius , quammundi
contemptu,mundo fe cernere celfiorem ? acin bonté
confcientiçverticeconfiftentem,tôtum mundum habere
fub pedibùsînihil videre quod appetat, nullum que
pluitfuper ïuftos&iniuftos J jHtec firaiil omnia in caritate,&
nonnifi in cariratefimul omnia : ac proinde in ilia Vera
jtranquillitas ■, vera foauitas; quiaipfacftiugumDomini,
quam fi Domino inuitante tulerimus , inuenienius requiem
metuat,nuilumcuiinuideat ; nihil, qûodpoflit ab alio
auferri, folim eflè; n ih il, quod ab alio fibi poflit inferri,
malum efle : dumqueinillam haereditatem inGorruptibilem>&
incontaminatam,&immarceflibilem, conferua-,
tamin ccelisdirigit mentis obruttim , fieculares diuitias
quaficorruptibifosjcarnalesillecebrasquaficontamina-
tas, omnes mundi pom pas qiiafimarceflibiles, quadam
mentisnobilitate Contemnere , &inilludpropheticum
lfii. 40,6. exultareîOmwa carofoenum ,• & omnis gloria eius tanquamflos
feeni. Bxficcatum eftfeenum & ceciditflos, verbum autem Domini
manetinaternum.
Quid rogo dulcius,quiduetranquillius, quamturbi-
dis carnis modbus non agitari, carnalium incentiuorum
incendiis non aduri , ad nullum illecebrofum moucri
a fpe 6tum j(ed tepefeentem tore pudiciti* carnem fpiritui
habere fobftratam , noniam adcarnalesvoluptatesille-
(Stricem, fed ad (piritualia exercitia obedientiflimàm ad-
iutricem ? Quid tandem diuintetranquillitati tam proxi-
mum,quamillatiscontumelijs.nonmoueri , nullofup-
■ plicioj'nullaueperfecutioneterreri , vnammentis&in
profperis, &inaduerfishabereconftantiam,inimicum&
amicum eodemOculo intucri , ad eiuslefimilitudinem
confortante,quifacitfolem fitum oririfuper bonos & malos,, &
Biblioth.Vet.Pat.Tom.13.__________________ _
animabus^öftris,quia iugum Domini fuaue eft &oiii(s
leue. . , .
Proinde fcteterte virtutes font hobisaut quafi feflo ve-
hiculum,aut quafi yiatori viaticum, aut quafi lucerna da- .
ligantibus,aut quafi arma pugnantibu$;ät caritas, qiiae,li- rtris yirt■
cet vt alias virtutes virtutes fint^, fit oportet in omnibus'; [tibus.
fpecialius tarnen ipfa &reqüies fatigato,&viatöri mänfio,
& plena lux peruenienti,&perfeda corona viófcori. Quid
enim eft. Fides hifi vehiculumnoftrum , quo adpatriam
vehimur;quidSpesnifiviaticumOoftrum, quoinhuiUs
vitae miieriis fuftentamur;quid quatuoriliac virtutes, T é-
perantia,Prudcntia,Fprtitudo,Iuftitia, nifi arma font no-
ftra,quibuspugnamus ? at vbiCharitatejquxnonnifiin
Dei vifione pcrficitur, illis dümtaxat quibus hicin fide inchoaturj^
mensfueritpleniusabforptajnecfidcserirjquia
qui cernitut & amatur, hon eft opus y t credatur; nec fpes
erit,quia brachiis caritatis Deum ampledenti j nihil reftat
quod (peretur.
Verumtemperantiapugnatc6ntralibidincs,prudeh-
tia contra errores , fortitudocontraaduerfitates,luftitia
contra inaequalitates:fed in cantate ilia, perfeótacaftiras,
ideoque nulla libido , contra quam pugnettempetantia;
in caritate,perfedafcientia,ideoqUe nullus error, contra
quern pugnetprudentia; incaritate,verabeatitudo,ideo
nulla aduerfitas,quam fortitüdo deuincat;in cantate,pa-
catafont omnia, ideo nullaitiaequalitas,contra quam iu-
ftitia vigilenAgititaquemodover%temperantia, neille-
«Sta; vera prudentia;ne decepta; vera fortitudo, ne opprefr
fa mens rationalis normam caritatis excedat. Porro fi fub-
tilius aduertas,quid eft temperantia nifi amor, quem nul-;
lavoluptasillicitJquideftprudentianifi amor, quem nullus
error feducitj quid forti tudo nifi amor, fortiter aduer-
fafuftinens?quidIuftitia nifi amor, aequo quodam mode-
ramineinaequalitates huius vitscomponens? in fide ergo
charitas inchoatur,in caeteris virtutibus exejrcetur, in fei-
plaperficitur. .
Verum vt fui feftatoresin regnum fuse tranquillitatis
charitas perfeda-tranftulerit, cumäis iam carnis illecebris
cum ipfa carnis mortalitate confomptis; cun«Stis errorum
tenebris diujnae l.ucis contemplationedecuffis; certaque
fecuritate mundi huiusfuccedente moleftiis; depofitis,vt
ita dixerim,quibus hoc.belli tempore vtiturarmis : fqla
fui fuauitate reficietipfavi&orcs. Iraenim tunc caeterse
virtutes in charitatis plenitudinem fefe refündenr, vt in ilr
la felicitate,nihil aliud temperantia, prudentia , fortitu-
douc putetur,quam charitas:tam cafta, vt nullis tentetür
illecebris ; tam lucida, vt nullis interpelletur erroribus;
tam valida,vt nullis om nino appetatur aduerfis.
C a p . VIII.
Quod operafex dierum cater is aptenturyirtutibus,fepdma vero
dieirequiesebaritatiaßignetur.
S it ergo Fides nobis quafi primus dies , quo fidelesab
infidelibüs,quafi lux a tenebris,feparamur.Sit Spes fe-
cundus,pcrquamincasleftibushabitantes , &profidei
meritisfolafupercaeléftia fperantes;ab his, qui terram fa-
pientes,& ä Deo fola terrena flagitantes , fubcceUfirma-
mento,aqua^uminttardilabuntur&fluitant, Deo pró-
mouente difcernimur.Temperantia nobis quafi dies ter-
tiusillucefcatjin quo membra noftra, quas font fuper terram,
mortificahtibus , ac carnales concupifcentias, quafi
^quas amariflimas, neeeflariis terminis cocrcentibus, ap-
pareat terra cordis noftriarida&inaquofa, fitiens dominum
Deum fuum. Iam vero Prudentia quafi diei quarti
lumen erumpat, per quam inter facienda & non facienda,
quafiinter diem & noótem diuidamur': cuius admini
cuio lumen fapientia:,veluc folis fplcndor cffulgeat ; lux
feientise fpiritalis , quae in aliquibus nobis crelcit, in ali-
quibus deficit,quafi lunïedecusappareat:per quam etiam
G praeceden